Oranje huid: oorzaken oranje huidverkleuring (carotenemie)

Carotenemie is een onschadelijke oranje verkleuring van de huid, in het bijzonder de handen en het gezicht. Wortelen zijn goed voor het maag-darmkanaal en het gezichtsvermogen, maar als je dagelijks flinke hoeveelheden wortelen eet, kan de schrik je om het hart slaan als je in de spiegel kijkt, aangezien het bètacaroteen in wortels een gele tot oranje huidverkleuring veroorzaakt. De oranjegekleurde wortels bevatten veel bètacaroteen, een provitamine A dat door het lichaam wordt omgezet in vitamine A. Caroteen is een natuurlijke kleurstof en de overtollige hoeveelheid wordt in het lichaam afgezet in het vetweefsel, de lever of zelfs in de huidcellen. Dit laatste kan zelfs zichtbaar worden bij overmatig gebruik: dan wordt de huid geelbruin of zelfs licht oranje. Deze verandering in de huid wordt carotenemie genoemd. Meestal verschijnt er een oranje verkleuring rond de neus of op de voeten en handpalmen.

• Oranje huid door carotenoïden
• Wat zijn carotenoïden?
• Overmatige inname
• Symptomen
• Oorzaken van een oranje huidverkleuring
• Soorten carotenemie
• Primaire carotenemie
• Secundaire carotenemie
• Caroteengehalte van voedsel
• Gevolgen
• Wie krijgt carotenemie?
• Onderzoek en diagnose
• Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
• Differentiële diagnose
• Behandeling van een oranje huid
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Oranje huid door carotenoïden

Wat zijn carotenoïden?

Carotenoïden zijn natuurlijke kleurstoffen die bij veel planten geelachtige tot roodachtige tinten produceren. Deze bioactieve stoffen behoren bij de carotenoïden. Het komt voor in groene groenten, fruit en micro-algen. Maar deze natuurlijke plantaardige ingrediënten kunnen nog meer: ​​als je ze via het voedsel binnenkrijgt, wordt het in het lichaam omgezet in vitamine A en dienen ze ook als effectieve antioxidanten. Deze vangen vrije radicalen weg, ofwel agressieve stoffen die in ongunstige gevallen schade kunnen geven aan cellen en weefsels. Carotenoïden zijn daarom belangrijke helpers tegen kanker, staar en andere ziekten. Omgekeerd verlaagt een slechte gezondheid of acute ziekte het carotenoïdengehalte in bloed en weefsels. Mensen met een parasitaire infectie, malaria of hiv hebben bijvoorbeeld een lager gehalte aan deze antioxidanten.

Overmatige inname

Ongeveer 30 milligram caroteen zou dagelijks gedurende een periode van drie weken moeten worden geconsumeerd, voordat je een verandering in de huid kunt opmerken. Het is niet eenvoudig om zo'n hoeveelheid alleen via voedsel in te nemen. Omdat 100 gram wortels ongeveer 7,8 milligram bètacaroteen bevatten. Maar slechts de helft ervan wordt ook door het lichaam opgenomen. Daarom zou je zo'n 800 gram wortels per dag moeten consumeren om 30 milligram bètacaroteen te absorberen.

Symptomen

Carotenemie wordt gekenmerkt door gele tot oranje verkleuring van de huid, vooral in gebieden waar de hoornlaag verdikt is, zoals de voetzolen en handpalmen. De gele kleur is ook duidelijker aanwezig in gebieden waar onderhuids vet overvloedig aanwezig is.

De sclera (het oogwit) en slijmvliezen (ogen, mond, neusgaten, etc.) worden niet getroffen door carotenemie. De aanwezigheid van gele ogen duidt meestal op een opeenhoping van bilirubine en staat bekend als geelzucht.

Oorzaken van een oranje huidverkleuring

De oorzaak van een oranje huid is een verhoogde inname van bètacaroteen (30 mg per dag of meer), die wordt veroorzaakt door de verhoogde consumptie van bepaalde soorten groenten (bijvoorbeeld wortels, wortelsap of tomaten). Carotinemie heeft niets te maken met een verhoogde inname of een teveel aan vitamine A. De oranje kleur heeft geen effect op het lichaam of de inwendige organen. Het is volkomen onschadelijk.

Soorten carotenemie

Primaire carotenemie

Carotenemie wordt meestal veroorzaakt door overmatige inname van wortels, pompoen en/of andere oranje (of gele/groene) groenten en citrusvruchten. Het kan ook te wijten zijn aan het nemen van voedingssupplementen. Dit wordt primaire carotenemie genoemd en verschijnt enkele weken na een structureel verhoogde inname van het betreffende voedsel.

Secundaire carotenemie

Carotenemie bij normale inname van carotenoïden kan echter een teken zijn van een onderliggende ziekte. Dit staat bekend als 'secundaire carotenemie'. Voorbeelden hiervan zijn:

• bloed met een verhoogd gehalte aan cholesterol en-of triglyceriden (hyperlipidemie), die de carotenoïden binden en de uitscheiding ervan verhinderen
• leverziekte, hypothyreoïdie (traag werkende schildklier) en diabetes mellitus, die de omzetting van carotenoïden in retinol (vitamine A) belemmeren.
• nefrotisch syndroom, waarbij de nierfilters niet goed meer werken, waardoor de uitscheiding van carotenoïden in de urine wordt belemmerd
• een genetisch defect in het caroteenmetabolisme kan ook leiden tot carotenemie, zelfs wanneer de inname van caroteen normaal is

Caroteengehalte van voedsel

Het caroteengehalte wordt altijd gegeven per 100 gram van een bepaald levensmiddel. Alleen voedingsmiddelen met een gehalte van ten minste 0,2 mg caroteen worden vermeld.

