Hoofdpijn bij kinderen: oorzaken van hoofdpijn bij een kind

Hoofdpijn bij kinderen kan velerlei oorzaken hebben. Kinderen kunnen net als volwassenen hoofdpijn krijgen. Hoofdpijn bij een kind is vaak onschuldig. De belangrijkste vormen zijn spanningshoofdpijn (vaak 'gewone hoofdpijn' genoemd) en migraine. Normaliter duurt hoofdpijn bij kinderen niet langer dan een paar uur. Bij kinderen is de mate van hoofdpijn veelal minder erg dan bij volwassenen. Ook duurt de pijn vaak minder lang. Vanaf de puberteit vallen deze verschillen weg. Een verscheidenheid aan niet-medische interventies kan nuttig zijn voor kinderen met hoofdpijn. Deze niet-medische interventies voor hoofdpijn omvatten: een koud washandje op het voorhoofd; warme baden; een dutje doen in een koele, donkere kamer; nek- en rugmassage; en een wandeling maken. Pijnstillers zonder recept moeten worden beperkt tot niet meer dan drie dagen per week om medicatieafhankelijke-hoofdpijn te voorkomen. De huisarts kan zo nodig medicatie voorschrijven in geval van migraine of andere oorzaak.

• Symptomen van hoofdpijn bij kinderen
• Primaire en secundaire hoofdpijn
• Migraine
• Spanningshoofdpijn
• Hoofdpijn kind: acute hoofdpijn bij kinderen
• Uitlokkende factoren van acute hoofdpijn
• Ziekte en infectie
• Bijholtehoofdpijn
• Emotionele factoren
• Bepaalde voedingsmiddelen en dranken
• Hersenvliesontsteking
• Posttraumatische hoofdpijn
• Vormen van terugkerende hoofdpijn bij kinderen
• Spanningshoofdpijn bij kinderen
• Migraine bij kinderen
• Medicatieafhankelijke hoofdpijn bij kinderen
• Hemicrania continua
• Vóórkomen van hoofdpijn bij kinderen
• Incidentie
• Jonge kinderen hebben steeds vaker hoofdpijn
• Chronische hoofdpijn bij kinderen
• Huisarts bezoeken
• Onderzoek en diagnose
• Vraaggesprek met de arts
• Basisonderzoek
• Behandeling van hoofdpijn bij kinderen
• Algemene maatregelen
• Medicijnen
• Therapie en oefeningen
• Migraine behandelen
• Spanningshoofdpijn behandelen
• Wat kunnen de ouders doen?
• Natuurgeneeswijze: pepermuntolie
• Preventie: hoofdpijn bij een kind voorkomen
• Stress verminderen
• Beoefen gezond gedrag
• Een hoofdpijndagboek bijhouden
• Vermijd hoofdpijnuitlokkers
• Complicaties
• Prognose

Symptomen van hoofdpijn bij kinderen

Primaire en secundaire hoofdpijn

De International Headache Society (IHS) verdeelt hoofdpijn in twee groepen:

• primaire hoofdpijn: hoofdpijn zonder aantoonbare oorzaak
• secundaire hoofdpijn, waarbij de hoofdpijn is toe te schrijven aan een andere ziekte

De primaire hoofdpijn omvat migraine en spanningshoofdpijn. Ze zijn de meest voorkomende vormen van hoofdpijn bij kinderen en adolescenten.

Migraine

Migraine omvat meestal hoofdpijn aan de voorkant van het hoofd, die – anders dan bij volwassenen – meestal beide kanten van het hoofd treft. Hoofdpijn bij migraine is meestal kloppend, bonzend of dreunend, gaat meestal gepaard met misselijkheid en/of braken en het treedt op als een aanval en komt regelmatig terug. Bovendien is er vaak gevoeligheid voor licht en geluid. De symptomen nemen toe met lichamelijke inspanning – in tegenstelling tot spanningshoofdpijn.

Kinderen die last hebben van migraine hebben een verhoogde slaapdrang en een verhoogde behoefte aan rust. De symptomen zijn meestal beter na het slapen. Een migraineaanval duurt meestal tussen de 2 en 4 uur bij kinderen en adolescenten. De aanleg voor migraine kan worden geërfd, maar hormonale factoren tijdens de puberteit kunnen ook een reden zijn voor het optreden van dit soort hoofdpijn, meisjes worden vaker getroffen dan jongens.

