Costello-syndroom: Kort gestalte en ontwikkeling van tumoren

Het Costello-syndroom is een zeldzame aandoening waarbij de patiënt levenslang risico loopt op het ontwikkelen van zowel goed- als kwaadaardige tumoren. Daarnaast heeft hij een kort gestalte en ontwikkelingsproblemen, een verstandelijke beperking, erg soepele gewrichten, een losse huid en typische gelaatstrekken. Vaak komen hart- en oogproblemen en nog vele bijkomende symptomen voor. Een genetisch onderzoek is belangrijk omdat het syndroom ook overlappende kenmerken heeft met andere syndromen. De behandeling is voornamelijk symptomatisch en ondersteunend. De prognose hangt af van de ernst van de symptomen. Het syndroom is vernoemd naar de Nederlandse kinderarts Jack Costello, die het syndroom voor het eerst in de medische literatuur beschreef in 1977.

• Synoniemen Costello-syndroom
• Epidemiologie
• Zeldzaamheid van de aandoening
• Etnische en geografische spreiding
• Mechanisme
• Genetische basis
• Effect op organen en weefsels
• Oorzaken en erfelijkheid
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties van het Costello-syndroom
• Preventie van het Costello-syndroom
• Praktische tips voor het leven met / omgaan met Costello-syndroom
• Zorg voor regelmatige medische opvolging
• Beheer van lichamelijke en psychologische gezondheid
• Let op symptomen van overgewicht en metabole aandoeningen
• Zorg voor de huid en algemene lichamelijke verzorging
• Verbeter sociale interacties en communicatie
• Gebruik van genetisch advies en counseling
• Misvattingen rond costello-syndroom
• Het costello-syndroom komt alleen voor bij pasgeborenen
• Het costello-syndroom is hetzelfde als andere syndromen met vergelijkbare symptomen
• Mensen met het costello-syndroom kunnen geen normaal leven leiden
• Behandeling van het costello-syndroom is altijd chirurgisch
• Het costello-syndroom veroorzaakt altijd kanker
• Symptomen van het costello-syndroom zijn altijd ernstig
• Het costello-syndroom kan volledig genezen worden

Synoniemen Costello-syndroom

Het Costello-syndroom is eveneens gekend onder deze synoniemen:

• Costello syndrome
• CS
• Faciocutaneoskeletal syndroom
• FCS syndrome
• FCS-syndroom
• Intellectual disability-nasal papillomata

Epidemiologie

De geschatte geboorteprevalentie van de aandoening bedraagt 1 / 300.000 tot 1 / 1.250.000. Het Costello-syndroom is een zeer zeldzame aandoening die mannen en vrouwen in gelijke aantallen treft. Sinds het beschrijven van de aandoening zijn enkele honderden patiënten wereldwijd gerapporteerd.

Zeldzaamheid van de aandoening

Costello-syndroom is een uiterst zeldzame genetische aandoening die wereldwijd minder dan 300 gevallen heeft. De aandoening wordt veroorzaakt door mutaties in het HRAS-gen en wordt vaak gediagnosticeerd tijdens de vroege kinderjaren.

Etnische en geografische spreiding

De aandoening lijkt geen voorkeur te hebben voor een specifieke etnische of geografische groep, hoewel vroege diagnose vaker voorkomt in regio's met geavanceerde genetische screeningsprogramma's.

Mechanisme

Genetische basis

Costello-syndroom wordt veroorzaakt door activerende mutaties in het HRAS-gen, dat codeert voor een eiwit dat betrokken is bij celgroei en -deling. Overmatige activatie leidt tot abnormale weefselgroei en tumorneiging.

Effect op organen en weefsels

De mutaties beïnvloeden meerdere orgaansystemen, wat resulteert in symptomen zoals groeivertraging, ontwikkelingsachterstand, hartafwijkingen en een verhoogd risico op maligniteiten zoals rhabdomyosarcoom.

Oorzaken en erfelijkheid

Genmutatie

Mutaties (veranderingen) in het HRAS-gen veroorzaken het Costello-syndroom. Dit gen bevat instructies voor het maken van een eiwit genaamd H-Ras, dat helpt bij de celgroei en celdeling. De genmutaties leiden tot de productie van een abnormaal actief H-Ras-eiwit. Hierdoor gaan cellen continu groeien en delen, wat resulteert in de ontwikkeling van kankercellen en goedaardige tumoren.

