Duodenitis: Ontsteking van twaalfvingerige darm met buikpijn

De twaalfvingerige darm is een 30 cm lange buis die de maag verbindt met de rest van de dunne darm. Duodenitis staat voor een ontsteking in de twaalfvingerige darm, het begin van de dunne darm. Bij de ontsteking ontstaat irritatie aan de slijmvlieslaag van de twaalfvingerige darm. Deze ontsteking gaat gepaard met buikpijn en andere maag- en darmgerelateerde symptomen. Soms ontstaat ook zweervorming in de wand van de twaalfvingerige darm waardoor de symptomen verergeren. Medicatie of levensstijladviezen behandelen de meeste vormen van duodenitis. De behandeling moet wel snel plaatsvinden omdat anders de kans op complicaties groter is.

• Soorten duodenitis
• Oorzaken
• Helicobacter pylori
• NSAID's
• Overmatige afscheiding van maagzuur
• Risicofactoren
• Aandoeningen
• Omgevingsfactoren
• Symptomen
• Alarmtekens
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van aandoening
• Prognose
• Complicaties van ontsteking van twaalfvingerige darm

Soorten duodenitis

Duodenitis is erosief of niet-erosief. Erosief betekent dat de ontstoken duodenumwand aangetast is en daarna open zweren ontstaan. Bij niet-erosieve duodenitis is de duodenumwand wel ontstoken maar ontstaat geen zweervorming.

Bulbaire duodenitis heeft betrekking op de locatie van de ontsteking. De term verwijst naar het eerste deel van het duodenum, dat zich direct naast de pylorus van de maag bevindt. De pylorus is de uitgang van de maag naar de twaalfvingerige darm. Bij post-bulbaire duodenitis bevindt de ontsteking zich in delen van de twaalfvingerige darm na het bulbaire gedeelte.

Oorzaken

Helicobacter pylori

Helicobacter pylori (H. pylori) is een bacterie die in staat is om de maag of de wand van de twaalfvingerige darm te bereiken en dan schade kan berokkenen aan de bekleding en het slijmvlies.

NSAID's

NSAID’s staat voor niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's). In deze vrij verkrijgbare ontstekingsremmers zoals ibuprofen bevinden zich mogelijk stoffen die de productie van slijm aantasten. Hierdoor ontstaat een barrière tussen zuur en de binnenwand van de twaalfvingerige darm, hetgeen sneller leidt tot duodenitis.

Overmatige afscheiding van maagzuur

De maag van sommige patiënten produceert grote hoeveelheden zuur. Dit zuur sijpelt mogelijk in in de twaalfvingerige darm. Soms is de twaalfvingerige darm niet in staat om de grotere hoeveelheid zuur te verwerken. Dit veroorzaakt schade aan de wand van de twaalfvingerige darm. Het gebruik van nicotine, medicijnen, illegale drugs en zelfs stress verhoogt mogelijk de zuurproductie.

Risicofactoren

Aandoeningen

Enkele aandoeningen resulteren sneller in de ontsteking van de twaalfvingerige darm.

• andere infecties buiten H. pylori, zoals een Giardia-infectie: Giardia is het gevolg van een microscopische parasiet die wereldwijd aanwezig is in gebieden met slechte sanitaire voorzieningen en vervuild water. De infectieziekte is gekenmerkt door diarree en buikkrampen. Ook tropische spruw is een risicofactor voor duodenitis.
• auto-immuunziekten
• cholecystitis (ontsteking van de galblaas met buikpijn en koorts)
• colitis ulcerosa (chronische darmziekte met diarree)
• diverticulitis
• pancreatitis (alvleesklierontsteking met buikpijn)
• pernicieuze anemie (gekoppeld aan B12-malabsorptie)
• ziekte van Crohn (aandoening met diarree en buikpijn)
• ziekte van Whipple (infectie met symptomen aan maag en darmen)

Omgevingsfactoren

Volgende omgevingsfactoren dragen bij aan de totstandkoming van duodenitis.

• alcoholmisbruik
• de blootstelling aan straling (radiotherapie)
• drugsmisbruik
• het langdurige gebruik van corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers) of NSAID’s
• roken

Symptomen

De milde tot ernstige symptomen van duodenitis verschijnen acuut of chronisch. De tekenen doen denken aan gastritis (maagslijmvliesontsteking).

