Oxazolidinonen: Soort antibiotica voor bacteriële infecties

Oxazolidinonen zijn een klasse van antibacteriële geneesmiddelen die vooral grampositieve bacteriën bestrijden. Bekende voorbeelden van dit soort antibioticum zijn Linezolid (eerste op de markt verschenen antibioticum) en Tedizolid (tweede oxazolidinon). Oxazolidinonen remmen de eiwitsynthese (aanmaak van eiwitten van bacteriën) waardoor bacteriën geremd worden in hun groei. Afhankelijk van het organisme, kunnen dankzij het soort antibioticum ook bacteriën gedood worden. Aan het gebruik van dit medicijn zijn enkele bijwerkingen geassocieerd, en dan vooral maag- en darmproblemen, maar ook andere bijwerkingen komen voor. De arts zet oxazolidinonen in als reserve-antibioticum voor de behandeling van ernstige infecties die niet reageren op andere antibiotica.

• Indicatie: Bestrijden van grampositieve bacteriën
• Tegenindicatie van soort antibioticum
• Toedieningswijze van oxazolidinonen
• Interacties van medicijn voor bacteriële infecties
• Bijwerkingen van Tedizolid en Linezolid
• Beenmerg
• Maag en darmen
• Andere bijwerkingen

Indicatie: Bestrijden van grampositieve bacteriën

Oxazolidinonen werken tegen veel bacteriën die resistent zijn tegen antibiotica. De arts zet dit antibioticum wel uitsluitend in wanneer via een antibiogram is aangetoond dat de bacteriën reageren op het medicijn.

Linezolid en Tedizolid zijn werkzaam tegen verschillende grampositieve pathogenen (ziekteverwekkers) waaronder vancomycine-resistente Enterococcus faecium. Antibioticaresistente organismen zijn echter reeds gerapporteerd. Verder werkt het antibioticum ook tegen meticillineresistente Staphylococcus aureus (MRSA) en penicilline-resistente Streptococcus pneumoniae. Het is ook actief tegen streptokokken van groep A en groep B. Linezolid is in het algemeen bacteriostatisch (groei van bacteriën remmen) tegen stafylokokken en enterokokken maar bactericide (bacteriën doden) tegen streptokokkeninfecties zoals S. pneumoniae.

Klinische ervaring heeft de werkzaamheid aangetoond bij een groot aantal gehospitaliseerde patiënten met ernstige tot levensbedreigende infecties, zoals bacteriëmie, nosocomiale pneumonie (een in het ziekenhuis opgelopen longontsteking) en gecompliceerde infecties van de huid en weke delen.

Tegenindicatie van soort antibioticum

Zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven krijgen het advies om het soort antibioticum niet te nemen. Wanneer de patiënt lijdt aan een bacteriële infectie aan de huid of weke delen die veroorzaakt is door gramnegatieve bacteriën, mag de patiënt geen Linezoid gebruiken tenzij er geen therapeutische alternatieven beschikbaar zijn. De arts zet dan ook gelijktijdig een antibioticabehandeling tegen gramnegatieve bacteriën in. Patiënten met een feochromocytoom (tumor in bijnieren met afgifte van hormonen), ongecontroleerde hypertensie (hoge bloeddruk), carcinoïd (afscheiding van serotonine in het lichaam) en thyreotoxicose (overmatige hoeveelheid van schildklierhormonen in het bloed) mogen dit medicijn enkel onder strikt medisch toezicht gebruiken. Door de kans op een zeer hoge bloeddruk mogen patiënten tot slot bepaalde voedingsmiddelen met grote hoeveelheden tyramine in niet eten wanneer ze oxazolidinonen gebruiken zoals:

• gistextracten
• niet-gedestilleerde alcoholische dranken
• oude kazen
• producten met gefermenteerde sojabonen zoals sojasaus

Verder zijn oxazolidinonen te vermijden bij patiënten met bepaalde psychische aandoeningen zoals:

• acute verwardheid
• een bipolaire depressie
• een schizoaffectieve stoornis

Toedieningswijze van oxazolidinonen

Het soort antibioticum kan zowel intraveneus (via een ader) als infusievloeistof als oraal (via de mond) via een tablet worden gegeven. Voor en tijdens de behandeling controleert de arts vaak het bloed via een bloedonderzoek.

Interacties van medicijn voor bacteriële infecties

Linezolid reageert reversibel als niet-selectieve remmer van mono-amine-oxidase en kan in wisselwerking treden met serotoninerge en adrenerge middelen. Het Farmacotherapeutisch Kompas heeft verder nog meer interacties met andere medicijnen op zijn website geplaatst.

Bijwerkingen van Tedizolid en Linezolid

Aan oxazolidinonen zijn af en toe bijwerkingen gekoppeld. Al deze bijwerkingen zijn meestal reversibel (om te keren).

Beenmerg

Een verminderde werking van het beenmerg (beenmergsuppressie) is een andere mogelijke bijwerking van dit soort antibioticum. Dit resulteert in anemie (bloedarmoede), leukopenie (verlaagd aantal witte bloedcellen), trombocytopenie (tekort aan bloedplaatjes) en pancytopenie (tekort aan alle bloedplaatjes).

Maag en darmen

Meestal komen dan maag- en darmklachten tot uiting net zoals bij andere antibiotica. Veel voorkomende maag- en darmproblemen zijn bijvoorbeeld constipatie, dyspepsie (maagklachten na het eten of drinken), buikpijn, misselijkheid, maagpijn, braken en diarree (antibiotica geassocieerde diarree).

Andere bijwerkingen

Ook hoofdpijn, een huiduitslag, candidiasis, een hoge bloeddruk (hypertensie), en incidentele meldingen van optische neuritis (oogzenuwontsteking) en perifere neuropathie (schade aan zenuwen met pijn en zwakte) komen af en toe tot uiting, en dit meestal na een langdurige inname (meer dan acht weken). Af en toe komt lactaatacidose (opbouw van melkzuur in bloed) tot uiting, een bijwerking die niet altijd om te keren is wanneer de patiënt gestopt is met het gebruik van oxazolidinonen. Meer bijwerkingen zijn te raadplegen via de website van het Farmacotherapeutisch Kompas.

Lees verder

• Antibiotica: Geneesmiddelen tegen een bacteriële infectie
• Antibioticaresistentie: Geen werking meer van antibiotica