Galgangatresie: Verstopping in galwegen en leverschade

De galwegen verwijderen afval uit de lever en daarnaast kan de dunne darm dankzij zouten uit de galwegen ook vet verteren (afbreken). Bij baby's met galwegatresie, een levensbedreigende aandoening, hebben de galwegen binnen of buiten de lever geen normale openingen. Hierdoor treedt een verstopping op in de kanalen die gal van de lever naar de galblaas voeren. Door de belemmering van de galstroom treedt leverschade en levercirrose op. Geelzucht, groeiproblemen, donkere urine en een witte ontlasting zijn enkele mogelijke symptomen van deze ziekte. Een operatie is nodig om de lever aan te sluiten op de dunne darm.

• Synoniemen galgangatresie
• Epidemiologie aandoening
• Mechanisme
• Oorzaken van verstopping in galwegen en leverschade
• Risicofactoren aandoening
• Risicogroepen
• Soorten
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling aandoening
• Prognose goed met behandeling
• Complicaties
• Preventie

Synoniemen galgangatresie

Galgangatresie is eveneens gekend onder deze synoniemen:

• Biliaire atresie
• Geelzucht pasgeborenen - galgangatresie
• Pasgeboren geelzucht - galgangatresie

Epidemiologie aandoening

Ongeveer 1 op de 10.000-20.000 baby’s is getroffen door de aandoening. De incidentie van galgangatresie is het hoogst in Aziatische populaties en komt vaker voor bij Chinese zuigelingen in vergelijking met Japanse zuigelingen. De aandoening komt ook bijna dubbel zo vaak voor bij zuigelingen met een zwarte huidskleur dan bij zuigelingen met een blanke huidskleur. Vrouwen zijn voorts vaker dan mannen getroffen. De ziekte presenteert zich tot slot kort na de geboorte.

Mechanisme

Ontwikkeling van galgangatresie

Galgangatresie ontstaat wanneer de galwegen zich niet goed ontwikkelen tijdens de vroege stadia van de zwangerschap. Dit resulteert in een blokkade of afwezigheid van galgangen, wat de afvoer van gal uit de lever belemmert. Gal kan daardoor zich ophopen in de lever, wat leidt tot schade aan de levercellen en uiteindelijk tot leverfalen als het onbehandeld blijft.

Oorzaken en pathofysiologie

De exacte oorzaak van galgangatresie is onbekend, maar er wordt aangenomen dat het wordt veroorzaakt door een combinatie van genetische factoren en omgevingsinvloeden, zoals virale infecties tijdens de zwangerschap. De verstoring van de galstroom kan leiden tot cholestase, waarbij het lichaam niet in staat is om galzuren effectief uit te scheiden, wat verder bijdraagt aan de leverbeschadiging.

Progressie van leverbeschadiging

Zonder behandeling leidt de stagnatie van gal in de lever tot een chronische ontsteking, wat op zijn beurt leidt tot littekenvorming en cirrose. Dit proces kan leiden tot ernstige leverproblemen, waaronder leverfalen, als het niet adequaat wordt behandeld.

Oorzaken van verstopping in galwegen en leverschade

Galwegen in de lever zijn kanalen die gal vervoeren van de lever naar de galblaas (voor opslag) en naar de dunne darm (voor de spijsvertering). Gal is een vloeistof die door de lever is geproduceerd. Dit heeft twee belangrijke functies: namelijk het wegfilteren van giftige stoffen en afvalstoffen uit het lichaam, en het verteren van vetten.

De oorzaak van galwegatresie is onbekend. De aandoening is in ieder geval niet erfelijk. Galwegatresie treedt op wanneer de galwegen binnen of buiten de lever zich niet normaal ontwikkelen. De normale opening ontbreekt hierbij, waardoor de gal niet naar de galblaas gevoerd kan worden. Door galgangatresie kan de gal niet weg, bouwt deze zich op en treedt leverschade op. De schade leidt tot littekens, verlies van leverweefsel en cirrose. Levercirrose is een chronische leveraandoening die het gevolg is van littekenweefsel en celbeschadiging, waardoor het voor de lever moeilijk is om giftige stoffen uit het bloed te verwijderen. Deze toxines bouwen zich op in het bloed. De leverfunctie gaat langzaam achteruit. Zonder behandeling faalt de lever en blijft de patiënt enkel in leven door een levertransplantatie.

