Krampen in onderbuik: symptomen en oorzaken onderbuikkrampen

Krampen in de onderbuik kunnen erg belastend voor je zijn. Vooral tijdens het werk of andere dagelijkse activiteiten leiden ze tot aanzienlijke beperkingen. Buikkrampen treden op wanneer de spieren in de spijsverteringsorganen krampachtig samentrekken. Buikkrampen zijn meestal onschadelijk, maar soms komt het door een onderliggende aandoening of ziekte. Om te beginnen kunnen ze van bacteriële oorsprong zijn, zoals diarree veroorzaakt door E. colibacteriën. Aan de andere kant zijn er ook chronische ziekten zoals colitis ulcerosa of de ziekte van Crohn die krampen in de onderbuik kunnen veroorzaken. Het prikkelbaredarmsyndroom (PDS) en menstruatiekrampen zijn ook vaak een oorzaak van krampen in de onderbuik, evenals obstipatie, voedselinfectie en voedselvergiftiging. Stress of angst kunnen ook buikkrampen veroorzaken.

• Krampen in de onderbuik
• Symptomen van onderbuikkrampen
• Algemeen
• Diarree
• Misselijkheid
• Oorzaken van krampen in onderbuik
• Prikkelbaredarmsyndroom (PDS)
• Voedselintolerantie
• Voedselvergiftiging
• Krampen in de onderbuik aan de linkerkant
• Diverticulitis
• Darmperforatie
• Ontlastingsprop door obstipatie
• Tumoren
• Krampen in de onderbuik in het midden
• Urineweginfectie
• Blaasstenen
• Menstruatiekrampen
• Krampen in de onderbuik aan de rechterkant
• Blindedarmontsteking
• Ziekte van Crohn
• Rugpijn
• Krampen na het eten
• Vrouw
• Menstruatie
• Voortplantingsorganen
• Blaasontsteking (cystitis)
• Man
• Zwangerschap

Krampen in de onderbuik

Iedereen heeft wel eens last van krampen in de onderbuik. Het kan bijvoorbeeld als volgt worden ervaren:

"Voor mij begint het als een zacht, trekkende pijn in mijn onderbuik. Het voelt als een soort samenknijping of samentrekking. In het begin is het nog niet al te ernstig, maar een verloop van tijd wordt het sterker en pijnlijker. Soms lijkt het alsof de krampen komen en gaan in golven. Op het hoogtepunt van de pijn kan het behoorlijk intens zijn en voel ik me ongemakkelijk."

Buikpijn zonder voorafgaand trauma gaat meestal – eventueel met een warme kruik op de buik – vanzelf weer over omdat de oorzaak in veel gevallen niet zo ernstig is. Toch kan de krampende pijn ook een teken zijn van een meer ernstige onderliggende aandoening of ziekte. In dat geval moet de huisarts geraadpleegd worden.

Om het voedsel door het spijsverteringskanaal te transporteren en te verteren, beweegt de darm meestal de klok rond. De medische term hiervoor is darmperistaltiek. Als de spijsvertering wordt verstoord, kan deze normale peristaltiek worden verstoord met krampen in de onderbuik tot gevolg. Dit kan verschillende oorzaken hebben, variërend van onschuldige opwinding of stress, allergie of voedingsintolerantie tot een voedselinfectie en ernstige darmaandoeningen.

Symptomen van onderbuikkrampen

Algemeen

Afhankelijk van de oorzaak kunnen buikkrampen gepaard gaan met een of meerdere van de volgende klachten:

• misselijkheid
• braken
• diarree of obstipatie
• winderigheid
• bloed bij de ontlasting
• koorts

Vooral bij langdurige, koliekachtige of zeer ernstige buikkrampen is het belangrijk dat de oorzaak van de klachten snel door een arts wordt opgehelderd. Hij stelt enkele vragen en doet lichamelijk onderzoek.

