Trichinellose: Symptomen aan maag, darmen en spieren

Trichinellose is een parasitaire infectieziekte die mensen krijgen door het eten van rauw of onvoldoende verhit vlees van dieren die besmet zijn met de microscopische rondwormparasiet Trichinella. De larven van deze besmette dieren komen vervolgens in het lichaam terecht waar ze uitgroeien tot wormen die weer larven produceren. Deze larven gaan naar verschillende weefsels, vooral de spieren. Symptomen aan de maag, de darmen en de spieren zijn dan ook enkele typische kenmerken van de ziekte. Trichinellose is te behandelen met medicijnen, al is een behandeling niet altijd vereist. Meestal zijn de symptomen mild, maar in sommige gevallen leidt een ernstige infectie tot complicaties of zelfs de dood. De ziekte valt goed te voorkomen door het eten van voldoende verhit vlees of wild.

• Synoniemen trichinellose
• Trichinellose versus trichomoniasis
• Epidemiologie infectieziekte
• Oorzaken: Eten van onverhit vlees of wild
• Symptomen aan maag, darmen en spieren
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling: Worm dodende medicijnen
• Prognose is meestal uitstekend
• Complicaties

Synoniemen trichinellose

Trichinellose is eveneens gekend onder deze synoniemen:

• trichinelliasis
• trichiniasis
• trichinose
• trichinosis

Trichinellose versus trichomoniasis

Trichinellose is niet te verwarren met trichomoniasis, een seksueel overdraagbare aandoening die bij vrouwen vaak “vaginitis” veroorzaakt, gekenmerkt door een stinkende vaginale afscheiding. Deze is het gevolg van een besmetting met de Trichomonas vaginalis-parasiet.

Epidemiologie infectieziekte

Jaarlijks krijgen ongeveer 10.000 mensen de diagnose van trichinellose. Mogelijk is de werkelijke frequentie hoger omdat veel patiënten met milde symptomen de diagnose niet krijgen of denken dat ze aan de griep lijden. Trichinose komt het vaakst voor in landelijke gebieden over de hele wereld. Mannen en vrouwen zijn in gelijke aantallen getroffen door de worminfectie. De aandoening komt tot slot het vaakst voor bij patiënten tussen de 20-49 jaar.

Oorzaken: Eten van onverhit vlees of wild

Trichinellose is een haarwormziekte, veroorzaakt door het binnendringen van trichinen (haarwormen) in het menselijk lichaam.

Soorten wormen

Zes soorten Trichinella-wormen kunnen mensen infecteren:

1. T. britovi: bevindt zich in vleesetende dieren in Europa en Azië.
2. T. murrelli is te vinden in wilde dieren in de Verenigde Staten.
3. T. nativa is aanwezig in arctische zoogdieren (zoals beren, vossen).
4. T. nelsoni bevindt zich in Afrikaanse zoogdieren (zoals leeuwen, hyena's).
5. T. pseudospiralis bevindt zich wereldwijd in zoogdieren en vogels.
6. T. spiralis is wereldwijd te vinden in vele vleesetende en omnivore dieren.

Overdracht

De rondworm komt bij mensen terecht door het gebruik van rauw of onvoldoende gekookt of gebraden vlees dat besmet is met cysten (abnormaal gevormde holten in lichaam) (larven) van de Trichinella-parasiet. Vooral het eten van besmet vlees van een beer, het varken, een wilde kat (zoals een poema), een vos, een hond, een wolf, een paard of een walrus vormt een risicofactor. Wanneer de larven van een worm in het lichaam van een mens terechtkomen, nestelen deze zich eerst in de darm. Daar groeien ze uit tot wormen die weer larven produceren. Deze larven verspreiden zich vervolgens via de bloedbaan naar diverse weefsels en vooral ook de spieren, zoals naar het middenrif, de tussenribspieren, de halsspieren en de biceps. De besmetting (overdracht) van de infectie vindt enkel plaats door het eten van rauw of onvoldoende verhit vlees dat geïnfecteerd is met Trichinella-wormen. De ziekte is daarom niet besmettelijk van persoon tot persoon.

