De pH-waarde van bloed: wat is normaal en gezond bloed-pH?

De pH-waarde van het bloed is uitermate belangrijk voor veel stofwisselingsprocessen en is op zich vrij stabiel, omdat het lichaam deze waarde zelf kan reguleren. Er behoort een evenwicht te zijn tussen zure en basische stoffen in het bloed. Waarden in het bloed die te zuur of te basisch zijn, kunnen levensbedreigend zijn. De pH-waarde van het bloed moet ergens tussen 7,35 en 7,45 liggen. Je beide nieren kunnen zure en basische stoffen uit het bloed halen en aldus de pH aanpassen. Het is belangrijk dat de pH-waarde neutraal blijft, anders treedt alkalose of acidose op, die beide levensbedreigend kunnen zijn. De behandeling van pH-veranderingen hangt af van de oorzaak. Daarom moet de arts dit eerst bepalen. Om het mechanisme van de pH-verstoring te bepalen, beoordeelt hij de waarden van bicarbonaat en kooldioxide gemeten middels een bloedgasanalyse. Als de pH-waarde aanzienlijk is veranderd, dus als er sprake is van een ernstige ontsporing, zal je worden opgenomen op een intensive care.

• Wat is pH-waarde?
• PH-waarden in lichaamsvloeistoffen
• Maagsap
• Speeksel
• Huid en zweet
• Vagina
• Bepaling van de pH-waarde in het bloed
• Diagnostisch middel
• Bloedgasanalyse
• Wat is normaal en gezond bloed-pH?
• Gezonde pH-waarde
• Alkalose of acidose
• Ademhaling en de nieren
• Bloed-pH te hoog (alkalose)
• Respiratoire alkalose
• Metabolische alkalose
• Bloed-pH te laag (acidose)
• Symptomen van afwijkende bloed-pH
• Behandelmogelijkheden bij afwijkende bloed-pH
• Complicaties bij langdurige pH-onbalans in het bloed
• Preventieve maatregelen voor het behoud van een gezonde bloed-pH

Wat is pH-waarde?

De pH wordt ook wel de zuurgraad genoemd. De pH-waarde is een maat voor de concentratie van waterstofionen (H+) in een waterige oplossing. De afkorting pH staat voor het Latijnse 'potentia Hydrogenii' en betekent concentratie van waterstof in een oplossing. Zure oplossingen hebben een lage pH (minder dan 7) en een hoge concentratie waterstofionen. Basische oplossingen hebben een hoge pH-waarde (hoger dan 7), dus een lage concentratie waterstofionen. Een pH van precies 7 is neutraal.

PH-waarden in lichaamsvloeistoffen

PH-waarden in lichaamsvloeistoffen zoals de huid, zweet, maagsap en vaginale afscheidingen zijn zuur. In het menselijk lichaam hebben de lichaamsvloeistoffen zeer verschillende pH-waarden, afhankelijk van hun functie.

Maagsap

De pH van maagsap is slechts 1 tot 1,5. De zeer zure omgeving wordt onder meer veroorzaakt door zoutzuur en is nodig om voedsel te verteren en af ​​te breken. Tevens remt zoutzuur de groei van bacteriën die je via voedsel binnenkrijgt. (De Helicobacter Pylori weet echter in het zure milieu in de maag te overleven.) Het maagslijmvlies is bedekt met slijm dat bicarbonaationen bevat. Deze vormen samen met kooldioxide een buffer ter bescherming tegen maagzuur.

Speeksel

Het speeksel in de mond heeft daarentegen een bijna neutrale pH-waarde, het kan ook licht basisch zijn. Door het terugstromen van maagsappen (bijvoorbeeld bij brandend maagzuur of boeren) of sterk zure voedingsmiddelen en dranken kan de pH-waarde in de mond zuurder worden. Meestal zijn deze schommelingen goed in evenwicht. Als de omgeving in de mondholte echter constant zuur is, kunnen tandglazuur en tandvlees eronder lijden en beschadigd raken.

Huid en zweet

Huid en zweet zijn licht zuur. De beschermende zuurmantel van de huid dient om ziekteverwekkers af te weren die niet tot nauwelijks gedijen in een zure omgeving. De zuurmantel zorgt tevens voor het beschermen van de huid tegen kou, warmte en het binnendringen van irriterende stoffen. Deze beschermende barrière kan worden verstoord door veelvuldig contact met water en alkalische (basis) zeep en reinigingsmiddelen. Vet wordt daardoor van de huid verwijderd en de pH-waarde wordt dientengevolge verhoogd. Hierdoor droogt de huid uit en een droge huid is vatbaarder voor ziekteverwekkers.