Buikpijn
De meeste patiënten voelen knagende of scherpe buikpijn in het bovenste gedeelte van de maag, waar de twaalfvingerige darm zich bevindt. Bij erosieve duodenitis is de buikpijn vaak ernstig. De pijn verergert vaak kort na het eten en in de ochtend op een nuchtere maag.

Donkere ontlasting
Veel patiënten met bloedende zweren hebben een donkere teerachtige ontlasting. Sommige patiënten ervaren ook diarree.

Misselijkheid en braken
Door irritatie van de twaalfvingerige darm lijden patiënten aan misselijkheid en braken. Dit treedt vaak op in combinatie met buikpijn. Als de patiënt een maagzweer heeft, verschijnt vers of opgedroogd bloed in het braaksel.

Oprispringen
Patiënten ervaren oprispingen (boeren).

Slaapproblemen
Sommige patiënten die lijden aan duodenitis klagen ook over slaapstoornissen door de pijn.

Verlies van eetlust
De meeste patiënten bemerken een verlies van eetlust. Ze hebben een opgeblazen gevoel na slechts een paar happen eten. Het is niet ongebruikelijk dat sommige patiënten hierdoor een aanzienlijk gewichtsverlies ervaren.

Alarmtekens

Hoge koorts, koffiedik braaksel, zwarte of teerachtige ontlasting, hevige buikpijn of mildere klachten die na enkele weken nog niet verdwenen zijn, zijn alarmsignalen die een doktersbezoek vereisen.

Diagnose en onderzoeken

De arts voert een oesofagogastroduodenoscopie (inwendig kijkonderzoek van de slokdarm, de maag en het duodenum) met een biopsie uit. Hierbij brengt hij een dunne, flexibele buis met licht en een camera aan in de keel. Deze glijdt hij langzaam door de keel naar de maag en vervolgens naar de twaalfvingerige darm. De scoop maakt beelden van de twaalfvingerige darm en stuur deze naar een scherm, zodat de arts een beeld krijgt van het duodenum. Vervolgens neemt hij een klein stukje van de bekleding van de twaalfvingerige darm en stuurt hij dit naar het laboratorium voor verder microscopisch onderzoek (biopsie). In de meeste gevallen zoekt de arts naar bewijst van de aanwezigheid van H. pylori. Zowel H. pylori en andere pathogenen (ziekteverwekkers) zijn op te sporen door middel van een bloedonderzoek, een stoelgangsonderzoek of een ademtest. Een bloedonderzoek toont ook vaak een tekort aan ijzer in het bloed.

Behandeling van aandoening

Een snelle behandeling verlicht de symptomen, maar wanneer patiënten de symptomen negeren, is een meer agressieve behandeling nodig. De patiënt krijgt het advies om te stoppen met het drinken van alcohol, te stoppen met roken of te stoppen met het gebruik van drugs wanneer dit de oorzaak is van duodenitis. Ook het langdurig gebruik van medicijnen is een risicofactor wat de arts herbekijkt wanneer dit duidelijk de aanleiding is van de aandoening. Wanneer de ontsteking van de twaalfvingerige darm resulteert uit een infectie met H. pylori, zet de arts antibiotica in om deze infectie te bestrijden, zodat ook het duodenum weer tot rust komt. Ook is maagmedicatie nodig (H2-receptorantagonisten of protonpompremmers: medicijnen die het maagzuur verminderen). Patiënten die last hebben van diarree en braken, moeten tot slot voldoende blijven drinken om uitdrogingsverschijnselen te voorkomen.

Prognose

De meeste patiënten genezen binnen de zes weken van de ontsteking van de twaalfvingerige darm.

Complicaties van ontsteking van twaalfvingerige darm

Duodenitis veroorzaakt mogelijk volgende complicaties

• een darmobstructie
• een interne bloeding
• een maagzweer
• een ontsteking van de buikwand
• een verhoogd risico op maagkanker (soms)
• ferriprieve anemie (tekort aan ijzer in het bloed)
• secundaire pancreatitis (alvleesklierontsteking)
• terugkerende duodenale ulcera (zweren in de twaalfvingerige darm)