Mallory-Weiss-syndroom: Scheur met bloeding in slokdarm

De slokdarm is een orgaan dat essentieel is bij de spijsvertering. Deze brengt immers voedsel van de keel naar de maag. O.a. krachtig of langdurig hoesten of braken doet soms het weefsel van de lagere slokdarm scheuren waardoor een bloeding ontstaat. Hierbij is dan sprake van een Mallory-Weiss scheur. Buikpijn, diarree, braken, zwakte en kortademigheid zijn slechts enkele symptomen van deze aandoening. Meestal is een behandeling niet nodig en herstelt de patiënt spontaan, maar enkele behandelingsmethoden zijn mogelijk. Af en toe ontstaan complicaties bij deze slokdarmaandoening. De Amerikaanse pathologen Kenneth Mallory en Soma Weiss beschreven dit syndroom voor het eerst in 1929.

• Epidemiologie scheur in de slokdarm
• Mechanisme
• Oorzaken Mallory-Weiss-syndroom: Zwaar hoesten of braken
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Symptomen aandoening: Bloeding in slokdarm, bloed in ontlasting en braaksel
• Alarmsymptomen van het Mallory-Weiss-syndroom
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van een Mallory-Weiss scheur
• Prognose van het Mallory-Weiss-syndroom
• Complicaties slokdarmaandoening
• Preventie van een Mallory-Weiss scheur

Epidemiologie scheur in de slokdarm

Door Mallory-Weiss scheuren ontstaan 3-15% van alle episodes van bloed braken bij volwassenen. Bij kinderen komt dit minder vaak voor, maar als dit toch het geval is, dan zijn meestal oudere kinderen aangetast. Mannen en vrouwen zijn voorts in gelijke aantallen getroffen volgens Emedicine, maar Healthline meldt dat vrouwen vaker zijn aangetast. Het Mallory-Weiss-syndroom treedt meestal in het vijfde en zesde levensdecennium op.

Mechanisme

Het Mallory-Weiss-syndroom is een aandoening die wordt gekarakteriseerd door scheurtjes of scheuren in de slijmvliezen van de slokdarm, meestal ter hoogte van de overgang van de maag. Deze scheuren ontstaan vaak als gevolg van herhaaldelijk braken of krachtig hoesten, wat een verhoogde druk in de buik veroorzaakt. Het mechanisme achter deze scheuren is te wijten aan de plotselinge toename van intra-abdominale druk, die de kwetsbare mucosa van de slokdarm kan beschadigen. De gevolgen kunnen variëren van kleine bloedingen tot levensbedreigende situaties.

Verhoogde intra-abdominale druk

Wanneer de druk in de buik aanzienlijk toeneemt, bijvoorbeeld door hevig braken, kan deze druk de slokdarmwand verzwakken. Dit resulteert in een breuk van het slijmvlies aan de overgang tussen de slokdarm en de maag. De slokdarmwand is vooral kwetsbaar in dit gebied vanwege de verschillen in de spierstructuur en de overgang van het slokdarmweefsel naar maagweefsel.

Braken en hoesten

De meest voorkomende oorzaak van verhoogde intra-abdominale druk is herhaaldelijk braken of krachtig hoesten. Dit verhoogt de druk in de buikholte en kan de kwetsbare slijmvliezen van de slokdarm beschadigen. Braken veroorzaakt vaak een krachtige samentrekking van de buikspieren, wat leidt tot een plotselinge kracht die de slokdarmwand beschadigt.

Ongelijke spanning in de slokdarm

In sommige gevallen kan de ongelijke spanning in de slokdarm de breuk verergeren. Wanneer het bovenste gedeelte van de slokdarm in korte tijd uitzet door braken, terwijl het onderste gedeelte van de slokdarm niet evenveel uitzet, kan er spanning ontstaan die uiteindelijk leidt tot een scheur in het slijmvlies. Dit is de basis van de mechanische schade die het Mallory-Weiss-syndroom veroorzaakt.

Oorzaken Mallory-Weiss-syndroom: Zwaar hoesten of braken

Een Mallory-Weiss scheur treedt op in het slijmvlies van het onderste deel van de slokdarm of het bovenste deel van de maag, de buurt waar ze met elkaar in contact komen. Deze scheur gaat dan bloeden. Dit gebeurt bij ernstig en langdurig braken of langdurig hoesten, maar ook bij een trauma aan de borst of buik, bij een ernstige of langdurige hik, bij krampen en bij zwaar tillen of persen.

