Arteriële embolie: Verstopping van bloedstroom door stolsel

Arteriële embolie is een plotselinge onderbreking van de bloedstroom naar een orgaan of lichaamsdeel, veroorzaakt door een stolsel (embolus) dat zich vanuit een ander lichaamsdeel naar de getroffen locatie heeft verplaatst. Meestal zijn de benen en voeten getroffen, maar ook andere organen zoals het hart, de nieren, de darmen en de ogen kunnen betrokken zijn. Deze aandoening kan leiden tot ernstige pijn en verminderde functie, hoewel soms ook geen symptomen merkbaar zijn. Een snelle medicamenteuze en/of chirurgische behandeling is cruciaal om ernstige complicaties te voorkomen. Daarnaast kan een gezonde levensstijl veel bronnen van arteriële embolie helpen voorkomen.

• Oorzaken van embolus
• Risicofactoren voor arteriële embolie
• Locaties van arteriële embolie
• Symptomen
• Armen of benen
• Orgaan
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Medicatie
• Chirurgie
• Prognose
• Complicaties van arteriële embolie
• Preventie van bloedstolsels

Oorzaken van embolus

Een embolus is een bloedstolsel of een stukje plaque dat functioneert als een obstructie in de bloedbaan. Het begrip ‘emboli’ verwijst naar de aanwezigheid van meerdere stolsels of stukjes plaque. Wanneer een stolsel zich verplaatst van de oorspronkelijke plaats naar een andere locatie in het lichaam, spreken we van een ‘embolie’. Een arteriële embolie ontstaat wanneer één of meer stolsels zich vastzetten in een slagader en de bloedstroom blokkeren. Dit leidt tot onvoldoende bloed- en zuurstofvoorziening aan de weefsels, wat kan resulteren in schade of weefselsterfte (necrose).

Risicofactoren voor arteriële embolie

De risicofactoren voor het ontwikkelen van een arteriële embolie omvatten:

• aandoeningen die de bloedstolling bevorderen (zoals een verhoogd aantal bloedplaatjes)
• atriumfibrillatie (een aandoening waarbij de voorkamers van het hart onregelmatig en snel samentrekken, wat leidt tot een verhoogde hartslag)
• een verwonding of schade aan een slagaderwand
• endocarditis (infectie van de binnenkant van het hart)
• mitralisstenose (een aandoening die een verhoogd risico op embolisatie met zich meebrengt)

Locaties van arteriële embolie

Arteriële embolieën komen vaak voor in de benen en voeten. Wanneer emboli in de hersenen terechtkomen, kunnen ze een beroerte veroorzaken. Emboli die het hart bereiken kunnen leiden tot een hartaanval. Minder vaak voorkomende locaties zijn de nieren, darmen en ogen.

Een gebruikelijke bron van embolieën is atherosclerose in de aorta en andere grote bloedvaten. Stolsels kunnen loskomen van deze verhardingen en naar beneden migreren naar de benen en voeten.

Paradoxale embolisatie treedt op wanneer een stolsel via een opening in de rechterharthelft naar de linkerharthelft beweegt en vervolgens naar een slagader reist, wat kan leiden tot een beroerte of andere orgaanschade. Als een stolsel zich nestelt in de slagaders die de longen van bloed voorzien, spreekt men van een longembolie.

Symptomen

Symptomen van een arteriële embolie kunnen variëren afhankelijk van de locatie en grootte van het stolsel, en kunnen plotseling of geleidelijk optreden.

Armen of benen

Beginstadium
De vroege symptomen van een arteriële embolie in de armen of benen kunnen zijn:

• een bleke kleur van de arm of het been (bleekheid)
• een gebrek aan beweging in de arm of het been
• een koud aanvoelende arm of been
• een verminderde polsslag of geen polsslag in de arm of het been
• gevoelloosheid en tintelingen in de arm of het been
• koude vingers of koude handen
• spierpijn in het getroffen gebied
• spierspasmen in het getroffen gebied
• zwakte van de arm of het been

Latere symptomen
In een later stadium kunnen de volgende symptomen optreden:

• Blaren op de huid
• verlies (vervelling) van de huid
• huiderosie (huidzweer)
• weefselsterfte (necrose, huid ziet er donker en beschadigd uit)

Orgaan

De symptomen van een embolus in een orgaan variëren afhankelijk van het betreffende orgaan, maar kunnen onder andere pijn en tijdelijk verminderde orgaanfunctie omvatten.

