Mondhoekeczeem: geïrriteerde en gescheurde mondhoek

Mondhoekeczeem is een vaak chronische en soms acute ontsteking van de mondhoeken. De aandoening staat ook bekend als cheilitis angularis en perlèche. Mondhoekeczeem wordt gekenmerkt door maceratie (verweking) en fissuur- of kloofjesvorming bij de mondhoeken. Dit gaat soms gepaard met korstvorming en uitbreiding naar de aangrenzende huid. Mensen van alle leeftijden kunnen mondhoekeczeem krijgen. Sommige mensen zijn vatbaarder voor mondhoekeczeem, zoals diabetici. De aandoening kan zeer hardnekkig zijn en het heeft de neiging steeds terug te keren na behandeling. In geval van schimmel schrijft de arts een antischimmelcrème voor en bij een bacteriële infectie kan een antibiotische crème worden toegepast. Verder kan je een hypoallergene lippenzalf gebruiken om de lippen te verzorgen.

• Wat is mondhoekeczeem?
• Synoniemen
• 5 weetjes over mondhoekeczeem die je moet kennen!
• Droogte is de grootste boosdoener
• Het komt vaker voor in de winter
• Vitamine B-tekort kan meespelen
• Slechte fitting van je gebit kan eczeem veroorzaken
• Een schimmelinfectie kan de boosdoener zijn
• Oorzaak van mondhoekeczeem
• Versterkte speekselvloed
• Andere oorzaken
• Onbekende oorzaak
• Risicogroepen
• Kwijlen en vochtige mondhoeken
• Aanleg voor andere huidaandoeningen
• Voedingsdeficiëntie
• Bepaalde medische aandoeningen
• Mondhoekeczeem en diabetes
• Symptomen van mondhoekeczeem
• Complicaties
• Onderzoek en diagnose
• Lichamelijk onderzoek
• Aanvullend onderzoek
• Differentiële diagnose
• Behandeling van mondhoekeczeem
• Zalven en crèmes op voorschrift
• Lippenzalf
• Lippen niet aflikken
• Prognose
• Preventie en voorkomen
• Natuurgeneeskunde
• Honing
• Aloë vera gel
• Cacaoboter

Wat is mondhoekeczeem?

Mondhoekeczeem is een vaak chronische en soms acute ontsteking van de mondhoeken. De aandoening wordt gekenmerkt door maceratie (verweking) en fissuur- of kloofjesvorming bij de mondhoeken. Dit gaat soms gepaard met korstvorming en uitbreiding naar de aangrenzende huid. Mensen van alle leeftijden kunnen mondhoekeczeem krijgen.

Synoniemen

Synoniemen voor mondhoekeczeem zijn:

• cheilitis angularis;
• eczeem van de mondhoeken;
• mondhoekragaden (ragaden zijn huidkloofjes);
• mondhoekfissuren (een fissuur is een kloofje of scheurtje);
• perlèche;
• angular cheilosis;
  Mondhoekeczeem bij een jongeman / Bron: Cevah, Wikimedia Commons (CC BY-SA-2.5)
• stomatitis angularis;
• mondhoekkloofjes; of
• scheurmond.

5 weetjes over mondhoekeczeem die je moet kennen!

Mondhoekeczeem—die vervelende, droge plekjes in de hoeken van je mond die kunnen jeuken, schilferen of zelfs pijn doen. Maar wat is het precies en hoe kom je ervan af? Hier zijn 5 weetjes over mondhoekeczeem die je helpen begrijpen wat er aan de hand is én wat je kunt doen!

Droogte is de grootste boosdoener

Mondhoekeczeem ontstaat vaak door een combinatie van droge lucht en veelvuldig likken aan de mondhoeken. Hierdoor raakt de huid geïrriteerd en kan het eczeem ontwikkelen. Houd die lippen goed gehydrateerd, maar vermijd vette crèmes die de huid kunnen verstoppen.

