Noorse schurft (korstschurft): Dikke korsten op huid

Schurft is een zeer besmettelijke huidziekte die wordt veroorzaakt door de mijt Sarcoptes scabiei. Deze aandoening leidt tot een intens jeukende huiduitslag en komt vooral voor bij kinderen en jongvolwassenen. De verspreiding van schurft gebeurt voornamelijk door langdurig nauw contact, zoals binnen huishoudens of zorginstellingen, en door seksueel contact.

• Terminologie Noorse schurft
• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken van korstschurft: Door mijt
• Risicofactoren
• Risicogroepen: Zwak immuunsysteem
• Symptomen: Dikke korsten op huid
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Medicijnen nemen
• Goede voeding consumeren
• Omgeving behandelen
• Prognose van huidinfectie
• Complicaties van huidaandoening
• Preventie
• Praktische tips voor het omgaan met Noorse schurft
• Herken de symptomen van Noorse schurft
• Zoek direct medische hulp
• Voorkom verspreiding naar anderen
• Ondersteun je huid tijdens het herstel
• Zorg voor een hygiënische omgeving
• Ondersteun je immuunsysteem
• Misvattingen rond Noorse schurft
• Noorse schurft is dezelfde aandoening als gewone schurft
• Noorse schurft is zeldzaam en komt alleen voor bij oudere mensen
• Noorse schurft is gemakkelijk te behandelen
• Noorse schurft wordt alleen veroorzaakt door slechte hygiëne
• Noorse schurft is altijd zichtbaar aan de buitenkant van de huid
• Noorse schurft is te genezen met één enkele behandeling
• Noorse schurft leidt altijd tot ernstige complicaties
• Wees alert op secundaire infecties
• Volg controleafspraken op
• Steun vanuit je omgeving

Terminologie Noorse schurft

Korstschurft, vaak aangeduid als ‘Noorse schurft’ of ‘Noorse scabies’, dankt zijn naam aan de eerste beschrijving van de aandoening in Noorwegen halverwege de 19e eeuw. Ondanks de naam heeft de aandoening geen bijzondere affiniteit met Noorwegen of Noorse afkomst. Het betreft een ernstige vorm van schurft waarbij de symptomen vaak ernstiger zijn dan bij de gebruikelijke vorm.

Epidemiologie

Noorse schurft, ook wel bekend als crusted scabies, is een ernstige vorm van schurft die wordt gekarakteriseerd door een grote ophoping van mijten op de huid, wat leidt tot ernstige infecties en huidbeschadiging. De aandoening komt wereldwijd voor, hoewel het vaker voorkomt in bepaalde risicogroepen. Het is een besmettelijke ziekte die gemakkelijk kan worden overgedragen van persoon tot persoon door direct huidcontact. Noorse schurft komt vaker voor in situaties met beperkte hygiëne en waar mensen dicht op elkaar leven, zoals in verpleeghuizen, ziekenhuizen en vluchtelingenkampen.

Incidentie en prevalentie
De prevalentie van Noorse schurft varieert wereldwijd, maar het is algemeen zeldzaam in vergelijking met de gewone vorm van schurft. Noorse schurft komt het vaakst voor bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem, zoals mensen met hiv/aids, of bij ouderen in zorginstellingen. In ontwikkelingslanden komt de aandoening vaker voor, vooral in gebieden waar overbevolking en slechte sanitaire omstandigheden de verspreiding bevorderen.

Geografische spreiding
Noorse schurft komt voor in verschillende delen van de wereld, hoewel het vaker voorkomt in landen met een hoge bevolkingsdichtheid of beperkte toegang tot gezondheidszorg. In landen met een goed gezondheidszorgsysteem en waar de ziekte goed wordt gecontroleerd, komt het veel minder voor. In tropische en subtropische gebieden, waar de omstandigheden bevorderlijk zijn voor de verspreiding van de ziekte, komt het vaker voor, vooral onder risicogroepen.