Diarree

Diarree is dunne waterige ontlasting die veel vaker komt dan je gewend bent en het is wereldwijd een veel voorkomende klacht. Het is meestal een symptoom van een soms ernstigere ziekte of stoornis. Normaal gesproken hebben gezonde mensen driemaal daags tot driemaal per week ontlasting (circa 100 tot 250 gram per dag) en dit heeft een zachte tot zeer stevige consistentie. De hardheid van je ontlasting wordt bepaald door de hoeveelheid water die er in de darm aan onttrokken kan worden. Wanneer om wat voor reden dan ook de darm weinig tijd krijgt om voldoende vocht te onttrekken, dan wordt je poep zacht en diarreeachtig.

Als je diarree hebt, heb je een veel frequentere stoelgang, die een vloeibare consistentie heeft. Bovendien neemt de hoeveelheid ontlasting per dag merkbaar toe. De diarree verdwijnt meestal vanzelf na een paar dagen. Als dit niet het geval is, moet je zeker een arts raadplegen, vooral als er andere symptomen zijn zoals koorts. Diarree kan zeer gevaarlijk zijn voor je zijn omdat het lichaam door het enorme verlies aan vocht en elektrolyten zeer gemakkelijk kan uitdrogen. Er is uiterste voorzichtigheid geboden, vooral bij kinderen en ouderen. Vaak gaat de diarree gepaard met misselijkheid, buikkrampen en buikpijn en in sommige gevallen met koorts.

Misselijkheid

Misselijkheid is een gevoel dat je moet braken zonder dat het ook effectief gebeurt. Misselijkheid is vaak een voorbode van braken, in sommige gevallen ook van braken van bloed. Maar het kan ook voorkomen zonder dat je moet overgeven. Het zogenaamde braakcentrum in de hersenen is verantwoordelijk voor het al dan niet ledigen van de maag. Het wordt direct geactiveerd door prikkels uit de maag.

Vaak komt de misselijkheid tegelijk met andere klachten voor, zoals hoofdpijn, duizeligheid, koorts of zweten. Afhankelijk van de oorzaak van de misselijkheid kunnen ook maagpijn of maagkrampen optreden. Meestal verdwijnt de misselijkheid vanzelf. Als het echter langer dan drie dagen aanhoudt, je algemene toestand slecht is, gepaard gaat met braken of zelfs braken van bloed, moet absoluut een arts worden geraadpleegd om de oorzaak te verduidelijken.

Oorzaken van krampen in onderbuik

Prikkelbaredarmsyndroom (PDS)

Het prikkelbaredarmsyndroom (PDS) is een veel voorkomend euvel, waar vooral vrouwen last van hebben. Ben je net gezellig uit eten geweest, begint het bekende gerommel in de maag. Je gaat als een speer naar huis, war je het komende uur op het toilet doorbrengt met klachten als kramp en diarree, terwijl je de vorige keer nog last had van obstipatie. De belangrijkste klachten van PDS zijn:

• pijn of een onaangenaam gevoel in de buik / krampen in de onderbuik
• een opgeblazen gevoel of winderigheid
• chronische diarree, obstipatie, of een combinatie van beide: nu eens diarree, dan weer obstipatie
• slijm bij de ontlasting

Normaal gesproken verloopt het peristaltische proces volgens een vast ritme, maar bij PDS is die regelmaat zoek. De pijn die je voelt, wordt veroorzaakt doordat de spieren zich langer en met meer kracht samentrekken dan normaal het geval is. De voedselresten kunnen sneller door je darmen worden getransporteerd en dit geeft klachten als winderigheid, een opgeblazen gevoel en diarree. Als het tegenovergesteld zich voordoet en het proces langzamer verloopt, dan wordt de ontlasting hard en droog. Darmkrampen geven een grotere slijmproductie. PDS kan behoorlijk van invloed zijn op je leven.