Spanningshoofdpijn

Spanningshoofdpijn is de meest voorkomende vorm van hoofdpijn bij kinderen – ongeveer 50% van de schoolkinderen lijdt incidenteel of vaker aan dit soort hoofdpijn. Deze vorm van hoofdpijn voelt als een drukkende, knellende pijn aan beide kanten van het hoofd, of als een strakke band om het hoofd. De pijn duurt enkele uren tot dagen en is mild tot matig-ernstig. In tegenstelling tot migraine verergert fysieke activiteit de pijn niet, noch treedt misselijkheid of braken op. Spanningshoofdpijn beperkt de dagelijkse activiteiten nauwelijks.

Hoofdpijn kind: acute hoofdpijn bij kinderen

Acute hoofdpijn bij kinderen kan allerlei uiteenlopende oorzaken hebben. Bij virusinfecties zoals griep, verkoudheid en sinusitis, is hoofdpijn een klassiek verschijnsel. Hoofdpijn is dan vaak niet het meest dominante verschijnsel, maar één van de klachten. Ook faryngitis (keelontsteking) of otitis (oorontsteking) kan gepaard gaan met hoofdpijn.

Uitlokkende factoren van acute hoofdpijn

Hoofdpijn bij kinderen kan ook uitgelokt worden door één van de volgende factoren:

• bepaalde medicijnen (hoofdpijn kan een bijwerking zijn van sommige medicijnen);
• te weinig slaap of plotselinge veranderingen in het slaappatroon;
• het overslaan van maaltijden;
• uitdroging;
• emotionele stress en spanning;
• te lang achter de computer, smartphone of televisie zitten;
• problemen met het gezichtsvermogen (uit onderzoek blijkt overigens dat de kans miniem is dat hoofdpijn bij een kind wordt veroorzaakt door primaire oogklachten - een bril is dus vaak niet de oplossing bij hoofdpijn);
• menstruatie;
• veranderingen in de hormoonspiegels;
• het maken van een lange reis in een auto of bus;
• luisteren naar zeer luide muziek;
• het aanwezig zijn in een rokerig ruimte;
• het ruiken sterke geuren zoals parfum, een nieuwe auto of tapijt;
• het binnenkrijgen van te veel cafeïne (in frisdrank of chocolade bijvoorbeeld);
• naast cafeïne, kunnen ook andere voedingsstoffen invloed hebben op het ontstaan van hoofdpijn, zoals aspartaam (E951), Mononatriumglutamaat (ook wel bekend als MSG en smaakversterker E621) en tyramine (een stof die van nature in voeding voorkomt).

Ziekte en infectie

Luchtweginfecties zoals verkoudheid, griep, alsmede oor- en bijholte-infecties zijn enkele van de meest voorkomende oorzaken van hoofdpijn bij kinderen. Slechts zeer zelden kan hersen(vlies)ontsteking hoofdpijn veroorzaken.

Bijholtehoofdpijn

Je sinussen of bijholten zijn met lucht gevulde ruimtes in je voorhoofd, jukbeenderen en achter de brug van je neus. Ze kunnen ontstoken raken als gevolg een allergische reactie of een infectie. Bij een bijholteontsteking ontstaat er zwelling van het slijmvlies, ze maken meer slijm aan en kunnen de afvoerkanalen verstopt raken. De opbouw van druk in de bijholten veroorzaakt pijn die aanvoelt als hoofdpijn (bijholtehoofdpijn). Het kind voelt een diepe en constante pijn in de jukbeenderen, voorhoofd of de brug van je neus. De pijn wordt meestal sterker wanneer het kind zijn of haar hoofd plotseling beweegt of belast. Tegelijkertijd kan het kind andere symptomen hebben, zoals:

• een loopneus of snotneus
• gevoel van volheid in je oren
• koorts
• zwelling in je gezicht

Emotionele factoren

Stress en angst kunnen een rol spelen bij het ontstaan van hoofdpijn bij kinderen. Kinderen met een depressie kunnen klagen over hoofdpijn, vooral als ze moeite hebben om gevoelens van verdriet en eenzaamheid te herkennen. Het met grote regelmaat hoofdpijn of buikpijn hebben en veranderd eetgedrag, zijn enkele symptomen die kunnen wijzen op een kinderdepressie.

