Noorse schurft (korstschurft): Dikke korsten op huid

Schurft is een zeer besmettelijke huidziekte die wordt veroorzaakt door de mijt Sarcoptes scabiei. Deze aandoening leidt tot een intens jeukende huiduitslag en komt vooral voor bij kinderen en jongvolwassenen. De verspreiding van schurft gebeurt voornamelijk door langdurig nauw contact, zoals binnen huishoudens of zorginstellingen, en door seksueel contact.

• Terminologie Noorse schurft
• Oorzaken van korstschurft: Door mijt
• Risicogroepen: Zwak immuunsysteem
• Symptomen: Dikke korsten op huid
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Medicijnen nemen
• Goede voeding consumeren
• Omgeving behandelen
• Prognose van huidinfectie
• Complicaties van huidaandoening
• Preventie en hygiëne

Terminologie Noorse schurft

Korstschurft, vaak aangeduid als ‘Noorse schurft’ of ‘Noorse scabies’, dankt zijn naam aan de eerste beschrijving van de aandoening in Noorwegen halverwege de 19e eeuw. Ondanks de naam heeft de aandoening geen bijzondere affiniteit met Noorwegen of Noorse afkomst. Het betreft een ernstige vorm van schurft waarbij de symptomen vaak ernstiger zijn dan bij de gebruikelijke vorm.

Oorzaken van korstschurft: Door mijt

De huiduitslag die kenmerkend is voor Noorse schurft wordt veroorzaakt door de mijt ‘Sarcoptes scabiei’. Deze mijt graaft gangetjes in de huid van de geïnfecteerde persoon, waar hij zich voortplant en eieren legt. De overdracht van de mijt vindt plaats via langdurig nauw contact, zoals binnen huishoudens, zorginstellingen, en door seksueel contact. Bij patiënten met korstschurft zijn er enorme aantallen mijten en eieren aanwezig in de huid, wat leidt tot de ernstige symptomen van deze aandoening. Korstschurft is bijzonder besmettelijk, zelfs bij relatief kortdurend contact. De exacte oorzaak van de extreme huidveranderingen bij korstschurft is nog niet volledig begrepen.

Risicogroepen: Zwak immuunsysteem

Noorse schurft komt vooral voor bij personen met een verzwakt immuunsysteem. Bij deze patiënten is het immuunsysteem niet in staat om effectief te reageren op de aanwezigheid van de mijten, wat leidt tot een grotere belasting door de parasieten. Bij deze patiënten kunnen tot wel vierduizend mijten per gram huid worden aangetroffen, terwijl bij gewone schurft meestal tussen de tien en twintig mijten worden gevonden. Risicogroepen zijn onder andere:

• Patiënten die chemotherapie ondergaan voor de behandeling van kanker
• Mensen met dementie
• Personen die langdurig corticosteroïden of immunosuppressiva gebruiken
• Bewoners van instellingen, gevangenissen, verpleegtehuizen, enz.
• Ouderen
• Patiënten met een lymfoom
• Mensen met het syndroom van Down
• Patiënten met hiv of aids
• Mensen met lepra
• Patiënten met systemische lupus erythematosus (SLE)

Daarnaast hebben ook patiënten met onbehandelde schurft of ondervoeding een verhoogd risico om korstschurft te ontwikkelen.

