Nitrieten in urine: Vaak een teken van een urineweginfectie

De urine is een betrouwbare indicator voor de gezondheid van een persoon. Een urineonderzoek onthult bijvoorbeeld informatie over de werking van de nieren, de aanwezigheid van diabetes mellitus (suikerziekte), een urineweginfectie, … De aanwezigheid van nitraten in de urine wijst vaak in de richting van een urineweginfectie, maar nog andere oorzaken zijn bekend, zoals medicatiegebruik, een chronische darmontstekingsziekte, en voeding. De arts moet goed letten op andere aanwezige tekenen omdat de resultaten van een urineonderzoek soms een fout beeld geven. Met deze informatie is het dan wel mogelijk om medicatie voor te schrijven en eventuele zelfzorgmaatregelen aan te bevelen.

• Wat zijn nitraten en nitrieten?
• Resultaten van urineonderzoek
• Oorzaken van nitraten in urine
• Inflammatoire darmaandoening
• Medicijnen
• Urineweginfectie
• Voeding
• Medische behandeling
• Zelfzorgmaatregelen

Wat zijn nitraten en nitrieten?

Nitraat is zout van salpeterzuur dat van nature voorkomt in groenten en ander voedsel dat mensen consumeren. Tijdens het spijsverteringsproces gebeurt een omzetting van nitraten in stikstofmonoxide en nitrieten. Nitriet is een stof die kan ontstaan uit nitraat, bijvoorbeeld door het opwarmen van groenten. Stikstofmonoxide en nitrieten spelen een belangrijke rol bij het gezond houden van het hart en het voorkomen van hart- en vaatziekten. Het eten van veel groenten in de voeding is bijgevolg een uitstekende manier om mensen gezond te houden. Nitraten en nitrieten helpen tevens bij het doden van bacteriën in het lichaam. Nitrieten hebben namelijk een antibacterieel effect in het maagdarmkanaal en houden mogelijk verband met een gezond immuunsysteem. Doordat nitraten in staat zijn om bacteriën te vernietigen, voegen mensen ze toe aan verwerkt voedsel en vleeswaren als conserveermiddel. Wanneer zich echter nitraten in vleeswaren bevinden en mensen dit vlees verhitten, veranderen de nitraten mogelijk in nitrosamines, en dat zijn kankerverwekkende stoffen.

Resultaten van urineonderzoek

De aanwezigheid van nitraten in de urine is geen goed teken. Doorgaans geeft de analyse aan of nitriet afwezig of aanwezig is. Als het aanwezig is, wijst dit op een infectie of andere medische aandoening. De arts zal dus op zoek moeten gaan naar andere tekenen en eventueel verdere onderzoeken moeten uitvoeren. Niet alle positieve resultaten wijzen echter op een medische aandoening. Verschillende factoren veroorzaken een vals-positief resultaat, zoals een verontreinigd urinemonster of een peilstok. Anderzijds betekenen negatieve resultaten niet meteen dat patiënten geen aandoening of infectie hebben, vooral wanneer andere symptomen aanwezig zijn. Dit komt bijvoorbeeld omdat sommige micro-organismen zoals enterokokken geen nitraat in nitriet kunnen omzetten. Bijgevolg levert het urineonderzoek een negatief resultaat op.

Oorzaken van nitraten in urine

Verschillende oorzaken leiden mogelijk tot de aanwezigheid van nitraten in de urine met name een inflammatoire darmaandoening (ontstekingsaandoening van de darm), medicatiegebruik, een urineweginfectie en voeding.

Inflammatoire darmaandoening

Een verhoogd nitrietgehalte in de urine duidt mogelijk op een inflammatoire darmaandoening, waarbij een deel van het spijsverteringskanaal ontstoken is. Meestal is dan sprake van colitis ulcerosa of de ziekte van Crohn. Bij patiënten met een inflammatoire darmziekte is sprake van een verhoogde productie van stikstofmonoxide, wat resulteert in de aanwezigheid van nitraten in de urine. Ernstige diarree, buikpijn, vermoeidheid en gewichtsverlies zijn de belangrijkste tekenen van een inflammatoire darmaandoening.

Medicijnen

In verschillende medicijnen voor de behandeling van een hartaandoening zijn nitraten aanwezig, zoals in nitroglycerine, isosorbidedinitraat en glyceryltrinitraat. In quinonderivaten bevinden zich eveneens nitraten. Dit zijn medicijnen voor de behandeling en preventie van malaria (infectieziekte met koorts, geelzucht en zwakte).