Bepaalde voedingsmiddelen en dranken

Nitraat en nitriet worden soms aan levensmiddelen toegevoegd om de houdbaarheid te verbeteren of voor kleurvorming. Deze stoffen kunnen echter hoofdpijn veroorzaken, net als het voedingsadditief MSG. MSG, Ve-tsin en E-621 zijn allemaal benamingen voor dezelfde smaakversterker. Ook kan te veel cafeïne in frisdrank, energiedrankjes, chocolaatjes, koffie en thee, hoofdpijn veroorzaken.

Hersenvliesontsteking

Acute meningitis of hersenvliesontsteking heeft een snelprogressief beloop en kenmerkt zich door hoge koorts, hoofdpijn, misselijkheid en braken, verwardheid en verminderd bewustzijn, slaperigheid of sufheid en het late symptoom nekstijfheid. Bij baby's en (zeer) jonge kinderen kunnen de symptomen afwijken. Neem bij vermoeden van hersenvliesontsteking direct contact op met de medische hulpdiensten.

Posttraumatische hoofdpijn

Een kind kan ook posttraumatische hoofdpijn krijgen. Hierbij is er een direct verband met het trauma, al of niet met een hersenschudding (commotio cerebri). Door een klap of stoot tegen het hoofd (bijvoorbeeld na een val), kan een kind last krijgen van hoofdpijnklachten welke enkele uren tot dagen kan aanhouden. Bij een hersenschudding verdwijnen de hoofdpijnklachten vaak binnen een week.

Vormen van terugkerende hoofdpijn bij kinderen

De meest voorkomende vormen van recidiverende hoofdpijn bij kinderen zijn migraine en spanningshoofdpijn ('gewone hoofdpijn').

Spanningshoofdpijn bij kinderen

Spanningshoofdpijn is drukkend of klemmend en wisselt van duur en in intensiteit. Het kan bij kinderen een (half)uurtje duren, maar het kan ook dagen aanhouden. Een kind met spanningshoofdpijn is vaak niet echt misselijk, wel kunnen ze minder trek hebben. Het helpt als kinderen afleiding hebben en blijven doorspelen of naar school gaan. Het inslapen kan soms moeilijk zijn, maar normaal gesproken slapen kinderen met spanningshoofdpijn goed.

Migraine bij kinderen

Migraine bij kinderen duurt korter dan bij volwassenen. Vaak is het niet duidelijk hoe migraine ontstaat. Aanleg kan een rol spelen en soms zijn er uitlokkende factoren, zoals een verstoring van het normale slaapritme. Migraine kan de volgende symptomen veroorzaken:

• aanvallen van hevige, vaak bonkende, hoofdpijn waar het kind behoorlijk ziek van is en naar bed moet;
• deze aanvallen kunnen beperkt blijven tot één uur, maar soms duren ze enkele dagen;
• misselijkheid en braken;
• gevoeligheid voor geluid of licht.

Vanwege de gevoeligheid voor licht en geluid, wil het kind in een stille kamer liggen met de gordijnen dicht. De frequentie waarmee deze aanvallen zich aandienen, varieert van eens per week tot eens per jaar.

Medicatieafhankelijke hoofdpijn bij kinderen

Overmatig gebruik van een pijnstiller of analgeticum kan een paradoxaal effect hebben en op een gegeven ogenblik de klachten verergeren. Wanneer je meerdere malen per week pijnstillers slikt, kan dit op den duur aanleiding geven tot hoofdpijn, zogeheten medicatieafhankelijke hoofdpijn. Het is daarom verstandig om zo weinig mogelijk pijnstillers te slikken. Veel kinderen geven vaak zelf al aan dat pijnstillers eigenlijk niet eens zoveel helpen.

Hemicrania continua

Hemicrania continua wordt gekenmerkt door een continue hoofdpijn aan één kant van het hoofd van fluctuerende intensiteit. Vaak is de pijn gelokaliseerd aan de zijkant van het hoofd, bij de slaap, in het voorhoofd of rond het oog. Soms zit de hoofdpijn op andere plekken en de pijn kan uitstralen naar nek of schouders. De aandoening komt vaker voor bij vrouwen. De aandoening begint meestal in de volwassenheid, maar kinderen kunnen er ook last van krijgen. Het medicijn indomethacine zorgt voor een snelle verlichting van de klachten.