Risicogroepen
De aandoening komt vooral voor bij mensen met een verzwakt immuunsysteem, zoals patiënten met hiv/aids, patiënten die immuunsuppressiva gebruiken, ouderen en mensen met andere ernstige ziekten. Ook bewoners van instellingen zoals verpleeghuizen, gevangenissen en vluchtelingenkampen lopen een verhoogd risico vanwege de hoge dichtheid van mensen en het beperkte contact met medische zorg.

Mechanisme

Het mechanisme van Noorse schurft is gebaseerd op de verzwakte immuunrespons van de gastheer, wat leidt tot een overmatige ophoping van schurftmijten op de huid. Bij de normale vorm van schurft kunnen het aantal mijten en de mate van infectie meestal goed beheerst worden door het immuunsysteem. Bij Noorse schurft is deze reactie echter ernstig verstoord, wat resulteert in een veel grotere aantasting van de huid.

Verzwakt immuunsysteem
Bij Noorse schurft is de immuunrespons van het lichaam onvoldoende om de schurftmijten te bestrijden, waardoor ze zich in grote aantallen op de huid kunnen nestelen. Het verzwakte immuunsysteem maakt het moeilijker voor het lichaam om de mijten te elimineren, wat leidt tot de typische symptomen van de aandoening: korstvorming, ernstige jeuk en uitgebreide huidschade.

Mijten en huidbeschadiging
De schurftmijten graven zich in de huid en veroorzaken irritatie en ontsteking. Bij Noorse schurft kunnen duizenden mijten zich verspreiden over het lichaam, waardoor de huid zwaar beschadigd raakt. De korstvorming die ontstaat, is het gevolg van de intense infectie en de opstapeling van dode huidcellen. Dit leidt vaak tot secundaire infecties van de huid door bacteriën.

Secundaire bacteriële infecties
Een belangrijk aspect van het mechanisme van Noorse schurft is de mogelijkheid van secundaire bacteriële infecties, zoals impetigo, door de schade aan de huid. Deze infecties kunnen het herstel bemoeilijken en leiden tot ernstigere complicaties, zoals cellulitis of sepsis, als ze niet snel worden behandeld.

Oorzaken van korstschurft: Door mijt

De huiduitslag die kenmerkend is voor Noorse schurft wordt veroorzaakt door de mijt ‘Sarcoptes scabiei’. Deze mijt graaft gangetjes in de huid van de geïnfecteerde persoon, waar hij zich voortplant en eieren legt. De overdracht van de mijt vindt plaats via langdurig nauw contact, zoals binnen huishoudens, zorginstellingen, en door seksueel contact. Bij patiënten met korstschurft zijn er enorme aantallen mijten en eieren aanwezig in de huid, wat leidt tot de ernstige symptomen van deze aandoening. Korstschurft is bijzonder besmettelijk, zelfs bij relatief kortdurend contact. De exacte oorzaak van de extreme huidveranderingen bij korstschurft is nog niet volledig begrepen.

Risicofactoren

De risicofactoren voor Noorse schurft omvatten een verzwakt immuunsysteem, overbevolking, slechte hygiënische omstandigheden en het ontbreken van toegang tot adequate medische zorg.

Verzwakte immuniteit
Patiënten met een verzwakt immuunsysteem, zoals mensen met hiv/aids, diabetici, en patiënten die immuunsuppressiva gebruiken, lopen een hoger risico op het ontwikkelen van Noorse schurft. Dit komt doordat hun lichaam niet in staat is om de infectie effectief te bestrijden, waardoor de schurftmijten zich ongehinderd kunnen vermenigvuldigen.

Overbevolking en slechte hygiëne
In instellingen waar overbevolking heerst, zoals verpleeghuizen, ziekenhuizen en gevangenissen, is er een groter risico op de verspreiding van Noorse schurft. Ook slechte hygiënische omstandigheden dragen bij aan de infectie, doordat de mijten gemakkelijk van persoon tot persoon kunnen worden overgedragen door direct huidcontact.

Leeftijd en bijkomende ziekten
Ouderen, vooral degenen die in zorginstellingen verblijven, lopen een hoger risico op het ontwikkelen van Noorse schurft. Andere ziekten die het immuunsysteem verzwakken, zoals kanker of orgaantransplantaties, verhogen het risico aanzienlijk.

