Pyomyositis: Bacteriële infectie met aangetaste spieren

Pyomyositis (tropische pyomyositis) is een aandoening waarbij een etterende infectie van de skeletspieren ontstaat. De infectieziekte komt tot stand door bacteriën die zich verspreiden via de bloedbaan. Meestal gaat deze (tropische) aandoening gepaard met de vorming van een abces. De symptomen van de bacteriële infectie zijn vrij algemeen zoals pijn in de dij en koorts. Hierdoor is het klinisch beeld moeilijk te plaatsen voor de arts, waardoor de diagnose meestal vertraging oploopt en een agressievere behandeling noodzakelijk is om het leven van de patiënt te redden. De aandoening werd voor het eerst in de medische literatuur beschreven door de arts Scriba in Japan in 1885.

• Epidemiologie van (tropische) aandoening
• Oorzaken van bacteriële infectie
• Risicofactoren van pyomyositis
• Aangetaste spieren
• Symptomen: Aangetaste spieren
• Eerste fase
• Tweede fase
• Derde fase
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose van pyomyositis
• Complicaties van pyomyositis
• Preventie van pyomyositis
• Praktische tips voor het leven / omgaan met pyomyositis
• Behandeling van pyomyositis
• Herstel en nazorg
• Misvattingen rond pyomyositis
• Pyomyositis komt alleen voor in tropische landen
• De aandoening treft alleen mensen met een ernstig verzwakt immuunsysteem
• Pyomyositis wordt altijd veroorzaakt door een open wond
• De symptomen zijn altijd direct duidelijk
• Beeldvormende onderzoeken zijn niet nodig voor de diagnose
• Pyomyositis kan vanzelf genezen zonder behandeling
• Een spierinfectie betekent altijd dat de spieren blijvend beschadigd raken

Epidemiologie van (tropische) aandoening

Pyomyositis is een tropische infectie hoewel de ziekte steeds meer voorkomt in gematigde klimaten. Dit blijkt uit een Italiaans wetenschappelijk onderzoek dat verscheen in Journal Medical Case Report in 2016. Tropische pyomyositis komt voornamelijk voor in twee leeftijdsgroepen: kinderen in de leeftijd van twee tot vijf jaar en volwassenen tussen twintig en vijfenveertig jaar. Mannen zijn vaker aangetast dan vrouwen door de infectieziekte.

Oorzaken van bacteriële infectie

Pyomyositis is een acute bacteriële infectie die in 90% van de gevallen wordt veroorzaakt door stafylokokkenbacteriën, vooral Staphylococcus aureus. De bacteriën tasten de skeletspieren aan wat resulteert in een gelokaliseerde abcesvorming. Ook andere bacteriën zijn mogelijk de veroorzaker van de aandoening zoals:

• Aeromonas
• Anaeroben
• Citrobacter
• Escherichia
• Fusobacterium
• Hemofilus
• Klebsiella
• Mycobacterium
• Neisseria
• Pneumokokken (pneumokokkeninfectie: infectie veroorzaakt door pneumokokkenbacterie)
• Pseudomonas
• Salmonella
• Serratia
• Streptokokken
• Yersinia

Risicofactoren van pyomyositis

De meeste patiënten met pyomyositis in de tropengebieden zijn gezond zonder onderliggende aandoening, terwijl de meeste patiënten die leven in gematigde gebieden, een verzwakt immuunsysteem of een onderliggende ziekte ervaren. De infectieziekte komt echter mogelijk ook tot stand bij mensen die verder gezond zijn.

Volgende risicofactoren zijn bekend voor pyomyositis:

• een gelijktijdige infectie
• een hiv-infectie
• een injectie van illegale drugs en geïnjecteerde geneesmiddelen
• een orgaantransplantatie
• een spierletsel
• een verzwakt immuunsysteem
• een zware inspanning
• geïnfecteerde insectenbeten
• gonokokkenartritis (een bacteriële infectie met symptomen aan de gewrichten, pezen en huid)
• het gebruik van immunosuppressiva (geneesmiddelen die het immuunsysteem onderdrukken)
• kanker
• levercirrose
• nierinsufficiëntie
• ondervoeding
• overliggende cellulitis (huidinfectie met rode en gezwollen huid)
• rhabdomyolyse (afbraak van spieren, gewrichten en urinewegen)
• suikerziekte (diabetes mellitus)

Aangetaste spieren

De grote skeletspiergroepen zijn aangetast bij pyomyositis. De (tropische) aandoening tast namelijk voornamelijk de spieren van de onderste ledematen aan, hoewel het ook de spieren van de bovenste ledematen, de romp en de wervelkolom mogelijk treft. De meest getroffen spieren zijn:

• biceps
• buik- en ruggenmergspieren
• gastrocnemius
• iliopsoas
• pectoralis major
• quadriceps glutei
• serratus anterior

Bij de meeste patiënten is een enkele spiergroep aangetast, maar bij 12% - 40% van de patiënten zijn meerdere spiergroepen sequentieel of gelijktijdig betrokken.