Voedselintolerantie

De meest mensen kunnen zonder problemen alle voeding eten, maar sommige mensen reageren slecht op bepaalde voedingsmiddelen. Als blijkt dat je elke keer na het eten van een bepaald voedingsmiddel vervelende symptomen of klachten krijgt, kun je een voedselintolerantie hebben. Meestal is de oorzaak van de intolerantie onbekend, maar soms is er wel een aanwijsbare oorzaak. Een voorbeeld hiervan is lactose intolerantie, wat wordt veroorzaakt door de afwezigheid van het enzym lactase, waardoor je niet in staat bent lactose (melksuiker) te verteren. Als het verteren van lactose in de aanbevolen hoeveelheid melk of melkproducten klachten geeft, spreekt men van 'lactose-intolerantie'. Onverteerde lactose veroorzaakt pijn ter hoogte van de dikke darm en geeft klachten als diarree. (Sinds 2006 is er in veel supermarkten lactosevrije houdbare melk verkrijgbaar. In natuurvoedingswinkels is vaak ook lactosevrije yoghurt te koop.)

De meeste voedselintoleranties veroorzaken klachten als:

• maagpijn
• buikrampen
• diarree
• hoofdpijn
• misselijkheid en overgeven

Voedselvergiftiging

Voedselvergiftiging is een veel voorkomende aandoening, die wordt veroorzaakt door het consumeren van eten, waarin zich een ziekmakende (giftige) stof bevindt, die dikwijls wordt geproduceerd door bacteriën of schimmels. De grootste boosdoeners van voedselvergiftigingen zijn het norovirus, salmonella en de campylobacterbacterie. De meest symptomen van een voedselvergiftiging zijn misselijkheid, braken en/of diarree, die zich enkele uren na het eten van besmet voedsel kunnen manifesteren. Dit kan gepaard gaan met maagkrampen, buikkrampen en andere klachten. Gelukkig verloopt een voedselvergiftiging meestal mild en verdwijnt het zonder behandeling. In sommige gevallen verloopt een voedselvergiftiging echter ernstig en kan een ziekenhuisopname nodig zijn.

Krampen in de onderbuik aan de linkerkant

Diverticulitis

De oorzaken van krampen in de linker onderbuik kunnen zeer divers zijn. Het komt vooral door de dikke darm (intestinum crassum). Deze vormt het onderste gedeelte van het darmkanaal en eindigt in het anale kanaal. Divertikels kunnen de boosdoener zijn. Deze geven meestal geen klachten, doch klachten die wel kunnen optreden zijn vage buikpijn, buikkrampen, obstipatie en/of diarree. Dit gebeurt vooral als één of meer van de uitstulpingen ontstoken raakt. Dat heet diverticulitis. Divertikels ontwikkelen zich vaker bij oudere mensen wanneer het darmweefsel dunner wordt. Het zijn uitsteeksels van het darmslijmvlies en komen vooral voor op plaatsen waar ook vaten door de wand gaan. Het wordt meestal gevonden in het deel van de dikke darm dat direct voor het rectum of endeldarm ligt. Dit deel van de dikke darm wordt het sigmoïd genoemd omdat het een S-vormige kromming heeft.

Darmperforatie

Naast de divertikels, de meest voorkomende oorzaak van krampen in de linker onderbuik, bestaat ook de mogelijkheid van een darmperforatie. Dit ontstaat wanneer de wand van de darm scheurt en de inhoud van de darm in de buikholte terechtkomt. Deze aandoening is buitengewoon gevaarlijk en moet onmiddellijk in het ziekenhuis worden behandeld.

Ontlastingsprop door obstipatie

Een andere reden voor pijn in de onderbuik kan een ontlastingsprop zijn. Het gaat hierbij om een harde ingedroogde prop ontlasting die de doorgang van de ontlasting belemmert. Die hoopt zich daardoor op in de darmen en dat veroorzaakt pijnlijke buikkrampen. Zo'n ontlastingsprop ontstaat door te veel opname van water waardoor de ontlasting dusdanig indroogt dat ze niet meer vanzelf los kunnen komen en ook hevige pijn kunnen veroorzaken.

Tumoren

Goedaardige en kwaadaardige tumoren kunnen ook overwogen worden, die meestal relatief laat symptomen veroorzaken.

Krampen in de onderbuik in het midden

De blaas en de urinebuis behoren tot de lagere urinewegen en bevinden zich in het midden van de onderbuik en tevens bevinden zich in deze regio bij vrouwen de eierstokken, de baarmoeder en de eileiders. Als krampen in het midden van de onderbuik optreden, moeten alle organen die zich hier bevinden, worden onderzocht.

