Premenstruele dysfore stoornis: Symptomen voor menstruatie

De premenstruele dysfore stoornis is een ernstige vorm van het premenstrueel syndroom. Bij deze chronische aandoening krijgt een vrouw te maken met symptomen die de activiteiten van het dagelijks leven alsook de relaties verstoren. De klachten treden ongeveer twee weken op voordat de menstruatie start en verdwijnen meestal twee à drie dagen nadat de menstruatie begonnen is. Enkele voorbeelden van lichamelijke en mentale symptomen die optreden bij premenstruele dysforie stoornis omvatten ernstige hoofdpijn, angst, prikkelbaarheid en gewrichtspijn. Een behandeling is noodzakelijk, wat gebeurt in de vorm van veranderingen in de levensstijl en medicijnen. Ook andere therapieën zijn mogelijk om de symptomen te verlichten.

• Terminologie premenstruele dysfore stoornis en premenstrueel syndroom (PMS)
• Epidemiologie
• Oorzaken
• Symptomen: 2 weken tot 1 week voor menstruatie tot enkele dagen na start menstruatie
• Lichamelijke tekenen
• Mentale tekenen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Medicatie
• Cognitieve gedragstherapie
• Supplementen
• Alternatieve behandelingen
• Andere tips
• Prognose

Terminologie premenstruele dysfore stoornis en premenstrueel syndroom (PMS)

De symptomen van de premenstruele dysfore stoornis zijn ernstig en invaliderend in tegenstelling tot deze van het premenstrueel syndroom. Bij de premenstruele dysfore stoornis komen fysieke en mentale symptomen tot uiting die het dagelijks leven aantasten en het mentale welzijn van de vrouw bedreigen.

Epidemiologie

Tussen 20 en 40 procent van de vrouwen ervaart matige tot ernstige symptomen van het premenstrueel syndroom (PMS). Tussen 3 en 8 procent van deze vrouwen heeft symptomen waardoor ze niet meer in staat zijn om in het normale dagelijkse leven te functioneren. Deze vrouwen lijden dan aan de premenstruele dysfore stoornis.

Oorzaken

De precieze oorzaak van de premenstruele dysfore stoornis en PMS zijn onduidelijk anno oktober 2020. Mogelijk resulteert de premenstruele dysfore stoornis uit de abnormale reactie van de hersenen op de hormonale veranderingen gedurende de menstruatiecyclus van een vrouw. Dit leidt tot een tekort aan de neurotransmitter serotonine. De tekenen starten circa twee weken tot één week voor het begin van de menstruatie aangezien de hormoonspiegels beginnen te dalen na de eisprong. Sommige vrouwen lopen meer kans op het krijgen van de premenstruele dysfore stoornis zoals vrouwen met een persoonlijke of familiale voorgeschiedenis van een postpartumdepressie (depressie van een vrouw na de bevalling), stemmingsstoornissen, angst of een depressie.

Symptomen: 2 weken tot 1 week voor menstruatie tot enkele dagen na start menstruatie

De symptomen van de premenstruele dysfore stoornis zijn vergelijkbaar met deze van het premenstrueel syndroom, maar ze zijn ernstiger van aard. De symptomen treden meestal op in twee weken tot één week voorafgaand aan de menstruatie en verdwijnen binnen de eerste paar dagen na het begin van de menstruatie. De symptomen komen het vaakst tot uiting tijdens de tweede helft van de menstruatiecyclus. Vrouwen met de aandoening zijn vaak niet in staat om normaal te functioneren wanneer de symptomen aanwezig zijn. Hierdoor zijn de sociale en familiale relaties en de dagelijkse activiteiten aangetast. De waaier van terugkerende symptomen van de premenstruele dysfore stoornis houden mogelijk aan tot de menopauze.