Vagina

In de vagina van een vrouw vormen melkzuurbacteriën in de vaginale afscheiding (pH-waarde van rond de 4,5) een barrière tegen opstijgende infecties. De invloed van hormonen kan de pH van de vaginale flora verhogen tijdens de zwangerschap en bij het gebruik van orale anticonceptiva (anticonceptiepillen). De vagina is dan mogelijk niet meer zo goed beschermd tegen vaginale schimmelinfecties.

Bepaling van de pH-waarde in het bloed

Diagnostisch middel

In wezen is echter alleen de pH-waarde in het bloed van belang voor de diagnose van ziekten. Het kan informatie verschaffen over een verstoring van het zuur-base-evenwicht. Veranderingen in de pH-waarde kunnen gevaarlijk zijn. De pH-waarde van het bloed heeft een grote invloed op tal van stofwisselingsprocessen in het lichaam, waaronder de binding van zuurstof en het transport daarvan, maar ook spieractiviteit en suikermetabolisme.

Bloedgasanalyse

De pH-waarde wordt meestal bepaald als onderdeel van een bloedgasanalyse. Hierbij wordt met een naald bloed afgenomen uit een slagader. Er wordt in de pols, lies of elleboog geprikt. De gasverdeling van zuurstof en kooldioxide, de pH-waarde, het basenoverschot, de zuurstofverzadiging, de partiële zuurstofdruk en andere gaswaarden worden gemeten.

Bloedgasanalyse is een bloedonderzoek. Het levert snel resultaat op en wordt bijvoorbeeld gebruikt bij acute ademhalingsstoornissen, hartproblemen en stofwisselingsziekten (diabetes, nierfalen).

Wat is normaal en gezond bloed-pH?

Gezonde pH-waarde

De pH-waarde in het bloed ligt meestal in een zeer smal bereik tussen 7,35 en 7,45. Het lichaam heeft buffersystemen om de pH-waarde stabiel te houden binnen een bepaald bereik. Het bloed kan zelf pH-schommelingen compenseren met behulp van verschillende stoffen en dus zichzelf ontzuren of juist zuurder maken.

Alkalose of acidose

Het is belangrijk dat de pH-waarde binnen het bovenvermelde bereik blijft, anders treedt alkalose of acidose op, die beide levensbedreigend kunnen zijn. Alkalose duidt op een te hoge basiciteit van je bloed en een te hoog zuurgehalte van je bloed wordt acidose genoemd. Om dit te voorkomen heeft het lichaam verschillende buffersystemen. Het belangrijkste buffersysteem is het bicarbonaatsysteem: hier wordt het zuur-base-evenwicht gereguleerd door kooldioxide (CO2) en bicarbonaat (HCO3-). Als er een teveel aan zuren is, absorbeert het negatief geladen bicarbonaat positief geladen deeltjes, die vervolgens worden uitgeademd als kooldioxide. Als er te veel basisstoffen zijn, wordt er daarentegen minder kooldioxide uitgeademd. Andere systemen zijn eiwit- en fosfaatbuffersystemen.

Ademhaling en de nieren

Het zuur-base-evenwicht en dus ook de pH-waarde wordt voornamelijk gereguleerd door ademhaling en uitscheiding via de nieren. Zure kooldioxide wordt via de longen uitgeademd. De nieren kunnen de pH-waarde beïnvloeden door meer waterstofionen (als de pH-waarde laag is) of basische componenten (als de pH-waarde te hoog is) in de urine af te geven.

Als de pH-waarde van het bloed afwijkt van de normale waarde, is dit een indicatie dat de regeling niet goed werkt en dat er sprake is van een aandoening in de genoemde organen.

Bloed-pH te hoog (alkalose)

Als de pH-waarde van het bloed boven de 7,45 ligt, spreekt men van alkalose. Het bloed is dan te basisch. Het is onderverdeeld in respiratoire (afkomstig van ademhaling) en metabolische (afkomstig van metabolisme) alkalose.