Sommige patiënten met symptomen van het Costello-syndroom hebben geen geïdentificeerde mutatie in het HRAS-gen. Deze patiënten hebben mogelijk het CFC-syndroom of Noonan-syndroom omdat deze veroorzaakt zijn door mutaties in dezelfde genen.

Overerving

Het Costello-syndroom is een autosomaal dominante aandoening. Hierdoor is slechts één kopie van het gewijzigde gen in elke cel voldoende om de aandoening te veroorzaken. Bijna alle gemelde gevallen zijn het gevolg van nieuwe genmutaties. Bijgevolg vertonen de patiënten geen familiale geschiedenis van het syndroom.

Symptomen

Groei en ontwikkeling

Baby’s met het Costello-syndroom zijn groter dan gemiddeld bij de geboorte, maar de meeste patiënten hebben voedings- en slikproblemen met ook braken als gevolg van pylorusstenose (vernauwing van de maaguitgang). Hierdoor ontstaan groeiproblemen. Patiënten met deze aandoening hebben door een tekort aan groeihormonen op volwassen leeftijd een relatief kort gestalte (130 cm voor vrouwen en 142 cm voor mannen). De getroffen kinderen hebben eveneens een vertraagde ontwikkeling of een lichte tot matige verstandelijke beperking. In sommige gevallen is ook de spraakontwikkeling en/of de mogelijkheid om te lopen aanzienlijk vertraagd.

Huid

Bij het Costello-syndroom heeft de patiënt losse huidplooien (cutis laxa) op de hals, de handpalmen, vingers en voetzolen. De huid is niet-elastisch en hangt dan los. Soms is de huid ook gerimpeld en dik. In sommige gevallen is de huid zelfs ongewoon donker (hyperpigmentatie). Op de huid ontstaat tevens droge, harde en verdikte plekken (hyperkeratose) met ongewoon diepe plooien op de handpalmen en voetzolen.

Skelet

Mogelijke skeletafwijkingen omvatten ontwrichte heupen (heupdysplasie), buitengewoon soepele gewrichten van de vingers, polsen die gebogen zijn richting de pink (ulnaire deviatie) en/of strakke achillespezen (waarbij de kuitspieren op de hiel sluiten). Bijkomende skeletafwijkingen zijn scoliose (zijdelingse kromming van de wervelkolom), kyfose (achterwaartse kromming van de wervelkolom), een trechterborst (pectus excavatum), een kippenborst (pectus carinatum), osteoporose (verlies van botmassa met risico op botbreuken) en een verminderde beweeglijkheid in de schouder en ellebogen.

Tumoren

Ook heeft de patiënt vanaf de vroege kindertijd (vanaf twee jaar) een verhoogd risico op het ontwikkelen van bepaalde kwaadaardige en goedaardige tumoren. De meest voorkomende goedaardige tumoren zijn papillomen. Dit zijn kleine, wratachtige gezwellen die zich gewoonlijk presenteren rond de neusgaten en mond of nabij de anus. De meest voorkomende kwaadaardige tumor geassocieerd met het Costello-syndroom is een kanker die begint in spierweefsel en vaak voorkomt bij kinderen, namelijk een rhabdomyosarcoom. Ook komt bij kinderen en adolescenten soms een neuroblastoom voor. Dit is kanker uitgaande van zenuwcellen. Bovendien hebben sommige tieners met het Costello-syndroom een transitioneel celcarcinoom ontwikkeld, een vorm van blaaskanker die meestal optreedt bij ouderen. Patiënten hebben tijdens hun leven een 15% kans op het ontwikkelen van een kwaadaardige tumor bij het syndroom van Costello.