Het komt vaker voor in de winter

De koude, droge wintermaanden zijn berucht om huidproblemen, en mondhoekeczeem is geen uitzondering. De lage luchtvochtigheid zorgt ervoor dat je huid sneller uitdroogt, waardoor de mondhoeken extra gevoelig worden. Vergeet die lippenbalsem niet!

Vitamine B-tekort kan meespelen

Een tekort aan vitamine B (vooral vitamine B2) kan mondhoekeczeem verergeren. Je lichaam heeft deze vitamine nodig voor een gezonde huid. Voeg meer groene groenten, volkoren producten en noten toe aan je dieet om je vitamine B-niveaus op peil te houden.

Slechte fitting van je gebit kan eczeem veroorzaken

Een slecht zittend kunstgebit of een beugel kan wrijving veroorzaken in de mondhoeken, wat leidt tot irritatie en eczeem. Zorg ervoor dat je gebit of beugel goed past om dit te voorkomen.

Een schimmelinfectie kan de boosdoener zijn

Soms ligt de oorzaak van mondhoekeczeem bij een schimmelinfectie, vooral als het eczeem maar niet verdwijnt. Een antischimmelcrème kan in dat geval wonderen doen. Heb je al weken last? Dan is het slim om even langs de dokter te gaan.

Oorzaak van mondhoekeczeem

Versterkte speekselvloed

Mondhoekeczeem ontstaat vaak door irritatie van de mondhoeken door versterkte speekselvloed. De enzymen in het speeksel kunnen bij langdurig contact de gevoelige huid rondom de mondhoeken aantasten. Dit zorgt ervoor dat het slijmvlies verweekt raakt, wat een ideale voedingsbodem vormt voor micro-organismen. Denk hierbij aan de staphylococcus aureus-bacterie, die van nature op de huid aanwezig is, en de schimmel Candida albicans, die vaak bij mondhoekeczeem betrokken is. Het constante vocht en de irritatie maken de huid kwetsbaar en kunnen leiden tot ontsteking en schilfering.

Andere oorzaken

Mondhoekeczeem kan ook ontstaan door factoren zoals een slecht passend kunstgebit, een beugel die wrijving veroorzaakt, of zelfs door een vitamine B-tekort, vooral vitamine B2 (riboflavine). Dit tekort kan de huid rondom de mondhoeken extra gevoelig maken voor irritatie en eczeem.

Onbekende oorzaak

In sommige gevallen is het voor een arts niet mogelijk om de exacte oorzaak van het mondhoekeczeem te achterhalen. Dit wordt 'idiopathisch mondhoekeczeem' genoemd, waarbij er geen duidelijke onderliggende oorzaak is. Idiopathisch betekent letterlijk "zonder bekende oorzaak," en in deze gevallen wordt de behandeling meestal gericht op het verlichten van de symptomen, zelfs zonder dat de precieze trigger bekend is.

Risicogroepen

Kwijlen en vochtige mondhoeken

Je hebt meer kans om mondhoekeczeem te krijgen als je mondhoeken veelvuldig vochtig zijn. Dit kan voor vele oorzaken gebeuren. Bij baby's en jonge kinderen kan mondhoekeczeem ontstaan door kwijlen. Kinderen met een aangeboren vergrote tong, zoals het geval is bij syndroom van Down of congenitale hypothyreoïdie (een aangeboren afwijking van de schildklier), kunnen overmatig last hebben van kwijlen.

Mensen met diepe mondhoekplooien zijn vooral vatbaar. Bij oudere mensen kan mondhoekeczeem optreden door slecht zittend kunstgebit en ten gevolge van elasticiteitsverlies van de huid, als gevolg waarvan deze mensen ’s nachts gaan kwijlen.

Andere oorzaken van vochtige mondhoeken zijn:

• Je hebt beugels;
• Je draagt een niet goed zittend gebit;
• Je likt veelvuldig aan je lippen;
• Je hebt last van overmatige speekselvloed;
• Je tanden zijn scheef, of de tanden staan niet recht op elkaar;
• Je zuigt op je duim (duimzuigen);
• Je rookt.