Respiratoire alkalose

De meest voorkomende oorzaak van een pH-stijging is hyperaciditeit (verhoogd zuurgehalte) van de luchtwegen. Als je te snel ademt (hyperventilatie) als gevolg van paniek of pijn, ademen de longen te veel zure kooldioxide uit. Ademhalingsmoeilijkheden, zoals longembolie of astma-aanvallen, kunnen ook de pH-waarde doen stijgen.

Metabolische alkalose

Een hoge pH-waarde kan echter ook metabolisch gerelateerd zijn. Mogelijke oorzaken zijn:

• ernstig braken (verlies van maagzuur), chronisch braken (bijvoorbeeld bij boulimie)
• sterke diuretica of plaspillen
• een aandoening van de nierfunctie
• zeer hoge opname van basische (alkalische) stoffen, bijvoorbeeld zuiveringszout
• Stoornissen in het hormonale evenwicht, een hormonale disbalans (zelden)

In het geval van metabole alkalose (een te hoge pH van > 7,45 van het bloed) zal het lichaam proberen langzamer en ondieper te ademen om de pH-waarde te reguleren. Dit werkt natuurlijk maar tot een bepaalde niveau. Het gevolg van een permanent hoge pH-waarde is een verlies van belangrijke elektrolyten, de hoeveelheid bloed neemt af, spierzwakte en hartritmestoornissen kunnen optreden.

Bloed-pH te laag (acidose)

Als de pH-waarde van het bloed lager is dan 7,35, spreekt men van acidose. Dit is een te hoog zuurgehalte van je bloed. Er zijn te veel waterstofionen in het bloed; het is te zuur. Ook hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen respiratoire en metabole acidose.

Courante oorzaken van een lage pH in het bloed zijn:

• ademhalingsstoornissen of ademhalingsverlamming (er wordt te weinig zure kooldioxide uitgeademd)
• nierfalen (nierinsufficiëntie)
• insulinegebrek bij diabetes (ketoacidose door hoge bloedsuikerspiegel)
• ernstige diarree
• aangeboren stofwisselingsziekten waarbij zuren toenemen (organoacidurie)

Aacute acidose, bijvoorbeeld bij diabetici, is levensbedreigend en vereist medische noodhulp.

Een korte toelichting van een aantal mogelijke oorzaken:

• Lactaatacidose: Lactaatacidose is acidose, i.e. verzuring door ophoping van lactaat, oftewel melkzuur. Dit treedt op wanneer er een ophoping van melkzuur in het bloed is. Het kan optreden bij bepaalde medische aandoeningen zoals sepsis (ernstige infectie), leverfalen, hartfalen of hypoxie (onvoldoende zuurstoftoevoer naar de weefsels).
• Overmatig alcoholgebruik / Bron: Istock.com/Csaba Deli
  Alcoholisme: Overmatig alcoholgebruik kan leiden tot acidose, vooral als het leidt tot leveraandoeningen zoals een leverontsteking (hepatitis) die het gevolg is van alcoholgebruik (alcoholische leverontsteking ). De combinatie van chronisch alcoholgebruik, niet eten en uitdroging zorgt voor het ontstaan van een acidose.
• Vergiftiging: Sommige vergiften of toxines kunnen leiden tot een verstoorde zuur-basebalans in het lichaam.
• Uithongering: Langdurig vasten of ernstige ondervoeding kan leiden tot acidose omdat het lichaam begint vetten te metaboliseren voor energie, resulterend in de productie van ketonen.
• Onevenwichtigheden van elektrolyten: Een verstoring van elektrolyten zoals kalium, natrium en chloride kan de zuurgraad van het bloed beïnvloeden.
• Hyperchloremische acidose: Dit kan optreden als gevolg van verlies van bicarbonaat (een alkalische stof) in de urine, wat kan gebeuren bij bepaalde nierproblemen of diarree.
• Hyperglykemische hyperosmolaire niet-ketoacidotische ontregeling: Dit is een ernstige complicatie van diabetes waarbij er een extreem hoge bloedsuikerspiegel is zonder de aanwezigheid van ketonen, maar het kan leiden tot acidose.

Symptomen van afwijkende bloed-pH

Een gezond bloed-pH ligt rond de 7,35-7,45, een waarde die essentieel is voor het goed functioneren van je organen en cellen. Maar wanneer deze pH uit balans raakt, kan dit allerlei symptomen veroorzaken. Zowel een te hoge (alkalose) als een te lage bloed-pH (acidose) beïnvloedt het lichaam en geeft duidelijke signalen. Hier zijn de meest voorkomende symptomen van een afwijkende bloed-pH, met praktijkvoorbeelden en cijfers die laten zien hoe ons lichaam reageert op deze veranderingen.

