Oogvlekken: Oorzaken van vlekjes op oog of ogen

Soms bevinden zich op de oogbol van één oog of beide ogen vlekken. De oogbolplekken zijn vaak makkelijk waarneembaar door andere mensen. De vlekjes hebben diverse mogelijke kleuren zoals bruin, roze, rood, geel of wit. Deze verschijning is het gevolg van verschillende mogelijke aandoeningen, omgevingsfactoren en medische behandelingen. Sommige oogbolvlekken zijn relatief onschadelijk terwijl anderen resulteren uit een meer ernstige aandoening en ook het gezichtsvermogen aantasten. Het is daarom verstandig om bij één of meer oogvlekjes meteen met een oogarts of optometrist contact op te nemen. De vooruitzichten en behandelingsopties zijn afhankelijk van de oorzaak.

• Zichtbare delen van oogbol
• Oorzaken van oogbolplekken
• Axenfeld zenuwlus
• Conjunctivaal melanoom
• Conjunctivaal plaveiselcarcinoom
• Dunnere sclera
• Hoornvlieszweren
• Horner-Trantas-stippen
• Kristalafzettingen
• Naevus
• Osteogenesis imperfecta
• Pinguecula
• Pterygium
• Raciale melanose
• Subconjunctivale bloeding
• Uveïtis
• Prognose van oogbolvlekken

Zichtbare delen van oogbol

Het zichtbare oppervlak van de oogbol bestaat uit:

• de conjunctiva (oogbindvlies: een zeer gevasculariseerde bedekking van de sclera).
• de iris (regenboogvlies, gekleurd deel van het oog dat de hoeveelheid van het binnenkomende licht regelt)
• de pupil (de donkere opening van de iris die lichtstralen op het netvlies richt)
• de sclera (harde oogrok, het wit van de ogen)
• het hoornvlies (cornea, de heldere voorkant van het oog)

Oorzaken van oogbolplekken

Axenfeld zenuwlus

Hierbij bevinden zich zenuwlussen in de sclera die zichtbaar zijn als grijze of witte knobbeltjes onder de conjunctiva. Ze zijn vaak omringd door pigment. Axenfeld zenuwlussen komen redelijk vaak voor en verwart de arts soms met een ingebed vreemd voorwerp in het oog.

Conjunctivaal melanoom

Bij een conjunctivaal melanoom (oogmelanoom) bevindt zich een levensbedreigend kwaadaardig gezwel in het oog. Meestal is een bruin, pijnloos, vlak vlekje in de oogbol aanwezig. De arts verwart dit soms met een goedaardige sproet op het oog. Een conjunctivaal melanoom komt vaker voor bij personen met een blanke huidskleur.

Conjunctivaal plaveiselcarcinoom

Een conjunctivaal plaveiselcarcinoom is een type huidkanker dat soms ook verschijnt op het oogoppervlak. Oudere personen met een witte huidskleur lijden het vaakst aan deze aandoening. Op de oogbol bevinden zich witte of gele tot roze knobbeltjes. Wellicht ontstaat dit type kanker door een langdurige blootstelling aan de schadelijke UV-stralen van zonlicht.

Dunnere sclera

Zowel enkele aandoeningen als medische behandelingen leiden mogelijk tot een dunnere sclera.

Aandoeningen
Volgende aandoeningen veroorzaken de dunner wordende sclera:

• myopische degeneratie
• chronische scleritis (ernstige oogontsteking aan de sclera)
• lokale sclerale aandoeningen
• een trauma aan de sclera

Medische behandelingen
Ook medische behandelingen veroorzaken mogelijk een dunnere sclera, zoals:

• diepe sclerectomieprocedures (een operatie waarbij de oogarts een diepe opening moet maken in de sclera)
• het overmatig gebruik van antimetabolieten (medicatie die het metabolisme verstoort waardoor kankercellen sterven)
• het overmatig gebruik van cauterisatie in het scleragebied (weefsels verbranden om een deel hiervan te verwijderen of af te sluiten)
• langdurige radiotherapie
• strabismuschirurgie (chirurgische ingreep voor de behandeling van scheelzien)
• transsclerale diodelaser-cycloablatie (lasertherapie)

Hoornvlieszweren

Hoornvlieszweren (cornea ulcera) kennen veel oorzaken zoals een ooginfectie en een fysiek en chemisch trauma. De hoornvlieszweren leiden mogelijk tot het verlies van het gezichtsvermogen of zelfs blindheid. Veelal verbetert het gezichtsvermogen met de juiste behandeling.

