Teenkrampen: Oorzaken van krampen in teen of tenen

De tenen en voeten dragen dagelijks het gewicht van het lichaam. Sommige patiënten kampen met een heel vervelend symptoom, namelijk krampen in de tenen. Vaak is dit te wijten aan het dragen van te strakke schoenen, maar ook enkele aandoeningen en andere omgevingsfactoren leiden tot teenkrampen. Deze krampen zijn mild tot zeer hevig van aard, waardoor zelfs het lopen bemoeilijkt is. Meestal is de teenpijn slechts tijdelijk van aard en verdwijnt de pijn zonder medische behandeling, maar af en toe is een medische behandeling noodzakelijk. Dankzij enkele strategieën is het mogelijk om de spasmen (krampen) in de teen of tenen zo veel mogelijk te voorkomen.

• Aandoeningen en teenkrampen
• Artritis
• Dystonie
• Elektrolytenstoornissen
• Orgaanfalen
• Rustelozebenensyndroom
• Slechte doorbloeding
• Spierblessures
• Strakke of zwakke spieren
• Uitdroging
• Zeldzame infecties
• Zenuwbeschadiging
• Omgevingsfactoren en spasmen in teen of tenen
• Slecht passende schoenen
• Verkeerde houding tijdens het slapen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Zelfzorg
• Professionele medische behandeling
• Prognose
• Preventie van krampen in tenen

Aandoeningen en teenkrampen

Artritis

Bij artritis (gewrichtsontsteking) ontstaat pijn en ontsteking in de gewrichten. Soms voelt de gewrichtspijn aan als spierkrampen. Artritis veroorzaakt mogelijk ook teenkrampen en teenpijn.

Dystonie

Dystonie duidt op een voortdurende onwillekeurige samentrekking (spasme) in een spier(groep). Diverse medische aandoeningen, zoals de ziekte van Wilson (koperstapeling in lever en hersenen), multiple sclerose (chronische auto-immuunaandoening), een hersenletsel of een beroerte (onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen met mentale en lichamelijke symptomen) veroorzaken dystonie.

Elektrolytenstoornissen

Door elektrolytenstoornissen ontstaan mogelijk spierkrampen. Soms veroorzaakt uitdroging een verstoorde elektrolytenbalans. In andere gevallen ligt een onderliggende medische aandoening aan de oorzaak van dit probleem, zoals bijvoorbeeld tetanie. Een tekort aan calcium, een tekort aan magnesium, een tekort aan vitamine D en een tekort aan kalium zijn gekoppeld aan spierkrampen die mogelijk de tenen aantasten.

Orgaanfalen

Door orgaanfalen zoals nierfalen en leverfalen ontstaan mogelijk gewijzigde elektrolytenwaarden. Het lichaam is hierdoor niet meer goed in staat om voedingsstoffen te absorberen en spieren, waardoor zenuwschade ontstaat. Orgaanfalen resulteert in pijn, krampen en spasmen in het hele lichaam, waaronder de tenen.

Rustelozebenensyndroom

Het rustelozebenensyndroom veroorzaakt nachtelijke voetkrampen en beenkrampen, vreemde gewaarwordingen in de benen. Daarnaast heeft de patiënt moeite om in slaap te vallen. Ongeveer één op de drie vijftigplussers ervaart deze aandoening. Nachtelijke voet- en beenkrampen komen ook vaak voor bij zwangere vrouwen. De oorzaak van de aandoening is anno oktober 2020 onbekend.

Slechte doorbloeding

Door een beperkte bloedstroom naar de voeten of tenen, ontstaan pijn of spasmen. Lang zitten, diabetes mellitus en te lang de benen kruisen beperkt de bloedtoevoer naar de tenen en voeten. Bij een perifere aderziekte vernauwen de aderen in het hele lichaam en verzwakt de bloedstroom. Ook hierbij ontstaan krampen in de tenen.

Spierblessures

Verwondingen aan spieren en andere weefsels in de voeten, tenen of kuiten veroorzaken zwakte, teenkrampen of teenpijn. Enkele veel voorkomende oorzaken van spierletsels zijn een val of een klap op de voet of het been, een overbelasting van de spier, de pees of het ligament en intensief sporten.

Strakke of zwakke spieren

Tientallen piepkleine spieren helpen de voet en tenen bewegen. Wanneer één van deze spieren verstrakt of verzwakt, ontstaan spierspasmen en pijn. Soms is de pijn te wijten aan een andere spier. Spanning in de enkel of de achillespees veroorzaakt bijvoorbeeld spierspasmen in de voet of tenen.

Enkele veel voorkomende oorzaken voor spierspanning of spierzwakte zijn:

• een nieuwe trainingsroutine
• een sedentaire levensstijl (weinig lichaamsbeweging)
• niet uitrekken voor het trainen
• slecht passende schoenen dragen

Uitdroging

Uitdroging veroorzaakt soms strakke of gespannen spieren. Uitdroging veroorzaakt vooral krampen in de tenen als de spieren al gewond of overbelast zijn, of als strakke schoenen de tenen beschadigen.

Zeldzame infecties

Zeer zelden ontstaat spier- of zenuwschade door een infectie. Tetanus veroorzaakt spierspasmen, hoewel de spasmen meestal in de maag of kaak beginnen.

Zenuwbeschadiging

Neuropathie (zenuwschade) veroorzaakt pijn, krampen, tintelingen of gevoelloosheid. Ongecontroleerde diabetes mellitus (suikerziekte) is een veel voorkomende oorzaak van zenuwbeschadiging. Patiënten met diabetische neuropathie ervaren vaak pijn, spierspasmen, gevoelloosheid en huidzweren op de voeten en tenen. Andere aandoeningen veroorzaken ook zenuwschade, zoals de ziekte van Parkinson (neurologische aandoening met bevingen).