Urineweginfectie

Een veel voorkomende reden voor krampen in de onderbuik kan een urineweginfectie zijn, in de volksmond een blaasontsteking. Een blaasontsteking is een infectie van de lage urinewegen en verloopt meestal onschuldig.

Blaasstenen

Krampen in de onderbuik kunnen ook komen door blaasstenen die in het begin of in het algemeen vaak geen symptomen veroorzaken, maar dit hangt af van waar de steen zich bevindt. Als de blaassteen zich op de onderwand van de blaas bevindt, waar deze de uitgang van de blaas blokkeert, ontstaan ​​er klachten. Als ze pijn veroorzaken, dan bestaat het vaak uit koliekachtige krampen in de onderbuik.

Menstruatiekrampen

Veel vrouwen ervaren pijn in de onderbuik of menstruatiekrampen tijdens de menstruatie. In sommige gevallen zelfs midden in de cyclus gedurende twee dagen.

Krampen in de onderbuik aan de rechterkant

Blindedarmontsteking

Een ontsteking van de appendix (blindedarmontsteking) kan ook de oorzaak zijn van de pijn. Je klaagt in dat geval meestal over een scherpe pijn in de rechter onderbuik. Je kunt ook last krijgen van koorts, braken en misselijkheid. Aangezien een zeer ernstige vorm van blindedarmontsteking kan leiden tot een darmdoorbraak (perforatie), waarbij de darminhoud in de buikholte terechtkomt en peritonitis (buikvliesontsteking) veroorzaakt, moet je bij vermoeden van blindedarmontsteking direct contact opnemen met een arts.

Ziekte van Crohn

Een andere mogelijke reden voor krampen in de rechter onderbuik is de ziekte van Crohn, een inflammatoire darmaandoening. Het kan elk deel van de darm aantasten, maar vooral de dikke darm. Deze ziekte is niet besmettelijk en verloopt discontinu. Dat betekent dat er tussen zieke delen van de darm delen aanwezig kunnen zijn die volledig gezond zijn. De oorzaak van de ziekte van Crohn is anno 2024 nog niet bekend, maar er wordt aangenomen dat de gevoeligheid ervoor kan worden geërfd, omdat er meestal meer slachtoffers per gezin zijn. Naast koorts, verlies van eetlust, misselijkheid, braken en gewichtsverlies, zijn de meest voorkomende symptomen vaak bloederige diarree, fistels en abcessen, die dan operatief moeten worden verwijderd. Ontstekingsremmende medicijnen worden voornamelijk gebruikt ter behandeling, evenals immunosuppressiva, die bedoeld zijn om te voorkomen dat het immuunsysteem de darm aanvalt.

Rugpijn

Vanwege de nabijheid van de wervelkolom en de zenuwstrengen die daar lopen, kan het voorkomen dat de pijn in een heel ander deel van het lichaam kan uitstralen. Het lichaam is ook verdeeld in hoofdzones. Dit betekent dat het hele lichaam is verdeeld in huidgebieden (dermatomes) die altijd via zenuwen op een orgaan kunnen worden aangesloten. Dit veroorzaakt een overgedragen pijn. Dit betekent dat de symptomen veroorzaakt door het zieke orgaan ergens anders optreden. Vaak zijn het urineweginfecties, blaasontsteking of urinewegstenen die deze combinatie van symptomen veroorzaken, dus zowel buikkrampen als rugpijn.

Bij vrouwen is er vaak een verband tussen rugpijn, buikkrampen en menstruatie. Soms kunnen buikkrampen geassocieerd met rugpijn ook een teken zijn van een aneurysma in de grote lichaamsslagader (aorta). Dit is een pathologische verwijding van de aorta die vaak wordt aangetroffen in de buikholte.

Krampen na het eten

Krampen in de onderbuik na het eten kunnen vele oorzaken hebben. Het kan te wijten zijn aan een voedselallergie, voedselintolerantie of een tumor. Als je lijdt aan een intolerantie, zoals lactose-intolerantie, dan heb je vaak last van misselijkheid en een scherpe en krampende buikpijn in de onderbuik. Meestal neemt deze pijn pas geleidelijk af na een of meerdere toiletbezoeken.