• zoete aardappel 8,6
• paardenbloemen 7,9
  Paardenbloem / Bron: Sebastian Stabinger, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
• wortel 7,8
• peterselie 5,4
• spinazie 5,2
• veldzuring 5,0
• rozenbottel 4,8
• venkel 4,7
• suikermeloen 4,6
• waterkers 4,2
• boerenkool 4,1
• veldsla 3,9
• paprika, rood 3,8
• ijsbergsla 3,6
• snijbiet 3,5
• selderij 3,2
• mango 2,8
• tuinkers 2,2
• appelbes 2,0
• abrikoos 1,9
• andijvie 1,7
• sharonfruit (kaki)1,6
• romanasla 1,6
• duindoorn 1,5
• sla 1,4
• pompoen 1,4
  Pompoenen / Bron: Ardfern, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
• cantharel (ook wel hanenkam of dooierzwam genoemd) 1,3
• postelein 1,1
• prei 1,0
• maïs 0,9
• broccoli 0,8
• radicchio 0,8
• loquat 0,8
• papaja 0,6
• tomaten 0,6
• lijnzaad 0,5
• paprika, groen 0,5
• asperges 0,5
• Chinese kool 0,4
• erwten 0,4
• komkommer 0,4
• vlierbessen 0,4
• kiwi 0,4
  Vlierbessen aan een vlierbessenstruik / Bron: Isidre blanc, Wikimedia Commons (CC BY-SA-4.0)
• zeewier 0,4
• nectarine 0,4
• perzik 0,4
• pruimen 0,4
• spruitjes 0,4
• groenen bonen 0,3
• zwarte bessen 0,3
• clementine 0,3
• tamme kastanje 0,3
• mandarijn 0,3
• zure kers 0,3
• bieslook 0,3
• courgette 0,3
• bananen 0,2
• koolrabi 0,2
• pompoenpitten 0,2
  Mandarijnen / Bron: Joe Ravi, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
• passievrucht 0,2
• mirabel (pruim) 0,2
• kruisbes 0,2
• watermeloen 0,2

Gevolgen

De huid, bijvoorbeeld op de handen en het gezicht, wordt geelachtig of licht oranje van kleur. Dit is een puur cosmetisch probleem. Carotinemie heeft geen effecten op de inwendige organen, op de zintuigen of op de rest van het lichaam.

Wie krijgt carotenemie?

Carotenemie kan op elke leeftijd voorkomen, maar komt het meest voor bij jonge kinderen die grote hoeveelheden babyvoeding (uit de winkel) krijgen. Deze voedingsmiddelen bevatten vaak wortels, pompoen, spinazie en zoete aardappel, die allemaal veel caroteen bevatten. Carotenemie komt ook relatief vaak voor bij vegetariërs, veganisten en plantaardigers.

Onderzoek en diagnose

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek

Carotenemie kenmerkt zich door een gele of oranje kleur van de huid. De arts zal vragen naar de voeding die je eet om te achterhalen of er sprake is van een overmatige opname van caroteen in de voeding. Daarnaast kunnen verhoogde bètacaroteengehalten in het bloed waargenomen worden bij bloedonderzoek. De referentiewaarden voor volwassenen zijn 0,3 tot 1,9 μmol/L. de arts zal ook onderzoeken of er mogelijk sprake is van secundaire carotenemie (met een onderliggende ziekte).

Differentiële diagnose

Differentiële diagnose van carotenemie is:

• lycopenemie onschadelijke rode verkleuring van de huid die wordt veroorzaakt door overmatige inname van rood voedsel dat lycopeen bevat, zoals tomaten, rode bieten en verschillende soorten rood fruit en bessen
• medicatie met sorafenib (remt de groei van tumoren)
• Hyperlipoproteïnemie type 3
• verhoogde plasmaspiegels van riboflavine (vitamine B2)
• geelzucht of icterus

Behandeling van een oranje huid

De huidskleur kan weer normaal worden met dieetaanpassingen ('ontwortelen'). De arts zal je informeren over welk voedsel caroteen bevat en je wordt geadviseerd deze voedingsmiddelen niet te veel te eten indien je verlost wilt worden van een oranje huid. Hoewel de serumspiegels van caroteen snel weer normaal kunnen worden nadat de inname van caroteen is beperkt, kan de oranje kleur van de huid enkele maanden aanhouden als gevolg van opgehoopt caroteen in weefsels. Dus het duurt even voordat dieetaanpassingen effect sorteren.

Prognose

Een dieet met weinig caroteen leidt meestal tot een geleidelijke verdwijning van de gele huidverkleuring bij primaire carotenemie. Bij de secundaire vorm zal de huidskleur verbeteren zodra de onderliggende aandoening adequaat wordt behandeld.

Complicaties

Primaire carotenemie is goedaardig en onschadelijk. Het wordt niet geassocieerd met verhoogde niveaus van vitamine A en toxiciteit. Er treedt geen vitamine A-vergiftiging op, zelfs niet bij de inname van bovenmatige hoeveelheden caroteen, aangezien de omzetting van caroteen in vitamine A slechts langzaam plaatsvindt.

Preventie

Als je ervoor zorgt dat je dagelijks (veel) minder dan 30 milligram caroteen eet, dan ontwikkel je geen (primaire) carotenemie. Eén of enkele dagen caroteen eten kan geen kwaad, aangezien je gedurende een periode van drie weken flinke hoeveelheden moet consumeren om een oranje huid te krijgen.

Lees verder

• Gele huid: oorzaken van gele huidverkleuring (xanthoderma)
• Bleek gezicht: oorzaken en behandeling bleke gezichtskleur