Symptomen: Dikke korsten op huid

Korstschurft manifesteert zich vaak op de handen (bijvoorbeeld de handpalmen) en voeten (bijvoorbeeld de voetzolen), maar kan ook de ellebogen, knieën en hoofdhuid aantasten. Aanvankelijk verschijnen rode huidletsels die evolueren naar onregelmatige, schilferige, grijze tot zwarte korstplaques, en soms zelfs blaren en huidzweren. Deze dikke korsten hebben vaak een wratachtige uitstraling en kunnen zich over het hele lichaam verspreiden. Haarverlies kan ook optreden. In tegenstelling tot gewone schurft, is jeuk niet altijd aanwezig bij korstschurft. De patiënt kan echter last hebben van pijn, stress, angst, slaapproblemen en depressieve gevoelens door de aanwezigheid van de korsten.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van korstschurft wordt bevestigd door huidafkrabsels te nemen van de aangetaste huid. Deze afkrabsels worden microscopisch onderzocht op de aanwezigheid van mijten en/of hun eieren. Soms kan een dermatoscoop (een vergrotend instrument met verlichting) worden gebruikt om mijten te identificeren. Omdat de symptomen van korstschurft kunnen lijken op die van eczeem (chronische huidziekte met droge huid en jeuk) of psoriasis (chronische huidziekte met droge huid en schilfers), is een microscopisch onderzoek noodzakelijk voor een juiste diagnose. Een huidbiopsie is zelden nodig en onthult meestal alleen de karakteristieke kenmerken van schurft.

Behandeling

Medicijnen nemen

De behandeling van korstschurft begint meestal in een privékamer om de verspreiding van de aandoening te voorkomen. Personeel en verzorgers moeten voorzorgsmaatregelen treffen om besmetting te vermijden. De behandeling omvat vaak herhaalde toepassingen van een schurftdodende crème of lotion en, in gevallen die resistent zijn tegen topische behandelingen, orale ivermectine (200 μg/kg - twee doses met een tussenpoos van één week). Indien de patiënt ernstig depressief of angstig is vanwege de aandoening, kunnen antidepressiva worden voorgeschreven. Alle gezinsleden en andere nauw contactpersonen van de patiënt dienen gescreend te worden op korstschurft en, ongeacht de resultaten, behandeld te worden met een lokaal scabicide (schurftdodende medicijn), met een herhaalde behandeling indien nodig.

Goede voeding consumeren

Een gezonde en evenwichtige voeding ondersteunt het immuunsysteem en kan bijdragen aan een sneller herstel. Knoflook en rabarber zijn natuurlijke middelen die kunnen helpen bij het bestrijden van parasieten. Andere nuttige natuurlijke middelen zijn kokosolie, havermout, honing, appelciderazijn en citroensap, die de symptomen van korstschurft kunnen verlichten.

Omgeving behandelen

Het grondig reinigen van de woonomgeving is cruciaal, omdat de mijten tot 72 uur kunnen overleven buiten de gastheer en korstjes regelmatig van de huid kunnen worden afgestoten. Linnen en matrassen moeten grondig gewassen worden. Indien wassen niet mogelijk is, moeten de artikelen minimaal vier dagen in een afgesloten plastic zak worden bewaard. Zonlicht kan ook effectief zijn in het doden van de mijten.

Prognose van huidinfectie

De respons op behandeling bij korstschurft kan langzamer zijn dan bij andere vormen van schurft. Ondanks de langzame genezing ervaren de meeste patiënten uiteindelijk verbetering. Patiënten met een verzwakt immuunsysteem lopen echter een verhoogd risico op herbesmetting en mogelijk langdurige symptomen.

Complicaties van huidaandoening

Een belangrijke complicatie van korstschurft is de mogelijkheid van secundaire bacteriële infecties, vaak veroorzaakt door stafylokokkenbacteriën. De ziekte kan ook leiden tot verspreiding naar vele contacten, zoals familieleden en zorgverleners. Het sterftecijfer is aanzienlijk hoger bij oudere patiënten met korstschurft in vergelijking met patiënten met gewone schurft, waarbij de sterfte vaak te wijten is aan sepsis (bloedvergiftiging).

Preventie en hygiëne

Preventie van korstschurft omvat het vermijden van nauw contact met geïnfecteerde personen en het regelmatig uitvoeren van goede hygiënepraktijken. Het is ook belangrijk om besmette omgevingen grondig te reinigen en te desinfecteren om de verspreiding van de mijten te voorkomen.

Lees verder

• Schurft (scabiës): Besmettelijke huidaandoening door mijt
• Veel voorkomende besmettelijke huidaandoeningen