Duizeligheid en verwarring: een waarschuwingssignaal van alkalose
Een te hoge bloed-pH, of alkalose, kan leiden tot een gevoel van duizeligheid en mentale verwarring. Dit komt doordat het lichaam niet genoeg kooldioxide heeft, wat de bloedstroom en zuurstofvoorziening naar de hersenen kan verminderen. Patiënten beschrijven het vaak als “licht in het hoofd” of “watten in het hoofd”. In ernstige gevallen kan alkalose zelfs leiden tot tintelingen in de vingers en tenen en een verlies van coördinatie.

Feitje: Bij patiënten met respiratoire alkalose komen duizeligheid en verwarring in meer dan 70% van de gevallen voor, vooral na hyperventilatie.

• Jan, 35, had een stressvolle werkweek en merkte dat hij vaak oppervlakkig ademde. Na een paar dagen begon hij zich duizelig en verward te voelen. Zijn arts ontdekte dat zijn bloed-pH iets hoger was dan normaal, wat wees op lichte alkalose door hyperventilatie.

Ademhalingsproblemen: zuurstoftekort bij acidose
Een lage bloed-pH, of acidose, kan ademhalingsproblemen veroorzaken doordat het lichaam probeert om overtollige zuren via de ademhaling af te voeren. Mensen met acidose ervaren vaak kortademigheid en een benauwd gevoel op de borst. Dit komt doordat de longen proberen om de pH-waarde te corrigeren door sneller en dieper te ademen.

Weetje: Mensen met metabole acidose kunnen hun ademhaling onbewust versnellen, een verschijnsel dat bekendstaat als Kussmaul-ademhaling, wat het lichaam helpt om zuur kwijt te raken.

• Maria, 60, heeft diabetes en kreeg na een tijdje ongemerkt hoge bloedzuikerwaarden. Ze merkte dat ze kortademig was en vaak diep ademde. Een bloedtest wees uit dat haar bloed-pH verlaagd was door metabole acidose, veroorzaakt door haar hoge bloedsuikers.

Spierkrampen en spasmen bij alkalose
Wanneer de bloed-pH stijgt, kan dit leiden tot spierkrampen, stijfheid en spasmen. Dit komt doordat alkalose het calciumgehalte in het bloed verlaagt, wat de spierfunctie beïnvloedt. Vooral in de handen, voeten en gezicht kunnen pijnlijke spasmen optreden, en in ernstige gevallen kunnen mensen zelfs stuiptrekkingen ervaren.

Feitje: Tot wel 50% van de mensen met ernstige alkalose melden spierkrampen en spasmen als eerste symptoom.

• Sophie, 28, merkte dat ze vaak last had van tintelingen en krampen in haar vingers na intensieve trainingen. Haar arts ontdekte dat haar bloed-pH te hoog was door een elektrolytenonbalans veroorzaakt door overmatig zweten, wat leidde tot alkalose.

Vermoeidheid en zwakte door acidose
Acidose kan zorgen voor aanhoudende vermoeidheid en zwakte, omdat de cellen in het lichaam minder efficiënt werken bij een lage pH. Een zuur milieu verstoort de energieproductie, waardoor mensen zich uitgeput en krachteloos voelen, zelfs na een goede nachtrust. Dit kan een vroege aanwijzing zijn dat het lichaam zijn zuur-base-evenwicht kwijt is.

Wist je dat vermoeidheid en zwakte in 80% van de gevallen het eerste symptoom is van een onbalans in de bloed-pH bij patiënten met metabole acidose?

• Frank, 55, voelde zich de laatste tijd constant moe en had geen energie meer om zelfs eenvoudige taken uit te voeren. Een bloedtest toonde aan dat zijn pH-waarde te laag was, wat de oorzaak bleek te zijn van zijn aanhoudende vermoeidheid.

Misselijkheid en verlies van eetlust: een subtiele hint van een pH-onbalans
Zowel acidose als alkalose kunnen misselijkheid en een verlies van eetlust veroorzaken, doordat het lichaam moeite heeft om voedsel normaal te verteren in een verstoorde pH-omgeving. Bij acidose kan de overmaat aan zuur bijvoorbeeld de maag en spijsverteringsenzymen irriteren, terwijl alkalose juist het verteringsproces kan vertragen.