Urineweginfectie

Wanneer de urine nitraten bevat, betekent dit vaak dat een patiënt lijdt aan een urineweginfectie. De meeste micro-organismen die deze aandoening veroorzaken, zijn in staat om nitraten om te zetten in nitrieten. De urine-nitriettest is dus de beste indicator voor deze ziekte. Om de diagnose te verifiëren, controleert de arts eveneens de aanwezigheid van leukocyten (witte bloedcellen) in de urine. Zijn de leukocyten namelijk verhoogd in de urine, dan wijst dit op een bacteriële infectie. Plasproblemen komen voor bij een urineweginfectie. Vaak is namelijk sprake van een meer donkere urinekleur, troebele urine, bloed in de urine (hematurie), een branderig gevoel tijdens het urineren (dysurie), luchtbelletjes in de urine, stinkende urine, een plasaandrang (urinaire urgentie) hoewel patiënten slechts weinig kunnen plassen, pijn in de onderbuik of een ander probleem met betrekking tot de urinewegen. Is de arts niet tijdig in staat om de urineweginfectie op te sporen, dan bestaat de kans dat de infectie zich verspreidt naar de urineleiders, de blaas en zelfs de nieren, wat leidt tot ernstige complicaties. Hierdoor ontstaan volgende klachten: lage rugpijn, buikpijn of pijn aan de zij. Algemene tekenen zoals spierpijn, rillingen en koorts gaan vaak vergezeld bij deze klachten. Sommige micro-organismen zijn niet in staat om nitraten in nitrieten om te zetten. Deze micro-organismen zijn Salmonella, Klebsiella, Citrobacter en Proteus. Zo ervaren sommige patiënten een urineweginfectie maar toont een urineonderzoek een negatief resultaat.

Voeding

De meest voorkomende oorzaak van urinenitraten is geconsumeerde voeding. Nitraten zijn verbindingen die in veel voedingsproducten aanwezig zijn, zoals groenten en fruit. De meest voorkomende bronnen van nitraten zijn bieten, spinazie, selderij, sla en vleesproducten. Tijdens de spijsvertering zet het lichaam nitraat om in nitriet en vervolgens wordt nitriet omgezet in stikstofoxide. Het eindproduct, dat stikstofmonoxide is, is een heilzame verbinding omdat het hartaandoeningen voorkomt en een gezond cardiovasculair systeem bevordert. Nitrieten zijn ook waardevol vanwege het vermogen om bacteriën te bestrijden en een sterk immuunsysteem op te bouwen. Hoewel nitraten een aantal voordelen bieden, brengt het de gezondheid in gevaar wanneer het in grote hoeveelheden wordt ingenomen. Dit leidt dan tot toxiciteit, wat schadelijk is voor baby's. Als mensen voeding eten die rijk is aan nitraten, krijgen mensen een vals-positief resultaat bij een urineonderzoek.

Medische behandeling

Als de oorzaak van de nitraten in de urine te wijten is aan een medische aandoening, schrijft de arts medicatie voor om deze ziekte te behandelen.

Antibiotica
Patiënten met urineweginfectie en inflammatoire darmaandoeningen nemen gedurende een bepaalde periode antibiotica. Het is cruciaal om de behandeling te voltooien om herhaling te voorkomen.

Pijnstillende en ontstekingsremmende geneesmiddelen
Voor patiënten met inflammatoire darmaandoeningen, zet de arts pijnstillers en corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers) voor om pijn en zwelling te verminderen. Patiënten met een inflammatoire darmaandoening vermijden best het gebruik van NSAID's (niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen) zoals ibuprofen, naproxennatrium en natriumdiclofenac. Deze medicijnen verergeren namelijk mogelijk de aandoening. Paracetamol is wel een veilige pijnstiller.

Zelfzorgmaatregelen

Het is dankzij enkele zelfzorgmaatregelen mogelijk om de kans op een urineweginfectie te verkleinen.

Appelciderazijn
Appelciderazijn helpt bij het bestrijden van (urineweg)infecties. Hiervoor mengt de patiënt drie theelepels met water en consumeert hij het mengsel gedurende drie dagen om ziektekiemen in het systeem te doden. Sommige mensen voegen nog honing of citroensap toe aan het mengsel om het meer smaakvol te maken.

Veenbessensap
Een veel voorkomende drank om de symptomen van een urineweginfectie te helpen behandelen, is veenbessensap. Het is belangrijk om zuiver veenbessensap (cranberrysap) te drinken en geen mengsel in te nemen. De symptomen verdwijnen meestal binnen twee tot vijf dagen bij regelmatig gebruik.

Vitamine C
Bij de eerste tekenen van een urineweginfectie is het aangewezen om meer vitamine C in te nemen om een verergering van de klachten te voorkomen. Daarnaast stimuleert vitamine C het immuunsysteem en blijft de huid hiermee gezond.

Voldoende drinken
Door dagelijks voldoende hoeveelheden water te drinken, is het mogelijk om bacteriën uit het urinestelsel weg te spoelen.

Zuiveringszout
Zuiveringszout neutraliseert zure urine die wordt veroorzaakt door nitraten. Tevens vermindert zuiveringszout de symptomen van urineweginfecties. Hiervoor voegt de patiënt één theelepel zuiveringszout toe aan een kopje water. Dit mengsel drinkt hij best drie tot vier keer per dag. Hierdoor vermindert het brandend gevoel bij het plassen. Houden de symptomen na twee dagen nog aan, dan is het verstandig om een arts te raadplegen.

Yoghurt
Rauwe, pure yoghurt helpt om gezonde bacteriën in de urinewegen en het spijsverteringsstelsel te herstellen. Rauwe yoghurt bevat probiotica die goede bacteriën stimuleert.