Diverticulose: symptomen en oorzaken uitstulpingen darmwand

Aandoeningen van de darmen komen zeer vaak voor. De darmen behoren tot het spijsverteringsstelsel en vormen met hun indrukwekkende lengte van 6,5 meter een essentieel onderdeel van ons lichaam. De darmen zijn verdeeld in de dunne en de dikke darm, elk met een specifieke functie in de vertering en opname van voedingsstoffen. In de dunne darm wordt voedsel afgebroken en worden voedingsstoffen en water in het bloed opgenomen, terwijl in de dikke darm de onverteerde resten worden opgeslagen en uiteindelijk uit het lichaam verwijderd. We spreken van diverticulose bij de aanwezigheid van uitstulpingen in de darmwand. Deze uitstulpingen, of divertikels, kunnen leiden tot ongemak en in sommige gevallen complicaties zoals ontsteking of infectie.

• Diverticulose ofwel kleine uitstulpingen in de darmwand
• Symptomen en klachten bij diverticulose en diverticulitis
• Verschijnselen
• Huisarts raadplegen
• Onderzoek en diagnose
• Diagnostisch onderzoek
• Differentiële diagnose
• Behandeling van diverticulitis
• Leefstijlveranderingen
• Krampbestrijdende middelen
• Prognose
• Complicaties van diverticulose
• Abces of buikvliesontsteking
• Fistel in de vagina
• Preventie
• Vezels, je beste vrienden
• Hydratatie, de sleutel tot soepelheid
• Regelmatige beweging
• Vermijd druk en stress
• Gezond gewicht, gezonde darmen

Diverticulose ofwel kleine uitstulpingen in de darmwand

Bij diverticulose zitten er heel veel uitstulpingen in de dikke darm. Bij de aandoening diverticulose steken uitstulpingen, divertikels genaamd, ter grootte van een erwt uit de wand - de slijmvlieslaag door de spierlaag - van de dikke darm, vlakbij de endeldarm, daar waar aan- en afvoerende bloedvaten via een natuurlijke opening de darmwand bereiken. Dit is tevens de zwakste plek van de darmwand. Deze aandoening gaat vaak gepaard met chronische verstopping/obstipatie. Soms raakt één of meer van deze divertikels ontstoken. Deze aandoening wordt diverticulitis genoemd. De ontsteking ontstaat wanneer er voedselresten in de uitstulpingen achterblijven.

Symptomen en klachten bij diverticulose en diverticulitis

Verschijnselen

Het schijnt dat één op de drie mensen tussen de 50 en 60 jaar divertikels heeft. De aanwezigheid van uitstulpingen wordt geassocieerd met een vezelarm dieet, constipatie, gebrek aan lichaamsbeweging en obesitas (overgewicht). Meer dan driekwart van de mensen met divertikels merkt hier helemaal niets van, ze hebben geen klachten. Symptomen en klachten die kunnen optreden bij diverticulitis, zijn:

• aanvankelijk vaak pijn in de bovenbuik, welke na verloop van tijd afzakt naar de onderbuik - vooral linksonder in de buik.
• deze buikpijn wordt vaak beter of verdwijnt na de ontlasting of winden;
• er kan sprake zijn van koorts;
• er kunnen afwisselende perioden zijn van obstipatie en diarree;
• soms treedt er gering bloedverlies op (helderrood bloed, pijnloos)
• soms is een zwelling in de linker onderbuik te voelen - dit kan duiden op een lokale ontsteking met afzetting van vocht in de directe omgeving;
• als de klachten erger worden kunnen misselijkheid en overgeven optreden.

Deze klachten zijn vaak moeilijk te onderscheiden van darmkrampen bij een prikkelbare darmsyndroom (PDS)

Huisarts raadplegen

Let op: als er verandering optreden in het normale ontlastingspatroon, of als je een bloeding uit de endeldarm ontdekt, dan moet je direct de huisarts waarschuwen. Deze symptomen kunnen wijzen op dikkedarmkanker.

