Japanse encefalitis: Hersenontsteking door infectie met mug

Japanse encefalitis staat voor een vorm van een hersenontsteking die zich vooral presenteert in Zuidoost-Azië. De verspreiding van deze virale infectie gebeurt via besmsette muggen. Meestal vertonen patiënten geen of slechts milde griepachtige symptomen, maar soms ontstaan plots ernstige symptomen zoals o.a. hoofdpijn, koorts, verlamming en verwardheid. Deze ziekte valt enkel ondersteunend te behandelen bij ernstige symptomen. De patiënt laat zich best inenten, draagt steeds de juiste kledij en gebruikt insectenwerende producten om muggen te weren. Deze ziekte is tot slot niet besmettelijk tussen mensen.

• Epidemiologie Japanse encefalitis
• Oorzaken infectieziekte: Overdracht via besmette mug
• Symptomen
• Onderzoek en diagnose door de arts
• Differentiële diagnose
• Behandeling Japanse encefalitis
• Prognose virale infectie
• Preventie Japanse hersenontsteking

Epidemiologie Japanse encefalitis

De infectieziekte komt het vaakst voor in landelijke gebieden in heel Zuidoost-Azië, de Pacific eilanden en het Verre Oosten en dan vooral op plaatsen waar varkenshouderijen en rijstvelden aanwezig zijn.

In volgende landen is de ziekte reeds geïdentificeerd:

• Australië
• Bangladesh
• Birma
• Brunei
• Cambodja
• China
• Filippijnen
• Guam
• Indië
• Indonesië
• Japan
• Laos
• Maleisië
• Nepal
• Noord Korea
• Pakistan
• Papoea-Nieuw-Guinea
• Rusland
• Saipan
• Singapore
• Sri Lanka
• Taiwan
• Thailand
• Timor-Leste
• Vietnam
• Zuid-Korea

Japanse encefalitis is zeer zeldzaam voor reizigers die een bezoek brengen aan risicogebieden. Dit hangt af van het seizoen, de activiteiten, de duur van de reis en de bestemming. Naar schatting ontwikkelt jaarlijks minder dan 1 op 1 miljoen reizigers Japanse encefalitis. Patiënten die leven in landelijke gebieden waar deze infectie veel voorkomt, lopen een hoger risico. In ongeveer 75% van de gevallen zijn kinderen onder de leeftijd van 15 jaar getroffen. De World Health Organization (WHO) schat dat wereldwijd ongeveer 68.000 patiënten zijn aangetast door Japanse encefalitis

Oorzaken infectieziekte: Overdracht via besmette mug

Het arbovirus is aanwezig bij varkens en vogels. De overdracht gebeurt door een mug die een besmet dier bijt. Daarna kan de besmette mug een mens bijten. De besmetting verloopt van mug op mens en is niet mogelijk van mens op mens waardoor de aandoening niet besmettelijk is.

Symptomen

De meeste patiënten die zijn geïnfecteerd met het Japanse encefalitis virus hebben geen of slechts milde symptomen. Deze kennen een korte duurtijd die vergelijkbaar zijn met griep. Bij ongeveer minder dan 1% besmette patiënten ontwikkelen zich echter meer ernstige symptomen. De infectie verspreidt zich hierbij naar de hersenen. Dit gebeurt meestal 5-15 dagen na de besmetting. Volgende symptomen zijn hierbij mogelijk: een stijve nek, het plotseling ontstaan van hoofdpijn, een verhoogde temperatuur (hoge koorts) en braken. In een later stadium ontstaan volgende symptomen: stuipen (oncontroleerbare fysieke bewegingen en veranderingen in het bewustzijn), desoriëntatie, oncontroleerbaar schudden van bepaalde lichaamsdelen (tremoren: bevingen), het onvermogen om te spreken, spierzwakte, blindheid, ataxie (medische term voor "evenwichts- en coördinatieproblemen), coma, verlamming en verwardheid.

Onderzoek en diagnose door de arts

Lichamelijk onderzoek

De arts bevraagt de patiënt over de symptomen en ook of hij bepaalde landen bezocht heeft waar hij mogelijk deze besmetting heeft opgelopen, wat hij gedaan heeft tijdens deze reis en ook welke vaccinaties hij reeds heeft gekregen. Koorts, hoofdpijn, misselijkheid, diarree, braken, en/of spierpijn, gevolgd door een veranderde mentale toestand, epileptische aanvallen en verlamming zijn enkele klinische bevindingen.

Diagnostisch onderzoek

Indien nodig voert de arts een bloedonderzoek uit waaruit blijkt dat de patiënt een infectie heeft.

Differentiële diagnose

De differentiële diagnoses omvatten volgende aandoeningen:

• het West-Nijlvirus (infectie, meestal zonder tekenen, soms met neurologische problemen)
• Saint-Louis encefalitis (virale infectie veroorzaakt door een muggenbeet)
• Murray Valley encefalitis
• herpes simplex-virus encefalitis
• knokkelkoorts
• een Nipah virusinfectie
• Californië encefalitis
• pyogenisch focaal hersenabces (verzameling van pus in de hersenen)
• tuberculeuze meningitis (hersenvliesontsteking met hoofdpijn, koorts en een stijve nek)
• Rocky Mountain spotted fever (tekenziekte met koorts, hoofdpijn en huiduitslag)
• schimmelinfecties
• systemische lupus erythematosus van het centrale zenuwstelsel stelsel
• tumoren in het centrale zenuwstelsel
• een cerebrovasculair accident (CVA)

Behandeling Japanse encefalitis

Voor Japanse encefalitis is geen geschikte behandeling voorhanden. Dit betekent dat de arts vooral een ondersteunende behandeling toepast. Een toediening van vocht, zuurstof, pijnstillers en andere medicatie verlicht de symptomen, wat meestal gebeurt via een ziekenhuisverblijf. Dankzij deze therapieën in combiantie met rust probeert het lichaam de infectie te bestrijden.

Prognose virale infectie

Door Japanse encefalitis overlijden één op de drie patiënten die kampen met ernstigere symptomen. Bij overlevende patiënten verbeteren de symptomen langzaam. Maar een volledig herstel kent een lange duurtijd. Daarnaast heeft de helft van de overlevende patiënten een permanente hersenschade. Tremoren, spiertrekkingen, persoonlijkheidsveranderingen, spierzwakte, ontwikkelingsproblemen en verlamming in één of meer ledematen zijn slechts enkele mogelijke complicaties die dan optreden. In het totaal komen 20 tot 30% van alle patiënten met Japanse encefalitis te overlijden.

Preventie Japanse hersenontsteking

Een vaccin is beschikbaar zodat meer dan 9 op de 10 ingeënte patiënten deze vorm van encefalitis (hersenontsteking) niet oploopt. Daarnaast zijn voorzorgmaatregelen nodig om het risico op een besmette muggenbeet te verminderen. Muskietennetten en nauwsluitende gaas voor ramen en deuren zijn nodig. De patiënt draagt verder steeds kledij met lange mouwen, lange broekspijpen en sokken. Daarnaast brengt de patiënt een insectenwerend middel van goede kwaliteit aan op blootgestelde delen van de huid.

Lees verder

• Door muggen overgedragen ziekten: Infectie door muggenbeet
• Encefalitis: Ontsteking van hersenen (hersenontsteking)