Gezicht

De patiënt heeft verder typische gelaatskenmerken zoals een abnormaal groot hoofd (medische term: macrocefalie), volle wangen, laagstaande oren met grote, dikke lobben, een grote mond (macrosomie) met ongewoon dikke lippen, een grote neusbrug, abnormaal grote neusgaten en een grove gelaatsuitdrukking. Bovendien hebben getroffen patiënten ongewoon krullend haar en/of dun haar op de voorkant van het hoofd. Sommige kinderen hebben eveneens huidplooien over de binnenste ooghoeken (epicanthale plooien). Tandheelkundige afwijkingen zijn ook gerapporteerd. Daarnaast heeft de patiënt soms problemen met het gezichtsvermogen. Zo hebben jongere patiënten nystagmus (snelle, onwillekeurige oogbewegingen) of scheelzien (strabisme). Ouderen lijden soms aan keratoconus (abnormale verdikking van het hoornvlies).

Bijkomende symptomen

Hartproblemen komen vaak voor, waaronder ook een abnormale hartslag (aritmie), structurele hartafwijkingen en hypertrofische cardiomyopathie (hartspieraandoening). Andere symptomen van het Costello-syndroom omvatten een zwakke spierspanning (hypotonie), constipatie, niet-ingedaalde testikels (cryptorchisme), slaapproblemen, prikkelbaarheid, overgevoeligheid voor geluid, gevoeligheid voor licht en aanraking, schuwheid voor vreemden, een vertraagde of afwezige puberteit en epilepsie.

Overlapping met syndromen

De symptomen van het Costello-syndroom overlappen aanzienlijk met die van twee andere genetische aandoeningen, namelijk het cardiofaciocutaneus syndroom (CFC-syndroom) en het Noonan-syndroom.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk en diagnostisch onderzoek

Op een MRI-scan is vaak een structurele afwijking van de hersenen (Chiari I malformatie) te zien. Een echografie is nodig bij de aangeboren hartafwijkingen. De oogarts detecteert bovendien de oogproblemen via een standaard oogonderzoek. De diagnose van het syndroom gebeurt op basis van de aanwezige lichamelijke symptomen en een genetisch onderzoek.

Differentiële diagnose
De symptomenreeks van het Costello-syndroom lijkt ook op de volgende syndromen:

• het cardiofaciocutaneus syndroom
• het CFC-syndroom
• het LEOPARD-syndroom (erfelijke ziekte met symptomen aan huid, ogen, longen, genitaliën, hart, longen en groei)
• het Legius-syndroom (symptomen aan huid, gezicht en hoofd)
• het Noonan-syndroom
• neurofibromatose type 1 (neurologische afwijking met afwijkingen aan huid en ogen)

Behandeling

De arts behandelt de aanwezige symptomen van het Costello-syndroom, die duidelijk in elke patiënt anders zijn. Hierbij werken kinderartsen, cardiologen, orthopedisten, orthopedisch chirurgen, dermatologen, logopedisten, diëtisten en andere gezondheidswerkers en zorgprofessionals samen.

Sondevoeding helpt bij voedingsproblemen. Medicatie zoals bètablokkers, calciumkanaalblokkers, anti-aritmische geneesmiddelen of een chirurgische ingreep zijn nodig bij hartafwijkingen. Tevens is een brace of fysiotherapie nodig bij de gewrichtsafwijkingen. Voor het verlengen van achillespezen is een operatie nodig. De arts verwijdert met behulp van cryotherapie (behandeling via bevriezing) of elektrocoagulatie de papillomen op het gezicht. De patiënt krijgt vervolgens regelmatig screeningsonderzoeken op kanker. Anti-epileptica zijn medicijnen die helpen tegen epilepsie.

Prognose

De prognose is afhankelijk van de specifieke mutaties. Sommige patiënten worden dood geboren (doodgeboorte). Bij anderen kunnen hartafwijkingen of tumoren levensbedreigend zijn. Kinderen met het syndroom van Costello hebben over het algemeen een warme, gezellige persoonlijkheid.