Aanleg voor andere huidaandoeningen

Bij oudere kinderen en volwassenen met aanleg voor andere huidaandoeningen zoals atopisch eczeem, seborroïsch eczeem en psoriasis hebben relatief vaker last van mondhoekeczeem dan anderen.

Voedingsdeficiëntie

Mondhoekeczeem kan tevens in verband worden gebracht met diverse (voedings)deficiënties, zoals:

• ijzergebreksanemie;
• vitamine B12-deficiëntie; en
• foliumzuurtekort.

Voedingsdeficiëntie betekent dat het lichaam te weinig van één of meer onontbeerlijke voedingsstoffen binnenkrijgt. Overmatig alcoholgebruik kan een provocerende factor zijn voor het ontstaan van vitaminetekorten.

Bepaalde medische aandoeningen

Sommige medische aandoeningen geven een verhoogd risico op mondhoekeczeem, zoals:

• Bloedarmoede of anemie;
• Bloedkankers;
• Diabetes;
• Immuunziekten, zoals hiv/aids;
• Nierkanker, leverkanker, longkanker of alvleesklierkanker.

Mondhoekeczeem en diabetes

Mondhoekeczeem kan een uiting zijn van diabetes (suikerziekte). Het komt vaak voor dat mensen met diabetes schimmelinfecties krijgen zoals mondhoekeczeem. Dit komt doordat schimmels zoals Candida zich voeden aan glucose, de bloedsuiker die je lichaam gebruikt als bron van energie. Als je diabetes hebt, heb je te veel glucose in je bloed. Extra glucose creëert een goede voedingsbodem voor schimmels. Diabetes verzwakt ook je immuunsysteem, waardoor het moeilijker is om een infectie te bestrijden. Diabetici kunnen voorkomen dat zij last krijgen van aandoeningen zoals mondhoekeczeem door hun bloedglucosegehalte in de gaten houden. Eet gezond en gevarieerd, doe veel aan beweging en neem je medicijnen correct in. Het is ook belangrijk niet te roken.

Symptomen van mondhoekeczeem

Mondhoekeczeem wordt gekenmerkt door de volgende symptomen:

• Maceratie (verweking van de huid);
• Fissuurvorming (kloofjes);
  Een kloofje bij mondhoekeczeem / Bron: Lesion, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
• Roodheid en schilfering bij de mondhoeken;
• Soms met korstvorming en uitbreiding naar de omliggende huid:
• Een gelige korst kan wijzen op een infectie met een bacterie; en
• een wittige beslag op een Candida infectie.
• Blaren/blaasjes;
• Bloedingen;
• Droge lippen;
• Een branderig gevoel van de lippen;
• Een slechte smaak in de mond
• Een zwelling van een deel van de lip;
• Jeuk;
• Pijn.

Bij een sterke irritatie aan de mondhoek(en) kunnen er eetproblemen ontstaan en als gevolg daarvan onvoldoende inname van voedingsstoffen en gewichtsverlies.

Complicaties

Als mondhoekeczeem het gevolg is van een bacteriële of schimmelinfectie –wat meestal het geval is– kan de infectie zich verspreiden naar de aangrenzende huid. Het kan ook leiden tot een schimmelinfectie in de mond.

Onderzoek en diagnose

Lichamelijk onderzoek

Om na te gaan of je mondhoekeczeem hebt, zal de arts je lippen en mond nauwkeurig onderzoeken om te kijken naar kloofjes, korstjes roodheid, zwelling of blaren. De arts zal ook letten op eventuele candida overgroei, de status van het gebit / prothesen en kaakatrofie. Kaakatrofie is vaak het gevolg van ontbrekende tanden: het bot in je kaak wordt stilaan afgebroken. Hij zal je ook vragen over mogelijke gewoonten die je hebt en die je lippen kunnen beïnvloeden. De arts zal ook je medische voorgeschiedenis in acht nemen en kijken naar andere huidaandoeningen (atopisch eczeem, seborroïsch eczeem, psoriasis).

