Pyomyositis: Bacteriële infectie met aangetaste spieren

Pyomyositis (tropische pyomyositis) is een aandoening waarbij een etterende infectie van de skeletspieren ontstaat. De infectieziekte komt tot stand door bacteriën die zich verspreiden via de bloedbaan. Meestal gaat deze (tropische) aandoening gepaard met de vorming van een abces. De symptomen van de bacteriële infectie zijn vrij algemeen zoals pijn in de dij en koorts. Hierdoor is het klinisch beeld moeilijk te plaatsen voor de arts, waardoor de diagnose meestal vertraging oploopt en een agressievere behandeling noodzakelijk is om het leven van de patiënt te redden. De aandoening werd voor het eerst in de medische literatuur beschreven door de arts Scriba in Japan in 1885.

• Epidemiologie van (tropische) aandoening
• Oorzaken van bacteriële infectie
• Risicofactoren van pyomyositis
• Aangetaste spieren
• Symptomen: Aangetaste spieren
• Eerste fase
• Tweede fase
• Derde fase
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Complicaties van infectieziekte

Epidemiologie van (tropische) aandoening

Pyomyositis is een tropische infectie hoewel de ziekte steeds meer voorkomt in gematigde klimaten. Dit blijkt uit een Italiaans wetenschappelijk onderzoek dat verscheen in Journal Medical Case Report in 2016. Tropische pyomyositis komt voornamelijk voor in twee leeftijdsgroepen: kinderen in de leeftijd van twee tot vijf jaar en volwassenen tussen twintig en vijfenveertig jaar. Mannen zijn vaker aangetast dan vrouwen door de infectieziekte.

Oorzaken van bacteriële infectie

Pyomyositis is een acute bacteriële infectie die in 90% van de gevallen veroorzaakt door stafylokokkenbacteriën, vooral Staphylococcus aureus. De bacteriën tasten de skeletspieren aan wat resulteert in een gelokaliseerde abcesvorming. Ook andere bacteriën zijn mogelijk de veroorzaker van de aandoening zoals:

• Aeromonas
• Anaeroben
• Citrobacter
• Escherichia
• Fusobacterium
• Hemofilus
• Klebsiella
• Mycobacterium
• Neisseria
• Pneumokokken (pneumokokkeninfectie: infectie veroorzaakt door pneumokokkenbacterie)
• Pseudomonas
• Salmonella
• Serratia
• Streptokokken
• Yersinia

Risicofactoren van pyomyositis

De meeste patiënten met pyomyositis in de tropengebieden zijn gezond zonder onderliggende aandoening, terwijl de meeste patiënten die leven in gematigde gebieden, een verzwakt immuunsysteem of een onderliggende ziekte ervaren. De infectieziekte komt echter mogelijk ook tot stand bij mensen die verder gezond zijn.

Volgende risicofactoren zijn bekend voor pyomyositis:

• een gelijktijdige infectie
• een hiv-infectie
• een injectie van illegale drugs en geïnjecteerde geneesmiddelen
• een orgaantransplantatie
• een spierletsel
• een verzwakt immuunsysteem
• een zware inspanning
• geïnfecteerde insectenbeten
• gonokokkenartritis (een bacteriële infectie met symptomen aan de gewrichten, pezen en huid)
• het gebruik van immunosuppressiva (geneesmiddelen die het immuunsysteem onderdrukken)
• kanker
• levercirrose
• nierinsufficiëntie
• ondervoeding
• overliggende cellulitis (huidinfectie met rode en gezwollen huid)
• rhabdomyolyse (afbraak van spieren, gewrichten en urinewegen)
• suikerziekte (diabetes mellitus)

Aangetaste spieren

De grote skeletspiergroepen zijn aangetast bij pyomyositis. De (tropische) aandoening tast namelijk voornamelijk de spieren van de onderste ledematen aan, hoewel het ook de spieren van de bovenste ledematen, de romp en de wervelkolom mogelijk treft. De meest getroffen spieren zijn:

• biceps
• buik- en ruggenmergspieren
• gastrocnemius
• iliopsoas
• pectoralis major
• quadriceps glutei
• serratus anterior

Bij de meeste patiënten is een enkele spiergroep aangetast, maar bij 12% - 40% van de patiënten zijn meerdere spiergroepen sequentieel of gelijktijdig betrokken.

Symptomen: Aangetaste spieren

Het ziektebeeld is verdeeld over drie fasen.

Eerste fase

In het beginstadium treden meestal eerst subtiele tekenen op zoals:

• een algemeen ziek gevoel (malaise)
• een beperkt bewegingsbereik, en pijn en stijfheid bij het maken van bewegingen
• een stevige zwelling van de getroffen spieren
• gezwollen lymfeklieren aan de zijkant van de liesstreek en in de nek
• keelpijn
• koorts (eventueel met tussenpozen) en rillingen
• lage rugpijn
• pijn en zwakte in de bil / flank / heup / dij tijdens het lopen en bij aanraking

Tweede fase

Vanaf de tweede week tot de derde week vormt het abces zich in de spier. Hoge piekkoorts met ernstigere systemische symptomen is typerend van het ‘etterende stadium’. De meeste patiënten bezoeken met deze symptomen de arts. De klassieke tekenen van een abces ontbreken vaak omdat de infectie diep zit en de bovenliggende spier gespannen is. Bij een naaldaspiratie (opzuigen van pus) bemerkt de arts pus. Regionale lymfeklieren zijn niet betrokken.