Vóórkomen van hoofdpijn bij kinderen

Incidentie

De helft van de kinderen in de leeftijd van 6 tot 16 jaar heeft gemiddeld twee keer per jaar hoofdpijn. De incidentie van hoofdpijn op het spreekuur van de huisarts is voor kinderen als volgt (incidentie is het aantal nieuwe ziektegevallen in een jaar per 1.000 kinderen):

Jonge kinderen hebben steeds vaker hoofdpijn

Onderzoek wijst uit dat jonge kinderen in Nederland steeds vaker kampen met hoofdpijnklachten. Iets minder dan een kwart van de kinderen van de basisschool ervaart wekelijks hoofdpijnklachten. Ook jonge kinderen (≤ 6 jaar) is hoofdpijn geen zeldzaamheid. Van deze groep kinderen heeft 91% primaire hoofdpijn (spierspanningshoofdpijn of migraine), wat betekent dat hoofdpijn het ziektebeeld zelf is en niet wordt veroorzaakt door wat anders.

Chronische hoofdpijn bij kinderen

Chronische hoofdpijn bij kinderen —arbitrair gedefinieerd als 'meer dan de helft van de dagen heeft de patiënt hoofdpijn— komt veel voor. Uit een onderzoek in 2001 bleek dat maar liefst 13% van een groep Nederlandse schoolkinderen in de leeftijd van 10 tot 17 jaar enkele keren per week last van hoofdpijn te hebben en 23% ten minste één keer per week. Dit geeft vaak problemen tijdens sport en spel, of het leidt tot frequent schoolverzuim.Ongeveer 2 procent van de schoolgaande kinderen heeft chronische dagelijkse hoofdpijn. Dit gaat nogal eens gepaard met dagelijks gebruik van pijnstillers.

Huisarts bezoeken

De meeste vormen van hoofdpijn zijn niet ernstig, maar neem in de volgende gevallen contact op met een arts:

• als het kind 's nachts wakker wordt van de hoofdpijn
• hoofdpijn die heel vroeg in de ochtend begint
• als de hoofdpijn verslechtert of frequenter voorkomt
• als het de persoonlijkheid van je kind verandert
• als de hoofdpijn volg op een verwonding of trauma, zoals een klap op het hoofd
• bij aanhoudend braken
• visuele veranderingen, zoals wazig zien
• als de hoofdpijn gepaard gaat met koorts en nekpijn of nekstijfheid
• een heel jong kind met hoofdpijn
• zwakte in de armen of benen, of evenwichtsproblemen
• epileptische aanvallen of epilepsie

Onderzoek en diagnose

Vraaggesprek met de arts

Het eerste aanspreekpunt is de huisarts die zo nodig het kind zal verwijzen naar een specialist in kindergeneeskunde of een kindergeneeskundige neuroloog, die een uitgebreid neurologisch onderzoek kan uitvoeren. Wanneer je met de arts praat, is het belangrijk dat je de volgende punten samen met je kind kunt beantwoorden:

• Hoe voelt de hoofdpijn aan? Bijvoorbeeld kloppend, stekend, eenzijdig, tweezijdig?
• Wanneer verschijnt de hoofdpijn? Bijvoorbeeld na school, voor een proefwerk? Na het wakker worden, in de ochtend, in de middag na school?
• Hoe vaak komt hoofdpijn voor?
• In welke mate beïnvloedt de hoofdpijn het kind?
• Hoe ziet een typische hoofdpijnaanval eruit?
• Zijn er mogelijke uitlokkende factoren, zoals bepaald voedsel of stress?
• Welke kinderziekten heeft het kind gehad?
• Slikt het kind medicijnen?

Basisonderzoek

Het basisonderzoek bestaat uit het opstellen van een hoofdpijndagboek, dat meerdere weken wordt bijgehouden en kan worden gebruikt om de bovenstaande vragen te objectiveren. Om andere ziekten uit te sluiten, kan vervolgonderzoek worden uitgevoerd. Dit omvat bijvoorbeeld een onderzoek door een oogarts, KNO-arts, orthopedist of tandarts. Bloedonderzoek, computertomografie (CT-scan), elektrocardiogram (ECG) of elektro-encefalografie (EEG) kan ook worden geregeld.