Risicogroepen: Zwak immuunsysteem

Noorse schurft komt vooral voor bij personen met een verzwakt immuunsysteem. Bij deze patiënten is het immuunsysteem niet in staat om effectief te reageren op de aanwezigheid van de mijten, wat leidt tot een grotere belasting door de parasieten. Bij deze patiënten kunnen tot wel vierduizend mijten per gram huid worden aangetroffen, terwijl bij gewone schurft meestal tussen de tien en twintig mijten worden gevonden. Risicogroepen zijn onder andere:

• Patiënten die chemotherapie ondergaan voor de behandeling van kanker
• Mensen met dementie
• Personen die langdurig corticosteroïden of immunosuppressiva gebruiken
• Bewoners van instellingen, gevangenissen, verpleegtehuizen, enz.
• Ouderen
• Patiënten met een lymfoom
• Mensen met het syndroom van Down
• Patiënten met hiv of aids
• Mensen met lepra
• Patiënten met systemische lupus erythematosus (SLE)

Daarnaast hebben ook patiënten met onbehandelde schurft of ondervoeding een verhoogd risico om korstschurft te ontwikkelen.

Symptomen: Dikke korsten op huid

Korstschurft manifesteert zich vaak op de handen (bijvoorbeeld de handpalmen) en voeten (bijvoorbeeld de voetzolen), maar kan ook de ellebogen, knieën en hoofdhuid aantasten. Aanvankelijk verschijnen rode huidletsels die evolueren naar onregelmatige, schilferige, grijze tot zwarte korstplaques, en soms zelfs blaren en huidzweren. Deze dikke korsten hebben vaak een wratachtige uitstraling en kunnen zich over het hele lichaam verspreiden. Haarverlies kan ook optreden. In tegenstelling tot gewone schurft, is jeuk niet altijd aanwezig bij korstschurft. De patiënt kan echter last hebben van pijn, stress, angst, slaapproblemen en depressieve gevoelens door de aanwezigheid van de korsten.

Alarmsymptomen

De alarmsymptomen van Noorse schurft zijn vaak ernstig en kunnen snel verergeren. Het herkennen van de symptomen in een vroeg stadium is cruciaal voor de behandeling en om de verspreiding van de aandoening te voorkomen.

Intense jeuk en huiduitslag
De belangrijkste symptomen van Noorse schurft zijn intense jeuk en een huiduitslag die zich snel verspreidt. De jeuk is vaak ondraaglijk en kan verergeren naarmate de infectie vordert. De huiduitslag wordt vaak gekenmerkt door korstvorming en gezwollen plekken, die typisch zijn voor deze ernstigere vorm van schurft.

Korstvorming en ophoping van dode huidcellen
Een opvallend symptoom van Noorse schurft is de ophoping van korsten op de huid. Deze korsten bevatten een grote hoeveelheid dode huidcellen en schurftmijten, die het gevolg zijn van een ernstige infectie. De korstvorming kan de huid ernstig beschadigen en leiden tot pijn en ongemak.

Secundaire infecties en ontstekingen
Door de schade aan de huid kunnen secundaire bacteriële infecties optreden, zoals cellulitis, die de situatie verder kunnen compliceren. Deze infecties kunnen leiden tot koorts, zwelling, en pijn, en moeten snel worden behandeld om ernstige complicaties te voorkomen.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van korstschurft wordt bevestigd door huidafkrabsels te nemen van de aangetaste huid. Deze afkrabsels worden microscopisch onderzocht op de aanwezigheid van mijten en/of hun eieren. Soms kan een dermatoscoop (een vergrotend instrument met verlichting) worden gebruikt om mijten te identificeren. Omdat de symptomen van korstschurft kunnen lijken op die van eczeem (chronische huidziekte met droge huid en jeuk) of psoriasis (chronische huidziekte met droge huid en schilfers), is een microscopisch onderzoek noodzakelijk voor een juiste diagnose. Een huidbiopsie is zelden nodig en onthult meestal alleen de karakteristieke kenmerken van schurft.

