Kattenkrabziekte: Huidletsels en gezwollen lymfeklieren

De kattenkrabziekte is een goedaardige bacteriële infectie met de Bartonella-bacteriën. De besmetting gebeurt het vaakst door een krab van een geïnfecteerde kat, die overigens zelf niet ziek is. De patiënt heeft hierbij een regionale, chronische lymfeklierontsteking in combinatie met huidletsels. Deze milde infectie maakt mensen met een gezond immuunsysteem bijna niet ziek, maar patiënten die een zwak immuunsysteem hebben, vertonen meestal wel (ernstige) symptomen. De infectieziekte valt goed te behandelen, maar de behandeling verloopt moeilijker indien de infectie zich uitbreidt naar andere orgaansystemen. Door enkele maatregelen te nemen, lopen mensen minder risico om de infectie te krijgen.

• Synoniemen kattenkrabziekte
• Epidemiologie aandoening
• Oorzaken bacteriële infectie: Bacterie door verspreiding van katten
• Symptomen: Gezwollen lymfeklieren en huidletsels
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties van de kattenkrabziekte
• Preventie ziekte

Synoniemen kattenkrabziekte

De kattenkrabziekte (CSD) is eveneens gekend onder deze synoniemen:

• Bartonellose
• Cat-scratch disease
• Cat-scratch fever
• Cat-scratch koorts
• Kattekrabziekte
• Lymphogranuloma benignum
• Lymphoreticulosis benigma
• Subacute regionale lymfadenitis

Epidemiologie aandoening

Volgens Emedicine is de kattenkrabziekte wereldwijd één van de meest voorkomende oorzaken van chronische lymfadenopathie bij kinderen en adolescenten. De ziekte is vooral te vinden in gebieden met een warm en vochtig klimaat. De ziekte kent mogelijk een mannelijke voorliefde, omdat mannen ruwer met katten spelen dan vrouwen, maar andere onderzoeken melden een gelijke verhouding tussen mannen en vrouwen. Tot slot lopen patiënten met een verzwakt immuunsysteem een hoger risico om de ziekte te ontwikkelen.

Oorzaken bacteriële infectie: Bacterie door verspreiding van katten

De staafvormige gramnegatieve bacterie Bartonella henselae veroorzaakt de infectieziekte bij de mens. Er zijn 25 soorten Bartonella, waarvan minstens 8 in staat zijn om mensen te besmetten. De verspreiding van de bacterie gebeurt via de krab van een geïnfecteerde kat (meestal een jonge kitten onder de 12 maanden) of door een ander geïnfecteerd scherp voorwerp. Tevens verspreidt de infectie zich door blootstelling aan kattenvlooien. Daarnaast zorgt het contact met besmet speeksel op beschadigde huid (open wonde) ook voor de bacteriële infectie. Tot slot komt het geïnfecteerde speeksel mogelijk terecht in de slijmvliezen, zoals de neus, de mond en de ogen, waar het eveneens resulteert in de symptomen van de ziekte.