Symptomen aan maag, darmen en spieren

Eerste stadium

De symptomen van trichinellose variëren in ernst en duur. De ernst van de symptomen is namelijk afhankelijk van het aantal infectieuze wormen dat zich in het vlees bevindt. In sommige gevallen heeft de patiënt geen of slechts zeer milde symptomen, maar andere patiënten ervaren levensbedreigende symptomen. De ziekte begint gewoonlijk één à twee dagen na het innemen van het rauw of onvoldoende verhit vlees dat besmet is met de Trichinella-parasiet. De patiënt heeft aanvankelijk maag- en darmstoornissen zoals buikpijn, diarree, misselijkheid, braken en ook vermoeidheid. Deze symptomen komen tot stand omdat de larven de wand van de dunne darm binnendringen en daar uitgroeien tot wormen. In dit stadium ontstaan de eerste symptomen.

Tweede stadium
Twee tot acht weken na treden de andere symptomen op. De vrouwelijke wormen produceren namelijk wormen die verder door de darmwand reizen en vervolgens infiltreren in de bloedwand. Ze tasten vooral het spierweefsel maar ook ander weefsel aan. De patiënt ontwikkelt in dit tweede stadium van de ziekte zwakte, (hoge) koorts en koude rillingen in combinatie met hoofdpijn en hoesten. Daarna ervaart hij een pijnlijke zwelling van het gezicht en de ogen en oogleden (gezwollen oogleden), een overgevoeligheid voor licht (fotofobie), een oogbindvliesontsteking (conjunctivitis) en een splinterbloeding onder de vingernagels. Bovendien ontstaan pijnlijke gewrichten (gewrichtspijn), spierpijn, jeuk, een huiduitslag, diarree of constipatie. Bij ernstige symptomen ontstaan met spraak-, slik-, of ademhalingsproblemen, problemen met betrekking tot de coördinatie van bewegingen (ataxie) en soms leidt deze infectieziekte zelfs tot de dood.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk en diagnostisch onderzoek

De arts bevraagt de patiënt over het recent eten van rauw of onvoldoende verhit vlees of wild. Een bloedonderzoek of spierbiopsie (stukje weefsel van de spier wegnemen) onthult de aanwezigheid van trichinellose.

Differentiële diagnose

Het klinisch beeld van trichinellose lijkt sterk op dit van enkele andere aandoeningen:

• een hemorragische beroerte (onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen met mentale en lichamelijke symptomen)
• een ischemische beroerte
• een voedselvergiftiging (diarree door inname van besmet voedsel)
• encefalitis (ontsteking van de hersenen, hersenontsteking)
• gastro-enteritis (een maagdarminfectie)
• het hypereosinofiel syndroom
• myopathieën
• neurocysticercose (varkensworminfectie die zich naar de hersenen verspreidt heeft)
• polymyositis (auto-immuunaandoening waarbij spierzwakte optreedt)
• strongyloidiasis (infectie veroorzaakt door een spoelworm)
• toxocariase (parasiet die ogen en organen aantast)
• viscerale larva migrans

Behandeling: Worm dodende medicijnen

Bij een milde infectie is een medische behandeling niet nodig. Verschillende veilige en effectieve worm dodende medicijnen (anthelmintica) zijn beschikbaar voor de behandeling van trichinellose. Pijnstillers zijn belangrijk wanneer de spieren aangetast zijn. Voorts zet de arts corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmende medicijnen) in wanneer het binnendringen van de larven in de spieren allergische reacties met zich meebrengt, hetgeen sporadisch voorkomt. De behandeling zet de arts zo spoedig mogelijk in om complicaties te voorkomen.

Prognose is meestal uitstekend

Bij een milde tot matige infectie, verdwijnen de meeste symptomen binnen een paar maanden. Vermoeidheid, zwakte, spierpijn en diarree houden soms wel maanden aan. Heeft de patiënt een ernstige vorm van trichinellose, dan resulteert dit mogelijk in de dood. Dit gebeurt echter zeer zelden.

Complicaties

Complicaties als gevolg van trichinose zijn zeldzaam en komen slechts in 5 tot 10% van de patiënten voor. In geval van een zware besmetting, migreren de larven soms naar vitale organen, waardoor potentieel gevaarlijke en zelfs dodelijke complicaties ontstaan zoals:

• een longontsteking (pneumonie): een ontsteking van de longen
• encefalitis (een ontsteking van de hersenen)
• meningitis (hersenvliesontsteking met hoofdpijn, koorts en een stijve nek)
• myocarditis (een ontsteking van de hartspier, de dikke spierlaag van de hartwand)