Behandeling

Medicijnen nemen

De behandeling van korstschurft begint meestal in een privékamer om de verspreiding van de aandoening te voorkomen. Personeel en verzorgers moeten voorzorgsmaatregelen treffen om besmetting te vermijden. De behandeling omvat vaak herhaalde toepassingen van een schurftdodende crème of lotion en, in gevallen die resistent zijn tegen topische behandelingen, orale ivermectine (200 μg/kg - twee doses met een tussenpoos van één week). Indien de patiënt ernstig depressief of angstig is vanwege de aandoening, kunnen antidepressiva worden voorgeschreven. Alle gezinsleden en andere nauw contactpersonen van de patiënt dienen gescreend te worden op korstschurft en, ongeacht de resultaten, behandeld te worden met een lokaal scabicide (schurftdodende medicijn), met een herhaalde behandeling indien nodig.

Goede voeding consumeren

Een gezonde en evenwichtige voeding ondersteunt het immuunsysteem en kan bijdragen aan een sneller herstel. Knoflook en rabarber zijn natuurlijke middelen die kunnen helpen bij het bestrijden van parasieten. Andere nuttige natuurlijke middelen zijn kokosolie, havermout, honing, appelciderazijn en citroensap, die de symptomen van korstschurft kunnen verlichten.

Omgeving behandelen

Het grondig reinigen van de woonomgeving is cruciaal, omdat de mijten tot 72 uur kunnen overleven buiten de gastheer en korstjes regelmatig van de huid kunnen worden afgestoten. Linnen en matrassen moeten grondig gewassen worden. Indien wassen niet mogelijk is, moeten de artikelen minimaal vier dagen in een afgesloten plastic zak worden bewaard. Zonlicht kan ook effectief zijn in het doden van de mijten.

Prognose van huidinfectie

De respons op behandeling bij korstschurft kan langzamer zijn dan bij andere vormen van schurft. Ondanks de langzame genezing ervaren de meeste patiënten uiteindelijk verbetering. Patiënten met een verzwakt immuunsysteem lopen echter een verhoogd risico op herbesmetting en mogelijk langdurige symptomen.

Complicaties van huidaandoening

Een belangrijke complicatie van korstschurft is de mogelijkheid van secundaire bacteriële infecties, vaak veroorzaakt door stafylokokkenbacteriën. De ziekte kan ook leiden tot verspreiding naar vele contacten, zoals familieleden en zorgverleners. Het sterftecijfer is aanzienlijk hoger bij oudere patiënten met korstschurft in vergelijking met patiënten met gewone schurft, waarbij de sterfte vaak te wijten is aan sepsis (bloedvergiftiging).

Preventie

Preventie van Noorse schurft richt zich vooral op het vermijden van de risicofactoren en het nemen van hygiënemaatregelen om de verspreiding van schurftmijten te voorkomen.

Hygiëne en isolatie
Goede hygiëne en het vermijden van direct huidcontact met geïnfecteerde personen zijn de belangrijkste maatregelen om de verspreiding van Noorse schurft te voorkomen. In instellingen waar de ziekte voorkomt, moeten geïsoleerde patiënten worden behandeld om verdere besmetting te voorkomen.

Behandeling van risicogroepen
Bij risicogroepen, zoals ouderen in zorginstellingen of patiënten met een verzwakt immuunsysteem, is het belangrijk om snel te reageren bij het eerste teken van schurft. Regelmatige screening en preventieve behandelingen kunnen helpen de ziekte vroegtijdig te detecteren en verdere verspreiding te voorkomen.

Praktische tips voor het omgaan met Noorse schurft

Noorse schurft, een ernstige en besmettelijke vorm van schurft, wordt veroorzaakt door een overmatige besmetting met de schurftmijt. Het komt vaak voor bij mensen met een verzwakt immuunsysteem of andere onderliggende aandoeningen. Het herkennen van symptomen, het voorkomen van verdere verspreiding en het ondersteunen van herstel zijn cruciaal. Hier zijn uitgebreide tips voor jou en je omgeving.