Symptomen: Gezwollen lymfeklieren en huidletsels

Drie (3) tot tien (10) dagen nadat de patiënt is gekrabt, verschijnen de symptomen. Bij de patiënt ontwikkelen zich huidletsels op de krabplaats. Deze papules, knobbeltjes of puisten zijn roodbruin en hebben een grootte van 3 tot 5 mm. De huidletsels zijn meestal het eerste symptoom van de ziekte. Na ongeveer één tot drie weken ontwikkelt de patiënt pijnlijke gezwollen lymfeklieren (lymfadenopathie) in de buurt van de plaats van de krab of beet (vooral de oksels en de hals, soms ook de nek of lies). Hij voelt zich bovendien niet goed (malaise), hij is vermoeid en hij heeft hoofdpijn. Soms verschijnt een patiënt eveneens met koorts. Af en toe heeft hij keelpijn, heeft hij weinig zin om te eten en verliest hij daardoor gewicht. De kattenkrabziekte tast mogelijk vele orgaansystemen aan zoals de lymfeknopen, de ogen (neuroretinitis), de hersenen (encefalopathie), de huid (bacillaire angiomatose, erythema nodosum (acuut ontstane pijnlijke rode onderhuidse zwelling met pijnlijke knobbeltjes), erythema multiforme), de longen (longontsteking (pneumonie: ontsteking onderste luchtwegen) en de botten (artritis en osteomyelitis). Bij de ontsteking van de lymfeklieren komen soms gezwollen oksels en pijn aan de oksel voor.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De arts voert een grondig lichamelijk onderzoek uit bij de patiënt. Hierbij is een anamnese, een grondig vraaggesprek, onontbeerlijk. De arts merkt tevens de zichtbare symptomen op waaronder gezwollen lymfeklieren (lymfadenopathie) en de kras of beet van een krab. Bij een lichamelijk onderzoek is een vergrote milt (in medische termen gekend als splenomegalie) ook mogelijk.

Diagnostisch onderzoek

Een speciaal bloedonderzoek bevestigt de diagnose, al is deze wel moeilijk te stellen. Daarom gebeurt vaak nog een lymfeklierbiopsie om andere oorzaken van gezwollen klieren uit te sluiten.

Differentiële diagnose

De arts verwart de kattenkrabziekte vaak met volgende aandoeningen:

• atypische mycobacteriële aandoeningen
• coccidioidomycose (milde infectie met symptomen aan huid en longen)
• leishmaniasis
• lymphogranuloma venereum (zwelling van de lymfeklieren en genitaliën)
• nocardiose
• sarcoïdose
• sporotrichose
• syfilis
• toxoplasmose (parasitaire infectie met symptomen aan hersenen, longen, hart, ogen en/of lever) en
• ziekte van Lyme (bacteriële infectie door tekenbeet met symptomen aan huid en hart, hersenen, spieren en/of gewrichten)

Behandeling

Bij milde symptomen, die voorkomen bij de kattenkrabziekte, is medicatie veelal onnodig. Bij ergere symptomen en bij hiv- of aidspatiënten (die een verzwakt immuunsysteem hebben) schrijft de arts antibiotica voor.

Prognose

De prognose van de kattenkrabziekte is veelal uitstekend waardoor de meeste patiënten met een gezond immuunsysteem spontaan herstellen. Lymfadenitis (ontsteking van de lymfeklieren) verdwijnt meestal ook spontaan na twee tot vier maanden, maar bij sommige patiënten is dit pas na twee jaar. Bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem of met een onderliggende aandoening is een antibioticabehandeling vereist om eveneens volledig te herstellen.

Complicaties van de kattenkrabziekte

Bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem ontstaan mogelijk complicaties waaronder encefalopathie, neuroretinitis, osteomyelitis en het Parinaud-syndroom (oogaandoening: granulomateuze conjunctivitis met adenopathie). Deze ontstaan vooral indien de patiënt geen (tijdige) behandeling krijgt.

Preventie ziekte

Op diverse manieren valt de ziekte te voorkomen. Vooreerst zorgt een katteneigenaar er voor dat zijn of haar kat regelmatig een behandeling tegen vlooien krijgt. Daarnaast is ruw spelen afgeraden. Na het spelen met de kat, wast de persoon bovendien best zijn of haar handen. Als een kat daarnaast laat merken dat ze liever alleen is en geen aandacht wil, dan dwingt de persoon ook geen aandacht af, omdat dit mogelijk een krab of beet van een geïnfecteerde kat verhoogt. Tot slot is het beter om een kat binnen te houden.

Lees verder

• Gezwollen lymfeklieren: Oorzaken van lymfeklierzwelling
• Katten: Voordelen voor gezondheid van kat houden
• Lymfeklieren: Structuur, functie, locatie en aandoeningen