Waterkers: gezondheidsvoordelen en voedingswaarde waterkers

Waterkers komt wild voor in de buurt van vijvers en meertjes in Europa en wordt al eeuwenlang verbouwd. Het plantje heeft een peperige, mosterd-achtige smaak door mosterdolie-glycosiden en je kunt het zowel rauw als gekookt eten. Waterkers is tegelijkertijd een specerij als een medicinale plant. Waterkers bevat zeer veel vitaminen en mineralen. De plant reinigt het bloed, drijft urine af en werkt tegen bacteriën. De bladeren van het verse kruid worden gebruikt in de geneeskunde en in de keuken. Ze hebben een scherpe, lichtbittere smaak. Waterkers is bijvoorbeeld erg lekker in een salade met komkommer, paprika óf aardbeien. Na de bloei worden de bladeren scherper en minder sappig en daardoor harder. Daarom worden alleen jonge scheuten gebruikt. Naast het hoge gehalte aan vitamine C, bevat waterkers ook beta-caroteen, vitamine A, B1, B6, E, K, foliumzuur, calcium, lodium, ijzer, magnesium, fosfor, kalium, zink, luteine en zeaxanthine.

• Wat is waterkers?
• Kruidachtige plant
• Groei
• Bloei
• Smaak
• Oorsprong
• Voedingswaarde van tuinkers
• Gezondheidsvoordelen
• Welke delen van de plant worden gebruikt?
• Teelt van waterkers
• Waterkers in de keuken
• Vaak rauw gegeten
• In salades
• Combineren met andere groenten
• Sandwiches
• Stoven en smoren

Wat is waterkers?

Kruidachtige plant

Waterkers is een geslacht van kruidachtige planten uit de kruisbloemenfamilie, waar ook bloemkool, boerenkool, broccoli, Chinese kool, koolrabi, paksoi, radijs, spruitjes, tuinkers en witte kool toe behoren.

Groei

Waterkers is een overblijvende vaste plant. In de regel groeit hij liggend en bereikt hij een lengte van 70 tot 90 centimeter. De belangrijkste stelen kruipen over de grond en ontwikkelen onafhankelijke wortels. De waterkersbladeren hebben een glanzend oppervlak en zijn donkergroen.

Bloei

Tijdens de bloeiperiode, die van juni tot september duurt, vertoont de plant kleine, witte en kegelvormige bloemen met gele helmknoppen. De waterkers komt voornamelijk uit Europa. Het groeit in de buurt van helder water zoals bronnen, beken, meren en rivieroevers in halfschaduw.

Smaak

Waterkers heeft een pittige, peperachtige smaak die doet denken aan de smaak van tuinkers.

Oorsprong

Naast de witte waterkers (Nasturtium officinale) komt de slanke waterkers (Nasturtium microphyllum) veel voor in Nederland. Het oorspronkelijke verspreidingsgebied van de twee soorten strekte zich waarschijnlijk uit tot Europa, Noord-Afrika en Zuidwest-Azië. Ondertussen is waterkers wereldwijd verspreid. Het nestelt zich het liefst in schaduwrijk, helder, ondiep water met een lichte stroming, bijvoorbeeld bij bronnen of in de vlakke oeverzones van schone waterstromen.

Witte waterkers wordt al sinds de oudheid gekweekt als medicinale plant. Vanwege het hoge vitamine C-gehalte (43 mg per 100 gram) werd de plant vooral gewaardeerd als middel tegen scheurbuik, een ziekte ten gevolge van een langdurig vitamine-C-tekort. Het wordt ook beschouwd als een bloedzuiveraar.

Voedingswaarde van tuinkers

Waterkers bevat grotere hoeveelheden vitamine A, B1, B2, B3, B6, foliumzuur, C, D, E en K. Daarnaast zijn er etherische oliën, tannines, bitterstoffen en mosterdolieglycosiden, die zorgen voor een prikkelende smaak. De plant bevat veel jodium en is daarom geschikt voor de behandeling van jodiumtekort. Waterkers bevat ook de mineralen ijzer, kalium, calcium en zink.

Waterkers kan het beste vers worden gegeten, omdat het zijn effectiviteit verliest wanneer het uitdroogt. Het kruid stimuleert de stofwisseling. De bladeren zijn goed voor de spijsvertering en stimuleren de vorming van maagsap en gal.

Waterkers is bloedzuiverend en een zwak antibioticum. Het is zeer geschikt als ingrediënt in salades, kwark of roomkaas. Het verkwikkende kruid is ook verkrijgbaar in de vorm van sap.

