Bronchitis: symptomen, oorzaak, behandeling en prognose

Bronchitis symptomen zijn droge hoest, gevolgd door slijmhoest, fluimen, lichte koorts, en algehele malaise. Bronchitis is een acute ontsteking van de bronchiën, de vertakkingen van de luchtpijp in de longen. De bronchiën vervoeren lucht van en naar de longen. Zowel volwassenen als kinderen kunnen bronchitis krijgen. Door de ontsteking ontstaat er een een zwelling aan de binnenkant van de bronchiën. Hierdoor wordt de doorgang vernauwt en de ademhaling bemoeilijkt. Aanhoudend slijm ophoesten en een piepende ademhaling zijn kenmerkende symptomen van bronchitis. Hoesten is voor je longen de manier om het slijm naar buiten te werken. De behandeling van bronchitis hangt af van de oorzaak. Bronchitis is vaak het gevolg van een virale infectie. Dit betekent dat de klachten meestal binnen enkele dagen tot een week vanzelf verdwijnen.

• Oorzaken van bronchitis
• Verschillende oorzaken
• Risicogroepen
• Acute en chronische bronchitis
• Symptomen van bronchitis
• Meestal na een bovenste luchtweginfectie
• Hoesten
• Andere klachten
• Is bronchitis besmettelijk?
• Onderzoek en diagnose
• Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
• Verdere onderzoeken
• Differentiële diagnose
• Behandeling van bronchitis
• Algemeen
• Antibiotica
• Inhalatiemedicijn
• Voeding
• Voedingssupplementen
• Chronische bronchitis
• Acute bronchitis
• Bronchitis zelf behandelen met kruidengeneeskunde
• Voor acute bronchitis / voorkomen van infecties van de luchtwegen
• Voor acute en chronische bronchitis / expectorantia voor hoest
• Voor acute bronchitis
• Prognose en complicaties
• Preventie
• Stop met roken
• Reinig je leefruimte
• Handen wassen
• Vaccins
• Luchtwegen beschermen
• Hydratatie
• Ontwijk vervuiling
• Geef je immuunsysteem een boost
• Vermijd blootstelling aan irriterende stoffen
• Beweging: De Ademhalingstrainer
• Nieuwe ontwikkelingen
• Borstvoeding is een beschermende factor
• Antibiotica niet beter dan een placebo in de behandeling van bronchitis
• Antibiotica in verband gebracht met zeldzame maar dodelijke hartproblemen

Oorzaken van bronchitis

Verschillende oorzaken

Bronchitis wordt meestal opgelopen in de koude wintermaanden, tijdens het griepseizoen, meestal in combinatie met een infectie van de bovenste luchtwegen zoals een infectie van de neus- of keelholte (verkoudheid). Verschillende virussen veroorzaken bronchitis, met inbegrip van influenza A en B, algemeen bekend als 'de griep'. Een aantal bacteriën kunnen ook bronchitis veroorzaken. Het kan tevens veroorzaakt worden door allergische of aspecifieke prikkels, zoals het inhaleren van tabaksrook.

Risicogroepen

Mensen met een verhoogd risico op het krijgen van bronchitis, als wel het ontwikkelen van meer ernstige symptomen zijn ouderen, mensen met een verzwakt immuunsysteem, rokers, en iedereen die herhaaldelijk blootstaat aan stoffen die de longen irriteren.

Acute en chronische bronchitis

Er wordt een onderscheid gemaakt tussen acute en chronische bronchitis. De meeste gevallen van acute bronchitis verdwijnen binnen enkele dagen tot een week en soms langer. Chronische bronchitis is een vorm van bronchitis die niet meer overgaat en voornamelijk geassocieerd wordt met roken. Het gaat vaak gepaard met andere longaandoeningen, zoals longemfyseem. Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD) is de verzamelnaam voor beide aandoeningen. De kans op andere infecties, zoals een longontsteking, neemt bij chronische bronchitis toe.

Symptomen van bronchitis

Meestal na een bovenste luchtweginfectie

Acute bronchitis treedt meestal op na een bovenste luchtweginfectie, zoals de gewone verkoudheid of een sinusinfectie, ofwel sinusitis of bijholteontsteking. De bijbehorende klachten zijn dan koorts met koude rillingen, spierpijn, verstopte neus, loopneus, vermoeidheid, rugpijn, spierpijn, lichte koorts en keelpijn.