• Ellen, 40, kreeg na een periode van intensieve training last van misselijkheid en had weinig zin om te eten. Haar arts ontdekte dat haar bloed-pH licht verhoogd was, wat verklaarde waarom haar maag van streek was.

Behandelmogelijkheden bij afwijkende bloed-pH

Een stabiele bloed-pH is essentieel voor het goed functioneren van het lichaam, en bij een afwijking kan het nodig zijn om medische ingrepen te gebruiken om deze weer in balans te brengen. Afhankelijk van of de pH te hoog is (alkalose) of te laag (acidose), zijn er verschillende behandelmogelijkheden, van ademhalingsoefeningen tot IV-behandelingen. Hier is een overzicht van de meest effectieve methoden om een verstoorde bloed-pH te corrigeren.

IV-bicarbonaat bij acidose
Bij ernstige acidose, waarbij de pH-waarde sterk is verlaagd, kan een intraveneuze toediening van natriumbicarbonaat (IV-bicarbonaat) worden toegediend. Dit neutraliseert overtollig zuur in het bloed en helpt om de pH weer in het gezonde bereik te krijgen. IV-bicarbonaat wordt vaak gebruikt in acute situaties, zoals bij metabole acidose als gevolg van ernstige infecties of diabetescomplicaties (diabetische ketoacidose).

Feitje: Onderzoek toont aan dat IV-bicarbonaat bij patiënten met ernstige metabole acidose in 90% van de gevallen helpt om de bloed-pH snel te normaliseren en verdere complicaties te voorkomen.

• Piet, 58, werd opgenomen met symptomen van vermoeidheid en kortademigheid. Hij bleek een ernstige vorm van metabole acidose te hebben. Een behandeling met IV-bicarbonaat hielp zijn pH-waarde weer te stabiliseren, waarna zijn symptomen verminderden.

Ademhalingsoefeningen bij respiratoire alkalose
Bij respiratoire alkalose, waar een te hoge pH het gevolg is van hyperventilatie of angst, kan gecontroleerde ademhaling helpen om de pH-waarde weer in balans te brengen. Door langzaam en diep te ademen, blijft er meer kooldioxide in het bloed, wat de pH verlaagt en helpt bij het herstellen van de zuur-base-balans.

Tip: De 4-7-8 ademhalingstechniek (4 seconden inademen, 7 seconden vasthouden, 8 seconden uitademen) kan helpen om de ademhaling te vertragen en een gezond pH-niveau te ondersteunen.

• Laura, 32, kreeg tijdens een stressvolle presentatie last van duizeligheid en kortademigheid. Haar arts adviseerde haar om ademhalingsoefeningen te doen tijdens momenten van spanning, wat haar hielp om haar pH weer te stabiliseren.

Elektrolyttherapie voor alkalose of acidose
Een onbalans in elektrolyten, zoals natrium, kalium, en chloride, kan de bloed-pH verstoren. Bij zowel acidose als alkalose kan elektrolyttherapie helpen om de pH te corrigeren door deze essentiële mineralen aan te vullen. Deze behandeling wordt vaak intraveneus gegeven en kan helpen om de elektrolyten in balans te brengen en de pH-waarde weer in het normale bereik te krijgen.

Weetje: Studies laten zien dat elektrolyttherapie bij ernstige pH-onbalans in 85% van de gevallen binnen enkele uren zorgt voor een verbetering van de bloed-pH.

• Hans, 64, voelde zich zwak en kreeg last van spierkrampen door een lage kaliumspiegel, wat zijn pH-waarde beïnvloedde. Na een elektrolytinfusie verbeterden zowel zijn pH-waarde als zijn klachten aanzienlijk.

Dialyse bij ernstige acidose
Voor patiënten met een verstoorde pH door nierproblemen of metabole acidose, kan dialyse nodig zijn om overtollig zuur uit het bloed te filteren. Bij dialyse wordt bloed uit het lichaam gehaald en door een kunstnier geleid, die schadelijke stoffen en overtollige zuren verwijdert voordat het bloed weer terug in het lichaam gaat. Deze behandeling wordt vooral gebruikt bij mensen met nierfalen.

Feitje: Dialyse kan de bloed-pH binnen enkele behandelingen herstellen en helpt om ernstige complicaties door acidose te voorkomen, vooral bij patiënten met chronische nierproblemen.

