Mondhoekeczeem: geïrriteerde en gescheurde mondhoek

Mondhoekeczeem: geïrriteerde en gescheurde mondhoek Mondhoekeczeem is een vaak chronische en soms acute ontsteking van de mondhoeken. De aandoening staat ook bekend als cheilitis angularis en perlèche. Mondhoekeczeem wordt gekenmerkt door maceratie (verweking) en fissuur- of kloofjesvorming bij de mondhoeken. Dit gaat soms gepaard met korstvorming en uitbreiding naar de aangrenzende huid. Mensen van alle leeftijden kunnen mondhoekeczeem krijgen. Sommige mensen zijn vatbaarder voor mondhoekeczeem, zoals diabetici. De aandoening kan zeer hardnekkig zijn en het heeft de neiging steeds terug te keren na behandeling. In geval van schimmel schrijft de arts een antischimmelcrème voor en bij een bacteriële infectie kan een antibiotische crème worden toegepast. Verder kan je een hypoallergene lippenzalf gebruiken om de lippen te verzorgen.
Mondhoekeczeem bij een ouder persoon met ijzergebreksanemie en een droge mond / Bron: Matthew Ferguson, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)Mondhoekeczeem bij een ouder persoon met ijzergebreksanemie en een droge mond / Bron: Matthew Ferguson, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Wat is mondhoekeczeem?

Mondhoekeczeem is een vaak chronische en soms acute ontsteking van de mondhoeken. De aandoening wordt gekenmerkt door maceratie (verweking) en fissuur- of kloofjesvorming bij de mondhoeken. Dit gaat soms gepaard met korstvorming en uitbreiding naar de aangrenzende huid. Mensen van alle leeftijden kunnen mondhoekeczeem krijgen.

Synoniemen

Synoniemen voor mondhoekeczeem zijn:
  • cheilitis angularis;
  • eczeem van de mondhoeken;
  • mondhoekragaden (ragaden zijn huidkloofjes);
  • mondhoekfissuren (een fissuur is een kloofje of scheurtje);
  • perlèche;
  • angular cheilosis;
    Mondhoekeczeem bij een jongeman / Bron: Cevah, Wikimedia Commons (CC BY-SA-2.5)Mondhoekeczeem bij een jongeman / Bron: Cevah, Wikimedia Commons (CC BY-SA-2.5)
  • stomatitis angularis;
  • mondhoekkloofjes; of
  • scheurmond.

Oorzaak

Versterkte speekselvloed

Mondhoekeczeem ontstaat door irritatie van de mondhoeken door versterkte speekselvloed. De enzymen in speeksel kunnen bij langdurig contact de huid aantasten. Het gemacereerde slijmvlies vormt weer een goede voedingsbodem voor micro-organismen, zoals staphylococcus aureus (een huidbacterie) en/of Candida albicans, een gistachtige schimmel.

Onbekende oorzaak

Soms is een arts niet in staat om de oorzaak te vinden van mondhoekeczeem. Dit wordt 'idiopathisch mondhoekeczeem' genoemd. Idiopathisch betekent zonder bekende oorzaak.

Risicogroepen

Kwijlen en vochtige mondhoeken

Je hebt meer kans om mondhoekeczeem te krijgen als je mondhoeken veelvuldig vochtig zijn. Dit kan voor vele oorzaken gebeuren. Bij baby's en jonge kinderen kan mondhoekeczeem ontstaan door kwijlen. Kinderen met een aangeboren vergrote tong, zoals het geval is bij syndroom van Down of congenitale hypothyreoïdie (een aangeboren afwijking van de schildklier), kunnen overmatig last hebben van kwijlen.

Mensen met diepe mondhoekplooien zijn vooral vatbaar. Bij oudere mensen kan mondhoekeczeem optreden door slecht zittend kunstgebit en ten gevolge van elasticiteitsverlies van de huid, als gevolg waarvan deze mensen ’s nachts gaan kwijlen.