Zwangere vrouwen

Bij een vrouw zijn de meest voorkomende oorzaken van een Mallory-Weiss scheur een bevalling en hyperemesis gravidarum. Hyperemesis gravidarum is de medische term voor extreme zwangerschapsmisselijkheid, met als symptomen hevig aanhoudende misselijkheid en braken. Deze complicatie bij de zwangerschap treedt meestal op in het eerste trimester.

Hiatus hernia

Een hiatus hernia (maagbreuk) kan leiden tot verhoogde buikdruk. Bij een hiatus hernia, de medische term voor maagbreuk, verschuift een deel van de maag door een opening in het middenrif naar de borstholte. Dit kan resulteren in reflux van zure maaginhoud naar de slokdarm, wat vaak leidt tot een brandend gevoel.

Boulimie

Boulimie (oncontroleerbare vreetbuien en compenserend gedrag zoals overmatig braken of gebruik van laxeermiddelen) kan ernstige verstoringen van het maagdarmkanaal veroorzaken. Deze aandoening kan leiden tot herhaaldelijk braken, wat kan bijdragen aan het ontstaan van het Mallory-Weiss-syndroom.

Anorexia nervosa

Anorexia nervosa is een eetstoornis gekenmerkt door obsessieve gedachten over voeding en gewicht, een verstoord lichaamsbeeld en ernstige fysieke en psychische symptomen. Deze aandoening kan ook leiden tot braken, vooral als gevolg van extreme diëten en eetstoornissen.

Volvulus

Volvulus (darmknoop) is een aandoening waarbij de darm zich verdraait, wat kan leiden tot obstipatie, misselijkheid en buikpijn. Deze ernstige aandoening kan ook braken veroorzaken door de verstoring van de darmfunctie.

Maagzweren en darmzweren

Maagzweren en darmzweren zijn ulcera in de maag of darmen die ernstige buikpijn en braken kunnen veroorzaken. Deze zweren kunnen leiden tot een verminderde spijsvertering en ontsteking in het maag-darmkanaal.

Gastritis

Gastritis is de ontsteking van de maagwand, wat kan leiden tot pijn, braken en misselijkheid. Deze ontsteking kan door verschillende oorzaken ontstaan, zoals infecties of irritatie door medicatie.

Cirrose

Cirrose is de verschrompeling van de lever door littekenvorming. Deze aandoening kan leiden tot buikpijn en braken, en heeft vaak invloed op de algehele gezondheid en spijsvertering.

Hepatitis

Hepatitis (leverontsteking) kan resulteren in buikpijn en misselijkheid. Deze aandoening beïnvloedt de leverfunctie en kan bijdragen aan spijsverteringsproblemen.

Galstenen

Galstenen zijn harde afzettingen in de galblaas die buikpijn kunnen veroorzaken, vaak gepaard gaande met galkoliek. Deze stenen kunnen ook leiden tot braken door verstoring van de galafvoer.

Cholecystitis

Cholecystitis is een ontsteking van de galblaas, vaak gepaard gaande met buikpijn, koorts en misselijkheid. Deze aandoening kan leiden tot braken als gevolg van ontsteking en irritatie van de galblaas.

Nieraandoeningen

Nieraandoeningen, zoals nierfalen (verminderde of afwezige nierfunctie), urineweginfecties, en nierstenen, kunnen ook braken veroorzaken. Deze aandoeningen verstoren de normale nierfunctie en kunnen leiden tot een opeenhoping van afvalstoffen in het lichaam.

Hydrocephalus

Hydrocephalus (waterhoofd) bij kinderen is een aandoening waarbij er een ophoping van hersen- en ruggenmergvocht in de schedel plaatsvindt. Dit kan in zeldzame gevallen leiden tot braken en bijdragen aan het Mallory-Weiss-syndroom.

Chemotherapie

Chemotherapie kan leiden tot braken als bijwerking, vaak door de effecten van de behandeling op het maagdarmkanaal. Deze bijwerking kan het gevolg zijn van de toxische effecten van de chemotherapie op het spijsverteringssysteem.

Epileptische convulsies

Epileptische convulsies (stuipen) zijn oncontroleerbare fysieke bewegingen en veranderingen in het bewustzijn die braken kunnen veroorzaken, vooral als ze ernstig zijn.

Drugs- en alcoholgebruik

Drugs- en alcoholgebruik kunnen bijdragen aan braken en andere maagdarmproblemen door hun effecten op het maagdarmkanaal en de algehele gezondheid.

Blootstelling aan gifstoffen

Blootstelling aan gifstoffen kan ook leiden tot braken als gevolg van toxische effecten op het maagdarmkanaal. Deze blootstelling kan ernstige gezondheidsproblemen veroorzaken die zich manifesteren door braken en andere symptomen.