Symptomen: Aangetaste spieren

Het ziektebeeld is verdeeld over drie fasen.

Eerste fase

In het beginstadium treden meestal eerst subtiele tekenen op zoals:

• een algemeen ziek gevoel (malaise)
• een beperkt bewegingsbereik, en pijn en stijfheid bij het maken van bewegingen
• een stevige zwelling van de getroffen spieren
• gezwollen lymfeklieren aan de zijkant van de liesstreek en in de nek
• keelpijn
• koorts (eventueel met tussenpozen) en rillingen
• lage rugpijn
• pijn en zwakte in de bil / flank / heup / dij tijdens het lopen en bij aanraking

Tweede fase

Vanaf de tweede week tot de derde week vormt het abces zich in de spier. Hoge piekkoorts met ernstigere systemische symptomen is typerend voor het ‘etterende stadium’. De meeste patiënten bezoeken met deze symptomen de arts. De klassieke tekenen van een abces ontbreken vaak omdat de infectie diep zit en de bovenliggende spier gespannen is. Bij een naaldaspiratie (opzuigen van pus) bemerkt de arts pus. Regionale lymfeklieren zijn niet betrokken.

Derde fase

Een onbehandelde infectie verspreidt zich verder wat resulteert in bacteriëmie (erg veel bacteriën in het bloed), gevolgd door septikemie (bloedvergiftiging), een septische shock (complicatie van sepsis met lage bloeddruk), acuut nierfalen en verspreidende abcessen. Daarnaast treedt weefselversterf van de aangetaste spieren op. Deze symptomen vragen een diepgaande en agressieve behandeling.

Diagnose en onderzoeken

Vaak een late diagnose

De diagnose gebeurt vaak pas in een laat stadium omdat de aangetaste spier zich diep bevindt, de lokale symptomen niet duidelijk zijn, de typische vroege tekenen ontbreken en de ziekte redelijk onbekend is. Een gemiddelde vertraging van tien dagen vanaf het begin van de symptomen tot de juiste diagnose is in de literatuur vermeld.

Diagnostisch onderzoek

De aspiratie van pus van de spier of een spierbiopsie met kweek en weefselkleuring is de gouden standaard wanneer grote abcessen afwezig zijn. Laboratoriumonderzoeken zijn niet specifiek en zijn zelden nuttig bij de diagnose van pyomyositis. Wel neemt de arts een bloedstaaltje omdat hij op deze manier in staat is om te onderzoeken op welke antibiotica de bacteriën het beste reageren. Beeldvormende onderzoeken zoals röntgenfoto’s, een echografie, een CT-scan en een MRI-scan bepalen de kenmerken en de ernst van de spierinfectie en het al dan niet aanwezige abces.

Behandeling

Antibiotische behandeling

• Pyomyositis wordt meestal behandeld met antibiotica. Stafylokokken zijn vaak gevoelig voor de antibiotica penicilline, cefazoline, vancomycine en clindamycine. De therapieduur is meestal twee tot drie weken.
• In het geval van een ernstige aandoening kan ziekenhuisopname noodzakelijk zijn voor een intravenieuze toediening van antibiotica.
• Ernstigere aandoeningen worden behandeld met chirurgie om abcessen te draineren, gevolgd door een antibioticabehandeling voor een periode van vier tot zes weken.
• Een antibiogram helpt om de juiste antibiotica te kiezen voor de behandeling.

Prognose van pyomyositis

De prognose is gunstig wanneer de aandoening op tijd wordt gediagnosticeerd en behandeld. De sterftecijfers bij tijdige behandeling zijn ongeveer 0% - 5% en bij vertraagde behandeling ongeveer 30% - 50%. Vertraagde diagnose leidt vaak tot een ernstigere en uitgebreider infectie met een hogere mortaliteit en morbiditeit.