Behandeling van hoofdpijn bij kinderen

Algemene maatregelen

Elk kind met hoofdpijn heeft de juiste behandeling nodig voor zijn soort hoofdpijn. De exacte diagnose moet daarom worden bepaald vóórdat er medicatie wordt gebruikt. Een algemene verbetering kan vaak bereikt worden met eenvoudige maatregelen, waaronder:

• voldoende (water) drinken om de vochtbalans in evenwicht te brengen
• op tijd eten om de bloedsuikerspiegel op peil te houden
• voldoende slaap om een slaaptekort te vermijden
• algemene rust en ontspanning
• vermindering van de tijd die het kind voor de televisie of achter de computer doorbrengt

Medicijnen

Vrij verkrijgbare pijnstillers (waarvoor geen doktersrecept nodig is), zoals (kinder)paracetamol, kunnen meestal hoofdpijn bij een kind verlichten. Ze moeten worden ingenomen bij het eerste teken van hoofdpijn. Soms is het nodig dat de arts medicijnen voorschrijft. Triptanen, geneesmiddelen op recept die worden gebruikt om migraine te behandelen, zijn effectief en kunnen veilig worden gebruikt bij kinderen ouder dan 6 jaar. Als het kind last heeft van misselijkheid en braken tijdens een migraineaanval, kan je arts een middel tegen misselijkheid voorschrijven. De medicatiestrategie verschilt echter van kind tot kind.

Therapie en oefeningen

Hoewel stress geen hoofdpijn lijkt te veroorzaken, kan het als een trigger voor hoofdpijn werken of hoofdpijn verergeren. Depressie en andere psychische stoornissen kunnen ook een rol spelen. Voor deze situaties kan de huisarts ene behandeling aanbevelen, zoals:

• Ontspanningsoefeningen. Ontspanningstechnieken helpen het kind om zich op een eenvoudige maniere te ontspannen.
• Biofeedbacktraining. Door biofeedbacktraining krijgt het kind weer controle over zijn of haar lichaam. Het kind leert bepaalde lichaamsreacties te beheersen die de pijn helpen verminderen.
• Cognitieve gedragstherapie. Cognitieve gedragstherapie is een combinatie van gedragstherapie en gesprekstherapie. Deze therapie kan het kind helpen om stress te beheersen en de frequentie en ernst van hoofdpijn te verminderen.

Migraine behandelen

Als het kind een milde migraineaanval heeft, kan het helpen als hij voldoende rust krijgt. Het aanbrengen van pepermuntolie op het voorhoofd en de slapen (van kinderen vanaf 6 jaar) kan ook de symptomen verbeteren. Bij de behandeling van een ernstige migraineaanval is het zinvol om zo vroeg mogelijk medicatie te geven.

Spanningshoofdpijn behandelen

Spanningshoofdpijn is meestal eenvoudig te beïnvloeden met eenvoudige gedragsmaatregelen, omdat deze vaak verband houdt met spanningen, een verkeerde houding of te weinig wisselen van houding, slecht slapen, moeheid of ergens tegenop zien:

• afleiding zoeken door middel van sport, lezen, etc.
• nek- en schouderspieren masseren
• met vrienden en vriendinnen spelen
• ontspanningsoefeningen doen
• voorkom dat het kind steeds lang in dezelfde houding zit, bijvoorbeeld achter de computer of de tv.
• op tijd naar bed gaan is belangrijk

Mogelijke spierspanning kan positief worden beïnvloed door de toediening van magnesium.

Wat kunnen de ouders doen?

De volgende maatregelen kunnen helpen:

• Bevorder regelmatige lichaamsbeweging van de kind in de frisse lucht.
• Regelmatige bedtijden zijn ontzettend belangrijk.
• Laat je kind op regelmatige tijden eten.
• Geef je kind gezonde en gevarieerde voeding.
• Let erop dat het kind voldoende drinkt.
• Houd een hoofdpijndagboek bij met je kind,
• Verminder psychologische stress door bijvoorbeeld met je kind te praten over zijn angsten en zorgen.
• Gebruik alleen medicatie na overleg met de arts.
• Verminder de tijd vóór tv en computer.

Natuurgeneeswijze: pepermuntolie

Het pijnstillende effect van pepermuntolie is in verschillende onderzoeken aangetoond en is vergelijkbaar met het nemen van een pijnstiller. Pas wel op voor oog- en huidirritatie en gebruik geen pure, maar verdunde pepermuntolie. In apotheken of drogisterijen vindt je bijvoorbeeld bereidingen met een aandeel van tien procent pepermuntolie. Let op: etherische oliën zijn niét geschikt voor kleine kinderen of kinderen met astma. Met je handen aanbrengen en wrijven ondersteunt het ontspannende effect. Van muntolie is bekend dat het koureceptoren op de huid stimuleert, wat waarschijnlijk verantwoordelijk is voor sommige van de pijnstillende effecten.