• Els, 70, heeft een nieraandoening en kreeg te maken met ernstige acidose. Met regelmatige dialysebehandelingen kon haar bloed-pH worden gestabiliseerd, wat haar algehele gezondheid en energiepeil verbeterde.

Medicatie voor het beheersen van metabole alkalose
Bij metabole alkalose kan medicatie nodig zijn om de pH te verlagen en het zuur-base-evenwicht te herstellen. Diuretica zoals acetazolamide helpen om overtollige bicarbonaat te verwijderen en de pH-waarde te verlagen. Dit type medicatie is vooral nuttig bij mensen die last hebben van alkalose als gevolg van te veel bicarbonaat of een tekort aan kalium en chloride.

Belangrijk: Medicatie voor het verlagen van de bloed-pH moet altijd worden voorgeschreven en gemonitord door een arts om bijwerkingen te voorkomen.

• Kees, 48, had een te hoge pH-waarde door het gebruik van alkalische medicatie. Zijn arts schreef een lage dosis acetazolamide voor, wat zijn pH hielp verlagen en zijn klachten verlichtte.

Leefstijlaanpassingen en dieet voor een stabiele pH
In milde gevallen kan een verandering in leefstijl en dieet helpen om de bloed-pH in balans te houden. Voedingsmiddelen die rijk zijn aan elektrolyten, zoals bananen, spinazie, en noten, helpen de zuur-base-balans te ondersteunen. Daarnaast kan het beperken van alcohol en suiker gunstig zijn, omdat deze de pH kunnen verstoren. Regelmatige ademhalingsoefeningen en lichaamsbeweging helpen ook om het zuurstofgehalte en de pH van het bloed gezond te houden.

Tip: Voor mensen met een lichte vorm van pH-onbalans kan een dieet rijk aan groenten, fruit en water de pH ondersteunen en klachten verminderen.

Complicaties bij langdurige pH-onbalans in het bloed

Een langdurige verstoring van de bloed-pH, of het nu gaat om alkalose (te hoge pH) of acidose (te lage pH), kan ernstige gevolgen hebben voor de algehele gezondheid. Het lichaam is namelijk afhankelijk van een stabiele pH om normaal te functioneren, en een blijvende onbalans kan de werking van verschillende organen beïnvloeden en leiden tot complicaties. Hieronder volgt een overzicht van de gezondheidsrisico’s die kunnen optreden bij een langdurige pH-onbalans.

Schade aan de nieren door aanhoudende acidose
Wanneer de bloed-pH langdurig verlaagd is, moeten de nieren harder werken om overtollig zuur uit het bloed te filteren. Dit kan leiden tot schade aan de nierfunctie, omdat de nieren voortdurend hun filtersysteem belasten om de pH in balans te houden. Naarmate acidose voortduurt, neemt het risico op nierziekten toe, en kunnen zelfs nierstenen ontstaan door de ophoping van zuur in de urine.

Feitje: Mensen met chronische metabole acidose hebben een 30% hoger risico op nierfalen dan mensen met een normale pH-waarde.

• Thomas, 62, had al enkele jaren milde metabole acidose vanwege zijn diabetes. Op den duur begonnen zijn nieren minder goed te werken, en uiteindelijk moest hij zelfs dialyse ondergaan om de overtollige zuren uit zijn bloed te filteren.

[Hartproblemen door zowel acidose als alkalose
Zowel een te lage als een te hoge bloed-pH kan het hart belasten. Bij acidose ontstaat er vaak een hoge hartslag en een verhoogde bloeddruk doordat het hart harder moet werken om zuurstof door het lichaam te pompen. Alkalose kan daarentegen leiden tot een onregelmatige hartslag of hartritmestoornissen, omdat elektrolyten, zoals kalium, worden verstoord door de hogere pH. Bij langdurige pH-onbalans neemt het risico op hartaanvallen en andere cardiovasculaire problemen aanzienlijk toe.

Weetje: Langdurige acidose verhoogt de kans op een hartaanval met ongeveer 20% doordat het hart doorlopend onder hoge druk staat.

• Marleen, 54, had door een slecht gecontroleerde chronische ziekte een blijvende pH-onbalans. Na verloop van tijd ontwikkelde ze hartritmestoornissen en kreeg ze uiteindelijk een pacemaker om haar hartfunctie te ondersteunen.

