COVID-19: Complicaties van coronavirusinfectie
COVID-19 is de afkorting van ‘coronavirus disease 2019. Deze virale infectie is het gevolg van een infectie met het coronavirus. De meeste patiënten hebben geen of slechts milde symptomen die thuis goed te behandelen zijn en geen ziekenhuisopname vereisen. Veel voorkomende symptomen doen denken aan de griep of een verkoudheid en omvatten bijvoorbeeld hoesten, koorts, kortademigheid, niezen, keelpijn, een loopneus, tijdelijk geurverlies en diarree. Ouderen of patiënten met een onderliggende ziekte, zoals diabetes mellitus (suikerziekte) of een hartaandoening, lopen echter een verhoogd risico op een meer ernstige vorm van COVID-19. Circa 1 op de 6 patiënten met COVID-19 krijgt te maken met (levensbedreigende) complicaties.
Cytokine-release syndroom (cytokinestorm) door virale infectie
Veel van de complicaties die resulteren uit COVID-19 zijn het gevolg van het cytokine-release-syndroom of een cytokinestorm. Hierbij activeert de infectie het immuunsysteem om de bloedbaan te overspoelen met cytokines (ontstekingseiwitten). Cytokines doden weefsel en beschadigen organen zoals de
longen, het hart en de
nieren.
Acuut ademhalingsfalen door COVID-19
Acuut
ademhalingsfalen is één van de mogelijke complicaties van COVID-19. Vooral kinderen kunnen snel overgaan tot ademhalingsfalen. Bij een patiënt met deze aandoening pompen de longen mogelijk niet genoeg zuurstof in het bloed of verwijderen ze mogelijk niet genoeg kooldioxide. Beide problemen kunnen tegelijkertijd voorkomen.
Acute Respiratory Distress Syndrome (ARDS)
Het
Acute Respiratory Distress Syndrome (ARDS) is één van de meest voorkomende complicaties van de virale infectie. Bij ARDS zijn de longen zo ernstig beschadigd dat er vloeistof in de longen begint te lekken. Hierdoor heeft het lichaam moeite om zuurstof in de bloedbaan te krijgen. Factoren die het risico op het ontwikkelen van ARDS en een overlijden verhogen, zijn onder meer een oudere leeftijd, neutrofilie, verhoogde lactaatdehydrogenasespiegels en verhoogde D-dimeerwaarden. De patiënt heeft mogelijk mechanische hulp nodig om te ademen, zoals een beademingsapparaat. Dit is nodig totdat de longen hersteld zijn. Een longtransplantatie is in een klein aantal gevallen de enige therapie voor longfibrose in het eindstadium gerelateerd aan ARDS bij COVID-19-patiënten.
Acuut hartletsel
Sommige patiënten met COVID-19 kampen met acute (plotselinge)
hartproblemen, waaronder
hartritmestoornissen, een hartspieraandoening (
cardiomyopathie) en een hartaanval. Het is echter anno november 2020 niet duidelijk of het virus zelf het hart van de patiënt heeft aangetast, of dat de schade resulteert uit de lichamelijke stress veroorzaakt door de ziekte zelf. COVID-19 leidt mogelijk ook tot hartproblemen die lang aanhouden nadat patiënten zijn hersteld van de
coronavirusinfectie. Meer wetenschappelijk onderzoek is echter nodig anno november 2020.
Acuut leverletsel
De ziekste patiënten lopen het meeste risico op
leverschade. Wetenschappers weten anno november 2020 nog niet zeker of het virus de
lever beschadigt of dat de leverproblemen om een andere reden ontstaan. Een acuut
leverletsel en leverfalen zijn levensbedreigende complicaties.
Acuut nierletsel
Een acuut nierletsel is geen veel voorkomende complicatie van een coronavirusinfectie, maar wanneer nierschade optreedt, is dit vaak wel ernstig van aard. Als de nieren niet meer goed werken, tracht de arts de schade te stoppen. Een patiënt met nierschade krijgt nierdialyse (waarbij een machine het bloed filtert) totdat de nieren weer normaal werken. Soms herstelt de schade niet en krijgen patiënten
een chronische nieraandoening waarvoor een langdurige behandeling nodig is.
