Arteriële embolie: Verstopping van bloedstroom door stolsel

Arteriële embolie is een plotselinge onderbreking van de bloedstroom naar een orgaan of lichaamsdeel als gevolg van een stolsel (embolus) dat afkomstig is van een ander lichaamsdeel. Meestal zijn de benen en voeten getroffen, maar ook het hart, de nieren, de darmen en de ogen zijn soms aangetast. De patiënt ervaart hierbij pijn en een verminderde functie, maar soms zijn er geen symptomen aanwezig. Een snelle medicamenteuze en/of chirurgische behandeling is nodig om ernstige complicaties te voorkomen. Een gezonde levensstijl voorkomt tot slot veel bronnen van arteriële embolie.

• Oorzaken van embolus
• Risicofactoren voor arteriële embolie
• Locaties
• Symptomen
• Armen of benen
• Orgaan
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Medicatie
• Chirurgie
• Prognose
• Complicaties van verstopping van bloedstroom door stolsel
• Preventie van bloedstolsels

Oorzaken van embolus

Een embolus is een bloedstolsel of een stukje plaque dat als een stolsel werkt. Het woord ‘emboli’ betekent dat er meer dan één stolsel of stukje plaque is. Wanneer het stolsel reist van de plaats waar het zich heeft gevormd naar een andere locatie in het lichaam, is sprake van een ‘embolie’. Een arteriële embolie is het resultaat van één of meer stolsels. De stolsels komen mogelijk vast te zitten in een slagader en blokkeren dan de bloedstroom. Door de blokkering krijgen weefsels onvoldoende bloed en zuurstof. Dit resulteert in schade of weefselsterfte (necrose).

Risicofactoren voor arteriële embolie

Risicofactoren voor arteriële embolie omvatten:

• aandoeningen die de bloedstolling verhogen (zoals een zeer hoog aantal bloedplaatjes)
• atriumfibrillatie (voorkamers van het hart trekken te snel en te onregelmatig samen waardoor een te hoge hartslag optreedt)
• een verwonding of schade aan een slagaderwand
• endocarditis (infectie van de binnenkant van het hart)
• mitralisstenose (aandoening die een hoog risico voor embolisatie vormt)

Locaties

Arteriële emboli komen vaak tot stand in de benen en voeten. Emboli die in de hersenen voorkomen, veroorzaken een beroerte. Arteriële emboli die in het hart verschijnen, veroorzaken een hartaanval. Minder vaak voorkomende locaties zijn de nieren, darmen en ogen.

Een gebruikelijke bron voor een embolie komt uit gebieden van verharding (atherosclerose) in de aorta en andere grote bloedvaten. Deze stolsels breken mogelijk los en stromen dan naar beneden naar de benen en voeten.

Paradoxale embolisatie vindt plaats wanneer een stolsel in een ader de rechterkant van het hart binnengaat en door een gaatje naar de linkerkant gaat. Het stolsel beweegt dan naar een slagader en de blokkeert vervolgens de bloedtoevoer naar de hersenen (beroerte) of andere organen. Als een stolsel reist en zich nestelt in de slagaders die de bloedtoevoer naar de longen, is sprake van een longembolie.

Symptomen

Sommige patiënten ervaren geen symptomen. Andere patiënten ervaren symptomen die snel of langzaam optreden, afhankelijk van de grootte van de embolie en hoeveel deze de bloedstroom blokkeert.

Armen of benen

Beginstadium
Beginsymptomen van een arteriële embolie in de armen of benen zijn:

• een bleke kleur van de arm of het been (bleekheid)
• een gebrek aan beweging in arm of been
• een koud aanvoelende arm of een koud aanvoelend been
• een verminderde polsslag of geen polsslag in een arm of been
• gevoelloosheid en tintelingen in de arm of het been
• koude vingers of koude handen
• spierpijn in het getroffen gebied
• spierspasmen in het getroffen gebied
• zwakte van een arm of been

Latere symptomen
In een later stadium ontstaan volgende mogelijke tekenen:

• blaren op de huid
• een verlies (vervelling) van de huid
• huiderosie (huidzweer)
• weefselsterfte (necrose, huid is donker en beschadigd)

