Lichenificatie: Verdikte, verharde en donkere huidgebieden

Lichenificatie duidt op harde, verdikte en verdonkerde huidgebieden met een hobbelige textuur. Dit huidprobleem resulteert uit herhaalde wrijving of krabben (primaire vorm). Soms ligt een onderliggende aandoening aan de basis van het wrijven en krabben (secundaire vorm). De (combinatie van) behandeling(en) hangt af van de oorzaak. De behandeling bestaat uit zelfzorgremedies, medicatie en/of andere therapieën. De vooruitzichten zijn tot slot meestal goed.

• Typen lichenificatie
• Primaire vorm
• Secundaire vorm
• Symptomen: Verdikte, verdonkerde en verharde huidgebieden
• Locatie
• Tekenen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van donkere, dikke en harde gebieden op huid
• Zelfzorg
• Professionele medische zorg
• Prognose van huidaandoening

Typen lichenificatie

Primaire vorm

Primaire lichenificatie (neurodermitis, lichen simplex chronus) ontstaat door voortdurend krabben of wrijven op een normaal uitziende huid. Bij langdurig wrijven of krabben wordt de buitenste huidlaag (de opperhuid) hypertrofisch (overgroeid). Dit resulteert in een verdikking van de huid en overdrijving van de normale huidmarkeringen, waardoor de huid een leerachtig en schorsachtig uiterlijk krijgt.

Secundaire vorm

Bij de secundaire vorm ligt een onderliggende aandoening aan de basis van de chronische jeuk en het krabben, waardoor verharde, verdikte en verdonkerde huidgebieden tot stand komen.

Enkele mogelijke oorzaken van secundaire lichenificatie zijn:

• aandoeningen van de bloedsomloop
• atopische dermatitis (eczeem)
• chronische actinische dermatitis (huidziekte veroorzaakt door blootstelling aan zonlicht met een verdikte jeukende, rode, droge en ontstoken huid)
• contactdermatitis
• een droge huid (xerosis)
• een huidtrauma
• een insectenbeet
• een psychische aandoening zoals angst, stress, nervositeit of een obsessief-compulsieve stoornis
• een tumor zoals bij:
• de ziekte van Hodgkin (kanker van lymfesysteem)
• een adenocarcinoom van het maagdarmkanaal
• een insulinoom (tumor in alvleesklier met blijvende insuline-aanmaak)
• een longcarcinoom (longkanker)
• een lymfoom (kanker van lymfocyten)
• een multipel myeloom (ziekte van Kahler: kanker van plasmacellen met botpijn)
• een pancreascarcinoom (alvleesklierkanker)
• leukemie
• infectieuze eczemateuze dermatitis
• notalgia paraesthetica (jeuk op rug en veranderingen aan de huid door schade aan zenuwen)
• pityriasis rubra pilaris (huidaandoening met huiduitslag)
• porokeratosis
• psoriasiforme dermatosen, een groep aandoeningen die op psoriasis lijken
• psoriasis (chronische huidziekte met droge huid en schilfers)
• vegetatieve gezwellen

Symptomen: Verdikte, verdonkerde en verharde huidgebieden

Locatie

Diverse huidgebieden zijn mogelijk getroffen. Dit hangt af van het type en de oorzaak van het probleem.

Primaire lichenificatie komt het meest voor op:

• de armen
• de geslachtsdelen
• de nek
• het hoofd, vooral de hoofdhuid

Maar zowel de primaire of de secundaire vorm tasten mogelijk volgende huidgebieden aan:

• de borst
• de buik
• de dijen
• de flanken
• de onderbenen
• het gezicht

Tekenen

Bij lichenificatie ontstaan harde, verdikte en leerachtige huidgebieden als gevolg van constante of met tussenpozen optredende wrijving of jeuk waardoor patiënten gaan krabben. Op de aangetaste gebieden ontstaat hyperpigmentatie (donkerdere kleur). Na verloop van tijd ontstaan kleine bultjes, waardoor de huid een hobbelige textuur krijgt. De getroffen gebieden zijn bovendien onregelmatig van vorm.

Diagnose en onderzoeken

Dankzij een lichamelijk onderzoek is het mogelijk om lichenificatie op te sporen. De arts bevraagt de patiënt bovendien over andere aanwezige symptomen zodat hij de onderliggende oorzaak kan achterhalen. Is dit lastig, dan zet de arts bijkomende onderzoeken in zoals een huidbiopsie en/of een neurologisch onderzoek.

Behandeling van donkere, dikke en harde gebieden op huid

Zelfzorg

Enkele thuiszorgremedies verlichten de klachten:

• de getroffen gebieden bedekt houden
• de nagels kort (laten) knippen
• handschoenen dragen (best ook tijdens het slapen)
• koele, natte kompressen toepassen
• stress en angst verminderen
• uitlokkende factoren voor jeuk vermijden, zoals wollen kleding
• vochtinbrengende crèmes gebruiken (deze moeten in de koelkast bewaard worden)
• warme havermoutbaden nemen
• zachte, geurvrije, hypoallergene producten gebruiken

Professionele medische zorg

Medicatie
De arts zet mogelijk vrij verkrijgbare of op voorschrift verkrijgbare medicijnen in zoals anti-angstmedicatie, antihistaminica (crème of pillen), corticosteroïden (crèmes of injecties) en/of fluticasonpropionaatcrèmes

Onderliggende oorzaak
Ligt er een onderliggende oorzaak aan de basis van lichenificatie, zoals psoriasis of eczeem, dan is het belangrijk dat de arts dit probleem aanpakt.

Andere behandelingen
Psychotherapie, fototherapie (behandeling via licht), acupressuur en/of accupunctuur zijn andere inzetbare behandelingen voor het verlichten van de symptomen van lichenificatie.

Prognose van huidaandoening

De verharde, verdikte en leerachtige huidgebieden zijn soms heel vervelend. Door de intense wrijving en jeuk gaan patiënten krabben waardoor het probleem verergert. De vooruitzichten zijn vaak goed omdat de toestand meestal tijdelijk is. Soms is het nodig om de onderliggende oorzaak medisch te behandelen om een terugval te voorkomen.

Lees verder

• Lichen simplex chronicus: Huidziekte met jeuk door krabben
• Hyperpigmentatie: Donkere vlekken in de huid