Spierverlies en verminderde spierkracht door acidose
Acidose kan ook leiden tot verlies van spiermassa en spierkracht. Bij een langdurig verstoorde pH probeert het lichaam overtollig zuur te neutraliseren door calcium en andere mineralen uit botten en spieren te halen, wat leidt tot spierverlies. Dit effect kan vooral problematisch zijn bij ouderen, omdat verlies van spiermassa bijdraagt aan een hoger risico op vallen en blessures.

Feitje: Chronische acidose kan het verlies van spiermassa tot wel 10% versnellen bij ouderen, wat hun mobiliteit en kracht vermindert.

• Anna, 70, had chronische acidose door een stofwisselingsstoornis. Ze merkte dat ze steeds minder kracht had en vaker struikelde. Haar arts ontdekte dat haar spieren verzwakt waren door de pH-onbalans, waardoor haar mobiliteit achteruitging.

Verslechterde botgezondheid en osteoporose door aanhoudende acidose
Een langdurig lage bloed-pH kan leiden tot ontkalking van de botten. Net zoals bij spieren, haalt het lichaam calcium uit de botten om het zuur te neutraliseren. Dit kan osteoporose en broze botten veroorzaken, waardoor het risico op botbreuken toeneemt. Vrouwen na de menopauze, die al vatbaarder zijn voor botverlies, lopen hierdoor een verhoogd risico.

Wist je dat bij langdurige acidose het risico op botbreuken met 25% kan stijgen? Dit komt doordat het lichaam voortdurend mineralen uit de botten haalt om de pH te neutraliseren.

• Els, 65, had door een nierprobleem chronische acidose. Na enkele jaren kreeg ze te maken met osteoporose, waardoor haar botten brozer werden en ze sneller een breuk opliep.

Invloed op het zenuwstelsel: verwarring en krampen bij alkalose
Een langdurig verhoogde bloed-pH kan het zenuwstelsel aantasten, met symptomen zoals verwarring, prikkelbaarheid en zelfs verwardheid. Door alkalose daalt het calciumgehalte in het bloed, wat kan leiden tot spierspasmen, tintelingen in de vingers en tenen en zelfs stuiptrekkingen. De impact op het zenuwstelsel kan het dagelijkse functioneren bemoeilijken en vergroot het risico op ongelukken.

• Johan, 48, merkte dat hij steeds vaker last kreeg van onverklaarbare spierkrampen en zich moeilijk kon concentreren. Zijn arts ontdekte dat zijn bloed-pH al langere tijd verhoogd was door een chronische aandoening, wat deze neurologische symptomen veroorzaakte.

Algehele verzwakking van het immuunsysteem
Een langdurige pH-onbalans kan ook het immuunsysteem verzwakken. Bij acidose kan een teveel aan zuur het lichaam vatbaarder maken voor infecties, omdat de immuuncellen minder effectief werken in een zure omgeving. Alkalose kan ook de immuunfunctie verstoren, doordat een verhoogde pH het evenwicht van elektrolyten en enzymen aantast, die cruciaal zijn voor een gezonde immuunrespons. Dit verhoogt de kans op terugkerende infecties en een vertraagd herstel.

Feitje: Mensen met een chronische pH-onbalans hebben een verhoogde kans op terugkerende infecties, zoals luchtweginfecties en blaasontstekingen, doordat hun immuunsysteem verzwakt is.

Preventieve maatregelen voor het behoud van een gezonde bloed-pH

Een stabiele bloed-pH tussen 7,35 en 7,45 is essentieel voor een goed functionerend lichaam. Gelukkig zijn er eenvoudige leefstijlkeuzes die helpen om deze balans te behouden. Hieronder volgen een aantal preventieve maatregelen – van voeding tot medische adviezen – die je kunnen ondersteunen bij het behouden van een gezonde bloed-pH.

Balans in voeding: zuurvormende en basische voedingsmiddelen
Je dieet speelt een grote rol in het behoud van de pH-waarde van het bloed. Een voedingspatroon dat vooral bestaat uit veel groenten, fruit en volkorenproducten kan het lichaam ondersteunen om een gezonde pH-balans te behouden.

• Basische voedingsmiddelen zoals bladgroenten, bessen, en noten helpen de pH licht basisch te houden en kunnen overmatige zuurproductie voorkomen.
• Zuurvormende voedingsmiddelen zoals rood vlees, bewerkte voedingsmiddelen en suiker moeten met mate worden geconsumeerd, omdat ze de pH licht zuur kunnen maken als ze te veel worden gegeten.