Herken de symptomen van Noorse schurft

Bij Noorse schurft ontwikkelt de huid dikke, schilferige korsten, vaak op de handen, voeten, ellebogen en knieën. Deze korsten bevatten een zeer hoog aantal schurftmijten, wat de aandoening extreem besmettelijk maakt. Naast huidkorsten kunnen jeuk, roodheid en huidirritatie optreden. Let ook op secundaire infecties door open wonden of krabben. Omdat de symptomen lijken op andere huidaandoeningen, is een medische diagnose essentieel.

Zoek direct medische hulp

Noorse schurft vereist een intensieve behandeling, vaak met zowel orale als topische medicatie. Bezoek een arts zodra je symptomen herkent, zodat je tijdig met de juiste behandeling kunt beginnen. Medicatie zoals ivermectine en permetrinecrème wordt vaak voorgeschreven. Het is belangrijk om de medicatie strikt volgens de instructies te gebruiken om de besmetting volledig te bestrijden en herbesmetting te voorkomen.

Voorkom verspreiding naar anderen

Noorse schurft is extreem besmettelijk. Zorg ervoor dat je alle kleding, beddengoed en handdoeken grondig wast op een temperatuur van minstens 60 graden. Voorwerpen die niet gewassen kunnen worden, zoals kussens of zachte meubels, kun je in plastic zakken verpakken en 72 uur apart houden om de mijten te doden. Vermijd direct contact met anderen totdat je arts bevestigt dat de besmetting onder controle is. Informeer alle huisgenoten of nauw contactpersonen, zodat zij preventieve maatregelen kunnen nemen of behandeling kunnen starten indien nodig.

Ondersteun je huid tijdens het herstel

Tijdens de behandeling kan de huid droog, schilferig of pijnlijk aanvoelen. Gebruik milde, ongeparfumeerde vochtinbrengende middelen om de huid gehydrateerd te houden en irritatie te verminderen. Vermijd het gebruik van agressieve zepen of scrubs, omdat deze de huid verder kunnen beschadigen. Als je last hebt van open wonden of korsten, bescherm deze dan met schone verbanden om infecties te voorkomen.

Zorg voor een hygiënische omgeving

Een schone omgeving is essentieel bij het omgaan met Noorse schurft. Stofzuig regelmatig vloeren, meubels en matrassen. Maak oppervlakken schoon met ontsmettende middelen. Houd persoonlijke spullen gescheiden en deel geen kleding, handdoeken of beddengoed met anderen. Deze maatregelen helpen de kans op herbesmetting of verspreiding van de mijt te minimaliseren.

Ondersteun je immuunsysteem

Omdat Noorse schurft vaak voorkomt bij mensen met een verzwakt immuunsysteem, is het belangrijk om je algehele gezondheid te ondersteunen. Zorg voor een evenwichtig voedingspatroon, voldoende rust en regelmatige lichaamsbeweging. Overweeg ook het bespreken van aanvullende behandelingen of voedingssupplementen met je arts, vooral als er sprake is van een onderliggende aandoening.

Misvattingen rond Noorse schurft

Noorse schurft, ook wel bekend als crustose scabiës, is een zeldzamere, ernstigere vorm van schurft. Het wordt gekarakteriseerd door een overvloedige ophoping van schurftmijten en kan leiden tot ernstige huidsymptomen. Er zijn verschillende misvattingen over de oorzaken, behandeling en ernst van deze aandoening. Hieronder worden enkele van deze misverstanden besproken.

Noorse schurft is dezelfde aandoening als gewone schurft

Een veelvoorkomende misvatting is dat Noorse schurft en gewone schurft dezelfde aandoening zijn. Hoewel beide aandoeningen worden veroorzaakt door schurftmijten, zijn ze niet hetzelfde. Noorse schurft is veel ernstiger, met een veel grotere aantasting van de huid, waar zich dikke korsten van dode huidcellen kunnen vormen, wat niet typisch is voor gewone schurft.

Noorse schurft is zeldzaam en komt alleen voor bij oudere mensen

Hoewel Noorse schurft inderdaad zeldzaam is, komt het niet uitsluitend voor bij ouderen. Het kan mensen van alle leeftijden treffen, hoewel de aandoening vaker voorkomt bij mensen met een verzwakt immuunsysteem, zoals ouderen, mensen met hiv of andere immunodeficiënties, of patiënten die langdurige steroïden gebruiken. Het wordt vaak geassocieerd met mensen die al andere gezondheidsproblemen hebben.