Orgaan

De symptomen van een stolsel in een orgaan hangen af van het betrokken orgaan, maar bestaan uit bijvoorbeeld pijn in het aangetaste lichaamsdeel en een tijdelijk verminderde orgaanfunctie

Diagnose en onderzoeken

De arts vindt een verminderde of geen pols en een verlaagde of geen bloeddruk in de arm of het been. Verder zijn er tekenen van weefselsterfte of gangreen aanwezig. Volgende testen zijn inzetbaar om arteriële embolie te diagnosticeren of de bron van embolie te onthullen:

• een angiografie (radiografisch beeld van de bloedvaten) van de getroffen ledemaat of het aangetaste orgaan
• een Doppler-echografie van een ledemaat
• een echocardiografie (onderzoek van het hart door middel van geluidsgolven)
• een MRI-scan van de arm of het been
• een myocard-contrast-echocardiografie (MCE)
• een plethysmografie
• een transcranieel Doppler-onderzoek van slagaders naar de hersenen
• een transesofageale echocardiografie (TEE)

Verder is een uitgebreid bloedonderzoek nodig.

Behandeling

Arteriële embolie vereist een snelle behandeling in een ziekenhuis. De arts wil de symptomen onder controle krijgen en de onderbroken bloedtoevoer naar het getroffen lichaamsdeel verbeteren. Indien de arts de oorzaak van het stolsel vindt, moet hij dit behandelen om verdere problemen te voorkomen.

Medicatie

De arts zet vaak medicijnen in.

• anti-bloedplaatjes-geneesmiddelen (zoals aspirine of clopidogrel) voorkomen nieuwe stolsels
• anticoagulantia (zoals warfarine of heparine) voorkomen dat nieuwe stolsels zich vormen
• intraveneuze (via een ader) pijnstillers
• trombolytica (zoals streptokinase) lossen stolsels op

Chirurgie

Sommige patiënten hebben een operatie nodig. Procedures zijn onder meer:

• een bypass van de slagader (arteriële bypass) om een tweede bron van bloedtoevoer te creëren
• een opening van de slagader met een ballonkatheter (angioplastie) met of zonder een stent
• een stolsel verwijderen door een ballonkatheter te plaatsen in de getroffen slagader of door een open operatie aan de ader (embolectomie)

Prognose

De vooruitzichten hangen af van:

• de duur van de blokkering
• de ernst van de blokkering van de bloedsomloop
• de locatie van het bloedstolsel

Arteriële embolie is mogelijk zeer ernstig als de arts dit niet snel behandelt. Het getroffen gebied heeft mogelijk permanent schade opgelopen. Amputatie is nodig bij maximaal één op de vier patiënten. Arteriële embolieën keren soms terug, zelfs na een geslaagde behandeling.

Complicaties van verstopping van bloedstroom door stolsel

Complicaties van een arteriële embolie zijn:

• een acute hartaanval
• een beroerte
• een Infectie in het aangetaste weefsel
• een septische shock
• een tijdelijke of permanente afname of verlies van andere orgaanfuncties
• een transient ischaemic attack (TIA)
• tijdelijk of permanent nierfalen
• weefselsterfte (necrose) en gangreen

Preventie van bloedstolsels

De preventie begint met het vinden van mogelijke bronnen van een bloedstolsel. De arts schrijft mogelijk bloedverdunners voor (zoals warfarine of heparine) om stolsels te voorkomen. Antibloedplaatjesmedicijnen zijn mogelijk ook nodig.

Atherosclerose en stolsels komt vaker voor bij patiënten:

• die een oudere leeftijd hebben
• die roken
• die weinig lichaamsbeweging uitvoeren (sedentaire levensstijl)
• met abnormaal hoge cholesterolwaarden
• met diabetes mellitus (suikerziekte)
• met een hoge bloeddruk
• met overgewicht
• met stress

Lees verder

• Longembolie: Afsluiting van slagader in longen
• Bloedstolsels: Oorzaken, soorten en symptomen van trombus
• Atherosclerose of arteriosclerose: Slagaderverkalking
• Hartaanval (hartinfarct): Beperkte bloedstroom naar hart
• Beroerte: Onvoldoende bloedtoevoer naar hersenen