Chronische hoofdpijn: Oorzaken van chronische hoofdpijn

Sommige patiënten kampen met langdurige hoofdpijn (chronische dagelijkse hoofdpijn), die niet verdwijnt na het gebruik van medicatie. Dit soort hoofdpijn duurt enkele uren of dagen, is slopend en maakt het lastig of zelfs onmogelijk om de dagelijkse activiteiten te vervullen. Meestal verdwijnt de hoofdpijn uiteindelijk wel. Diverse medische behandelingen en aanpassingen in de levensstijl zijn beschikbaar om de hoofdpijnklachten onder controle te houden en deze chronische hoofdpijn in de toekomst te voorkomen.

• Epidemiologie
• Oorzaken
• Beroerte en chronische, dagelijkse hoofdpijn
• Cervicogene hoofdpijn
• Hoofdwonde en chronische hoofdpijn
• Migraine
• Reboundhoofdpijn
• Spanningshoofdpijn
• Risicofactoren
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Bezoek aan een arts
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van aanhoudende hoofdpijn
• Biofeedback
• Cognitieve gedragstherapie
• Fysiotherapie
• Medicatie
• Ondersteuning en therapie
• Verwijzingen naar specialistische zorg
• Levensstijl en zelfzorg
• Levensstijlveranderingen
• Zelfzorgstrategieën
• Verwijzingen naar specialistische zorg
• Educatie en preventie
• Langdurige opvolging en monitoring

Epidemiologie

De epidemiologie van chronische dagelijkse hoofdpijn kan variëren afhankelijk van de specifieke oorzaak en het type hoofdpijn. Het komt wereldwijd voor en kan mensen van alle leeftijden treffen. Volgens recente gegevens lijdt ongeveer 4-5% van de volwassenen aan chronische dagelijkse hoofdpijn. Deze aandoening kan invloed hebben op de levenskwaliteit van patiënten, aangezien het vaak leidt tot langdurige pijn en verminderde functionele capaciteiten. De prevalentie kan hoger zijn bij vrouwen dan bij mannen en neemt vaak toe met de leeftijd.

Oorzaken

De oorzaken van chronische dagelijkse hoofdpijn kunnen uiteenlopen, afhankelijk van het type hoofdpijn. Veelvoorkomende oorzaken zijn:

• Onbehandelde migraine of spanningshoofdpijn.
• Overmatig gebruik van pijnstillers, wat kan leiden tot reboundhoofdpijn.
• Structurele problemen in de nek of wervelkolom, zoals bij cervicogene hoofdpijn.
• Traumatisch hersenletsel of hersenschudding.
• Psychologische factoren zoals stress en angst.

Beroerte en chronische, dagelijkse hoofdpijn

Een beroerte resulteert uit een plotselinge onderbreking van de bloedtoevoer naar de hersenen. Dit is het gevolg van bijvoorbeeld een bloedstolsel of een gescheurd bloedvat. Circa één op de vijf patiënten met deze neurologische aandoening kampt met chronische dagelijkse hoofdpijn die soms langer dan drie maanden aanhoudt nadat patiënten hersteld zijn van de beroerte. Vaak ervaren patiënten de pijn in de ogen of aan de zijkant van het hoofd waar de beroerte plaatsvond.

Cervicogene hoofdpijn

Patiënten met cervicogene hoofdpijn hebben een structurele afwijking of probleem in het hoofd, de nek of de wervelkolom waardoor ze lijden aan hoofdpijn. Deze structurele problemen zijn het gevolg van:

• aangeboren afwijkingen
• artritis (gewrichtsontsteking met gewrichtspijn, gewrichtszwelling en gewrichtsstijfheid)
• een whiplash (nekpijn door slingerbeweging van hoofd)
• fracturen
• infecties

De pijn start eerst in de nek en de achterkant van het hoofd en straalt dan uit naar de voorkant van het hoofd. Cervicogene hoofdpijn verergert mogelijk en leidt tot schade aan het centrale zenuwstelsel. Sommige patiënten hebben regelmatig opflakkeringen, terwijl anderen na een behandeling geen klachten meer hebben.

Hoofdwonde en chronische hoofdpijn

Een traumatisch hersenletsel of hersenschudding leidt mogelijk tot veel complicaties op lange termijn, zoals hoofdpijn. Een hoofdletsel gebeurt bijvoorbeeld door ongevallen met motorvoertuigen, schotwonden, sportletsels of valpartijen.