Complicaties van pyomyositis

• Longabcessen
• sepsis (bacteriën in het bloed) en een septische shock
• nierfalen
• Verspreiding van de infectie naar andere organen (bv. hersenabces)
• Spierschade met functionele beperkingen
• gewrichtsschade door afwezigheid van spieren en bindweefsel
• vertraagde genezing van de aangetaste spieren en gewrichten
• angina door bacteriële infecties van de keelholte en mondholte
• yoga en fysiotherapie kunnen nodig zijn als behandeling van infectieziekte

Preventie van pyomyositis

Er zijn geen specifieke richtlijnen voor het voorkomen van pyomyositis. Echter, het kan nuttig zijn om te letten op de volgende aspecten om infecties te verminderen:

• het vermijden van onveilige injecties en het versterken van goede hygiëne bij injecties
• het voorkomen van een zwak immuunsysteem
• het tijdig behandelen van infecties en onderliggende aandoeningen
• het vermijden van infectie van insectenbeten door gebruik van insectenwerende middelen
• het volgen van een gezonde levensstijl en het voorkomen van ondervoeding
• het vermijden van contact met geïnfecteerde personen en het houden van een goede persoonlijke hygiëne
• het uitvoeren van medische controles bij aanwezigheid van risicofactoren

Praktische tips voor het leven / omgaan met pyomyositis

Behandeling van pyomyositis

Pyomyositis is een zeldzame, maar ernstige bacteriële infectie van de spieren. Het wordt meestal behandeld met een combinatie van antibiotica om de infectie te bestrijden. In sommige gevallen kan een operatie nodig zijn om abcessen of pusophopingen in de spieren te verwijderen. Snelle diagnose en behandeling zijn cruciaal om verdere schade aan de spieren of andere complicaties, zoals sepsis, te voorkomen. Het is belangrijk om onmiddellijk medische hulp te zoeken bij symptomen zoals pijn, zwelling of koorts.

Herstel en nazorg

Na behandeling kunnen patiënten vaak herstellen door rust en fysiotherapie om spierkracht en mobiliteit te herstellen. Het is belangrijk om geleidelijk te revalideren en activiteiten aan te passen om overbelasting van de getroffen spieren te voorkomen. Voedingsondersteuning, zoals een eiwitrijk voedingspatroon, kan helpen bij het herstel van spierweefsel. Regelmatige opvolging is noodzakelijk om te controleren op eventuele herhaling van de infectie.

Misvattingen rond pyomyositis

Pyomyositis is een bacteriële infectie van de skeletspieren die vaak voorkomt in tropische gebieden, maar ook in gematigde klimaten kan optreden. Er bestaan verschillende misvattingen over deze aandoening, wat kan leiden tot vertraging in de diagnose en behandeling.

Pyomyositis komt alleen voor in tropische landen

Hoewel pyomyositis oorspronkelijk bekend stond als een tropische infectie, kan het ook in gematigde klimaten voorkomen. Factoren zoals een verzwakt immuunsysteem, diabetes mellitus suikerziekte of intramusculaire injecties kunnen het risico verhogen, zelfs in landen met een gematigd klimaat.

De aandoening treft alleen mensen met een ernstig verzwakt immuunsysteem

Hoewel pyomyositis vaker voorkomt bij mensen met een verzwakt immuunsysteem, zoals diabetici of kankerpatiënten kanker, kunnen ook gezonde individuen de infectie oplopen. Spiertrauma en intensieve lichamelijke inspanning kunnen het risico verhogen.

Pyomyositis wordt altijd veroorzaakt door een open wond

Veel mensen denken dat een bacteriële spierinfectie alleen kan ontstaan via een open wond, maar pyomyositis wordt meestal veroorzaakt door hematogene verspreiding van bacteriën, zoals Staphylococcus aureus. Dit betekent dat de bacteriën via de bloedbaan de spieren kunnen bereiken zonder dat er een zichtbare wond aanwezig is.

De symptomen zijn altijd direct duidelijk

Pyomyositis begint vaak met vage symptomen zoals spierpijn, lichte koorts koorts en malaise. Pas in latere stadia ontwikkelen zich duidelijke tekenen van infectie, zoals zwelling en abcesvorming abces. Dit kan de diagnose bemoeilijken en vertragen.

Beeldvormende onderzoeken zijn niet nodig voor de diagnose

Omdat de vroege symptomen aspecifiek kunnen zijn, zijn beeldvormende onderzoeken zoals een MRI of echografie vaak noodzakelijk om de diagnose te bevestigen. Hiermee kan de aanwezigheid van een abces of spierzwelling worden aangetoond, wat helpt bij het stellen van een snelle en juiste diagnose.

Pyomyositis kan vanzelf genezen zonder behandeling

Zonder behandeling kan pyomyositis leiden tot ernstige complicaties, zoals sepsis of verspreiding van de infectie naar andere organen. Antibiotica en, indien nodig, chirurgische drainage zijn essentieel voor een succesvolle behandeling.

Een spierinfectie betekent altijd dat de spieren blijvend beschadigd raken

Hoewel ernstige gevallen van pyomyositis blijvende schade kunnen veroorzaken, herstellen de meeste patiënten volledig met de juiste behandeling. Tijdige interventie met antibiotica en chirurgische drainage vermindert de kans op blijvende spierproblemen en complicaties.

Lees verder

• Abces in huid of lichaam: Pus door infectie met bacteriën