Aanvullend onderzoek

De diagnose wordt door de arts op het blote oog gesteld. Aanvullend en op indicatie kan er een bacteriekweek of schimmelkweek worden gedaan van de huid. Je voedingsstatus wordt alleen onderzocht in therapieresistente gevallen en er zijn verschillende onderzoeken om via het bloed de (voedings)status te bepalen. De arts zal ook kijken naar je geneesmiddelengebruik en je immuunstatus.

Differentiële diagnose

Andere huidaandoeningen, zoals koortslip of labiale herpes en erosieve lichen planus, kunnen symptomen veroorzaken die vergelijkbaar zijn met mondhoekeczeem. Daarnaast moet gedacht worden aan vitamine deficiënties (B1, B2, B12), liplik eczeem, cheilitis actinica en median lip fissure (een chronische fissuur of kloofje van de lip).

Behandeling van mondhoekeczeem

Zalven en crèmes op voorschrift

De eventuele onderliggende oorzaak of uitlokkende factoren moeten worden weggenomen. De ragaden of huidkloofjes kunnen in geval van een schimmel worden behandeld met een antischimmelcrème, zoals miconazolcrème FNA, tweemaal daags aan te brengen gedurende twee tot vijf weken. Indien er sprake is van een bacteriële infectie, dan kan een antibiotische crème worden toegepast. Ontsteking kan bestreden worden met een milde corticosteroïd crème.

Lippenzalf

Verder kan je een hypoallergene lippenzalf gebruiken, zonder parfumstoffen of irriterende conserveermiddelen, zoals lanoline (wolvet). Een goede niet-irriterende lippenzalf is bijvoorbeeld op basis van Unguentum Lanette, welke op recept verkrijgbaar is. De vaseline lip therapy (petroleum jelly) in een blikje wordt goed verdagen.

Lippen niet aflikken

Bij jeuk niet de lippen aflikken met de tong. Dit maakt de afwijking alleen maar erger.

Prognose

Mondhoekeczeem heeft de neiging om steeds terug te keren, vooral als de oorzaak niet adequaat behandeld wordt of kan worden.

Preventie en voorkomen

Maatregelen om te voorkomen dat je mondhoekeczeem krijgt of dat het weer terugkomt:

• Vermijd het likken van je lippen;
• Verbeter je immuunsysteem door:
• Regelmatig te bewegen;
• Roken, alcohol, drugs en cafeïne te vermijden;
• Voldoende te slapen;
• Voldoende rust te nemen;
• Stress te vermijden;
• Gezond en gevarieerd te eten.
• Neem zo nodig vitamine B-, foliumzuur- en ijzersupplementen;
• Ga ieder half jaar op controle bij de tandarts;
• Drink veel water (om uitdroging en droge lippen te voorkomen).

Natuurgeneeskunde

Er zijn meerdere middelen die je op de eczeemplekken kunt toepassen, waaronder:

Honing

Honing werkt goed om te strijden tegen infectie-veroorzakende micro-organismen. Breng honing aan op de eczeemplekken en laat het 15 minuten rusten. Daarna met lauw water afspoelen.

Aloë vera gel

Aloë vera gel is hydraterend en zacht voor de huid. Aloë Vera heeft een positieve werkingen op eczeem. Voor het behandelen en verlichten van de pijn van mondhoekeczeem blijkt het aanbrengen van aloë vera op de plekjes van mondhoekeczeem nuttig te zijn.

Cacaoboter

Ook een door eczeem aangetaste huid heeft baat bij het insmeren met cacaoboter. Smeer tweemaal of driemaal per dag een kleine hoeveelheid natuurlijke cacaoboter op het getroffen gebied.

Lees verder

• Chronisch kloofje in de lippen: symptomen en behandeling
• Clownseczeem: symptomen en behandeling dermatitis perioralis
• Mond-tong aandoeningen: aften/zweertjes/ontsteking en pijn
• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling
• Liplik eczeem symptomen: ontstoken lippen & schilferende lip