Bijkomende symptomen van een hoofdtrauma zijn:

• coördinatieproblemen
• duizeligheid
• een onduidelijke spraak
• een overgevoeligheid voor licht of geluid
• een vergroting van de pupil in één of beide ogen
• gedragswijzigingen of persoonlijkheidsveranderingen
• gevoelloosheid of tintelingen in de armen of benen
• misselijkheid of braken
• oorsuizen
• tijdelijk of langdurig bewustzijnsverlies
• veranderingen in de mentale toestand, zoals verwardheid of geheugenverlies

Onmiddellijke medische hulp is nodig, ook wanneer geen symptomen aanwezig lijken te zijn.

Migraine

Migraine is een vorm van intense, kloppende hoofdpijn aan één of beide zijden van het hoofd, waarbij mogelijk ook een aura optreedt. Status migrainosus duidt op ernstige en langdurige migraineaanvallen die langer dan 72 uur aanhouden. De patiënt heeft dezelfde symptomen als een typische migraineaanval, maar de pijn verbetert niet met standaard behandelingen. De aanvallen volgen meestal een voorspelbaar patroon.

Andere symptomen van migraine zijn onder meer:

• duizeligheid
• een overgevoeligheid voor licht (fotofobie) en geluid (fonofobie)
• misselijkheid en overgeven
• veranderingen in stemming of gedrag
• vermoeidheid
• verwardheid

Reboundhoofdpijn

Reboundhoofdpijn is een vorm van hoofdpijn waarbij de patiënt 15 of meer dagen per maand kampt met hoofdpijnklachten. Dit treedt op bij patiënten met een reeds bestaande primaire hoofdpijnaandoening en een geschiedenis van het overmatig gebruik van pijnstillers en andere medicijnen. De symptomen zijn variabel, maar ze volgen meestal hetzelfde patroon als de bestaande primaire hoofdpijn. Reboundhoofdpijn komt vaak in de ochtend na het ontwaken tot stand.

Spanningshoofdpijn

Iedereen krijgt mogelijk te maken met spanningshoofdpijn. Deze vorm van hoofdpijn resulteert uit spierpijn in het hoofd, de nek of de hoofdhuid. Spanningshoofdpijn is mogelijk te wijten aan uitdroging, stress op de werkplek, niet-gediagnosticeerde diabetes mellitus (suikerziekte) of een auto-immuunziekte. Spanningshoofdpijn voelt strak aan, alsof het hoofd in een bankschroef zit. Het treedt mogelijk op aan beide kanten van het hoofd, en verschijnt vaak later op de dag wanneer de spanning opbouwt.

Risicofactoren

Risicofactoren voor chronische dagelijkse hoofdpijn omvatten:

• Frequent gebruik van pijnstillers, wat kan bijdragen aan reboundhoofdpijn.
• Voorgeschiedenis van migraine of spanningshoofdpijn.
• Stress en emotionele spanning.
• Geslacht (vrouwen hebben vaak een hoger risico).
• Leeftijd (de prevalentie kan toenemen met de leeftijd).

Symptomen

De symptomen van chronische dagelijkse hoofdpijn kunnen variëren, maar vaak omvatten ze:

Aanhoudende hoofdpijn die minstens 15 dagen per maand optreedt.
Klachten die kunnen variëren van mild tot ernstig en kunnen de dagelijkse activiteiten beïnvloeden.
Pijn die kan worden omschreven als kloppend, strak of als druk op het hoofd.

Alarmsymptomen

Patiënten moeten onmiddellijk medische hulp zoeken bij de volgende alarmsymptomen:

• Hoofdpijn gepaard met een stijve nek.
• Migrainehoofdpijn die al enkele dagen aanhoudt.
• Nieuwe symptomen, zoals verlies van gezichtsvermogen, verwardheid of koorts.
• Plotselinge, ernstige hoofdpijn.

Bezoek aan een arts

Wanneer hetzelfde type hoofdpijn vaak binnen één maand optreedt of wanneer de hoofdpijnklachten langer dan één dag aanwezig zijn, bezoeken patiënten het beste een arts. Patiënten moeten onmiddellijk medische hulp zoeken als ze het volgende ervaren:

• hoofdpijn gepaard met een stijve nek
• migrainehoofdpijn die al enkele dagen aanhoudt
• nieuwe symptomen, zoals een verlies van het gezichtsvermogen, verwardheid of koorts
• plotselinge, ernstige hoofdpijn

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van chronische dagelijkse hoofdpijn wordt gesteld door een gedetailleerde medische anamnese en lichamelijk onderzoek. Aanvullende onderzoeken kunnen zijn:

• Beeldvorming van de hersenen, zoals een MRI of CT-scan, om structurele afwijkingen uit te sluiten.
• Bloedonderzoek om eventuele onderliggende aandoeningen te identificeren.
• Neuropsychologisch onderzoek bij vermoeden van neurologische betrokkenheid.

