Reumatoïde longziekte: Longprobleem door reumatoïde artritis

Een reumatoïde longziekte is een longaandoening die het gevolg is van reumatoïde artritis, een auto-immuunaandoening. Reumatoïde artritis tast meestal de gewrichten aan, maar bij sommige patiënten zijn ook de longen getroffen. Door de aandoening ontstaan onder andere littekens, een ontsteking en longknobbeltjes in de longen. Kortademigheid is één van de bekendste symptomen van een longaandoening veroorzaakt door reumatoïde artritis. Na een uitgebreid diagnostisch onderzoek volgt een behandeling die afhankelijk is van de tekenen. De vooruitzichten zijn afhankelijk van diverse factoren, maar patiënten met littekens in de longen en een littekens en een interstitiële longziekte hebben vaak slechtere vooruitzichten. Stoppen met roken en regelmatig een medisch onderzoek laten uitvoeren zijn enkele adviezen om het risico op een reumatoïde longaandoening zo veel mogelijk te verminderen.

• Oorzaken: Complicatie van reumatoïde artritis
• Vormen van reumatoïde longaandoening
• Risicofactoren van reumatoïde longziekte
• Symptomen
• Reumatoïde artritis
• Longen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Medicatie
• Longrevalidatie
• Longtransplantatie
• Vloeistof draineren
• Zuurstoftherapie
• Prognose van aandoening aan longen
• Preventie van longproblemen

Oorzaken: Complicatie van reumatoïde artritis

Een reumatoïde longziekte ontwikkelt zich als een complicatie van reumatoïde artritis. Reumatoïde artritis is een auto-immuunziekte die meestal ontstekingen in de gewrichten veroorzaakt, maar sommige patiënten ontwikkelen ook ontstekingen en littekens in andere orgaansystemen en lichaamsdelen zoals de longen. Ongeveer tien procent van de patiënten met reumatoïde artritis krijgt te maken met een vorm van een reumatoïde longziekte. De oorzaak van longziekten geassocieerd met reumatoïde artritis is onbekend. Soms leiden de geneesmiddelen die de arts inzet voor het behandelen van reumatoïde artritis (zoals methotrexaat) tot de longaandoeningen.

Vormen van reumatoïde longaandoening

Een reumatoïde longziekte presenteert zich in verschillende vormen, zoals:

• bronchiëctasieën: verwijde en geïrriteerde luchtwegen
• bronchiolitis obliterans (longziekte met droge hoest door een verstopping van de kleine luchtwegen)
• een interstitiële longziekte: een ontsteking en littekens van de longen (vaakst voorkomend)
• pleurale effusie (pleura-effusie): een opeenhoping van vocht tussen de borstwand en de longen
• pulmonale fibrose: littekens in de longen
• pulmonale hypertensie: een hoge bloeddruk in de longen
• longknobbeltjes: kleine gezwellen in de longen

Risicofactoren van reumatoïde longziekte

Patiënten met reumatoïde artritis hebben acht keer meer risico op het ontwikkelen van longaandoeningen in vergelijking met de rest van de bevolking. Bij patiënten met reumatoïde artritis zijn hoge niveaus van anti-CCP-antilichamen de belangrijkste risicofactor voor het ontwikkelen van longproblemen. Anti-CCP-antilichamen zijn een type eiwit dat het immuunsysteem produceert. Positief testen op anti-CCP-antilichamen is één indicator voor reumatoïde artritis. Hoge waarden wijzen op de ernst van de ziekte.

De volgende groepen krijgen vaker te maken met een van reumatoïde longziekte:

• mannen
• patiënten die een behandeling krijgen met methotrexaat en andere DMARD's (medicijnen voor de behandeling van een chronische gewrichtsontsteking)
• patiënten die roken, vooral mannen
• zestigplussers die zijn gediagnosticeerd met reumatoïde artritis

Symptomen

Reumatoïde artritis

Typische artritische symptomen zijn gewrichtspijn, een gewrichtszwelling, gewrichtsstijfheid en reumatoïde knobbeltjes.

Longen

De symptomen van reumatoïde longziekte zijn variabel en hangen af van de presentatie van de aandoening. Sommige patiënten ervaren geen longgerelateerde tekenen omdat ze bijvoorbeeld enkel maar te maken krijgen met longknobbeltjes. Andere patiënten ervaren wel symptomen zoals:

• een droge hoest
• een verminderde eetlust
• koorts
• kortademigheid
• onbedoeld gewichtsverlies
• pijn op de borst
• vermoeidheid
• zwakte

Diagnose en onderzoeken

Veel symptomen van een reumatoïde longziekte komen ook voor bij andere soorten interstitiële longziekten, evenals andere luchtwegaandoeningen. Na een medische geschiedenis volgt een lichamelijk onderzoek. De arts gebruikt een stethoscoop om naar de ademgeluiden (longgeluiden) te luisteren, een medisch onderzoek dat beter bekend staat als een ‘auscultatie’. De arts hoort krakende geluiden bij het luisteren naar de longen, maar verminderde ademgeluiden of normale ademgeluiden zijn ook mogelijk. Verdere onderzoeken zijn nodig.