Diabetische ketoacidose

Diabetische ketoacidose (complicatie van diabetes mellitus) kan ook braken veroorzaken, vaak als gevolg van ernstige metabole verstoringen die optreden bij ongereguleerde diabetes.

Risicofactoren

Er zijn verschillende risicofactoren die de kans op het ontwikkelen van het Mallory-Weiss-syndroom verhogen. De aandoening wordt vaak geassocieerd met factoren die de intra-abdominale druk verhogen, zoals alcoholgebruik, braken, hoesten, of andere aandoeningen die leiden tot buikspanning. Het identificeren van risicofactoren kan helpen bij het vaststellen van patiënten die vatbaar zijn voor deze aandoening.

Alcoholgebruik

Excessief alcoholgebruik is een belangrijke risicofactor voor het ontwikkelen van het Mallory-Weiss-syndroom. Alcohol kan leiden tot overmatig braken, wat de intra-abdominale druk verhoogt. Bovendien kan alcohol de beschermende mechanismen van de maag en slokdarm aantasten, waardoor het slijmvlies gevoeliger wordt voor schade door verhoogde druk.

Herhaaldelijk braken

Patiënten die herhaaldelijk braken, zoals bij bepaalde eetstoornissen of gastro-intestinale aandoeningen, lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van het Mallory-Weiss-syndroom. Herhaaldelijk braken verhoogt de kans op het ontwikkelen van scheurtjes in de slokdarmwand door de voortdurende verhoogde druk in de buik.

Hoesten

Krachtig en herhaaldelijk hoesten kan eveneens een risicofactor zijn, vooral wanneer hoesten gepaard gaat met een verhoogde buikdruk. Dit komt vaak voor bij chronische aandoeningen zoals chronische obstructieve longziekte (COPD), waarbij hoesten frequent is.

Gastro-intestinale aandoeningen

Patiënten met gastro-intestinale aandoeningen zoals gastro-oesofageale refluxziekte (GERD) of maagzweren hebben een verhoogd risico op het Mallory-Weiss-syndroom, vooral als ze te maken hebben met herhaald braken of langdurige periodes van verhoogde intra-abdominale druk.

Risicogroepen

Er zijn specifieke risicogroepen die meer kans hebben op het ontwikkelen van het Mallory-Weiss-syndroom. Deze groepen omvatten patiënten met bepaalde medische aandoeningen, levensstijlkeuzes, of gedragingen die bijdragen aan verhoogde intra-abdominale druk of frequent braken. Het herkennen van deze risicogroepen is essentieel voor tijdige diagnose en behandeling.

Patiënten met alcoholgebruikstoornissen

Mensen die lijden aan alcoholisme of die frequent alcohol consumeren, lopen een verhoogd risico op het Mallory-Weiss-syndroom. De constante druk op de slokdarm door overmatig braken na alcoholconsumptie kan leiden tot het scheuren van de slijmvliezen in de slokdarm. Deze patiënten hebben vaker herhaaldelijke episoden van braken, wat hun kans op het ontwikkelen van het syndroom vergroot.

Patiënten met chronische hoest- of braakreflexen

Patiënten met chronische hoest- of braakreflexen, zoals diegenen met chronische longziekten of eetstoornissen, hebben een verhoogd risico op het Mallory-Weiss-syndroom. Deze patiënten ondervinden vaak herhaaldelijke perioden van verhoogde intra-abdominale druk, wat kan leiden tot het ontstaan van scheurtjes in de slokdarmwand.

Patiënten met gastro-intestinale aandoeningen

Patiënten met aandoeningen zoals gastro-oesofageale refluxziekte of maagzweren lopen een verhoogd risico op het Mallory-Weiss-syndroom, vooral wanneer deze aandoeningen gepaard gaan met herhaald braken of hoesten.

Symptomen aandoening: Bloeding in slokdarm, bloed in ontlasting en braaksel

De symptomen van deze aandoening variëren erg in ernst en uitgebreidheid per patiënt. De patiënt heeft brandend maagzuur, buikpijn, diarree, en tevens is de ontlasting bloederig, zwart of teerachtig (melaena). De patiënt moet ook donker, geklonterd of juist helder (helder = vers) bloed braken, wat gekend is als "hematemese" of "hematemesis". Bij bloed in het braaksel of bloed in de ontlasting, is overigens dringend medische hulp nodig. De patiënt is voorts kortademig, zwak en duizelig. Flauwvallen en bleekheid zijn andere symptomen.