Complicaties van het Costello-syndroom

Het Costello-syndroom kan verschillende complicaties met zich meebrengen, zoals:

• Hartproblemen zoals aritmie en hypertrofische cardiomyopathie
• Kanker (met name rhabdomyosarcoom en neuroblastoom)
• Epilepsie en neurologische problemen
• Constipatie en andere spijsverteringsproblemen

Preventie van het Costello-syndroom

Preventie van het Costello-syndroom omvat:

• Genetische expertise voor gezinnen met een familiale geschiedenis van genetische aandoeningen
• Prenatale screening voor vroege opsporing van genetische mutaties
• Regelmatige medische controles om symptomen tijdig te beheren

Praktische tips voor het leven met / omgaan met Costello-syndroom

Het Costello-syndroom is een genetische aandoening die zich uit in verschillende lichamelijke kenmerken, een verhoogd risico op bepaalde gezondheidsproblemen en ontwikkelingsvertraging. Het omgaan met het Costello-syndroom kan complex zijn, maar met de juiste ondersteuning en zorg kan de kwaliteit van leven worden verbeterd. Hieronder volgen praktische tips voor het leven met deze aandoening.

Zorg voor regelmatige medische opvolging

Patiënten met het Costello-syndroom moeten regelmatig medische controleafspraken hebben om hun gezondheid te monitoren. Dit kan onder meer het controleren van de hartfunctie omvatten, aangezien sommige patiënten met het Costello-syndroom hartproblemen hebben. Een arts kan ook bloeddrukmetingen uitvoeren om eventuele complicaties vroegtijdig op te sporen. Daarnaast kunnen beeldvormende onderzoeken, zoals echografie van het hart en de lever, belangrijk zijn om te controleren op andere aandoeningen die zich kunnen ontwikkelen. Zorg ervoor dat je de voorgestelde controleafspraken volgt en eventuele veranderingen in je gezondheid onmiddellijk bespreekt met je arts.

Beheer van lichamelijke en psychologische gezondheid

Patiënten met het Costello-syndroom kunnen lichamelijke en psychologische uitdagingen ervaren, zoals ontwikkelingsvertraging, beperkte spierkracht, en problemen met het gehoor. Het is belangrijk om een multidisciplinair team van zorgverleners te raadplegen, waaronder een fysiotherapeut om de spierfunctie te verbeteren en een logopedist om eventuele spraakproblemen aan te pakken. Voor psychologische ondersteuning kan een psycholoog helpen om het welzijn van de patiënt te verbeteren, vooral als er mentale gezondheidsproblemen optreden, zoals angst of depressie. Het kan ook nuttig zijn om ondersteuning te zoeken bij gespecialiseerde zorginstellingen die ervaring hebben met het behandelen van genetische syndromen.

Let op symptomen van overgewicht en metabole aandoeningen

Mensen met het Costello-syndroom hebben een verhoogd risico op overgewicht en metabole aandoeningen, zoals suikerziekte. Het is belangrijk om een evenwichtig voedingspatroon te volgen dat rijk is aan voedingsstoffen en laag in suiker en vetten. Regelmatige lichaamsbeweging, aangepast aan de fysieke mogelijkheden van de patiënt, kan helpen om een gezond gewicht te behouden en de algehele gezondheid te verbeteren. Het is ook aan te raden om regelmatig bloedonderzoeken te laten doen om te controleren op tekenen van elektrolytenstoornissen of andere metabole problemen die vaak voorkomen bij het Costello-syndroom.

Zorg voor de huid en algemene lichamelijke verzorging

Mensen met het Costello-syndroom kunnen een droge en gevoelige huid hebben. Het is belangrijk om de huid goed te verzorgen door een milde, hydraterende crème te gebruiken. Regelmatige huidcontroles kunnen helpen bij het vroegtijdig opsporen van huidinfecties of andere huidaandoeningen, zoals wratten of huidtumoren, die vaker voorkomen bij mensen met het syndroom. Bespreek met een dermatoloog welke huidverzorging het beste voor jou is. Het vermijden van irritante stoffen en het dragen van ademende kleding kan helpen om huidproblemen te voorkomen.

Verbeter sociale interacties en communicatie

Het Costello-syndroom kan invloed hebben op de ontwikkeling van communicatievaardigheden. Het kan nuttig zijn om met een logopedist te werken om spraakproblemen aan te pakken. Daarnaast kan sociale interactie met leeftijdsgenoten en betrokkenheid bij sociale activiteiten de algehele levenskwaliteit verbeteren. Het is belangrijk om een ondersteunende omgeving te creëren waarin patiënten zich geaccepteerd en gewaardeerd voelen, zowel thuis als op school of in de gemeenschap. Activiteiten die zowel fysieke als sociale interactie bevorderen, zoals groepssporten of muziektherapie, kunnen bijzonder nuttig zijn.