Horner-Trantas-stippen

Patiënten met Horner-Trantas-stippen hebben kleine afgeronde uitsteeksels (papilla) op het oogoppervlak of het ooglid. Bijkomende symptomen zijn ernstige oogjeuk, fotofobie (lichtschuwheid), een vreemd lichaamsgevoel, een slijmafscheiding, blefarospasme (abnormale samentrekking van het ooglid) en een wazig gezichtsvermogen. Deze aandoening treft vaak jonge mannen in warme droge klimaten en is een vorm van een ontstekingsreactie.

Kristalafzettingen

Het gebruik van vitamine C-oogdruppels leidt mogelijk tot kristalafzettingen in het hoornvlies van het oog.

Naevus

Een naevus (moedervlek) is een goedaardig gekleurd gezwelletje dat ontstaan is uit pigmentcellen. Dit gezwel bevindt zich mogelijk op de oogbol. De meeste naevi zijn ongevaarlijk, maar soms ontaarden ze in oogkanker..

Osteogenesis imperfecta

Osteogenesis imperfecta is een aangeboren milde tot ernstige ziekte die vaak het gevolg is van een gendefect. Hierdoor is het lichaam niet in staat om collageen type één te produceren, wat nodig is voor de vorming van bot, huid en dentine. Patiënten met deze aandoeningen hebben onder andere een blauwe tint op het oogwit, meerdere botbreuken, skeletafwijkingen en gehoorverlies.

Pinguecula

Bij pinguecula ontstaat een geelachtige, iets verhoogde verdikking van het bindvlies. Deze goedaardige aandoening presenteert zich als oneffenheden op de bovenkant van het middengedeelte van de sclera. Pinguecula is vermoedelijk het gevolg van de blootstelling aan ultraviolette straling (UV-straling) van de zon, maar frequente blootstelling aan stof en wind zijn andere mogelijke risicofactoren. Deze aandoening komt het vaakst tot uiting bij patiënten van middelbare leeftijd of ouderen die veel buiten zijn zonder een zonnebril of hoed te dragen om hun ogen te beschermen tegen schadelijke zonnestralen.

Pterygium

Bij pterygium ontwikkelen zich vlezige weefsels op de conjunctiva. Deze weefsels vormen zich meestal aan de kant die het dichtst bij de neus is. Daarna groeien de goedaardige weefsels traag door naar het pupilgebied. In extreme gevallen is de pupil gedeeltelijk of volledig bedekt door de weefsels waardoor visuele problemen optreden..

Raciale melanose

Raciale melanose is een goedaardige aandoening die beide ogen treft. Meestal zijn personen met een donkere huidskleur aangetast. Patiënten hebben hierbij platte conjunctivale pigmentatie of donkere vlekken op de oogbol. Deze oogaandoening ontaardt zelden in een conjunctivaal melanoom.

Subconjunctivale bloeding

Bij een subconjunctivale bloeding verschijnt er een rood gebied op de sclera. De kleine bloedvaten in de conjunctiva zijn namelijk spontaan of door een blessure gescheurd. Zelfs door krachtig niezen ontstaat mogelijk een subconjunctivale bloeding. Deze rode vlekken zijn meestal aanwezig zonder andere ooggerelateerde symptomen. In de meeste gevallen verdwijnt een subconjunctivale bloeding zonder behandeling.

Uveïtis

Bij uveïtis ontstaat een ontsteking van het middengedeelte van het oog (de uvea). De uvea bestaat uit de iris, het corpus cilia (straallichaam) en de choroidea (vaatvlies). Mogelijke oorzaken zijn een oogletsel en een ontstekingsziekte. Bovendien veroorzaakt een blootstelling aan toxische (giftige) chemicaliën zoals pesticiden en zuren de aandoening. De symptomen omvatten meestal rode ogen, oogpijn, een overgevoeligheid voor het licht en een verminderde gezichtsscherpte.

Prognose van oogbolvlekken

De oorzaak van de oogplekken bepaalt de mogelijke behandeling alsook de vooruitzichten. In de meeste gevallen veroorzaken ze geen ernstige complicaties maar soms wel nog bijkomende symptomen. Afhankelijk van de oorzaak van de oogbolvlekken veroorzaakt dit aanzienlijk ongemak, ontstaan littekens, of ontaarden de vlekken in oogkanker.

Lees verder

• Oogkanker: Soorten en symptomen van kwaadaardige oogtumoren
• Oogtumoren: Retinoblastoom, melanoom, lymfoom aan ogen
• Bultjes op oogbol: Oorzaken gezwelletjes op oog (oogbultjes)
• Oogmelanoom (uveaal maligne melanoom): Kanker in het oog
• Hoornvlieszweer (cornea ulcus): Oogaandoening