Noorse schurft is gemakkelijk te behandelen

Een andere misvatting is dat Noorse schurft eenvoudig te behandelen is, zoals gewone schurft. Dit is niet het geval. Omdat de mijten zich veel sneller en in grotere aantallen vermenigvuldigen bij Noorse schurft, is de behandeling veel intensiever. Het vereist vaak meerdere behandelingscycli met sterke medicatie, zoals permethrinecrème of ivermectine, en soms is ziekenhuisopname nodig om de infectie effectief te bestrijden.

Noorse schurft wordt alleen veroorzaakt door slechte hygiëne

Er wordt vaak gedacht dat Noorse schurft wordt veroorzaakt door slechte hygiëne, maar dit is niet helemaal waar. Hoewel slechte hygiëne de verspreiding van schurft kan bevorderen, kan Noorse schurft ook ontstaan bij mensen die een goede hygiëne onderhouden, vooral als ze een verzwakt immuunsysteem hebben. De aandoening wordt veroorzaakt door de schurftmijt, die zich verspreidt door nauw contact met een besmette persoon.

Noorse schurft is altijd zichtbaar aan de buitenkant van de huid

Een misvatting is dat Noorse schurft altijd zichtbaar is aan de buitenkant van de huid, maar in sommige gevallen kunnen de symptomen minder opvallend zijn. Hoewel de typische tekenen van Noorse schurft grote korsten van huidschilfers zijn, kan de aandoening soms subtieler beginnen, met minder zichtbare symptomen. De ernst van de aandoening kan variëren afhankelijk van de persoon en de fase van de infectie.

Noorse schurft is te genezen met één enkele behandeling

Een veelvoorkomende misvatting is dat een enkele behandeling voldoende is om Noorse schurft volledig te genezen. Omdat de schurftmijten in grote aantallen aanwezig zijn, is vaak meerdere behandelingen nodig om de infectie onder controle te krijgen. Het kan nodig zijn om herhaalde beeldvormende onderzoeken te doen om te bepalen of de behandeling effectief is, vooral als er geen verbetering optreedt na de eerste cyclus van medicatie.

Noorse schurft leidt altijd tot ernstige complicaties

Hoewel Noorse schurft ernstige symptomen kan veroorzaken, leidt het niet altijd tot ernstige gezondheidscomplicaties. Met de juiste behandeling kunnen de meeste mensen herstellen van Noorse schurft, hoewel het proces langer kan duren dan bij gewone schurft. In ernstige gevallen kunnen secundaire infecties optreden door open wonden, maar deze kunnen vaak worden behandeld met medicatie of lokale huidinfectiebehandelingen.

Wees alert op secundaire infecties

Door open wonden of intensieve krabben kan je huid vatbaar worden voor bacteriële infecties. Let op tekenen zoals roodheid, zwelling, warmte of pusvorming rond wondjes, en raadpleeg meteen een arts als je dit opmerkt. Vaak worden antibiotica voorgeschreven om bacteriële complicaties te behandelen. Het tijdig aanpakken van infecties kan verdere problemen voorkomen.

Volg controleafspraken op

Het is belangrijk om na de behandeling terug te keren naar je arts voor een evaluatie. Soms kan een nieuwe behandeling nodig zijn om resterende mijten of eieren te doden. Regelmatige opvolging helpt om zeker te zijn dat de besmetting volledig is verdwenen en dat de huid goed geneest. Bespreek ook eventuele bijwerkingen van de medicatie met je arts.

Steun vanuit je omgeving

Leven met Noorse schurft kan mentaal belastend zijn. Het kan helpen om steun te zoeken bij familie, vrienden of een steungroep. Bespreek je zorgen en vragen openlijk, zodat je de nodige emotionele en praktische hulp krijgt. Als je het moeilijk vindt om met de situatie om te gaan, kan een gesprek met een professional, zoals een psychotherapeut, helpen.

Lees verder

• Schurft (scabiës): Besmettelijke huidaandoening door mijt
• Veel voorkomende besmettelijke huidaandoeningen