Onderzoek en diagnose

Diagnostisch onderzoek

De diagnose diverticulose wordt veelal gesteld met behulp van röntgenonderzoek van de dikke darm. Soms doet de arts een coloscopie, dat is een kijkonderzoek van de dikke darm. Er zijn geen medicijnen tegen diverticulose. Het is verstandig om vezelrijk te eten (veel groente, fruit en volkorenproducten), ten minste twee liter vocht per dag te drinken en voldoende te bewegen. Deze maatregelen helpen om de ontlasting makkelijker door de darm te laten gaan, waardoor de kans dat er voedselresten in de uitstulpingen achterblijven en diverticulitis ontstaat, kleiner is.

De diagnose diverticulitis wordt gesteld naar aanleiding een contraströntgenfoto, een echografie of een CT-scan. Ook kan endoscopie worden toegepast om de dikke darm te onderzoeken.

Differentiële diagnose

Bij het stellen van de diagnose van acute diverticulitis moet de arts bedachtzaam zijn op andere aandoeningen met een vergelijkbaar ziektebeeld, zoals:

• acute alvleesklierontsteking (pancreatitis)
• acute maagslijmvliesontsteking (gastritis)
• acute nierbekkenontsteking (pyelonefritis);
• biliaire cirrose, een ziekte aan de galwegen;
• blaasontsteking;
• blindedarmontsteking (appendicitis);
• buikvliesontsteking (peritonitis) en abdominale sepsis (bloedvergiftiging);
• chronische mesenteriale ischemie;
• cysten;
• darmobstructie;
• darmontstekingsziekte;
• darmperforatie;
• eileiderontsteking (salpingitis);
• enterovesicale fistel;
• galblaasontsteking (cholecystitis);
• galkoliek;
• galwegobstructie;
• galwegontsteking (cholangitis);
• gynaecologische pijn;
• leverabces;
• maagzweer;
• mesenteriale ischemie;
• mesenteriale trombose;
• prikkelbare darm syndroom (PDS);
• rectovaginale fistel;
• nierstenen;
• obstipatie;
• urineweginfectie;
• urinewegobstructie;
• virale gastro-enteritis, ook buikgriep genoemd.

Behandeling van diverticulitis

Leefstijlveranderingen

De behandeling van diverticulitis bestaat uit een vezelrijk dieet en veel drinken. Vezels zorgen namelijk voor zachtere ontlasting en dat gaat sneller en gemakkelijker door de darm dan harde ontlasting. Bij vezelrijke voeding moet je voldoende drinken: ten minste twee liter vocht per dag, anders worden de klachten erger. Als je geen vezelrijke eten gewend bent, kun je in het begin last hebben van winderigheid, een opgezet gevoel of gerommel in de darmen. Zodra je darmen aan de nieuwe manier van eten gewend zijn, zul je hier geen last meer van hebben.

Krampbestrijdende middelen

Verder kun je krampbestrijdende middelen krijgen om de buikpijn te verlichten. Bij een ernstige vorm word je opgenomen in het ziekenhuis zodat de bacteriële infectie adequaat bestreden kan worden. Bij een ernstige bloeding aan de endeldarm, of bij aan abces of fistel, is een operatie noodzakelijk. Ook bij steeds terugkerende klachten kan een operatieve ingreep geïndiceerd zijn. Een veel voorkomende operatie is partiële colectomie, waarbij het aangetaste deel van de darm wordt verwijderd. Ook kan een tijdelijke stoma noodzakelijk zijn.

Prognose

De prognose is dikwijls goed. Des te eerder men begint met een vezelrijk dieet, des te beter de verwachtingen zijn. Zodra divertikels zich hebben gevormd, blijven ze levenslang aanwezig. Diverticulitis keert soms terug, doch een vezelrijke voeding vermindert de kansen op een recidief.

