Gedissemineerde tuberculose: Verspreide bacteriële infectie

Gedissemineerde tuberculose is een besmettelijke bacteriële infectie waarbij mycobacteriën (een bepaald geslacht van bacteriën) zich via het bloed of lymfesysteem uit de longen naar andere lichaamsdelen hebben verspreid. De symptomen zijn afhankelijk van de aangetaste orgaansystemen, maar veel voorkomende tekenen zijn koorts, koude rillingen, nachtelijk zweten, gewichtsverlies en vermoeidheid. De arts neemt een monster van het aangetaste orgaan om de infectie te bewijzen. Een langdurige antibioticabehandeling is vereist bij gedissemineerde tuberculose. De prognose bij behandelde patiënten is tot slot over het algemeen goed.

• Synoniemen
• Oorzaken: Bacterie Mycobacterium tuberculosis
• Risicofactoren van gedissemineerde tuberculose
• Symptomen
• Locaties
• Kenmerken
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van verspreide bacteriële infectie
• Prognose
• Complicaties
• Preventie van infectie buiten longen

Synoniemen

Andere benamingen voor gedissemineerde tuberculose zijn:

• expulmonale tuberculose
• miliaire tuberculose
• wijdverspreide tuberculose

Oorzaken: Bacterie Mycobacterium tuberculosis

Een tuberculose-infectie ontwikkelt zich na druppelinfectie. Een patiënt die is geïnfecteerd met de Mycobacterium tuberculosis-bacterie kan namelijk deze bacterie in de lucht verspreiden door te hoesten of niezen. Op deze manier is het mogelijk dat een andere persoon deze bacterie inademt. De resulterende longinfectie staat bekend als primaire tuberculose.

Tuberculose tast normaal gesproken de longen aan (pulmonale tuberculose), maar ook andere organen zijn mogelijk betrokken. De meeste patiënten met primaire tuberculose herstellen en hebben geen verdere complicaties van de ziekte. Gedissemineerde tuberculose ontwikkelt zich bij een klein aantal geïnfecteerde patiënten waarvan het immuunsysteem de primaire infectie niet succesvol kan bestrijden.

Risicofactoren van gedissemineerde tuberculose

Een patiënt heeft meer kans om dit type tuberculose te krijgen als hij een verzwakt immuunsysteem heeft door een ziekte (zoals hiv / aids, diabetes mellitus, silicose (longaandoening door blootstelling aan silica) en nierfalen) of door het gebruik van bepaalde medicijnen zoals chemotherapie voor de behandeling van kanker en immunosuppressiva (medicijnen die het immuunsysteem onderdrukken). Baby's en ouderen lopen ook een groter risico.

Het risico om tuberculose te krijgen, neemt toe als de patiënt:

• een slechte voeding consumeert
• leeft in drukke of onreine omstandigheden
• leeft in een gebied waar er geen goede toegang tot gezondheidszorg is
• zich in de buurt bevindt van patiënten met de ziekte (zoals tijdens overzeese reizen)

Symptomen

Locaties

Gangbare locaties om van aangetaste lichaamsdelen zijn:

• de botten en gewrichten (veroorzaakt tuberculose osteomyelitis)
• de darmen (gastro-intestinale tuberculose)
• de hersenvliezen - de bekleding van de hersenen en het ruggenmerg (meningeale tuberculose)
• de huid (huidtuberculose)
• de lymfeknopen (tuberculose lymfadenitis)
• de maag (maagtuberculose)
• de nieren
• de ogen (oculaire tuberculose)
• de organen van het mannelijke en vrouwelijke reproductieve en urinaire systeem (tuberculose van het urogenitale systeem)
• de wervelkolom
• het pericardium - de bekleding van het hart (tuberculous pericarditis)
• het peritoneum - de bekleding van de buikholte (peritoneale tuberculose)
• het strottenhoofd (larynx tuberculose)