Omgevingsfactoren en spasmen in teen of tenen

Slecht passende schoenen

Door het dragen van hoge hakken, te strakke of losse schoenen en puntige schoenen ontstaat druk op de tenen en de omliggende gebieden, met teenkrampen tot gevolg. Dit symptoom verschijnt vooral als de tenen in een ongemakkelijke houding gedwongen worden door het dragen van dit slecht passend schoeisel. Daarnaast veroorzaken deze slecht passende schoenen ook sneller spierblessures.

Verkeerde houding tijdens het slapen

Wanneer mensen ’s nachts op de rug liggen, verkorten de spieren in uw been. De voet wijst naar beneden, stimuleert de zenuwen en veroorzaakt een pijnlijke kramp in de benen. Nachtelijke beenspasmen bereiken soms de tenen. Deze nachtelijke krampen leiden tot slapeloosheid en uitputting. Zwangere vrouwen en ouderen lijden vaker aan nachtelijke beenkrampen. Onder losse dekens slapen voorkomt de krampen. Slapen op de buik terwijl de voeten boven het bed hangen voorkomt eveneens nachtelijke krampen in de tenen.

Alarmsymptomen

Wanneer één of meer van volgende tekenen verschijnen, is medisch advies noodzakelijk:

• gevoelloze voeten
• krampen bij een patiënt met een onderliggende medische aandoening, zoals suikerziekte of nierfalen
• krampen houden enkele dagen aan en verminderen niet ondanks een thuisbehandeling
• krampen in combinatie met tekenen van een infectie, zoals koorts of een zichtbaar letsel aan de voet
• moeite met lopen of normaal functioneren door de zeer pijnlijke teenkrampen
• opgezwollen voeten of verkleurde voeten

Diagnose en onderzoeken

De arts voert een grondig lichamelijk onderzoek uit, wenst informatie over de medische geschiedenis en bestelt vervolgens eventueel röntgenfoto’s of andere beeldvormende onderzoeken. Hiermee is het mogelijk om verwondingen op te sporen. Indien de arts vermoedt dat de patiënt lijdt aan en onderliggende ziekte, voert hij een bloedonderzoek of andere testen uit.

Behandeling

Zelfzorg

Lichte spierblessures en andere oorzaken van tijdelijke teenkrampen zijn thuis vaak goed te behandelen.

Gezond eten
Een gezonde en evenwichtige voeding eten is belangrijk om geen mineralen- en vitaminetekorten te krijgen. De spierkrampen in de tenen verdwijnen wanneer de elektrolytenwaarden weer op peil staan.

Massage
De voeten, benen en de enkels masseren verhelpt spierspasmen. De patiënt begint voorzichtig en verhoogt geleidelijk de druk.

Niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's)
NSAID’s zoals ibuprofen of aspirine verlichten de pijn als gevolg van spierblessures, artritis en andere veel voorkomende oorzaken van krampen.

Oefeningen
Lichte lichaamsbeweging (zoals wandelen) verstevigt de spieren van de benen, voeten en tenen. Ook specifieke voet- en teenoefeningen zijn nuttig, zoals bijvoorbeeld voorwerpen op de grond optillen met de tenen.

Regelmatig trainen en verschillende kracht-, balans- en flexibiliteitsoefeningen uitvoeren
Diverse rek- en strekoefeningen houden de spieren, gewrichten, pezen en zenuwen actief, waardoor minder spierkrampen in de tenen optreden.

Rust, ijs, compressie en elevatie (RICE)
Een kleine verwonding laten rusten, een verband aanbrengen, de voeten tillen en circa twintig minuten per keer ijs aanbrengen, verminderen de klachten.

Warmte
Ook warmte toepassen is nuttig bij blessures en spierkrampen. Het afwisselen van warmte en koude biedt eveneens een verlichting van dit symptoom.

Professionele medische behandeling

De arts bepaalt aan de hand van de onderliggende oorzaak welke behandeling het meest effectief is voor het verlichten van de teenkrampen.

Afhankelijk van de oorzaak zijn volgende medische behandelingen aanbevolen:

• een operatie om verwondingen te herstellen
• fysiotherapie
• inlegzolen
• medicatie voor de behandeling van chronische ziekten, zoals diabetes mellitus of artritis
• veranderingen in de levensstijl, zoals een voeding met een lage glycemische index voor diabetes mellitus

Prognose

Teenkrampen zijn vaak een tijdelijk symptoom waarvoor geen medische behandeling nodig is. Verergeren de krampen of nemen ze niet af, dan is het verstandig om een arts te raadplegen. Hij stelt de onderliggende oorzaak vast en zet een medische behandeling in om het hinderlijke probleem te verhelpen. Vaak zijn ook veranderingen in de levensstijl nuttig om krampen in de teen of tenen te verminderen.

Preventie van krampen in tenen

Een paar eenvoudige tips verminderen het risico op krampen in de tenen:

• alle onderliggende medische aandoeningen behandelen
• dagelijks de spieren van de tenen en voeten strekken; dit is bijvoorbeeld mogelijk via yoga- of Pilates-lessen
• fysiek actief blijven: Personen die bij een balie werken, moeten regelmatig wandelen.
• indien nodig orthopedische schoenen of schoenen met steunzolen dragen voor het voorkomen van teenletsels
• medicatie correct innemen
• voldoende water drinken en gezond eten
• zorgen voor een goede gewrichtsgezondheid

Lees verder

• Voetkrampen: Oorzaken van pijnlijke spierkrampen in voet(en)
• Beenkrampen: Oorzaken en tips bij pijnlijke krampen in been
• Teenpijn: Pijn aan teen of tenen door aandoening of letsel
• Slecht passende schoenen: Problemen aan tenen en voeten