Alarmsymptomen van het Mallory-Weiss-syndroom

De alarmsymptomen van het Mallory-Weiss-syndroom zijn vaak herkenbaar en kunnen ernstig zijn. Deze symptomen omvatten bloedbraken of een zwarte, teerachtige ontlasting, die wijzen op een bloeding in de slokdarm. Het is belangrijk om snel medische hulp in te schakelen zodra een patiënt deze symptomen vertoont, aangezien het Mallory-Weiss-syndroom onbehandeld tot ernstige complicaties kan leiden.

Bloedbraken

Bloedbraken is een van de belangrijkste alarmsymptomen van het Mallory-Weiss-syndroom. Het bloed komt vaak uit de scheuren in de slokdarmwand en kan variëren van een kleine hoeveelheid tot grotere hoeveelheden. Dit symptoom vereist onmiddellijke medische evaluatie en behandeling.

Teerachtige ontlasting

Patiënten met het Mallory-Weiss-syndroom kunnen zwarte, teerachtige ontlasting hebben, wat duidt op een interne bloeding. Dit symptoom ontstaat wanneer het bloed in de maag wordt afgebroken en een zwarte kleur aan de ontlasting geeft.

Schokkende symptomen

In sommige gevallen kan het Mallory-Weiss-syndroom leiden tot een plotse daling van de bloeddruk en andere symptomen van shock. Dit kan het gevolg zijn van aanzienlijke bloedingen, wat onmiddellijke medische interventie vereist.

Diagnose en onderzoeken

Diagnostisch onderzoek

De arts controleert een ontlastingsstaal van de patiënt. Hij voert mogelijk eveneens een endoscopie (inwendig kijkonderzoek van de binnenkant van het lichaam) uit. Hierdoor gaat een flexibele buis door de mond van de patiënt naar de slokdarm. Aan het einde van deze buis is een camera zodat de arts de scheur identificeert aan de binnenkant van de slokdarm. Ook een gastroscopie (inwendig kijkonderzoek van de maag) is soms vereist.

Differentiële diagnose

Gastro-enteritis (buikgriep) en een maagzweer veroorzaken symptomen die lijken op een Mallory-Weiss scheur.

Behandeling van een Mallory-Weiss scheur

Normaal gezien herstelt de bloeding door de Mallory-Weiss scheur spontaan en stopt het bloeden. In enkele gevallen is een behandeling via een injectie of een warmtebehandeling nodig om het bloeden te stoppen. Ook het plaatsen van een clip die de scheur sluit waardoor het bloeden stopt, is een mogelijkheid. Wanneer de patiënt veel bloed verloren heeft, is een bloedtransfusie nodig.

Prognose van het Mallory-Weiss-syndroom

De prognose van een Mallory-Weiss scheur is over het algemeen goed, vooral wanneer de bloeding spontaan stopt en er geen onderliggende ernstige aandoeningen aanwezig zijn. In de meeste gevallen geneest de scheur vanzelf binnen een paar dagen zonder blijvende gevolgen. Complicaties zoals ernstige bloedingen of shock komen zelden voor, maar vereisen snelle medische interventie om levensbedreigende situaties te voorkomen. Bij patiënten met bijkomende aandoeningen zoals levercirrose of portale hypertensie is de prognose minder gunstig vanwege een verhoogd risico op complicaties.

Complicaties slokdarmaandoening

Complicaties komen vaker voor bij patiënten met portale hypertensie en leverinsufficiëntie. In zeldzame gevallen leidt een Mallory-Weiss tot ernstige inwendige bloedingen. De patiënt krijgt hierdoor een snelle pols, orthostatische hypotensie (plotseling duizelig na opstaan), weinig of geen urineproductie en een hypovolemische shock. Bij onbehandelde bloedingen resulteert dit in bloedarmoede (anemie) met vermoeidheid en kortademigheid.

Preventie van een Mallory-Weiss scheur

Preventie van een Mallory-Weiss scheur richt zich voornamelijk op het vermijden van risicofactoren zoals ernstig en langdurig braken of hoesten. Dit omvat:

• Alcoholinname beperken: Overmatig alcoholgebruik vermijden, aangezien dit braken en slokdarmirritatie kan veroorzaken.
• Behandeling van onderliggende aandoeningen: Zorgen voor een goede behandeling van aandoeningen zoals reflux, maagzweren, en eetstoornissen om braken te voorkomen.
• Veilig tillen en persen: Vermijd zwaar tillen en persen, vooral bij risicogroepen zoals zwangere vrouwen.
• Medische begeleiding tijdens zwangerschap: Zorg voor adequate medische begeleiding tijdens de zwangerschap om complicaties zoals hyperemesis gravidarum te beheersen.

Door deze preventieve maatregelen te nemen, kunnen de meeste gevallen van Mallory-Weiss scheuren voorkomen worden.