Derde fase

Een onbehandelde infectie verspreidt zich verder wat resulteert in bacteriëmie (erg veel bacteriën in het bloed), gevolgd door septikemie (bloedvergiftiging), een septische shock (complicatie van sepsis met lage bloeddruk), acuut nierfalen en verspreidende abcessen. Daarnaast treedt weefselversterf van de aangetaste spieren op. Deze symptomen vragen een diepgaande en agressieve behandeling.

Diagnose en onderzoeken

Vaak een late diagnose
De diagnose gebeurt vaak pas in een laat stadium omdat de aangetaste spier zich diep bevindt, de lokale symptomen niet duidelijk zijn, de typische vroege tekenen ontbreken en de ziekte redelijk onbekend is. Een gemiddelde vertraging van tien dagen vanaf het begin van de symptomen tot de juiste diagnose is in de literatuur vermeld.

Diagnostisch onderzoek
De aspiratie van pus van de spier of een spierbiopsie met kweek en weefselkleuring is de gouden standaard wanneer grote abcessen afwezig zijn. Laboratoriumonderzoeken zijn niet specifiek en zijn zelden nuttig bij de diagnose van pyomyositis. Wel neemt de arts een bloedstaaltje omdat hij op deze manier in staat is om te onderzoeken op welke antibiotica de bacteriën het beste reageren. Beeldvormende onderzoeken zoals röntgenfoto’s, een echografie, een CT-scan en een MRI-scan bepalen de kenmerken en de ernst van de spierinfectie. Een MRI-scan biedt de beste resultaten bij het onderzoeken van de spierinfectie.

Differentiële diagnose
Tropische pyomyositis is een aandoening die erg veel differentiële diagnoses heeft, omdat het klinisch beeld aan veel mogelijke ziekten en infecties doet denken zoals:

• cellulitis
• cysticercose (varkensworminfectie in verschillende weefsel)
• een diep veneuze trombose (pijn of zwelling aan het been of bekken)
• een osteosarcoom (botkanker) van de spieren
• een spiercontusie
• een spierhematoom
• een spieroverbelasting
• een spierruptuur
• leptospirose (infectieziekte met koorts en spierproblemen)
• osteomyelitis (een botinfectie)
• polymyositis (auto-immuunaandoening met spierzwakte)
• pyrexie (hoge koorts) van onbekende oorsprong
• septische artritis (ontsteking van een gewricht door een infectie)
• spontane gangreneuze myositis (veroorzaakt door Streptococcus pyogenes)
• toxoplasmose (infectie met vooral symptomen aan de hersenen en ogen)
• trichinose
• trypanosomiasis (infectie met koorts en neurologische problemen)

Behandeling

De keuze van de behandeling hangt meestal af van het stadium van de infectieziekte bij de presentatie. Een snelle, accurate diagnose gevolgd door een vroege start van intraveneuze (via een ader toegediende) antibiotica voorkomt abcesvorming en een chirurgische drainage van het abces (pus afvoeren). De arts zet meestal eerst breedspectrumantibiotica in met voldoende dekking voor de bacterie Staphylococcus aureus. Afhankelijk van de resultaten van het bloedonderzoek, is dan een aangepaste medicamenteuze behandeling nodig. Bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem is een intraveneuze (via een ader) van antibiotica nodig. Deze behandelingsduur bedraagt gemiddeld twee tot zes weken, maar de behandeltijd is wel variabel. Bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem is de behandelingsduur namelijk soms langer. Is reeds een abces aanwezig, dan is een chirurgische drainage van het abces noodzakelijk voordat de patiënt antibiotica toegediend krijgt. Meestal gebeurt de diagnose laat en dan is een drainage gevolgd door een intraveneuze toediening van ten minste twee breedspectrumantibiotica de voorkeursbehandeling

Complicaties van infectieziekte

Streptokokken pyomyositis is geassocieerd met uitgebreide spiernecrose die niet alleen abcesdrainage vereist, maar ook een radicale excisie (chirurgische uitsnijding) van alle afstervende weefsels. Af en toe is zelfs een amputatie nodig wanneer de weefsels heel ernstig aangetast zijn. Een diagnostische vertraging leidt verder tot sepsis (bloedvergiftiging), het toxisch shock syndroom ernstige bacteriële infectie). Patiënten komen eveneens te overlijden als gevolg van pyomyositis.

Lees verder

• Abces in huid of lichaam: Pus door infectie met bacteriën