Gonokokkenartritis: Symptomen aan gewrichten, pezen en huid

Gonokokkenartritis is een aandoening waarbij een gewricht ontstoken raakt als gevolg van een gonorroe-infectie, een seksueel overdraagbare aandoening (SOA). De ziekte kan leiden tot gewrichtsontsteking, peesontsteking, en huidletsels, hoewel andere symptomen ook mogelijk zijn. De behandeling bestaat uit het toedienen van antibiotica en het testen en behandelen van eventuele seksuele partners om verdere verspreiding van de ziekte te voorkomen. De vooruitzichten zijn over het algemeen goed, maar in zeldzame gevallen kunnen complicaties optreden.

• Synoniemen infectieziekte
• Epidemiologie van de SOA
• Oorzaken: Bacteriële infectie
• Vormen van artritis door gonorroe
• Symptomen: Gewrichten, pezen en huid
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van infectie en seksuele contacten
• Prognose van de SOA
• Complicaties van gonokokkenartritis
• Preventie van gonorroe en gonokokkenartritis

Synoniemen infectieziekte

De infectieziekte staat bekend onder de volgende synoniemen:

• arthritis gonorrhoica
• gonococcale artritis
• gonokokkenartritis
• gonorroe-artritis

Epidemiologie van de SOA

Gonokokkeninfecties komen wereldwijd veel voor. Vrouwen lopen een hoger risico op het krijgen van deze infectie, vooral seksueel actieve meisjes en vrouwen van 15 tot 30 jaar. Elke seksueel actieve persoon loopt echter gevaar, hoewel de infectie ook kan voorkomen bij pasgeborenen, meestal tijdens de bevalling. Gonokokkenartritis is zeldzaam bij baby's.

Oorzaken: Bacteriële infectie

De gramnegatieve, boonvormige bacterie Neisseria gonorrhoeae, ook bekend als de gonokok, veroorzaakt gonorroe. Bij gonokokkenartritis ontstaat een gewrichtsontsteking als gevolg van deze SOA. Gonokokkenartritis is een vorm van septische artritis, een ontsteking van een gewricht veroorzaakt door een infectie. De bacterie is zeer besmettelijk en koloniseert verschillende mucosale oppervlakken, zoals het slijmvlies in de urethra (urinebuis), de cervix (baarmoederhals), de keelholte en het rectum.

Vormen van artritis door gonorroe

Gonokokkenartritis komt in twee vormen voor. Bij de meest voorkomende vorm ontstaat een huiduitslag, meestal in combinatie met ontsteking van grote gewrichten zoals de knie, elleboog, pols en enkel. Een andere, minder voorkomende vorm wordt gekenmerkt door verspreiding van de bacteriën via de bloedbaan (verspreide gonokokkemie), wat leidt tot infectie van één of meerdere gewrichten.

Symptomen: Gewrichten, pezen en huid

Gewrichtspijn

De patiënt ervaart milde tot matige, asymmetrische gewrichtspijn in meerdere gewrichten, vaak in de polsen, handen, ellebogen, enkels en/of knieën. De polsen en ellebogen zijn vaker aangedaan dan de enkels en/of knieën, die rood en gezwollen kunnen zijn. De pijn kan van het ene gewricht naar het andere bewegen (migrerende polyartritis) en houdt meestal één tot vier dagen aan.

Peesontsteking

De patiënt kan ook pijn ervaren in de handen of polsen door een ontsteking van het synovium, de slijmvliesbekleding van de pezen. De enkels, pezen en polsen worden het vaakst getroffen door deze peesontsteking (tenosynovitis).

Huiduitslag

Daarnaast kan er een huiduitslag (dermatitis) ontstaan op de ledematen, bestaande uit licht verhoogde, roze, rode of paarse huidzweren die soms pus bevatten.

Algemene symptomen

Andere, minder specifieke symptomen zijn onder andere (milde) koorts, spierpijn, lage buikpijn en een algemeen ziek gevoel (malaise). Patiënten kunnen ook pijn of een branderig gevoel ervaren bij het plassen (dysurie).