Uiteraard speelt ook het voedsel dat je eet een belangrijke rol bij het ontstaan van krampende onderbuikpijn. Als je een zeer vet dieet eet, te veel eet of te snel eet, kun je gemakkelijk buikpijn ervaren.

Chronische obstipatie kan ook leiden tot hevige buikkrampen en een vol gevoel na het eten.

Vrouw

Menstruatie

Alle vrouwen ervaren van tijd tot tijd pijn in de onderbuik. Meestal hangt het samen met de menstruatie. Veel vrouwen hebben tijdens de menstruatie last van krampen in de onderbuik, welke met pijnstillers of een warme kruik gewoonlijk kunnen worden verlicht.

Voortplantingsorganen

Verscheidene aandoeningen die pijn in de onderbuik kunnen veroorzaken zijn specifiek voor vrouwen en meisjes. Deze hebben vooral te maken met de vrouwelijke voortplantingsorganen (eierstokken, baarmoeder en eileiders) of met een eventuele zwangerschap.

Blaasontsteking (cystitis)

Een blaasontsteking is een ontsteking van het slijmvlies van de blaas en dit is relatief vaak de oorzaak van pijn in de onderbuik bij vrouwen of meisjes. Vaak betreft het een bacteriële infectie. Het blijkt dat ongeveer de helft van de vrouwen ten minste eenmaal in haar leven last heeft van een bacteriële blaasontsteking en sommige vrouwen hebben hier regelmatig last van.

De meest voorkomende symptomen van een blaasontsteking zijn:

• brandende pijn bij het urineren
• vaak aandrang om te plassen
• het gevoel dat de blaas niet helemaal leeg is na het plassen
• pijn in de onderbuik en eventueel de onderrug
• koorts en koude rillingen

Man

Buikkrampen komen bij mannen doorgaans minder vaak voor dan bij vrouwen. Dit komt doordat vrouwen in tegenstelling tot mannen last kunnen hebben van menstruatiekrampen en zowel het prikkelbaredarmsyndroom als blaasontsteking – naast menstruatiekrampen, de meest voorkomende oorzaken van krampen in de onderbuik – komen significant vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Bij mannen is de meest voorkomende oorzaken van buikkrampen: voedselinfectie, voedselvergiftiging en obstipatie.

Zwangerschap

Omdat er tijdens de zwangerschap veel verandert in het lichaam van de vrouw, komt pijn of krampen in de onderbuik relatief vaak voor tijdens deze periode. De belangrijkste oorzaak is obstipatie als gevolg van hormonale veranderingen. Aan het begin van de zwangerschap kan buikpijn een indicatie zijn dat het bevruchte ei in de baarmoeder is geïmplanteerd. Zelfs in een latere fase van de zwangerschap zijn krampen in de onderbuik vaak normaal, mits ze alleen voorkomen en zonder andere symptomen. Het lichaam moet wennen aan het opgroeiende kind en zich aanpassen aan de toenemende belasting van spieren, banden, pezen en aderen. Deze vorm van buikpijn wordt 'bandenpijn' genoemd. Bovendien klagen veel aanstaande moeders over meer pijn wanneer het kind begint te bewegen en tegen de buikwand schopt. Desalniettemin is voorzichtigheid altijd geboden en moeten de symptomen zorgvuldig worden opgevolgd, omdat zelfs bij een zwangere vrouw krampen in de onderbuik kunnen duiden op een urineweginfectie, darmziekte of ziekten van de geslachtsorganen. Alleen de arts kan een betrouwbare diagnose stellen.

Lees verder

• Steken in onderbuik: stekende pijn linksonder of rechtsonder
• Pijn in de rechteronderbuik: pijnlijke onderbuik rechts
• Drukkend gevoel onderbuik: oorzaken drukkende pijn onderbuik
• Pijn in de linkeronderbuik: pijnlijke onderbuik links
• Drukkende, stekende of zeurende pijn in de onderbuik