Gezondheidsvoordelen

Waterkers heeft een uitstekend effect tegen verschillende ziekten die zijn gebaseerd op vitaminetekort en het was een uitstekende bron van vitamine C en vitamine D in Nederland tijdens het winterseizoen. De plant reinigt het bloed, drijft urine af, werkt tegen bacteriën en maakt slijm los. Waterkers helpt tegen:

• hoesten
• verkoudheid
• keelpijn
  Waterkers / Bron: Pmh at da.wikipedia, Wikimedia Commons (Publiek domein)
• bronchitis
• ontstoken tandvlees
• spijsverteringsproblemen
• verlies van eetlust
• ontsteking van de galblaas
• wormen
• reuma
• jicht
• blaasontsteking
• stofwisseling die is verstoord door vitaminetekort en/of mineraaltekort
• uitwendig tegen oneffenheden, onzuivere huid, schurft, roos, acne, eczeem, huidontsteking en huiduitslag

Waterkers bevordert het werk van de ontgiftingsorganen, nieren, lever en gal, en de bitterstoffen stimuleren de eetlust. De diuretische eigenschappen maken het ook een remedie voor urinestenen.

Welke delen van de plant worden gebruikt?

Waterkers kan vers of gedroogd worden gebruikt. Over het algemeen is de verse plant of het sap ervan de beste keuze. Omdat waterkers ook zeer geschikt is als culinair kruid, kan het worden verwerkt in een salade. De verse bladeren worden meestal gecombineerd met andere wilde kruiden die de scherpe smaak van de waterkers enigszins temperen. Dergelijke salades mogen niet meer dan 20 gram tuinkers per portie per dag bevatten, omdat de mosterdolieglycosiden of glucosinolaten bij hoge doses de maag kunnen irriteren. Waterkers wordt niet aanbevolen voor zwangere vrouwen, kleine kinderen of mensen met een geïrriteerde of prikkelbare darm.

Teelt van waterkers

Waterkers heeft koud, schoon water nodig. De plant gedijt in en naast stromend water. Met name in Engeland komt dat anno 2024 nog steeds genoeg voor. Anno 2024 is Frankrijk, samen met Engeland, de belangrijkste producent van waterkers in Europa. Voor de teelt worden greppels tot 60 cm diep gebruikt, die gevuld zijn met langzaam stromend water en in de winter windstil zijn. Stilstaand water zal eerder vervuild raken. Je kunt waterkers ook gemakkelijk zelf kweken.

Waterkers in de keuken

Vaak rauw gegeten

Waterkers kan net als tuinkers en Oost-Indische kers worden gebruikt in de keuken. Het smaakt een beetje bitter en scherp. Hoewel de plant ook geschikt is als geblancheerde groente, wordt het in Nederland vaak rauw gegeten op volkorenbrood met een plakje zalm en wat zuivelspread, als borrelhapje gerold in rosbief of in een salade.

In salades

Waterkers is meestal niet het hoofdingrediënt in salades, aangezien het een intense smaak heeft. Je kunt het goed combineren met verschillende slaplanten, maar een combinatie met andere smaakmakers zoals uien wordt afgeraden.

Combineren met andere groenten

Waterkers past goed bij wortelen, pompoen, komkommer en komkommerkruid of bernagie, evenals een salades met kropsla, andijvie, ijsbergsla of romanesco, vooral bij tomaten en mozzarella, maar ook bij bonensalades, erwtensoepen en bij roerei, aardappelsalade en pastasalade.

Sandwiches

Waterkers is de finishing touch bij sandwiches, of het nu gaat om sandwiches met gebakken ei, kalkoenfilet of gerookte tofu. Je strooit eenvoudigweg de gesneden bladeren op de sandwich. Onder de culinaire en medicinale kruiden harmoniseert waterkers bijzonder goed met munt en citroenmelisse, en met fruit zoals appels en citrusvruchten.

Stoven en smoren

Je kunt waterkers ook stoven of smoren en daarna pureren tot soep of saus.

Lees verder

• Watermunt: gezondheidsvoordelen en inhoudsstoffen watermunt
• Geneeskrachtige planten en kruiden: soorten en toepassingen
• Paksoi: gezondheidsvoordelen voedingswaarde en zelf telen
• Bloemkool: gezondheidsvoordelen, voedingsstoffen en telen
• Broccoli: gezondheidsvoordelen, voedingswaarde en bewaren