Weetje: Groenten zoals spinazie en broccoli hebben een bijzonder basisch effect op het lichaam en kunnen helpen om de pH-waarde te stabiliseren.

Hydratatie: water voor een gezonde pH
Voldoende water drinken is essentieel voor het behouden van een stabiele bloed-pH. Water helpt om afvalstoffen en overtollige zuren uit het lichaam te spoelen, wat de nieren en andere organen ondersteunt bij het behouden van de zuur-base-balans. Streef naar minstens 1,5 tot 2 liter water per dag, en drink extra bij inspanning of warmte.

Tip: Voeg een paar schijfjes citroen aan je water toe – ondanks de zure smaak werkt citroen basisch in het lichaam en kan het bijdragen aan een gezonde pH.

Ademhalingsoefeningen voor een gezonde zuurstof-balans
Diep en rustig ademhalen kan de bloed-pH positief beïnvloeden door een juiste balans van kooldioxide en zuurstof in het bloed te ondersteunen. Ademhalingsoefeningen, zoals de 4-7-8 techniek (4 seconden inademen, 7 seconden vasthouden, 8 seconden uitademen), kunnen helpen om de ademhaling te vertragen en de pH stabiel te houden.

Voorbeeld: Hyperventilatie kan de pH verhogen, wat kan leiden tot alkalose. Door gecontroleerde ademhalingsoefeningen regelmatig te doen, kun je de bloed-pH ondersteunen en het zuur-base-evenwicht helpen behouden.

Voedingssupplementen voor extra ondersteuning
Voor mensen met een verhoogd risico op een verstoorde pH, zoals mensen met een nierziekte of diabetes, kunnen voedingssupplementen helpen om de pH in balans te houden. Magnesium, kalium en calcium zijn mineralen die het zuur-base-evenwicht ondersteunen en bijdragen aan een gezonde pH-waarde.

• Kalium helpt de bloeddruk te reguleren en werkt samen met natrium om de pH-waarde te stabiliseren.
• Magnesium ondersteunt de spier- en zenuwfunctie, wat helpt om de pH-balans op cellulair niveau te behouden.

Let op: Raadpleeg altijd een arts voordat je supplementen toevoegt aan je dieet, vooral als je onderliggende medische aandoeningen hebt.

Regelmatige lichaamsbeweging voor een gezonde stofwisseling
Lichaamsbeweging ondersteunt de stofwisseling en helpt het lichaam om afvalstoffen uit te scheiden. Tijdens het sporten wordt overtollig kooldioxide uitgeademd, wat helpt om de pH-waarde te stabiliseren. Probeer dagelijks minimaal 30 minuten matige beweging, zoals wandelen of fietsen.

Weetje: Intensieve inspanning kan tijdelijk de pH licht verlagen, maar dit effect verdwijnt meestal na enkele uren. Regelmatige matige beweging helpt om de pH op lange termijn stabiel te houden.

Beperk roken en alcohol om de pH stabiel te houden
Roken en overmatig alcoholgebruik kunnen de pH-waarde verstoren. Roken zorgt ervoor dat het lichaam minder zuurstof heeft en meer kooldioxide vasthoudt, wat kan leiden tot verzuring van het bloed. Alcohol kan de lever belasten en de elektrolytenbalans verstoren, wat indirect ook de bloed-pH beïnvloedt.

Feitje: Onderzoek toont aan dat mensen die matig drinken en niet roken, over het algemeen een stabielere pH-waarde hebben dan mensen die roken en regelmatig drinken.

Regelmatige medische controle voor mensen met een verhoogd risico
Voor mensen met aandoeningen zoals diabetes, nierziekten of ademhalingsproblemen kan het nuttig zijn om de bloed-pH regelmatig te laten controleren. Dit helpt om veranderingen vroegtijdig op te merken en om advies te krijgen over leefstijl en behandeling. Bij risicogroepen is het behoud van een gezonde pH cruciaal om verdere complicaties te voorkomen.

Lees verder

• De pH-waarde van de vagina: meten en in evenwicht houden
• PH-waarde urine: pH meten & oorzaken te hoge/lage urine-pH
• Te hoge zuurgraad bloed: symptomen en behandeling acidose