Andere oorzaken van vochtige mondhoeken zijn:
  • Je hebt beugels;
  • Je draagt een niet goed zittend gebit;
  • Je likt veelvuldig aan je lippen;
  • Je hebt last van overmatige speekselvloed;
  • Je tanden zijn scheef, of de tanden staan niet recht op elkaar;
  • Je zuigt op je duim (duimzuigen);
  • Je rookt.

Atopisch eczeem bij een kind met krabeffecten / Bron: Eisfelder, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)Atopisch eczeem bij een kind met krabeffecten / Bron: Eisfelder, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Aanleg voor andere huidaandoeningen

Bij oudere kinderen en volwassenen met aanleg voor andere huidaandoeningen zoals atopisch eczeem, seborroïsch eczeem en psoriasis hebben relatief vaker last van mondhoekeczeem dan anderen.

Voedingsdeficiëntie

Mondhoekeczeem kan tevens in verband worden gebracht met diverse (voedings)deficiënties, zoals:

Voedingsdeficiëntie betekent dat het lichaam te weinig van één of meer onontbeerlijke voedingsstoffen binnenkrijgt. Overmatig alcoholgebruik kan een provocerende factor zijn voor het ontstaan van vitaminetekorten.

Bepaalde medische aandoeningen

Sommige medische aandoeningen geven een verhoogd risico op mondhoekeczeem, zoals:

Mondhoekeczeem en diabetes

Mondhoekeczeem kan een uiting zijn van diabetes (suikerziekte). Het komt vaak voor dat mensen met diabetes schimmelinfecties krijgen zoals mondhoekeczeem. Dit komt doordat schimmels zoals Candida zich voeden aan glucose, de bloedsuiker die je lichaam gebruikt als bron van energie. Als je diabetes hebt, heb je te veel glucose in je bloed. Extra glucose creëert een goede voedingsbodem voor schimmels. Diabetes verzwakt ook je immuunsysteem, waardoor het moeilijker is om een infectie te bestrijden. Diabetici kunnen voorkomen dat zij last krijgen van aandoeningen zoals mondhoekeczeem door hun bloedglucosegehalte in de gaten houden. Eet gezond en gevarieerd, doe veel aan beweging en neem je medicijnen correct in. Het is ook belangrijk niet te roken.

Symptomen van mondhoekeczeem

Mondhoekeczeem wordt gekenmerkt door de volgende symptomen:
  • Maceratie (verweking van de huid);
  • Fissuurvorming (kloofjes);
    Een kloofje bij mondhoekeczeem / Bron: Lesion, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)Een kloofje bij mondhoekeczeem / Bron: Lesion, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
  • Roodheid en schilfering bij de mondhoeken;
  • Soms met korstvorming en uitbreiding naar de omliggende huid:
    • Een gelige korst kan wijzen op een infectie met een bacterie; en
    • een wittige beslag op een Candida infectie.
  • Blaren/blaasjes;
  • Bloedingen;
  • Droge lippen;
  • Een branderig gevoel van de lippen;
  • Een slechte smaak in de mond
  • Een zwelling van een deel van de lip;
  • Jeuk;
  • Pijn.

Bij een sterke irritatie aan de mondhoek(en) kunnen er eetproblemen ontstaan en als gevolg daarvan onvoldoende inname van voedingsstoffen en gewichtsverlies.

Complicaties

Als mondhoekeczeem het gevolg is van een bacteriële of schimmelinfectie –wat meestal het geval is– kan de infectie zich verspreiden naar de aangrenzende huid. Het kan ook leiden tot een schimmelinfectie in de mond.