Complicaties van diverticulose

Abces of buikvliesontsteking

Een ontstoken divertikel die openbarst kan ervoor zorgen dat ontlasting en bacteriën in de buikholte terechtkomen. Te dientengevolge kan er een abces[/B] ontwikkelen naast de dikke darm. Ook kan er buikvliesontsteking[/B] ontstaan, hetgeen een levensbedreigende aandoening is. Er is dan sprake van een bacteriële infectie, waardoor het vlies dat rond de organen in de buik ligt en de binnenwand van de buikholte vormt, ontstoken raakt. De symptomen, tekenen en signalen hiervan zijn:

• hevige, constante buikpijn;
• koorts en zweten (transpireren);
• opzwellen van de buik (opgezwollen buik);
• misselijkheid en braken (overgeven);
• in ernstige gevallen: uitdroging en shock.

Fistel in de vagina

Een ander zeldzaam verschijnsel is het ontstaan van een fistel in de vagina, waardoor ontlasting via de vagina wordt uitgescheiden. Ook is het mogelijk dat er zich een fistel vormt tussen een divertikel en de blaas. Gevolgen daarvan zijn: pijn, frequente aandrang tot urineren en eventueel een steeds terugkerende blaasontsteking.

Preventie

Diverticulose, een aandoening waarbij kleine uitstulpingen of zakjes in de darmwand ontstaan, kan aanvoelen als een sluimerend probleem dat plotseling kan opspelen als het niet de juiste aandacht krijgt. Gelukkig zijn er eenvoudige en effectieve stappen die je kunt nemen om deze ongenode gasten in je darmen op afstand te houden.

Vezels, je beste vrienden

Vezels zijn als de zachte bezem die je darmen schoon en soepel houdt. Door voldoende vezels in je dieet op te nemen—denk aan volkoren granen, groenten, fruit en peulvruchten—zorg je ervoor dat je spijsvertering soepel verloopt, alsof je je darmen een dagelijkse schoonmaakbeurt geeft. Deze voedingsstoffen helpen om je stoelgang regelmatig te houden, waardoor de kans op verstopping en de vorming van divertikels afneemt.

Hydratatie, de sleutel tot soepelheid

Water is als de smeerolie voor je darmen. Door voldoende water te drinken, geef je je darmen de hydratatie die ze nodig hebben om soepel te blijven werken. Voldoende drinken helpt de vezels hun werk beter te doen, waardoor je darmen zonder haperen kunnen blijven functioneren. Het is alsof je een constante, verfrissende stroom door je systeem laat lopen, wat verstoppingen en druk in de darmen vermindert.

Regelmatige beweging

Beweging is als het ritmische kloppen van een goed afgesteld hart—het houdt je hele lichaam, inclusief je darmen, in beweging. Door regelmatig te sporten, help je je darmen actief en in balans te blijven, alsof je hen een duwtje in de juiste richting geeft. Lichaamsbeweging stimuleert de doorbloeding en helpt de darmspieren hun werk te doen, wat bijdraagt aan een gezonde spijsvertering en het voorkomen van diverticulose.

Vermijd druk en stress

Stress kan je darmen als een strakke knoop doen samentrekken, wat de kans op problemen vergroot. Door manieren te vinden om te ontspannen—of dat nu ontspanningsoefeningen zijn of een wandeling in de natuur—houd je je darmen ontspannen en soepel. Het is alsof je de spanningen uit je leven laat ontsnappen, waardoor je lichaam in harmonie blijft functioneren.

Gezond gewicht, gezonde darmen

Het handhaven van een gezond gewicht is als het zorgen voor een goed afgestelde machine. Door overgewicht te vermijden, verlaag je de druk op je darmen, wat helpt om divertikels te voorkomen. Een uitgebalanceerd dieet en regelmatige beweging zijn de sleutels tot het behouden van dat gezonde gewicht, wat zorgt voor een zorgeloze, vloeiende werking van je spijsvertering.

Lees verder

• Darmaandoeningen en darmproblemen: symptomen en oorzaken
• Diverticulitis: symptomen, oorzaak en behandeling (dieet)
• Buikpijn onderbuik: links/rechts, oorzaken bij man en vrouw
• Dikkedarmontsteking: symptomen, oorzaken en behandeling
• Chronische darmontsteking: symptomen, oorzaak en behandeling