Gescheurde milt: symptomen, behandeling, herstel en prognose

Een gescheurde milt of miltruptuur is een medische noodsituatie die kan optreden als gevolg van een harde stomp of stoot in de maagstreek. Bij een miltruptuur scheurt het miltkapsel en het daaronder gelegen weefsel. De meest voorkomende oorzaak van een gescheurde milt is stomp trauma aan de buik. Het kan voorkomen bij buikletsel door auto- en sportongevallen of een mishandeling. De milt kan ook spontaan scheuren, bijvoorbeeld bij een vergrote milt als gevolg van een bepaalde infectie. Een gescheurde milt wordt gediagnosticeerd door de buik te onderzoeken en een echografie of CT-scan te gebruiken, afhankelijk van je algehele toestand. Zonder spoedbehandeling, kan een gescheurde milt een levensbedreigende bloeding veroorzaken. Een operatie om de milt te verwijderen is niet altijd nodig. Observatie en conservatieve behandeling kunnen soms voldoende zijn.

• Wat is een gescheurde milt?
• Gescheurde milt symptomen
• Verschijnselen
• Medische noodsituatie
• Oorzaken gescheurde milt
• Buikletsel
• Vergrote milt
• Miltinfarct
• Onderzoek en diagnose
• Lichamelijk onderzoek
• Vocht uit de buikholte
• Beeldvormend onderzoek van de buik
• Behandeling gescheurde milt
• Voldoende rust
• Operatie gescheurde milt
• Prognose en herstel
• Complicaties
• Preventie

Wat is een gescheurde milt?

De milt is een belangrijk orgaan die in de buikholte ligt: links onder het middenrif en achter de maag. De milt zorgt voor een goede afweer tegen bacteriën door het aanmaken van antistoffen en het verwijderen van bacteriën en andere ziektekiemen uit het bloed. Door een harde stomp of stoot in de maagstreek kan de milt scheuren (miltruptuur), waarbij het miltkapsel en het daaronder gelegen weefsel scheurt. Hierdoor komt er bloed in de buikholte terecht. Een zeer hevige inwendige bloedingen kan zonder spoedoperatie levensbedreigend zijn.

Gescheurde milt symptomen

Verschijnselen

Klachten en symptomen van een gescheurde milt zijn onder meer:

• Pijn in het bovenste linker gedeelte van de buik;
• Uitstraling van de pijn naar de linkerschouder, wat verergert bij inademing (teken van Kehr);
• De buik is drukgevoelig;
• Geleidelijk bloedverlies leidt tot daling van de bloeddruk en er wordt onvoldoende zuurstof naar vitale organen, zoals de hersenen en het hart, vervoerd. Symptomen van lage bloeddruk en zuurstoftekort zijn:
• een licht gevoel in het hoofd en duizeligheid;
• Wazig zien / Bron: Gene Hunt, Flickr (CC BY-2.0)
• wazig zien;
• verwardheid; en
• bewusteloosheid (flauwvallen).

Medische noodsituatie

Een gescheurde milt met bloeding is een medische noodsituatie, waarbij onverwijld bloedtransfusies moeten worden toegediend om een voldoende circulatie in stand te houden en een operatieve ingreep moet plaatsvinden om de bloeding te stoppen. Zonder adequate behandeling kun je in shock raken en overlijden.

Oorzaken gescheurde milt

Een milt kan scheuren als gevolg van:

Buikletsel

De milt kan scheuren bij buikletsel. Een gescheurde milt wordt meestal veroorzaakt door een klap op de linker bovenbuik of de linker onderkant van de borst, bijvoorbeeld tijdens het sporten, een auto-ongeval of door een mishandeling.

Vergrote milt

De milt kan vergroot zijn doordat bloedcellen zich ophopen in de milt. Een vergrote milt kan worden veroorzaakt door verschillende onderliggende problemen, zoals de ziekte van Pfeiffer, een virale infectie door het Epstein-Barrvirus (een andere benaming is klierkoorts, vanwege opgezette klieren), evenals andere infecties, leverziekten en bloedkanker.

Ook kan door overmatig drinken de milt vergroten als onderdeel van het proces van het ontstaan van levercirrose. Als gevolg hiervan is de afvoer van bloed vanuit benen en onderlichaam verstoord, wat leidt tot een verhoogde druk in de bloedvaten naar milt en lever en bijgevolg tot een vergrote milt.

Miltinfarct

Een miltinfarct treedt op wanneer de bloedtoevoer naar de milt wordt aangetast, wat resulteert in weefselischemie (onvoldoende doorbloeding van het miltweefsel) en uiteindelijke necrose (weefselsterfte). Het kan het gevolg zijn van occlusie, wat duidt op afsluiting van een bloedvat of ader. Het infarct kan globaal zijn of een klein gebied van de milt treffen, afhankelijk van welk vat is afgesloten. Het meest voorkomende symptoom is buikpijn in het linkerbovenkwadrant (tot 70% van de gevallen). Bijkomende symptomen zijn koorts en koude rillingen, misselijkheid en braken, pijn op de borst en pijn in de linkerschouder wat verergert bij inademing (teken van Kehr).

