Cardiogene shock: Onvoldoende bloed door hartschade

Bij een cardiogene shock is hart zo ernstig beschadigd dat het niet in staat is om voldoende bloed aan de organen te leveren. Dit gebeurt wanneer de hartfunctie aangetast is, wat plaatsvindt bij een hartaanval maar ook bij tal van andere hartgerelateerde problemen of aandoeningen. Veranderingen in de huidskleur, kortademigheid en pijn of druk op de borst zijn de belangrijkste symptomen van de hartafwijking. Deze zeldzame hartaandoening is een medische noodsituatie die onbehandeld leidt tot de dood. De arts behandelt de patiënt bijgevolg zo snel mogelijk met medicatie en andere ondersteunende therapieën. Diverse preventieve maatregelen zijn beschikbaar om een cardiogene shock te voorkomen.

• Oorzaken: Onvoldoende bloed door hartschade
• Risicofactoren hartaandoening
• Symptomen: Kortademigheid en druk op de borst
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling met medicatie of een operatie
• Prognose door hartschade is vrij slecht
• Complicaties cardiogene shock
• Preventie aandoening

Oorzaken: Onvoldoende bloed door hartschade

Een cardiogene shock treedt op wanneer het hart niet in staat is voldoende bloed rond te pompen voor de noden van het lichaam. De meest voorkomende oorzaak van een cardiogene shock is een complicatie van een ernstige hartaandoening. Vaak gebeurt een cardiogene shock tijdens of na een hartinfarct (myocardiaal infarct). Een hartaanval hoeft echter niet altijd een oorzaak te zijn. Dit vindt dus ook plaats wanneer één van volgende problemen zich voordoet en de hartfunctie plotseling daalt.

• druk op het hart als gevolg van een opeenhoping van vocht eromheen (pericardtamponnade)
• een breuk van de hartspier als gevolg van schade veroorzaakt door een hartaanval
• een gevaarlijke hartritme, zoals bij ventrikeltachycardie, ventrikelfibrillatie (hartritmestoornis: trillen van onderste hartkamers) of supraventriculaire tachycardie (versnelde hartslag)
• een groot deel van de hartspier beweegt niet meer goed
• een ontsteking van de hartspier (myocarditis)
• een scheur of breuk van de spieren of pezen die de hartkleppen ondersteunen (vooral van de mitralisklep)
• een scheur of breuk van de wand (septum) tussen het linker- en rechter ventrikels (onderste hartkamers)
• een zeer traag hartritme (bradycardie) of een probleem met het elektrisch systeem van het hart (blok)

Risicofactoren hartaandoening

Ouderen, patiënten met een voorgeschiedenis van hartfalen (slecht rondpompen van bloed door het hart) of een hartaanval, diabetes mellitus of een hoge bloeddruk zijn risicofactoren voor een cardiogene shock.

Symptomen: Kortademigheid en druk op de borst

De patiënt is onrustig en heeft een bleke huid, een klamme huid en grauwe (of zelfs vlekkerige) huidskleur in combinatie met koude extremiteiten (handen en voeten). Pijn of druk op de borst en (ernstige) kortademigheid zijn tevens kenmerkend. Minder plassen oligurie, zweten, coma, duizeligheid, rusteloosheid, agitatie, verwardheid, een verlies van alertheid en concentratieproblemen zijn andere gevolgen als gevolg van een cardiogene shock.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

Bij het lichamelijk onderzoek identificeert de arts naast de herkenbare symptomen een snelle ademhaling (tachypneu) en een snelle maar zwakke pols. De bloeddruk is ook laag (hypotensie), meestal zelfs minder dan 90 diastolisch. Voorts vertoont de patiënt orthostatische hypotensie, een toestand waarbij de bloeddruk plots ernstig daalt nadat de patiënt opstaat uit liggende positie waardoor de patiënt duizelig wordt.

Diagnostisch onderzoek

Om een cardiogene shock te diagnosticeren, plaatst de arts een katheter (soort buisje) in de longslagader (rechter hartkatheterisatie). De arts injecteert eerst een kleurvloeistof in de bloedvaten van het hart door een lange, dunne buis (katheter) die is ingebracht via een slagader (meestal in het been) naar de bloedvaten van het hart. Wanneer de kleurstof zich door de slagaders begeeft, zijn de slagaders zichtbaar op een röntgenfoto. Hier bemerkt de arts de verstopte of vernauwde gebieden. Het onderzoek toont dat het bloed terugstroomt in de longen en het hart niet goed pompt. Andere onderzoeken zijn ook nuttig.

Bloedonderzoek
Een bloedonderzoek is nodig om de aanwezigheid van orgaanschade, een infectie en een hartaanval op te sporen. Een ander type bloedonderzoek (arterieel bloedgas) is bruikbaar om zuurstof te meten in het bloed.

Echocardiografie
Geluidsgolven produceren bij een echocardiografie een beeld van het hart, waardoor de arts in staat is om de schade aan ht hart te identificeren.

Elektrocardiografie
Een elektrocardiografie is nodig om een hartaanval te diagnosticeren. Een elektrocardiografie registreert de elektrische activiteit van het hart via elektroden op de huid. Impulsen worden geregistreerd als "golven" die zo verschijnen op een beeldscherm of de arts afdrukt op papier.

Röntgenfoto van de borstkas
Een röntgenfoto van de borstkas (thoraxfoto) is nodig om de grootte en vorm van het hart en de bloedvaten te controleren en te kijken of in de longen vocht aanwezig is.

Behandeling met medicatie of een operatie

Een cardiogene shock is een medische noodsituatie waarbij de patiënt in de afdeling intensieve zorgen verblijft. De patiënt krijgt hier bloeddruk verhogende medicijnen en medicatie om de hartfunctie te verbeteren. Deze geneesmiddelen helpen op korte termijn, maar zijn niet inzetbaar op lange termijn. Wanneer een hartritmestoornis (aritmie) ernstig is, krijgt de patiënt intraveneus (via een ader) medicijnen, of een geïmplanteerde tijdelijke pacemaker of anders een elektrische schoktherapie (defibrillatie of cardioversie). Pijnstillers, zuurstof, intraveneuze vochttoediening en bloedtransfusies zijn soms ook nodig.

Ook volgende behandelingen behoren tot de mogelijkheden:

• een hartkatheterisatie met coronaire angioplastiek en stenting
• een pacemaker
• een steunhart of andere mechanische ondersteuning
• hartbewaking om de behandeling te begeleiden
• hartchirurgie (coronaire bypassoperatie, hartklepvervanging, steunhart voor linkerhartkamer)
• intra-aortale ballonpomp om de hartfunctie te verbeteren

Prognose door hartschade is vrij slecht

Ongeveer 50-75% van de patiënten met een cardiogene schok komt hieraan te overlijden. Een niet-behandelde cardiogene shock is steeds dodelijk.

Complicaties cardiogene shock

Complicaties als gevolg van een cardiogene shock omvatten mogelijk permanente hersenschade, nierschade en leverschade.

Preventie aandoening

Een cardiogene shock is preventief te voorkomen door het snel behandelen de oorzaak hiervan (zoals een hartaanval of een hartklepprobleem). Ook is het nodig om mogelijke risicofactoren van hart- en vaatziekten aan te pakken, zoals diabetes (suikerziekte), een hoge bloeddruk (hypertensie), een hoog gehalte van cholesterol en triglyceriden in het bloed, of het gebruik van tabak (roken).

Lees verder

• Alarmsymptomen voor hartaandoeningen: Tekenen van hartziekte
• Shock: Oorzaken, soorten, symptomen, behandeling en prognose