Hoesten

Hoesten is een veel voorkomend symptoom van bronchitis. De hoest is aanvankelijk vaak droog. Na een aantal dagen kunnen er kleine hoeveelheden helder of geel slijm of sputum opgehoest worden. Later kan de persoon meer geel slijm of groen slijm of sputum ophoesten. De bronchiën produceren altijd slijm waardoor ingeademde stof- en rookdeeltjes verwijderd worden. In geval van bronchitis produceren deze kliertjes extra veel slijm, hetgeen opgehoest wordt. Piepende ademhaling (wheezing - een fluitend ademhalingsgeluid), een krakend of reutelend geluid tijdens de ademhaling, en kortademigheid zijn ook veelvoorkomende klachten. Pijn op de borst of pijn achter het borstbeen kan optreden.

Andere klachten

Bijkomende symptomen van chronische bronchitis zijn:

• gezwollen enkels, benen en voeten (oedeem)
• cyanose (blauwe huidskleur ten gevolge van laag zuurstofgehalte in het bloed),
• terugkerende infecties van de luchtwegen

Is bronchitis besmettelijk?

Een bronchitis die is veroorzaakt door niet-infectieuze prikkels zoals een allergie, rook of vervuilde lucht, is uiteraard niet besmettelijk. Bij virale en bacteriële bronchitis kunnen de ziekteverwekkers worden overgedragen op anderen. Door het aanhoesten kunnen de ziekteverwekkers via onzichtbare speekseldeeltjes verspreid worden in de lucht en overgedragen worden op andere mensen. Gezonde personen hebben in de regel een goede afweer en zij zullen dan ook niet besmet worden door dit aanhoesten. Mensen met een verminderde weerstand kunnen daarentegen wel besmet worden, doordat het natuurlijke afweermechanisme van deze personen reeds verzwakt is en niet goed in staat is om het hoofd te bieden aan de binnendringers. Het immuunsysteem van gezonde mensen is onder normale omstandigheden goed in staat om ervoor te zorgen dat deze ziekte zich niet openbaart doordat het vreemde infectieuze ziekteverwekkers opruimt. Mensen met een verminderde weerstand hebben echter een verhoogde kans om besmet te worden.

Onderzoek en diagnose

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek

De arts neemt allereerst een anamnese af door gericht vragen te stellen over je klachten. Daarna verricht hij lichamelijk onderzoek. Hij zal ook met een stethoscoop naar de longen luisteren.

Verdere onderzoeken

De arts kan een aantal vervolgonderzoeken doen. Door middel van beeldvormend onderzoek middels een röntgenfoto kan het verschil tussen bronchitis en een longontsteking laten zien. Opgehoest slijm kan met een slijmkweek onderzocht worden om te bekijken of er bacteriën inzitten. De behandeling kan daarop afgesteld worden door antibiotica. Bij een virus wordt een ander geneesmiddel voorschrijven. Een longfunctietest doen kan uitwijzen hoe goed de longen werken. Het is een test die onderzoekt wat je longinhoud is.

Differentiële diagnose

Het is voor de arts soms moeilijk om een longontsteking van bronchitis te onderscheiden. Andere differentiële diagnoses zijn:

• acute of chronische sinusitis (bijholteontsteking);
• alfa1-antitrypsine-deficiëntie (AAT, een erfelijke aandoening van de longen en de lever);
• amandelontsteking;
• astma;
  Gewone amandelen en amandelontsteking / Bron: Solar22/Shutterstock.com
• bacteriële tracheïtis (luchtpijpontsteking);
• brandend maagzuur (zuurbranden);
• bronchiëctasieën (longziekte waarbij delen van de longen permanent verwijd en geïrriteerd zijn);
• bronchiolitis (luchtweginfectie met ademhalingsproblemen);
• COPD;
• hyperreactieve luchtwegen (in sterke mate reageren op bepaalde niet-allergische prikkels);
• faryngitis (keelontsteking);
• inslikken van een vreemd voorwerp;
• influenza (griep); en
• mucoviscidose (cystische fibrose, taaislijmziekte).

Behandeling van bronchitis

Algemeen

De behandeling hangt uiteraard af van de oorzaak. Veruit de meerderheid van de gevallen van bronchitis zijn het gevolg van virale infecties. Dit betekent dat de klachten meestal binnen enkele dagen tot een week verdwijnen. Het is aan te raden veel te drinken en te rusten. Koorts en spierpijn kunnen verlicht worden met aspirine of ibuprofen. Als bloed opgehoest wordt of als het hoesten gepaard met een hardnekkige koorts, dan moet de huisarts geraadpleegd worden. De huisarts zal lichamelijk onderzoek doen en met zijn stethoscoop naar de longen en luchtwegen (ademgeluiden) luisteren. Zorg ervoor dat je voldoende drinkt, zeker als je koorts hebt. Voorts is het verstandig om te stoppen met roken, want door het roken ben je vatbaarder voor infectie en duurt het herstel ervan aanzienlijk langer.