Diagnose en onderzoeken

Diagnostisch onderzoek
Om de diagnose te stellen, voert de arts een lichamelijk onderzoek uit om de klachten aan de huid, gewrichten en andere symptomen in kaart te brengen. Om de gonorroe-infectie te bevestigen, neemt de arts monsters van aangetast weefsel, urine, gewrichtsvloeistof of ander lichaamsmateriaal voor verder microscopisch onderzoek. Voorbeelden van dergelijke tests zijn:

• cervicale gramkleuring (van een uitstrijkje)
• een cultuur van gewrichtsvloeistof
• een keelcultuur
• een urineonderzoek om gonorroe op te sporen
• gramkleuring van gewrichtsvloeistof

In sommige gevallen maakt de arts röntgenfoto's om een botbreuk uit te sluiten.

Differentiële diagnose

De symptomen van gonokokkenartritis kunnen lijken op die van andere aandoeningen, zoals:

• hepatitis B (virale hepatitis B)
• hepatitis C (virale hepatitis C)
• meningokokkemie
• reactieve artritis (een aandoening met symptomen aan huid, maag, darmen en ogen)
• reumatische koorts (complicatie van een streptokokkeninfectie)
• septische artritis
• syfilis
• ziekte van Lyme (bacteriële infectie door een tekenbeet)

Behandeling van infectie en seksuele contacten

Infectie
Patiënten met gonokokkenartritis worden vaak opgenomen in het ziekenhuis, waar ze intraveneus (via een ader) antibiotica toegediend krijgen. Zodra de symptomen verbeteren, worden de antibiotica oraal (via de mond) ingenomen. Zeven dagen na het starten van de behandeling volgt een controlebezoek bij de arts. Hierbij worden de symptomen geëvalueerd, en worden aanvullende bloedonderzoeken uitgevoerd om te controleren of de infectie volledig is verdwenen.

Seksuele contacten

De patiënt moet ook contact opnemen met alle seksuele partners die mogelijk geïnfecteerd zijn, zodat ook zij getest en indien nodig behandeld kunnen worden. Dit is essentieel om verdere verspreiding van de ziekte te voorkomen.

Prognose van de SOA

Bij de meeste patiënten verbeteren de symptomen meestal binnen één tot twee dagen na het starten van de behandeling. In de meeste gevallen herstellen zij volledig van gonokokkenartritis. In tegenstelling tot septische artritis die veroorzaakt wordt door de stafylokokkenbacterie Staphylococcus aureus, leidt gonokokkenartritis zelden tot gewrichtsvernietiging.

Complicaties van gonokokkenartritis

Complicaties van de seksueel overdraagbare aandoening zijn zeldzaam, maar kunnen optreden, vooral bij patiënten met een zwak immuunsysteem of wanneer de infectie zich naar andere organen heeft verspreid. Mogelijke complicaties zijn onder andere:

• endocarditis (ontsteking van de binnenkant van het hart)
• glomerulonefritis (ontsteking van de vaatkluwens in de nierschors, een vorm van nierontsteking)
• meningitis (hersenvliesontsteking, gepaard gaand met hoofdpijn en een stijve nek)
• osteomyelitis (botontsteking)
• pericarditis (ontsteking van het hartzakje)
• perihepatitis (ontsteking rond de lever)
• permanente gewrichtsschade
• pyomyositis (bacteriële infectie met aantasting van de spieren)

Preventie van gonorroe en gonokokkenartritis

Om gonorroe en de complicatie van gonokokkenartritis te voorkomen, zijn preventieve maatregelen essentieel:

• Gebruik van condooms tijdens geslachtsgemeenschap om het risico op besmetting te minimaliseren.
• Regelmatig testen op SOA's, vooral voor seksueel actieve mensen met meerdere partners.
• Open communicatie met seksuele partners over SOA-statussen en testresultaten.
• Snelle behandeling van gonorroe om complicaties zoals gonokokkenartritis te voorkomen.

Lees verder

• Gonorroe: Symptomen aan urinewegen, ogen, keel en bloedbaan
• Seksueel overdraagbare aandoeningen bij mannen en vrouwen
• Artritis: Gewrichtsontsteking met pijn, zwelling & stijfheid