Risicofactoren aandoening

Galgangatresie vindt plaats in de baarmoeder of rond het tijdstip van de geboorte. Mogelijke uitlokkende factoren zijn:

• De blootstelling aan toxische stoffen
• Een genetische mutatie, een permanente verandering in de structuur van een gen
• Een auto-immuunaandoening waarbij het immuunsysteem de lever of de galwegen om onbekende redenen aanvalt
• Een probleem met de ontwikkeling van de lever- en galwegen in de baarmoeder
• Een virale of bacteriële infectie na de geboorte, zoals het cytomegalovirus, reovirus, of rotavirus (diarree, braken en uitdroging bij kinderen)

Risicogroepen

Etniciteit en geslacht

Zoals eerder genoemd, komen gevallen van galgangatresie vaker voor bij pasgeborenen van Aziatische en Afrikaanse afkomst. Er is ook een lichte voorkeur voor meisjes, die vaker getroffen worden dan jongens.

Familiegeschiedenis van galgangatresie

Hoewel de aandoening meestal sporadisch voorkomt, kunnen er gevallen zijn waarbij galgangatresie vaker voorkomt binnen een familie, wat kan wijzen op een genetisch risico.

Viraal geïnfecteerde zwangere vrouwen

Zwangere vrouwen die in contact komen met virussen zoals CMV of rubella hebben een verhoogd risico om een kind met galgangatresie ter wereld te brengen, vooral als ze de infectie in het eerste trimester oplopen.

Soorten

De twee soorten galgangatresie zijn foetale en perinatale galgangatresie. Foetale galgangatresie verschijnt terwijl de baby zich nog in de baarmoeder bevindt. Hierbij treden soms nog bijkomende aangeboren afwijkingen op aan het hart, de milt of de ingewanden. Perinatale biliaire atresie komt vaker voor en begint pas na twee tot vier weken na de geboorte.

Symptomen

Leverschade

Pasgeborenen met deze aandoening hebben bij de geboorte vaak geen symptomen. Ze zijn veelal ook voldragen. Geelzucht (icterus) verschijnt echter in de tweede of derde levensweek. Hierbij zijn de huid en slijmvliezen geel gekleurd. De geelzucht treedt op omdat de lever geen bilirubine kan verwijderen. Tijdens de eerste levensmaand heeft de patiënt een goede eetlust, gewichtstoename en groei, maar daarna verliest hij gewicht, is hij prikkelbaar, heeft hij slaapproblemen en verslechtert de geelzucht. Een trage groei en een langzame of geen gewichtstoename zijn andere symptomen. De urine is donker gekleurd (donkere urine). De ontlasting is drijvend, stinkend en heeft een bleke of kleiachtige kleur (kleigekleurde ontlasting).

Vitaminetekort

Ook treedt een vitaminetekort op. Vitamine A, D, E en K zijn vetoplosbare vitaminen omdat het lichaam ze alleen gebruikt wanneer ze gebonden zijn aan vet. Als er te weinig gal is in de darm voor vetvertering, is de absorptie van deze vitaminen moeilijk. De baby heeft hierdoor last van vitaminegebreken.

Alarmsymptomen

Geelzucht bij pasgeborenen

Een van de meest kenmerkende alarmsymptomen van galgangatresie is geelzucht, wat het gevolg is van de ophoping van bilirubine in het bloed door verstoorde galstroom. Geelzucht die aanhoudt na de eerste weken van het leven kan een aanwijzing zijn voor galgangatresie.

Donker gekleurde urine en lichte ontlasting

Omdat gal niet effectief uit de lever kan stromen, kan de urine donker gekleurd zijn, terwijl de ontlasting bleek of wit kan zijn. Deze symptomen treden vaak op in de eerste weken van het leven.

Vertraagde gewichtstoename en vermoeidheid

Zuigelingen met galgangatresie hebben vaak moeite met het verkrijgen van gewicht, omdat ze de vetten en voedingsstoffen in de moedermelk of flesvoeding niet goed kunnen verteren. Vermoeidheid kan ook optreden als gevolg van de leverproblemen.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De arts voert een lichamelijk onderzoek uit. Hij betast het buikgebied van de patiënt en voelt zo mogelijk een vergrote lever (hepatomegalie). De patiënt heeft vaak ook een vergrote milt (splenomegalie). Tal van bijkomende onderzoeken zijn nodig.

Diagnostisch onderzoek

Geen enkel diagnostisch onderzoek is beschikbaar voor deze afwijking, en daarom zijn meerdere onderzoeken vereist om een diagnose te stellen. Het kind krijgt onderzoeken door een gastro-enteroloog (maagdarmarts), hepatoloog (leverarts) en pediatrisch chirurg. De arts maakt een röntgenfoto van de buik. Hij voert tevens een echografie uit van de buik (abdominale echografie). Via een bloedonderzoek controleert hij het bilirubinegehalte. Ook een HIDA-scan (cholescintigrafie) is nodig om zo een idee te krijgen over de functie van de galwegen en galblaas. Voorts is een leverbiopsie vereist om de ernst van cirrose te bepalen of andere oorzaken van geelzucht uit te sluiten. Tot slot maakt de arts een röntgenfoto van de galwegen, hetgeen in medische termen gekend is als een cholangiografie.