Gebruik van genetisch advies en counseling

Gezien het erfelijke karakter van het Costello-syndroom, kan genetisch advies waardevol zijn voor familieleden van de patiënt. Een genetisch adviseur kan helpen bij het begrijpen van het risico op het doorgeven van de aandoening en het verstrekken van informatie over mogelijke behandelingsopties en monitoring voor andere gezinsleden. Als je ouder bent van een kind met het Costello-syndroom, kan het nuttig zijn om genetisch advies in te winnen om de genetische aspecten van de aandoening beter te begrijpen en om voorbereidingen te treffen voor toekomstige medische zorg.

Het omgaan met het Costello-syndroom vereist een uitgebreide en multidisciplinaire benadering die medische zorg, lichamelijke en psychologische ondersteuning combineert. Door aandacht te besteden aan de medische controleafspraken, het aanpassen van het dieet en het verbeteren van de communicatie en sociale interactie, kun je de kwaliteit van leven verbeteren en eventuele complicaties voorkomen.

Misvattingen rond costello-syndroom

Het costello-syndroom komt alleen voor bij pasgeborenen

Veel mensen denken dat het costello-syndroom alleen bij pasgeborenen voorkomt, maar dit is niet het geval. Hoewel de symptomen vaak al op jonge leeftijd zichtbaar zijn, kunnen ze zich pas later in het leven ontwikkelen. De aandoening wordt vaak gediagnosticeerd in de kindertijd, maar kan ook bij oudere kinderen of zelfs volwassenen worden opgemerkt.

Het costello-syndroom is hetzelfde als andere syndromen met vergelijkbare symptomen

Er is vaak verwarring tussen het costello-syndroom en andere syndromen die gelijkaardige symptomen vertonen, zoals het Noonan-syndroom of het cardiofaciocutaan-syndroom. Hoewel ze enkele overlappen vertonen, heeft elk syndroom zijn eigen unieke kenmerken. Het is daarom belangrijk om een correcte diagnose te stellen, vaak met behulp van genetische tests en andere beeldvormende onderzoeken.

Mensen met het costello-syndroom kunnen geen normaal leven leiden

Er is een misverstand dat mensen met het costello-syndroom niet in staat zouden zijn een normaal leven te leiden. Hoewel de aandoening invloed kan hebben op groei, ontwikkeling en sommige organen, kunnen veel mensen met het syndroom een goed functionerend leven leiden, afhankelijk van de ernst van hun symptomen en de juiste medische zorg en ondersteuning.

Behandeling van het costello-syndroom is altijd chirurgisch

Een veelvoorkomende misvatting is dat het costello-syndroom altijd chirurgische interventie vereist. Terwijl sommige symptomen, zoals hartafwijkingen of tumoren, mogelijk chirurgisch moeten worden behandeld, zijn er ook veel gevallen waar de behandeling zich richt op andere vormen van zorg, zoals fysiotherapie, medicatie of regelmatige controles om de gezondheid te monitoren.

Het costello-syndroom veroorzaakt altijd kanker

Hoewel mensen met het costello-syndroom een verhoogd risico op bepaalde vormen van kanker kunnen hebben, zoals rhabdomyosarcoom, ontwikkelt niet elke persoon met het syndroom kanker. Het risico kan variëren afhankelijk van andere gezondheidsfactoren, en veel mensen met het syndroom ontwikkelen geen kanker.

Symptomen van het costello-syndroom zijn altijd ernstig

De symptomen van het costello-syndroom kunnen in ernst variëren. Sommige mensen ervaren slechts milde symptomen, terwijl anderen ernstige gezondheidsproblemen kunnen ondervinden, zoals hartafwijkingen of ontwikkelingsvertragingen. Het is belangrijk te begrijpen dat elke persoon met het syndroom zijn eigen unieke situatie heeft.

Het costello-syndroom kan volledig genezen worden

Er is geen genezing voor het costello-syndroom, maar de behandeling richt zich op het verlichten van symptomen en het verbeteren van de kwaliteit van leven. Met de juiste medische zorg kunnen veel mensen met het syndroom een gezond en actief leven leiden, hoewel het een chronische aandoening blijft.