Preventie: hoofdpijn bij een kind voorkomen

Het volgende kan hoofdpijn bij een kind helpen voorkomen of de ernst van hoofdpijn bij een kind verminderen:

Stress verminderen

Omdat stress bij kinderen ook een fysieke impact kan hebben en onder meer hoofdpijn kan veroorzaken, is stressreductie bij een kind belangrijk. Wees alert op dingen die stress in het leven van je kind kunnen veroorzaken, zoals problemen met huiswerk, te druk met buitenschoolse activiteiten of gespannen relaties met leeftijdgenoten. Ondersteun jet kind, praat met hem of haar over zijn angsten en zorgen en zorg voor voldoende ontspanning, en onderneem samen als gezin activiteiten.

Beoefen gezond gedrag

Een algehele gezonde leefstijl kan ook hoofdpijn bij een kind helpen voorkomen. Deze leefstijlmaatregelen omvatten een goede slaaphygiëne (vermijd beeldschermen en fel licht zoveel mogelijk een uur/de uren voor het slapen; voldoende slapen; regelmatige bedtijden), dagelijks bewegen, gezonde maaltijden en tussendoortjes eten, dagelijks vier tot acht glazen water drinken, cafeïne (en energiedrankjes) vermijden en de hoeveelheid verzadigde vetten en suiker beperken.

Een hoofdpijndagboek bijhouden

Een hoofdpijndagboek kan je helpen bepalen wat de hoofdpijn van je kind veroorzaakt; het kan aanknopingspunten geven voor wat de oorzaak of wat de triggers zijn. Noteer per dag wanneer de hoofdpijn begint, hoe lang het duurt en wat eventueel verlichting biedt. Noteer ook de reactie van het kind op het innemen van hoofdpijnmedicatie; worden de klachten minder of juist niet. Noteer ook de ernst van de pijn, bijvoorbeeld op een schaal van 0 tot 10. Vermeld tevens of er andere lichamelijke klachten waren, of het kind last had van spanningen of zorgen, of hij of zij snoep, frisdrank of andere versnaperingen op had, etc. Leg het hoofdpijndagboek op een goed zichtbare plek en spreek met je een vast tijdstip af waarop je samen met hem of haar het dagboek invult, bijvoorbeeld direct na het avondeten.

Vermijd hoofdpijnuitlokkers

Vermijd voedsel of dranken, zoals die met cafeïne, die hoofdpijn lijken te veroorzaken of uit te lokken. Het bijhouden van een hoofdpijndagboek kan je helpen bepalen wat de hoofdpijn van je kind veroorzaakt, zodat je weet wat je moet vermijden. Mogelijke uitlokkende factoren van migraine zijn:

• Dieet (gemiste maaltijden, onvoldoende drinken, bepaalde voedingsmiddelen zoals chocolade, alcohol, aspartaam, glutamaat).
• Hormonale factoren (bijvoorbeeld anticonceptiepil en rondom de menstrautie zijn veel meisjes gevoeliger voor migraineaanvallen).
• Stress (vooral langdurige of chronische stress).
• Uitputting (gebrek aan slaap, is een veel voorkomende trigger van migraine bij kinderen).
• Gebrek aan of te veel beweging.

Bij kinderen kan psychosociale stress de oorzaak zijn: familieproblemen, gebrek aan ontspanning, gebrek aan vrienden en sociale contacten, overmatig televisieconsumptie en urenlang computerspelletjes spelen.

Complicaties

Hoofdpijn van elk type dat steeds weer terugkeert, kan leiden tot:

• gedragsproblemen
• schoolverzuim
• verminderde buitenschoolse activiteiten
• slechte schoolprestaties.
• depressie

Prognose

Naarmate een kind ouder wordt, kan hoofdpijn verdwijnen; het kan echter later in het leven terugkeren. Migraine kan zelfs al na een jaar na de eerst aanval verdwijnen, zelfs zonder behandeling, maar iemand kan er ook levenslang last van blijven houden.

Lees verder

• Spanningshoofdpijn: symptomen, behandeling en voorkomen
• Migraine: symptomen, oorzaken, behandeling en complicaties
• Hoofdpijn, misselijk, duizelig, moe en hartkloppingen
• Hoofdpijn: soorten, symptomen, oorzaak en behandeling
• Hoofdpijn voorhoofd, achterhoofd, achter de ogen, vanuit nek