Bloedstolsels
Verspreide intravasculaire coagulatie zorgt ervoor dat de bloedstollingsreactie van het lichaam niet goed werkt. Er ontstaan ongebruikelijke bloedstolsels die mogelijk leiden tot
inwendige bloedingen of orgaanfalen. Circa één derde van de patiënten op de COVID-19-ziekenhuisafdeling intensieve zorg krijgt te maken met
bloedstolsels als complicatie. Sommige bloedstolsels bevinden zich in de
benen (
diep veneuze trombose of DVT), de longen (
longembolie) of de slagaders. De patiënten lijden echter niet aan verspreide intravasculaire coagulatie. Sommige onderzoekers vermoeden dat het coronavirus een nieuwe stollingsaandoening veroorzaakt, met name COVID-19-geassocieerde coagulopathie. Deze
bloedstollingsaandoening kenmerkt zich door andere eiwitniveaus in het bloed dan deze die veroorzaakt zijn door verspreide intravasculaire coagulatie. Meer wetenschappelijk onderzoek is echter nodig anno november 2020.
Longontsteking
Een
longontsteking is één van de belangrijkste complicaties van COVID-19. Bij een longontsteking raken de luchtzakjes in de longen ontstoken, waardoor
ademhalingsproblemen tot stand komen. De longen van zieke COVID-19-patiënten zijn gevuld met vocht, etter en celresten. In dat geval is het lichaam niet meer in staat om zuurstof naar het bloed over te brengen.
Neurologische complicaties
Ernstig zieke patiënten hebben vaak neurologische complicaties, waarschijnlijk als gevolg van een virale invasie van het centrale zenuwstelsel (SARS-CoV-2 is gedetecteerd in de
hersenen en het hersenvocht). Complicaties zijn onder meer:
Patiënten kunnen deze tekenen vertonen, of ze kunnen deze ontwikkelen in de loop van de ziekte. Deze patiënten hebben een slechte prognose.
Pancreasletsels (schade aan alvleesklier)
Milde
pancreasbeschadiging (gedefinieerd als verhoogde serumamylase- of lipasespiegels) komt ook voor als complicatie van patiënten met COVID-19. Het is anno november 2020 niet bekend of dit een direct viraal effect is of ontstaat als gevolg van de schadelijke immuunrespons die bij sommige patiënten optreedt. Verder onderzoek is vereist anno november 2020.
Rhabdomyolyse
Rhabdomyolyse is een uiterst zeldzame aandoening die af en toe tot stand komt als complicatie van patiënten met COVID-19. Bij rhabdomyolyse breken de
spieren af en sterft het weefsel af. Terwijl de cellen uit elkaar vallen, stroomt het eiwit myoglobine de bloedbaan. Als de nieren dit eiwit niet snel genoeg uit de bloed kunnen wegspoelen, kunnen ze overweldigd raken wat uiteindelijk leidt tot de dood.
Secundaire infectie
Een secundaire infectie betekent dat de patiënt met COVID-19 besmet raakt met een andere infectie. Soms krijgt een patiënt die vecht of herstelt van het virus besmet
streptokokkenbacteriën of
stafylokokkenbacteriën. Dit verhoogt eveneens de kans op overlijden.
Septische shock
Een
septische shock is af en toe een complicatie bij patiënten met COVID-19. Sepsis (bloedvergiftiging) treedt op wanneer de reactie van het lichaam op een infectie mislukt. De chemicaliën die in de bloedbaan worden vrijgegeven om de ziekte te bestrijden, veroorzaken niet de juiste reactie, want de organen raken beschadigd. Als
sepsis niet wordt gestopt, leidt dit tot een septische shock. Als de
bloeddruk te veel daalt, is een septische shock dodelijk.
Zwangerschapscomplicaties door coronavirusinfectie COVID-19
Wanneer een zwangere vrouw met COVID-19 bevalt, ontstaan mogelijk complicaties bij de pasgeborene zoals foetale nood, een ademnood,
trombocytopenie (tekort aan bloedplaatjes) en een abnormale leverfunctie. Het is anno november 2020 onduidelijk of deze effecten verband houden met de virale infectie bij de moeder. Ook andere
zwangerschapscomplicaties bij de
baby en moeder zijn gemeld, maar het is ook onduidelijk of deze verband houden met COVID-19: een miskraam, een
buitenbaarmoederlijke zwangerschap, een groeiachterstand in de baarmoeder, een
doodgeboorte en een
vroeggeboorte.
Lees verder