Diagnose en onderzoeken

Diagnose van een arteriële embolie omvat meestal het vinden van een verminderde of afwezigheid van de pols en een verlaagde of afwezigheid van bloeddruk in het getroffen ledemaat of orgaan. Andere tekenen kunnen weefselsterfte of gangreen zijn. De volgende testen kunnen worden uitgevoerd om arteriële embolie te diagnosticeren en de bron van het stolsel te identificeren:

• een angiografie (radiografisch beeld van de bloedvaten) van het getroffen ledemaat of orgaan
• een Doppler-echografie van een ledemaat
• een echocardiografie (onderzoek van het hart met geluidsgolven)
• een MRI-scan van het arm of been
• een myocard-contrast-echocardiografie (MCE)
• een plethysmografie
• een transcranieel Doppler-onderzoek van slagaders naar de hersenen
• een transesofageale echocardiografie (TEE)

Een uitgebreid bloedonderzoek is eveneens noodzakelijk om de onderliggende oorzaak van de embolie te achterhalen.

Behandeling

Behandeling van een arteriële embolie vereist onmiddellijke medische aandacht. De arts zal zich richten op het onder controle krijgen van de symptomen en het verbeteren van de bloedtoevoer naar het getroffen lichaamsdeel. Indien mogelijk zal de arts de oorzaak van het stolsel behandelen om verdere problemen te voorkomen.

Medicatie

De arts kan de volgende medicijnen voorschrijven:

• anti-bloedplaatjesmedicijnen (zoals aspirine of clopidogrel) om de vorming van nieuwe stolsels te voorkomen
• anticoagulantia (zoals warfarine of heparine) om verdere stolselvorming te voorkomen
• intraveneuze (via een ader) pijnstillers
• trombolytica (zoals streptokinase) om bestaande stolsels op te lossen

Chirurgie

In sommige gevallen kan een operatie noodzakelijk zijn. Mogelijke chirurgische ingrepen omvatten:

• een arteriële bypass om een alternatieve bloedtoevoer te creëren
• een opening van de slagader met een ballonkatheter (angioplastie) met of zonder plaatsing van een stent
• verwijdering van het stolsel door een ballonkatheter in de getroffen slagader te plaatsen of door een open operatie aan de ader (embolectomie)

Prognose

De prognose voor een arteriële embolie hangt af van:

• de duur van de blokkering
• de ernst van de blokkering van de bloedstroom
• de locatie van het bloedstolsel

Arteriële embolie kan ernstige gevolgen hebben als de behandeling niet snel wordt ingezet. Het getroffen gebied kan blijvende schade oplopen. In ongeveer 25% van de gevallen is amputatie noodzakelijk. Arteriële embolieën kunnen ook terugkeren, zelfs na een succesvolle behandeling.

Complicaties van arteriële embolie

Complicaties van een arteriële embolie kunnen onder meer omvatten:

• een acute hartaanval
• een beroerte
• infecties in het aangetaste weefsel
• septische shock
• tijdelijke of permanente afname van de functie van andere organen
• een transient ischaemic attack (TIA)
• tijdelijk of permanent nierfalen
• weefselsterfte (necrose) en gangreen

Preventie van bloedstolsels

Preventie van arteriële embolie begint met het identificeren van mogelijke bronnen van stolsels. De arts kan bloedverdunners voorschrijven (zoals warfarine of heparine) om de vorming van stolsels te voorkomen. Antibloedplaatjesmedicijnen kunnen ook nodig zijn.

Atherosclerose en bloedstolsels komen vaker voor bij patiënten die:

• ouder zijn
• roken
• weinig lichaamsbeweging krijgen (sedentaire levensstijl)
• abnormaal hoge cholesterolwaarden hebben
• diabetes mellitus (suikerziekte) hebben
• hoge bloeddruk hebben
• overgewicht hebben
• lasten van stress ervaren

Lees verder

• Longembolie: Afsluiting van slagader in longen
• Bloedstolsels: Oorzaken, soorten en symptomen van trombus
• Atherosclerose of arteriosclerose: Slagaderverkalking
• Hartaanval (hartinfarct): Beperkte bloedstroom naar hart
• Beroerte: Onvoldoende bloedtoevoer naar hersenen