Pijn aan de nieren: oorzaken en symptomen van nierpijn

Pijn aan de nieren of nierpijn verwijst naar pijn in de nierstreek. Het gaat bij pijn aan de nieren om pijn als gevolg van een infectie, verwonding of ontsteking van een nier. Nierpijn kan gevoeld worden als een doffe, eenzijdige pijn in je bovenrug, en vaak gaat het gepaard met koorts en plasklachten. Je nieren liggen relatief hoog in je lichaam, onder je onderste ribben. Mogelijke oorzaken van pijn aan de nieren zijn onder meer een nierbekkenontsteking, nierstenen, bloeden in de nieren, bloedstolsels in de aderen van de nier (renale veneuze trombose), nierkanker of niertumor. Bij aanhoudende pijnlijke nieren is het verstandig je huisarts te raadplegen.

• Nieren
• Het urinestelsel
• Ligging van de nieren
• Functie van de nier
• Pijnlijke nieren
• Oorzaken pijn in de rug door de nieren
• Pijn aan de nieren door nierbekkenontsteking
• Wat is het?
• Symptomen nierbekkenontsteking
• Behandeling van een nierbekkenontsteking
• Nierpijn door nierstenen
• Wat zijn nierstenen?
• Symptomen van nierstenen
• Behandeling van nierstenen
• Wanneer de huisarts inschakelen?
• Onderzoek en diagnose
• Anamnese en lichamelijk onderzoek
• Beeldvormend onderzoek
• Behandeling van nierpijn

Nieren

Het urinestelsel

Het urinestelsel bestaat uit de bovenste en de onderste urinewegen. De bovenste urinewegen is samengesteld uit de nieren en de gepaarde urineleiders. De onderste urinewegen bestaat uit de blaas en de urinebuis. De nieren filteren dagelijks vele liters vloeistof uit de bloedstroom en noodzakelijk stoffen worden terug in de bloedstroom geleid en gifstoffen en afbraakproducten van de stofwisseling worden als urine door de rechter- en linkerurineleider naar de urineblaas geleid. Als de blaas vol is voel je aandrang om te plassen. Via de urinebuis verlaat dan de urine het lichaam.

Ligging van de nieren

Normaal gesproken heeft een mens twee boonvormige nieren. Je nieren liggen aan de achterzijde van je lichaam en worden bedekt door de onderste ribben. De rechternier ligt dieper dan de linkernier. De nieren liggen ingebed in een vetkapsel en zijn door een sterke fascie omgeven. Een volwassen nier is ongeveer 11 cm lang en weegt 120-150 gram.

Functie van de nier

De vier belangrijkste functies van de nieren zijn:

• Afvalstoffen en afbraakproducten uit het bloed verwijderen;
• Het regelen van de vocht- en zoutbalans
• Het aanmaken van hormonen;
• Rol bij botstofwisseling om vitamine D uit zonlicht om te zetten in een werkzame vorm.

Pijnlijke nieren

Veel nierziekten veroorzaken geen pijn. Als je wel pijn ervaart, dan wordt dit vaak gevoeld in de zij (in de flanken) of de onderrug en een enkele keer straalt de pijn naar het midden van de buik. Nierpijn ontstaat veelal doordat het nierkapsel – het buitenste gedeelte van de nier – wordt uitgerekt. Dit kan bijvoorbeeld veroorzaakt worden door een aandoening waarbij het nierweefsel opzwelt. Bij een nierbekkenontsteking kan dit gebeuren.

Oorzaken pijn in de rug door de nieren

Nier- of flankpijn voelt meestal als een doffe pijn aan de ene kant van je bovenrug. Het kan worden veroorzaakt door een aantal verschillende oorzaken. De twee meest voorkomende oorzaken van pijn aan de nieren zijn urineweginfecties (in het bijzonder pyelonefritis ofwel nierbekkenontsteking) en nierstenen. Andere mogelijke oorzaken van nierpijn zijn:

• Polycystische nierziekte: door meervoudige cysten wordt geleidelijk het normale nierweefsel verdrongen;
• Nierinfarct;
• Nierbloeding;
• Nierkanker; en
• Nier-veneuze trombose.

Pijn aan de nieren door nierbekkenontsteking

Wat is het?

Een nierbekkenontsteking (pyelonefritis) is een specifiek type urineweginfectie, die vaak begint in de plasbuis of de blaas en naar de nieren opstijgt. Een nierinfectie vereist onmiddellijk medische behandeling. Een niet adequaat behandelde nierbekkenontsteking kan permanente schade aan de nieren veroorzaken, of de bacterie die de ontsteking veroorzaakt kan zich verspreiden naar je bloedbaan en leiden tot een levensbedreigende infectie.

Symptomen nierbekkenontsteking

Symptomen van een nierbekkenontsteking kunnen bestaan uit:

• Koorts;
• Rugpijn, pijn in de zij of pijn in de lies;
• Buikpijn;
• Frequent urineren;
• Sterke, aanhoudende drang om te plassen;
• Brandend gevoel of pijn bij het plassen;
• Pus of bloed in de urine (hematurie);
• Troebele urine of stinkende urine.