Biopsie
Bij een longbiopsie verwijdert een arts een kleine hoeveelheid longweefsel dat hij laat controleren op de aanwezigheid van een ontsteking en littekens. Een biopsie van het longweefsel is mogelijk via een bronchoscopie of gebeurt via een operatie. Tijdens een bronchoscopie (inwendig kijkonderzoek van de luchtwegen) plaatst de arts een bronchoscoop (soort instrument met een camera) via de neus of mond in de long. Het hulpmiddel verzamelt een kleine hoeveelheid weefsel voor verder onderzoek. Bij een chirurgische longbiopsie steekt een arts een naald door de borstwand of maakt hij een snede in de huid op de borst om een stukje weefsel te verwijderen.

Bloedonderzoek
Ook een bloedonderzoek is nodig want hiermee is het mogelijk om markers van een ontsteking in het lichaam te meten, waaronder de sedimentatiesnelheid en de C-reactieve eiwitten.

CT-scan
Een CT-scan van de longen levert beelden op in een dwarsdoorsnede, waardoor de arts een duidelijk beeld krijgt van de longen. Hij bemerkt hierop eventueel littekens. Een CT-scan is vaak handiger dan een röntgenfoto bij de diagnose van een reumatoïde longziekte.

Longfunctietest
Bij een longfunctietest (spirometrie) ondergaat de patiënt een reeks ademhalingstesten. Deze meten hoeveel lucht een patiënt uit de longen kan blazen, evenals het volume van het gas in de longen. Dankzij een longfunctietest weet een arts of de longfunctie van een patiënt normaal of lager dan normaal is.

Behandeling

De behandeling voor een reumatoïde longaandoening is variabel en afhankelijk van de presentatie en de klachten van de ziekte. Bij kleine longknobbeltjes die geen symptomen veroorzaken is een behandeling vaak niet nodig. Bij een ontsteking en littekens in de longen is een behandeling meestal wel nodig, hoewel de veroorzaakte schade in de longen niet terug te draaien valt. Het is wel mogelijk om de symptomen onder controle te houden dankzij een medische behandeling.

Medicatie

Bepaalde medicijnen behandelen een interstitiële longziekte veroorzaakt door reumatoïde artritis. Dit geneesmiddel vermindert de ontsteking of werkt als een immunosuppressivum (medicijn dat het immuunsysteem onderdrukt). Wel zijn deze geneesmiddelen niet altijd voor iedereen effectief.

Longrevalidatie

Een patiënt volgt mogelijk longrevalidatie. Hierbij krijgt de patiënt een combinatie van oefeningen en voorlichting over longziekten. Tijdens deze lessen leert een patiënt met een reumatoïde longaandoening over technieken en praktische strategieën om de kortademigheid te beheersen en de kwaliteit van leven te verbeteren. Patiënten met een reumatoïde longziekte hebben echter vaak gewrichtsproblemen waardoor het lastig is om de oefeningen te voltooien.

Longtransplantatie

In sommige gevallen is een longtransplantatie nodig om een interstitiële longziekte te behandelen. Niet elke patiënt met een reumatoïde longaandoening is kandidaat voor een longtransplantatie.

Vloeistof draineren

Bij een pleurale effusie plaatst de arts een naald in de longen om de vloeistof te draineren (afvoeren).

Zuurstoftherapie

Zuurstoftherapie is nodig om het comfort van patiënten te vergroten. Dankzij deze therapie is het mogelijk om de kortademigheid onder controle te houden.

Prognose van aandoening aan longen

Verschillende mogelijke longproblemen houden verband met een reumatoïde longziekte. De vooruitzichten variëren en zijn afhankelijk van de ernst en het type longcomplicatie. Patiënten met littekens en een interstitiële longziekte hebben vaak een slechte prognose. De mediane overlevingskans voor patiënten met een interstitiële longziekte door reumatoïde artritis bedraagt gemiddeld drie tot acht jaar vanaf het moment van diagnose. Bovendien veranderen de longproblemen in de loop van de tijd. Verdere longcomplicaties ontwikkelen zich en verergeren mogelijk.

Preventie van longproblemen

Patiënten met reumatoïde artritis zijn niet altijd in staat om een reumatoïde longziekte te voorkomen. Het is wel mogelijk om het risico te verminderen door niet te roken en door regelmatig een medische controle uit te laten voeren. Wanneer een arts vroeg een reumatoïde longziekte diagnosticeert, is de longaandoening vaak makkelijker te behandelen.

Lees verder

• Interstitiële longziekte: Littekens en ontsteking in longen
• Reumatoïde artritis: Ontsteking van gewrichten en organen
• Reumatoïde noduli: Knobbeltjes bij reumatoïde artritis
• Longknobbeltjes: Oorzaken van noduli (knobbels) in longen
• Caplan-syndroom: Stoflong met reumatoïde artritis