Antibiotica

Bij bacteriële infecties kan een antibioticum worden voorgeschreven. Het is niet duidelijk wat de effectiviteit van antibiotica bij acute bronchitis (of COPD-exacerbaties). Daarom wordt Nederlandse huisartsen geadviseerd terughoudend te zijn in het voorschrijven van een antibioticum. Als de infectie wordt veroorzaakt door een virus, heeft antibiotica geen zin. Verder geldt dat door overmatig gebruik van antibiotica bacteriën resistent kunnen worden. Nu blijkt uit onderzoek dat er een therapeutisch alternatief is voor acute bronchitis in de vorm van Pelargonium sidoides-extract EPs® 7630, een kruidenextract van geraniums. De werkzaamheid van het kruidenpreparaat is uitgebreid onderzocht en blijkt zowel antibacteriële als immunomodulerende eigenschappen te bezitten.

Inhalatiemedicijn

Chronische bronchitis wordt meestal behandeld met inhalatiemedicijnen, waardoor de bronchiën ontspannen en wijder worden. Stop met roken; roken verergert de klachten. Het is nooit te laat om met roken te stoppen. Bronchitis wordt verergerd door koude, vochtige omstandigheden. Zorg er daarom voor dat je huis warm en droog is.

Voeding

De bestanddelen in bleekselderij werken zeer goed tegen ontstekingen. De in selderij aanwezige stoffen polyacetyleen en luteoline zijn krachtige ontstekingsremmers. Als je last hebt van (beginnende) bronchitis, kan het eten van selderij of het drinken van selderijsap verlichting van de klachten bieden.

Voedingssupplementen

Supplementen kunnen bijwerkingen hebben of een wisselwerking hebben met medicijnen. Neem ze daarom alleen in na overleg met je arts of apotheker.

Chronische bronchitis

N-acetylecysteine ​​(NAC) is de geacetyleerde vorm van L-cysteïne en het werkt als een antioxidant in het lichaam. Verschillende studies suggereren dat het de symptomen kan verlichten van COPD door als antioxidant oxidatieve stress op de longen te verminderen. Hoewel niet alle studies eensluidend zijn, suggereren sommige studies dat het nemen van NAC het aantal aanvallen van ernstige bronchitis kan verminderen.

Acute bronchitis

Omdat bronchitis meestal optreedt na een bovenste luchtweginfectie, zoals de gewone verkoudheid of een bijholteontsteking, kunnen sommige supplementen die gebruikt worden ter voorkoming of behandeling van verkoudheid, behulpzaam zijn:

• Samucol vlierbesextract heeft antivitale eigenschappen;
• Probiotica (Lactobacillus) zijn levende bacteriën die vooral in yoghurtdrankjes voorkomen. Probiotica kunnen infecties voorkomen in de darmen, en er is voorlopig bewijs dat ze ook luchtweginfecties kunnen helpen voorkomen.

Bronchitis zelf behandelen met kruidengeneeskunde

Het gebruik van kruiden is een aloude manier voor de versterking van het lichaam en de behandeling van ziekten. Kruiden kunnen echter bijwerkingen veroorzaken en reageren met andere kruiden, supplementen, of medicijnen. Om deze reden moet je alleen kruiden innemen na overleg met arts of apotheker.

Voor acute bronchitis / voorkomen van infecties van de luchtwegen

Echinacea kan verkoudheid helpen voorkomen en daarmee ook bronchitis. Uit een analyse van 14 wetenschappelijke studies blijkt dat mensen die echinacea nemen, hun risico op het krijgen van een verkoudheid met 58% verlagen en de duur van een verkoudheid met gemiddeld 1,5 dag verkorten.

Andrographis kan ook helpen bij het verminderen van symptomen van verkoudheid en mogelijk het risico beperken op het krijgen van bronchitis.

Knoflook wordt toegepast voor de behandeling van griep en verkoudheid. Uit een onderzoek blijkt dat mensen die gedurende 12 weken in de periode november-februari knoflook namen, 63% minder verkoudheid hadden dan mensen die een placebo namen. Degenen die wel verkouden werden, waren ongeveer één dag sneller hersteld.

Ten minste twee studies suggereren dat het nemen van Amerikaanse ginseng verkoudheid kan helpen voorkomen, alsmede de ernst van de symptomen kan verminderen.

Voor acute en chronische bronchitis / expectorantia voor hoest

Een expectorans is een middel om het ophoesten van slijm te vergemakkelijken. Een combinatie van essentiële oliën, zoals eucalyptus, een citrusolie en een extract van den, wordt voorgesteld voor verscheidene luchtwegaandoeningen, waaronder acute en chronische bronchitis. Etherische oliën mogen niet worden ingenomen, omdat veel uiterst giftig zijn. Het inademen van de geur van etherische oliën levert voldoende medicinale werking.