Onderzoek en diagnose

Lichamelijk onderzoek

Om na te gaan of je mondhoekeczeem hebt, zal de arts je lippen en mond nauwkeurig onderzoeken om te kijken naar kloofjes, korstjes roodheid, zwelling of blaren. De arts zal ook letten op eventuele candida overgroei, de status van het gebit / prothesen en kaakatrofie. Kaakatrofie is vaak het gevolg van ontbrekende tanden: het bot in je kaak wordt stilaan afgebroken. Hij zal je ook vragen over mogelijke gewoonten die je hebt en die je lippen kunnen beïnvloeden. De arts zal ook je medische voorgeschiedenis in acht nemen en kijken naar andere huidaandoeningen (atopisch eczeem, seborroïsch eczeem, psoriasis).

Aanvullend onderzoek

De diagnose wordt door de arts op het blote oog gesteld. Aanvullend en op indicatie kan er een bacteriekweek of schimmelkweek worden gedaan van de huid. Je voedingsstatus wordt alleen onderzocht in therapieresistente gevallen en er zijn verschillende onderzoeken om via het bloed de (voedings)status te bepalen. De arts zal ook kijken naar je geneesmiddelengebruik en je immuunstatus.

Differentiële diagnose

Andere huidaandoeningen, zoals koortslip of labiale herpes en erosieve lichen planus, kunnen symptomen veroorzaken die vergelijkbaar zijn met mondhoekeczeem. Daarnaast moet gedacht worden aan vitamine deficiënties (B1, B2, B12), liplik eczeem, cheilitis actinica en median lip fissure (een chronische fissuur of kloofje van de lip).

Behandeling van mondhoekeczeem

Zalven en crèmes op voorschrift

De eventuele onderliggende oorzaak of uitlokkende factoren moeten worden weggenomen. De ragaden of huidkloofjes kunnen in geval van een schimmel worden behandeld met een antischimmelcrème, zoals miconazolcrème FNA, tweemaal daags aan te brengen gedurende twee tot vijf weken. Indien er sprake is van een bacteriële infectie, dan kan een antibiotische crème worden toegepast. Ontsteking kan bestreden worden met een milde corticosteroïd crème.

Lippenzalf

Verder kan je een hypoallergene lippenzalf gebruiken, zonder parfumstoffen of irriterende conserveermiddelen, zoals lanoline (wolvet). Een goede niet-irriterende lippenzalf is bijvoorbeeld op basis van Unguentum Lanette, welke op recept verkrijgbaar is. De vaseline lip therapy (petroleum jelly) in een blikje wordt goed verdagen.

Lippen niet aflikken

Bij jeuk niet de lippen aflikken met de tong. Dit maakt de afwijking alleen maar erger.

Prognose

Mondhoekeczeem heeft de neiging om steeds terug te keren, vooral als de oorzaak niet adequaat behandeld wordt of kan worden.

Voldoende water drinken / Bron: Mimagephotography/Shutterstock.comVoldoende water drinken / Bron: Mimagephotography/Shutterstock.com

Preventie en voorkomen

Maatregelen om te voorkomen dat je mondhoekeczeem krijgt of dat het weer terugkomt:
  • Vermijd het likken van je lippen;
  • Verbeter je immuunsysteem door:
    • Regelmatig te bewegen;
    • Roken, alcohol, drugs en cafeïne te vermijden;
    • Voldoende te slapen;
    • Voldoende rust te nemen;
    • Stress te vermijden;
    • Gezond en gevarieerd te eten.
  • Neem zo nodig vitamine B-, foliumzuur- en ijzersupplementen;
  • Ga ieder half jaar op controle bij de tandarts;
  • Drink veel water (om uitdroging en droge lippen te voorkomen).

Natuurgeneeskunde

Er zijn meerdere middelen die je op de eczeemplekken kunt toepassen, waaronder:

Honing

Honing werkt goed om te strijden tegen infectie-veroorzakende micro-organismen. Breng honing aan op de eczeemplekken en laat het 15 minuten rusten. Daarna met lauw water afspoelen.

Aloë vera gel

Aloë vera gel is hydraterend en zacht voor de huid. Aloë Vera heeft een positieve werkingen op eczeem. Voor het behandelen en verlichten van de pijn van mondhoekeczeem blijkt het aanbrengen van aloë vera op de plekjes van mondhoekeczeem nuttig te zijn.