Kenmerken

Een gedissemineerde ziekte verschijnt binnen enkele weken na de primaire infectie. Soms treedt de aandoening pas jaren later op nadat de patiënt geïnfecteerd is. De symptomen zijn afhankelijk van welk orgaansysteem de bacteriën aantast. Algemene symptomen van tuberculose zijn koorts en koude rillingen, nachtelijk zweten, een algemeen ziek gevoel, gewrichtspijn, gewichtsverlies, vermoeidheid, een bleke huid (door bloedarmoede), gezwollen lymfeklieren, een hoest en kortademigheid. Andere symptomen zijn botpijn, diarree, buikpijn en zwelling of bloed in de urine.

Diagnose en onderzoeken

Bij een lichamelijk onderzoek bemerkt de arts hepatomegalie (vergroting van de lever) en splenomegalie (vergroting van de milt) op naast de andere symptomen. De diagnose van gedissemineerde tuberculose is soms moeilijk voor de arts. Hoewel de arts de diagnose mogelijk reeds vermoed op basis van de symptomen en de aanwezige risicofactoren, zijn meerdere testen nodig om de diagnose te bevestigen. Dankzij röntgenfoto's of andere beeldvormende onderzoeken krijgt een arts een beeld van de longen of andere organen en krijgt hij een beeld van de tuberculose-infectie. Een huidtest of bloedonderzoek zorgen voor bewijs van blootstelling aan de bacteriën in het verleden. Voor de huidtest injecteert de arts een kleine hoeveelheid tuberculine (die de tuberculosebacterie bevat) in de onderarm. Hij onderzoekt 48-72 uur na de injectie de injectieplaats. Als er sprake is van een zwelling in het gebied, is de test positief en geeft dit aan dat de patiënt is geïnfecteerd met Mycobacterium tuberculosis. Als er geen zwelling aanwezig is, is de test negatief en is de patiënt niet geïnfecteerd. Verder voert de arts af en toe een biopsie uit van het geïnfecteerde orgaan. Hij neemt dan een monster en laat dit dan in een laboratorium testen op de aanwezigheid van de bacteriën. Afhankelijk van de getroffen organen, zet de arts mogelijk nog bijkomende testen in.

Behandeling van verspreide bacteriële infectie

Bij de behandeling van gedissemineerde tuberculose zet de arts meestal een combinatie van antibiotica in die de patiënt gedurende zes tot twaalf maanden moet gebruiken. Dit is dezelfde behandeling als voor tuberculose in de longen, maar voor de verspreide vorm is meestal een langere antibioticakuur nodig.

Prognose

Bij de meeste patiënten verbeteren de klachten na twee à drie weken dankzij de medicamenteuze behandeling. Het merendeel van de patiënten herstelt uiteindelijk goed van de zeer besmettelijke aandoening, hoewel het vaak wel tijd kost (vaak meerdere maanden tot een jaar). Onbehandeld leidt de ziekte tot complicaties die mogelijk fataal zijn. Bij patiënten met een hiv-infectie en andere aandoeningen die het immuunsysteem verzwakken, hangt de prognose van veel factoren af en is deze onmogelijk te voorspellen.

Complicaties

Volgende complicaties van gedissemineerde tuberculose komen voor:

• acute respiratory distress syndrome (ARDS) veroorzaakt acuut longfalen
• een leverontsteking
• een terugval van de ziekte

Ook leiden de medicijnen mogelijk tot bijwerkingen zoals:

• een huiduitslag
• een leverontsteking
• oranje of bruin gekleurde tranen
• oranje urine of bruine urine
• veranderingen in het gezichtsvermogen

Preventie van infectie buiten longen

Mensen die naar gebieden met tuberculose reizen, laten zich het beste enten tegen tuberculose of anders moeten ze zich na hun terugkeer laten testen op de aanwezigheid van tuberculose. Patiënten met een tuberculose-infectie, moeten de gehele antibioticakuur volgen om de infectie volledig te behandelen.

Lees verder

• Tuberculose: Bacteriële infectie met longproblemen