Onderzoek en diagnose

Naast lichamelijk onderzoek, kan beeldvormend onderzoek helpen om de diagnose te stellen:

Lichamelijk onderzoek

De arts zal met zijn hand je buik bevoelen om de grootte van je milt te bepalen en om te bekijken of je last van drukpijn hebt.

Vocht uit de buikholte

Er kan met een naald vocht uit de buikholte worden opgezogen om te bekijken of dit bloed bevat. Als het monster bloed blijkt te bevatten, zul je meteen worden doorverwezen voor een spoedbehandeling.

Beeldvormend onderzoek van de buik

Echografisch onderzoek van de buik wordt verricht, mogelijk in combinatie met een CT-scan van de buik, teneinde vast te stellen of de klachten een andere oorzaak kunnen hebben dan een gescheurde milt. Met behulp van CT-onderzoek met jodiumhoudend contrastmiddel dat je toegediend krijgt in een ader in de elleboog, kunnen scans worden gemaakt om de bloedstroom te volgen en eventuele lekken op te sporen.

Behandeling gescheurde milt

Voldoende rust

De behandeling van een gescheurde milt zal mede afhangen van je lichamelijke gesteldheid en de ernst van de situatie. Soms moet er bij een gescheurde acuut worden geopereerd om levensbedreigend bloedverlies te voorkomen. In andere situaties kan een gescheurde milt met voldoende rust genezen. Wel moet je dan waarschijnlijk een tijdje in het ziekenhuis blijven, terwijl artsen en verpleegkundigen je medische situatie in de gaten houden en indien nodig niet-chirurgische zorg toedienen zoals bloedtransfusies. De arts kan — na ontslag uit het ziekenhuis — periodieke controles (met een CT-scan) aanbevelen om te kijken of de milt goed geneest. Als de milt niet wordt verwijderd, zul je een lange periode van herstel tegemoet gaan. Eerst zal de wond in de milt moeten helen en daarna moet er littekenweefsel ontstaan. Al met al kan dat het herstel wel een half jaar duren.

Operatie gescheurde milt

Bij een een operatieve ingreep zal — indien mogelijk — de milt zo veel mogelijk gespaard worden of slechts gedeeltelijk verwijderd worden. Soms is verwijdering van de milt (splenectomie) echter onvermijdelijk. Je kunt zonder een milt leven, maar het verhoogt wel het risico op ernstige infecties. Dit staat bekend als een post splenectomie sepsis (PSS) of overwhelming post splenectomy infection (OPSI). Na splenectomie wordt aangeraden om je ieder jaar tegen de griep te vaccineren. Soms zal antibiotica worden gegeven om infecties te voorkomen, vooral wanneer je aan een andere aandoening lijdt waarbij een verhoogd risico van levensbedreigende infecties bestaat. Wanneer na splenectomie de wond genezen is, mag je alle normale activiteiten weer hervatten.

Prognose en herstel

Nadat je milt is hersteld of verwijderd, kan het herstel een paar weken duren. Het is belangrijk voor je om voldoende te rusten en je lichaam de tijd te geven om te genezen, en om pas je normale activiteiten te hervatten zodra de behandelend arts daarvoor het startsein heeft gegeven. Er wordt over het algemeen geadviseerd om gedurende drie maanden nog niet je normale sportactiviteiten te hervatten, maar om dit langzaamaan op te bouwen.

Je kan leven zonder milt, maar door zijn rol in het immuunsysteem kan een verwijderde milt het vermogen van je lichaam om infecties te bestrijden ernstig beïnvloeden. Dit betekent dat iedereen die een splenectomie heeft ondergaan moet worden gevaccineerd tegen griep (griepprik) en pneumokokken. Sommige mensen krijgen bovendien het advies om zich te laten vaccineren voor meningokokken en Haemophilus influenzae type b, afgekort Hib, een bacterie.

Kinderen die een splenectomie hebben ondergaan, moeten mogelijk dagelijks antibiotica nemen om infecties te helpen voorkomen. Bij volwassenen is dit meestal niet nodig, tenzij ze ziek worden of wanneer ze de kans hebben om ziek te worden, bijvoorbeeld vanwege ene verminderde weerstand. Zelfs na herstel is het belangrijk om zorgverleners te informeren dat je geen milt meer hebt, omdat dit van invloed kan zijn op toekomstige behandelingen.

Complicaties

De belangrijkste complicatie van een gescheurde milt is bloeding en de problemen die daaruit kunnen voortvloeien, zoals cysten en bloedstolsels. Er kan een bloeding optreden waarvoor een bloedtransfusie nodig is. Ook kan de milt afsterven.

Preventie

Als je een vergrote milt hebt, dan doe je er verstandig aan activiteiten te vermijden die een gescheurde milt kunnen veroorzaken. Mensen met de ziekte van Pfeiffer vermijden gedurende enkele weken contactsporten, zwaar tillen en andere activiteiten die het risico op een gescheurde milt vergroten. Bescherming van de milt tegen stoten en vallen kan het risico op een gescheurde milt verkleinen.

Lees verder

• Milt: functie, wat doet de milt, klachten aan milt & ligging
• Pijn links in de bovenbuik (milt): symptomen miltaandoening
• Vergrote milt: oorzaken, symptomen, gevolgen en behandeling
• Waar zit je lever, waar zit je hart, milt en andere organen?
• Pijn aan de milt: symptomen en oorzaken van miltpijn