Behandeling van een nierbekkenontsteking

Een nierbekkenontsteking wordt behandeld met antibiotica. Een ziekenhuisopname is nodig bij meer ernstige nierbekkenontsteking. In het ziekenhuis krijg je de antibiotica rechtstreeks in de bloedbaan ingebracht voor een snellere werking.

Nierpijn door nierstenen

Wat zijn nierstenen?

Nierstenen bestaan uit kristallen die gevormd zijn in de urine. Ze veroorzaken ernstige pijn. Als de urine is geconcentreerd en verzadigd is van afvalstoffen, dan kunnen deze kristalliseren waardoor nierstenen ontstaan.

Symptomen van nierstenen

Een niersteen hoeft geen symptomen te geven totdat het beweegt binnen de nieren of in de urineleider terechtkomt. Op dat moment kun je last krijgen van de volgende symptomen:

• Ernstige pijn in de zijkant en achterkant, onder de ribben;
• Pijn die zich uitbreidt naar de onderbuik en lies;
• Pijn die komt in golven en varieert in intensiteit;
• Pijn bij urineren;
• Roze, rode of bruine urine;
• Troebel of stinkende urine;
• Misselijkheid en braken;
• Aanhoudende behoefte om te urineren;
• Vaker plassen dan normaal;
• Koorts en koude rillingen als er een infectie aanwezig is;
• Steeds kleine hoeveelheden urine plassen.

De pijn die wordt veroorzaakt door een niersteen kan veranderen van plek, bijvoorbeeld doordat deze door de urinewegen reist.

Behandeling van nierstenen

Voor kleine stenen volstaat vaak pijnstilling en veel water drinken, totdat de steen is uitgeplast. Soms is een operatieve behandeling nodig.

Wanneer de huisarts inschakelen?

Neem in de volgende gevallen contact op met je huisarts:

• wanneer je constant een doffe, eenzijdige pijn in je rug of flank ervaart;
• wanneer de pijn gepaard gaat met koorts, spierpijn en vermoeidheid;
• wanneer je onlangs een urineweginfectie hebt gehad.

Spoedeisende hulp is geboden als je plotseling ernstige nierproblemen of nierpijn ontwikkelt, al dan niet met bloed in de urine. Dit zou kunnen betekenen dat je een probleem hebt met de bloedcirculatie in je nieren, zoals een bloedstolsel of een bloeding, en het is belangrijk om dit te laten onderzoeken door een arts.

Onderzoek en diagnose

Anamnese en lichamelijk onderzoek

De arts zal meestal een vraaggesprek met je voeren over je klachten (anamnese) en lichamelijk onderzoek doen. Ook zal bij vermoeden van nierschade bloedonderzoek en urineonderzoek verricht worden.

Beeldvormend onderzoek

Bij vermoeden van nierstenen, wordt een CT-scan of nier-echografie uitgevoerd. Een CT-scan met contrast- of MRI-scan en aortogram (foto van lichaamsslagader) kunnen worden verricht om de onderliggende oorzaken van flankpijn verder te definiëren of te onderscheiden. Dergelijke studies worden routinematig uitgevoerd als een nier vermoedelijk is beschadigd door een trauma (auto-ongeval, schotwond of stomp trauma zoals bij een botsing bij voetbal of een ongeval op je werk).

Behandeling van nierpijn

De behandeling van nierpijn (flankpijn) hangt af van de onderliggende oorzaak van de pijn. Infecties en nierstenen die pijn veroorzaken worden vaak behandeld met pijnstillers voor pijnverlichting; deze nemen niet de onderliggende oorzaak weg. Sommige patiënten kunnen echter spontaan de urinesteen. Kleine nierstenen worden meestal pijnloos uitgeplast.

Infecties zoals urineweginfecties en nierbekkenontsteking (pyelonefritis) vereisen meestal behandeling met antibiotica en pijnstillers. Als nierstenen een ureter volledig blokkeren of ongeveer 6 mm in diameter of groter zijn, kan een ingreep nodig zijn. Nierstenen kunnen op verschillende manieren worden behandeld. Ze kunnen worden vergruisd of operatief verwijderd.

Andere onderliggende oorzaken van pijn in de flank kunnen mogelijk ook behandeld worden middels pijnstilling en medicamenteuze behandeling. Soms zijn pijnstillers contra-geïndiceerd, omdat pijnmedicatie kan leiden tot verdere nierschade.

Lees verder

• Nierpijn: oorzaken pijn aan de nieren, nierstreek en rugpijn
• Niercysten (cysten in nier): symptomen en behandeling
• Nieren: functie, ligging, anatomie en werking van de nieren
• Nierstenen voorkomen: het ontstaan van nierstenen voorkomen
• Nierstuwing (hydronefrose): symptomen, oorzaak & behandeling