Cacaoboter

Ook een door eczeem aangetaste huid heeft baat bij het insmeren met cacaoboter. Smeer tweemaal of driemaal per dag een kleine hoeveelheid natuurlijke cacaoboter op het getroffen gebied.

Lees verder

© 2011 - 2024 Tartuffel, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Korstje op de lip of een droog plekje: oorzaak & behandelingKorstje op de lip of een droog plekje: oorzaak & behandelingEen droog plekje of korstje op de lip lijkt misschien een klein probleem, maar het kan wel als storend worden ervaren. E…
Rode zwelling mondhoek, kloven, eczeem en wit gele aanslagRode zwelling mondhoek, kloven, eczeem en wit gele aanslagZowel eenzijdig als tweezijdig kunnen de mondhoeken ontstoken raken door toedoen van speeksel. Het zorgt voor een rode z…
Hoekige cheilitis: Irritatie aan mondhoeken van lippenHoekige cheilitis: Irritatie aan mondhoeken van lippenHoekige cheilitis is een vorm van een lipontsteking waarbij in de mondhoeken (waar de lippen elkaar tegenkomen) pijn en…
Zweertjes op lip: oorzaken van zweertjes op de lip of lippenZweertjes op lip: oorzaken van zweertjes op de lip of lippenLast van zweertjes op de lip? Zweertjes zijn letsels op de huid of het slijmvlies, die pijnlijk kunnen zijn. Zweertjes k…

Middenoorontsteking (otitis media)Middenoorontsteking (otitis media)Middenoorontsteking (otitis media) is een ontsteking van het slijmvlies van het middenoor. Een otitis media komt veel vo…
Cryptorchisme: behandeling, vruchtbaarheid, mens of hondCryptorchisme: behandeling, vruchtbaarheid, mens of hondCryptorchisme betekent het niet indalen van één of beiden zaadballen. Deze aandoening komt vooral voor bij te vroeg gebo…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: James Heilman, MD, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
  • C.T. Feldmann: Kleine kwalen in de huisartsgeneeskunde; cheilitis angularis, Ned Tijdschr Geneeskd. 1989;133:1638-40.
  • Healthline. What You Need to Know About Angular Cheilitis. http://www.healthline.com/health/angular-cheilitis#overview1 (ingezien op 31-8-2017)
  • Homeremedyshop.com. 10 Best Home Remedies for Angular Cheilitis. https://homeremedyshop.com/10-best-home-remedies-for-angular-cheilitis/ (ingezien op 31-8-2017)
  • Huidarts.com. Wat is mondhoek eczeem? https://www.huidarts.com/huidaandoeningen/mondhoekeczeem/ (ingezien op 31-8-2017)
  • Huidziekten.nl. Cheilitis angularis. https://www.huidziekten.nl/zakboek/dermatosen/ctxt/cheilitis-angularis-perleche.htm (ingezien op 31-8-2017)
  • Th.J.M. Verheij: Ragaden aan de mondhoeken/perlèche, in: Kleine kwalen in de huisartsenpraktijk, vijfde geheel herziene druk, tweede oplage, Elsevier Gezondheidszorg, Amsterdam, 2010, p.461-463.
  • WebMD. Angular Cheilitis. http://www.webmd.com/oral-health/angular-cheilitis#1 (ingezien op 31-8-2017)
  • Afbeelding bron 1: Matthew Ferguson, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
  • Afbeelding bron 2: Cevah, Wikimedia Commons (CC BY-SA-2.5)
  • Afbeelding bron 3: Eisfelder, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
  • Afbeelding bron 4: Lesion, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
  • Afbeelding bron 5: Mimagephotography/Shutterstock.com
Tartuffel (2.972 artikelen)
Laatste update: 30-04-2023
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 13
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.