Pepermunt wordt veel gebruikt bij verkoudheidssymptomen. De belangrijkste actieve stof, menthol, is een goede decongestivum, een middel dat gezwollen slijmvliezen doet slinken. Menthol verdunt ook slijm en werkt slijmoplossend.

Voor acute bronchitis

Wetenschappelijke studies lijken erop te wijzen dat de plant Pelargonium sidoides werkzaam is bij infecties aan de luchtwegen. Pelargonium sidoides is een geraniumsoort die in Zuid-Afrika ook bekend staat als 'umckaloabo'. Het middel blijkt een vermindering van de vele en uiteenlopende symptomen van verkoudheid te geven, zoals hoest, slijm, heesheid, hoofdpijn, vermoeidheid, koorts en longruis. In alle studies gebruikten de onderzoekers een gestandaardiseerd extract (EPs7630).

Prognose en complicaties

Bij acute bronchitis verdwijnen de meeste klachten meestal binnen 7 tot 10 dagen, hoewel je gedurende enkele weken last kunt blijven houden van een droge hoest. De kans op herstel is slecht voor vergevorderde chronische bronchitis. Vroege behandeling, in combinatie met het stoppen met roken, kan longschade een halt toe roepen en verbetert de kwaliteit van leven.

Preventie

Voorkomen is beter dan genezen, vooral als het gaat om bronchitis. Maak gebruik van deze slimme tips om je luchtwegen gezond te houden en bronchitis een stap voor te blijven:

Stop met roken

Roken is als het gooien van brandstof op je luchtwegen. Stop met roken en geef je longen de kans om te herstellen. Adem frisse lucht in en voel het verschil.

Reinig je leefruimte

Verander je huis in een oase van schone lucht. Gebruik een luchtzuiveraar of luchtreiniger en houd je omgeving stofvrij. Een schone lucht is je eerste verdedigingslinie tegen luchtwegirritaties.

Handen wassen

Virussen vinden hun weg via je handen. Was ze regelmatig om de kwaadaardige microben de pas af te snijden. Dit eenvoudige ritueel kan een groot verschil maken voor je gezondheid.

Vaccins

Bescherm jezelf tegen infecties met de juiste vaccins. Griep- en longontstekingsvaccins zijn jouw bondgenoten in de strijd tegen bronchitis. Vraag je huisarts welke vaccins voor jou geschikt zijn.

Luchtwegen beschermen

Tijdens de winter kun je je luchtwegen beschermen door een sjaal rond je mond te wikkelen. Dit houdt de koude lucht op afstand en helpt je ademhaling soepel te blijven.

Hydratatie

Vul je glas regelmatig met water en blijf gehydrateerd. Een goed gehydrateerd lichaam houdt je slijmvliezen soepel en helpt je lichaam om slijm effectief af te voeren.

Ontwijk vervuiling

Luchtvervuiling kan je luchtwegen irriteren. Zoek frisse, schone lucht op en vermijd drukke, vervuilde gebieden. Je longen zullen je dankbaar zijn voor de adempauze.

Geef je immuunsysteem een boost

Versterk je afweersysteem door gezond te eten, genoeg te slapen en regelmatig te bewegen. Een sterk immuunsysteem houdt je lichaam klaar om elke aanval van bronchitis te weerstaan.

Vermijd blootstelling aan irriterende stoffen

Chemische dampen en sterke geurstoffen kunnen je luchtwegen irriteren. Kies voor natuurlijke schoonmaakmiddelen en vermijd producten met sterke geuren om je luchtwegen te beschermen.

Beweging: De Ademhalingstrainer

Lichaamsbeweging is als een training voor je longen. Regelmatig bewegen houdt je ademhaling in topvorm en helpt je luchtwegen vrij van slijm en andere irritaties.


Noten:

1. Koutras, A.K., 'Fecal Secretory Immunoglobulin A in Breast Milk vs. Formula Feeding in Early Infancy'. J. Ped Gastro Nutr 1989.
2. www.thelancet.com/oncology, published online December 19, 2012 http://dx.doi.org/10.1016/S1473-3099(12)70300-6
3. Azithromycine en acute bronchitis,Minerva 2003; 2(3): 45-46

Lees verder

• Bronchiolitis: oorzaken, symptomen, verloop en behandeling
• Infectieuze oorzaken van acute hoest: waardoor komt het?
• Slijm ophoesten: wit, geel, grijs, rood sputum ophoesten
• Acute bronchitis: piepende ademhaling en benauwdheid
• Geel of groen slijm ophoesten en bloed hoesten: oorzaken