Lichamelijke tekenen

Volgende lichamelijke symptomen komen mogelijk tot uiting:

• coördinatieproblemen
• duizeligheid en flauwvallen
• een (tijdelijke) gewichtstoename
• een opgeblazen gevoel van de buik
• een pijnlijke menstruatie
• een verhoogde eetlust
• een verminderd libido (zin in seks)
• een verminderde urineproductie (oligurie)
• een verstoorde maag en darm
• een zwelling van de handen
• ernstige vermoeidheid
• gemakkelijk blauwe plekken
• gevoelige borsten
• gewrichtspijn
• gezwollen borsten
• gezwollen voeten en enkels
• hartkloppingen
• hoofdpijn
• huidproblemen: acne (ontsteking van de talgklieren), een huidontsteking, jeuk, een verergering van koortsblaasjes
• huilen
• luchtwegklachten, zoals allergieën en infecties
• opvliegers
• rugpijn
• slaapproblemen zoals overmatig slapen (hypersomnie) of slapeloosheid
• spierpijn
• spierspasmen, gevoelloosheid of tintelingen in de ledematen
• veranderingen in het gezichtsvermogen en oogklachten
• vermoeidheid

Mentale tekenen

Mentale tekenen komen ook tot stand door de premenstruele dysfore stoornis:

• angst
• apathie voor dagelijkse activiteiten waardoor de vrouw zich sociaal terug gaat trekken (sociale isolatie)
• concentratieproblemen
• controleverlies
• emotionele gevoeligheid
• gedachten over zelfdoding
• hopeloosheid
• neerslachtigheid
• nervositeit
• paranoia
• prikkelbaarheid
• problemen met het zelfbeeld
• spanning
• stemmingswisselingen
• vergeetachtigheid
• verdriet
• woede
• zich overweldigd voelen

Diagnose en onderzoeken

De arts voert een lichamelijk onderzoek uit, bevraagt de medische geschiedenis van de vrouw en bestelt onderzoeken om andere aandoeningen uit te sluiten. De symptomen van de premenstruele dysfore stoornis moeten aanwezig zijn gedurende minimaal twee opeenvolgende menstruatiecycli voordat de arts een diagnose kan stellen. De symptomen moeten één week voor het begin van de menstruatie aanwezig zijn, interfereren met het normale dagelijkse leven en verdwijnen na de start en binnen de eerste paar dagen van een menstruatiebloeding.

Behandeling

Medicatie

Twee soorten medicatie zijn nuttig voor het behandelen van de premenstruele dysfore stoornis. De medicijnen beïnvloeden de eisprong of werken in op het centrale zenuwstelsel.

Voorbeelden zijn het gebruik van:

• gonadotropine-releasing hormoon analogen
• danazol (Danocrine)
• selectieve serotonineheropnameremmers (soort antidepressiva)
• orale (via de mond ingenomen) anticonceptiva die drospirenon en ethinylestradiol bevatten

Cognitieve gedragstherapie

Cognitieve gedragstherapie (vorm van psychotherapie) helpt bij het premenstrueel syndroom. Meestal combineert een arts deze vorm van psychotherapie met geneesmiddelen.

Supplementen

Sommige vrouwen nemen supplementen voor het behandelen van premenstruele symptomen. Deze supplementen zijn niet wetenschappelijk ondersteund. Voorbeelden zijn:

• chasteberryxtract om lichamelijke klachten te verlichten
• teunisbloemolie
• magnesium oxide
• voedingssupplementen met calcium, vitamine B6, magnesium en vitamine E

Alternatieve behandelingen

Diverse alternatieve behandelingen verlichten PMS, al zijn deze niet wetenschappelijk bewezen (anno oktober 2020):

• acupunctuur
• fotische stimulatie
• geleide beeldspraak
• qi-therapie
• saffraantherapie
• yoga

Andere tips

Andere adviezen zijn:

• alcoholgebruik verminderen
• een bad nemen
• lichaamsbeweging uitvoeren
• ontspannende activiteiten zoeken die stress verlichten, zoals lezen, een film kijken, een wandeling maken, tuinieren, zwemmen of praten met een partner of een vertrouwde vriend
• rustig aan doen op de dagen voorafgaand aan de menstruatie
• voeding:
• meer eiwit en complexe koolhydraten consumeren
• minder suiker, zout, cafeïne en alcohol consumeren

Prognose

De symptomen van de premenstruele dysfore stoornis zijn mogelijk chronisch van aard. Een snelle behandeling is daarom nodig.

Lees verder

• Premenstrueel syndroom: Symptomen voor en bij menstruatie
• Maandverband: Soorten maandverbanden tijdens menstruatie
• Menstruele migraine: Hoofdpijn in/rond de menstruatieperiode
• Menstruele pijn: Krampen en andere symptomen bij menstruatie