Behandeling van aanhoudende hoofdpijn

Biofeedback

Biofeedback maakt gebruik van elektrische sensoren om hersengolven, lichaamstemperatuur, hartslag en spierspanning te volgen. Patiënten leren hoe hun lichaam reageert op verschillende situaties, zoals stress. Ze ontdekken bijvoorbeeld dat spieren in het hoofd en de nek aanspannen als reactie op stress, wat kan bijdragen aan hoofdpijn. Na verloop van tijd leren patiënten technieken om hun fysieke reacties te beheersen, waardoor de intensiteit of duur van de hoofdpijn kan verminderen. Sommige patiënten kunnen zelfs hoofdpijn volledig voorkomen met biofeedback.

Cognitieve gedragstherapie

Cognitieve gedragstherapie (CGT) is een vorm van psychotherapie die zich richt op het veranderen van gedachten en gedragingen die de geestelijke en lichamelijke gezondheid negatief beïnvloeden. Patiënten leren strategieën om hun symptomen te beheersen en toekomstige hoofdpijn te voorkomen door hun gedachten en reacties op pijn te herstructureren.

Fysiotherapie

Fysiotherapie kan helpen bij het verbeteren van chronische hoofdpijn, met een focus op het bovenlichaam, inclusief de bovenrug, nek en gezicht. Fysiotherapeuten beoordelen en verbeteren de lichaamshouding van de patiënt, wat mogelijk bijdraagt aan hoofdpijn. Diverse therapieën, zoals warmte- en koudebehandelingen en elektrische stimulatie, kunnen de spierspanning verminderen en de pijn verlichten.

Medicatie

Er zijn verschillende medicijnen beschikbaar voor de behandeling van chronische hoofdpijn. Patiënten dienen alleen de aanbevolen dosis te gebruiken, aangezien overmatig gebruik kan leiden tot reboundhoofdpijn. Veelvoorkomende medicijnen voor chronische hoofdpijn zijn:

• Antidepressiva, zoals tricyclische antidepressiva (TCA's) of selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI's)
• Anti-epileptica, zoals topiramaat (Topamax) of gabapentin (Neurontin)
• Botox: Botulinetoxine-injecties zijn een veilige en effectieve behandeling voor patiënten met chronische migraine die niet reageren op traditionele medicatie.
• Migrainemedicijnen op recept, zoals triptanen, ergotamine, bètablokkers of calcitonine-gen-gerelateerde peptide-antagonisten
• Niet-steroïde ontstekingsremmende medicijnen (NSAID’s), zoals aspirine of ibuprofen
• Vrij verkrijgbare pijnstillers zoals paracetamol of Excedrin

De effectiviteit van deze medicijnen kan variëren tussen patiënten.

Ondersteuning en therapie

Emotionele en psychologische ondersteuning kan cruciaal zijn voor het omgaan met chronische hoofdpijn. Chronische pijn kan een aanzienlijke impact hebben op de geestelijke gezondheid en het dagelijks functioneren van patiënten. Effectieve therapieën en ondersteuningsstructuren zijn essentieel om de psychologische belasting te verlichten en de algehele kwaliteit van leven te verbeteren.

Therapieën zoals psychotherapie spelen een belangrijke rol in het ontwikkelen van effectieve copingstrategieën en het verminderen van de psychologische impact van chronische pijn. Deze therapieën helpen patiënten om de emotionele gevolgen van chronische hoofdpijn beter te begrijpen en te beheren. Ze kunnen ook helpen bij het ontwikkelen van strategieën om met stress en pijn om te gaan, en bij het verbeteren van de algehele mentale veerkracht.

Steungroepen kunnen ook een waardevolle bron van ondersteuning zijn voor patiënten met chronische dagelijkse hoofdpijn. In steungroepen kunnen patiënten hun ervaringen delen, advies krijgen van anderen die vergelijkbare uitdagingen ondergaan, en praktische tips en emotionele steun ontvangen. Het gevoel van verbondenheid met anderen die een soortgelijke strijd doorstaan kan een belangrijke factor zijn in het verminderen van gevoelens van isolatie en hopeloosheid.

• Therapieën kunnen helpen bij het ontwikkelen van effectieve copingmechanismen en het verminderen van de psychologische impact van chronische pijn.
• Steungroepen bieden een platform voor patiënten om ervaringen te delen, advies te krijgen en emotionele steun te ontvangen van anderen die vergelijkbare uitdagingen ondergaan.
• Individuele therapie kan helpen bij het adresseren van specifieke psychologische problemen, zoals angst of depressie, die vaak samenhangen met chronische pijn.
• Groepstherapie kan patiënten helpen om sociale steun te vinden en gezamenlijke strategieën voor het omgaan met chronische hoofdpijn te ontwikkelen.