Differentiële diagnose

Symptomen van de volgende aandoeningen lijken op de symptomenreeks van galgangatresie. Deze aandoeningen zijn daarom de differentiële diagnose voor galgangatresie:

• Aangeboren fouten van galzuursynthese
• Alfa1-antitrypsine-deficiëntie: Lever- en longaandoening
• Choledochale cysten (abnormaal gevormde blaasvormige holten in lichaam)
• Cholestase (galstuwing met vernauwing of afsluiting van galwegen)
• Cytomegalovirus Besmetting
• Galactose-1-fosfaat Uridyltransferase Deficiëntie (galactosemie: falen van afbraak van galactose)
• Herpes simplex-virus
• Het Alagille-syndroom: Afwijkingen aan gezicht, hart en lever
• Idiopathische neonatale hepatitis
• Neonatale hemochromatose (ijzerstapelingsziekte met orgaanschade)
• Rubella: Huiduitslag aan gezicht, romp, armen en benen
• Sinonasale symptomen van mucoviscidose
• Syfilis: Bacteriële infectie door seksueel contact
• Syndromale intrahepatische hypoplasie van galwegen
• Totale parenterale voeding-geassocieerde (TPN) cholestase
• Toxoplasmose (parasitaire infectie met symptomen aan hersenen, longen, hart, ogen en/of lever)
• Vetopslagziekten
• Ziekte van Byler
• Ziekte van Caroli (galwegaandoening met galwegontstekingen)

Behandeling aandoening

De arts voert een operatie uit (Kasai-procedure) om de lever aan te sluiten op de dunne darm. Zo omzeilt de arts de abnormale kanalen. De operatie gebeurt best wanneer de patiënt jonger is dan acht weken oud. Af en toe is echter nog wel een levertransplantatie vereist. De baby krijgt tot slot vitaminesupplementen voor de vitaminetekorten.

Prognose goed met behandeling

Zonder behandeling

Zonder tijdige behandeling kan galgangatresie leiden tot ernstige leverbeschadiging, cirrose en leverfalen, wat fataal kan zijn voor het kind. Het is van cruciaal belang om de aandoening vroeg te diagnosticeren en adequaat te behandelen om levensbedreigende complicaties te voorkomen.

Na operatie

De meeste kinderen met galgangatresie worden behandeld met een chirurgische procedure, de Kasai-operatie, die het doel heeft om de galwegen te herstellen. De prognose na deze operatie hangt af van de ernst van de aandoening en de tijdigheid van de behandeling. Bij veel kinderen die een succesvolle Kasai-operatie ondergaan, verbetert de leverfunctie, maar een levertransplantatie kan later nodig zijn.

Levensverwachting na levertransplantatie

Met een succesvolle levertransplantatie kunnen kinderen met galgangatresie een normale levensverwachting bereiken. Dit is echter afhankelijk van een goede opvolging en het vermijden van complicaties na de transplantatie.

Complicaties

Complicaties van galgangatresie omvatten een infectie, onomkeerbare cirrose en leverfalen. Wanneer een Kasai-procedure niet effectief was, is een levertransplantatie binnen de één à twee jaar vereist. Complicaties van de operatie zijn ascites (vochtophoping in de buik), bacteriële cholangitis (ontsteking van galwegen met koorts, buikpijn en geelzucht), portale hypertensie (druk in de poortader neemt toe door een geremde bloedstroom als gevolg van littekenweefsel) en pruritus (jeuk).

Preventie

Vroegtijdige diagnose

De vroegtijdige diagnose van galgangatresie is essentieel voor het verbeteren van de prognose. Regelmatige medische controles van pasgeborenen kunnen helpen om geleidelijk symptomen te identificeren, waardoor vroege behandeling mogelijk is.

Vaccinatie tegen virale infecties

Hoewel er geen specifieke vaccinatie bestaat om galgangatresie te voorkomen, kan het voorkomen van virale infecties zoals rubella en CMV door vaccinatie tijdens de zwangerschap helpen het risico te verlagen.

Genetisch advies

Gezinnen met een voorgeschiedenis van galgangatresie kunnen genetisch advies overwegen om het risico voor toekomstige zwangerschappen te begrijpen. Dit kan hen helpen geïnformeerde beslissingen te nemen over gezinsplanning.