Naast traditionele therapieën kunnen aanvullende benaderingen zoals mindfulness, meditatie en ontspanningstechnieken ook nuttig zijn. Deze technieken helpen patiënten om beter om te gaan met de stress en angst die vaak gepaard gaan met chronische pijn en kunnen bijdragen aan een algehele verbetering van het welzijn.

Het is belangrijk dat patiënten met chronische hoofdpijn samen met hun zorgverleners een behandelplan op maat ontwikkelen dat zowel medische als emotionele en psychologische ondersteuning omvat. Dit geïntegreerde aanpak kan helpen om een effectieve behandeling en ondersteuning te bieden die aansluit bij de unieke behoeften van elke patiënt.

Verwijzingen naar specialistische zorg

In sommige gevallen kan verwijzing naar een specialist noodzakelijk zijn voor uitgebreide evaluatie en behandeling van chronische hoofdpijn:

• Neuroloog voor beoordeling van neurologische oorzaken
• Reumatoloog voor auto-immuun of inflammatoire aandoeningen
• Klinisch psycholoog of psychiater voor behandeling van psychologische factoren

Levensstijl en zelfzorg

Naast medische behandelingen kunnen patiënten met chronische dagelijkse hoofdpijn baat hebben bij veranderingen in levensstijl en zelfzorgmaatregelen.

Levensstijlveranderingen

Veranderingen in levensstijl kunnen helpen de symptomen van chronische hoofdpijn te verminderen en toekomstige hoofdpijnaanvallen te voorkomen. Enkele nuttige aanpassingen zijn:

• Beperk de cafeïne-inname
• Zorg voor regelmatige lichaamsbeweging
• Stop met roken of begin er niet mee
• Verminder stress
• Drink veel water
• Krijg voldoende nachtrust

Andere nuttige maatregelen zijn:

• Een consistent slaappatroon bevordert een goede nachtrust en kan hoofdpijn verminderen.
• Het vermijden van triggerfactoren zoals bepaalde voedingsmiddelen, cafeïne of alcohol kan hoofdpijnaanvallen helpen voorkomen.
• Het bijhouden van een hoofdpijndagboek kan helpen bij het identificeren van triggers en het monitoren van de voortgang van de behandeling.

Zelfzorgstrategieën

Zelfzorg speelt een belangrijke rol bij het beheer van chronische hoofdpijn. Naast de bovengenoemde veranderingen in levensstijl kunnen de volgende strategieën nuttig zijn:

• Leer ontspanningstechnieken zoals diepe ademhaling, meditatie of yoga om stress te verminderen.
• Pas ergonomische verbeteringen toe op je werkplek om een goede houding te bevorderen en spanning te verminderen.
• Voorkom overmatige blootstelling aan schermen door regelmatig pauzes te nemen en scherminstellingen aan te passen om vermoeidheid te verminderen.
• Overweeg het gebruik van ontspannende middelen zoals warme kompressen of massages om spierspanning te verlichten.

Het omgaan met chronische hoofdpijn kan een aanzienlijke emotionele belasting zijn, en het zoeken naar ondersteuning kan bijdragen aan een beter algemeen welzijn.

Verwijzingen naar specialistische zorg

In sommige gevallen kan het nodig zijn om een specialist te raadplegen voor een uitgebreide evaluatie en behandeling van chronische dagelijkse hoofdpijn:

• Neuroloog voor beoordeling en behandeling van neurologische oorzaken van hoofdpijn.
• Reumatoloog voor beoordeling van mogelijke auto-immuun of inflammatoire aandoeningen die hoofdpijn kunnen veroorzaken.
• Klinisch psycholoog of psychiater voor behandeling van psychologische factoren en stressgerelateerde hoofdpijn.

Een specialist kan aanvullende diagnostische tests uitvoeren en behandelingsopties voorstellen die mogelijk niet beschikbaar zijn via algemene medische zorg.

Educatie en preventie

Voor patiënten met chronische dagelijkse hoofdpijn is educatie een belangrijk aspect van zelfzorg en preventie:

• Het begrijpen van de aard van hun hoofdpijn en de mogelijke triggers kan patiënten helpen bij het nemen van preventieve maatregelen.
• Het leren van effectieve technieken voor pijnbeheersing en stressmanagement kan bijdragen aan het verminderen van hoofdpijnklachten.
• Informatie over de juiste manier om pijnstillers te gebruiken en de risico's van overmatig gebruik kan helpen bij het voorkomen van reboundhoofdpijn.

Langdurige opvolging en monitoring

Chronische dagelijkse hoofdpijn vereist vaak voortdurende monitoring en opvolging om de effectiviteit van de behandeling te beoordelen en aanpassingen te maken indien nodig:

• Regelmatige afspraken met de zorgverlener om de voortgang te evalueren en eventuele veranderingen in symptomen te bespreken.
• Aanpassing van het behandelplan op basis van de respons van de patiënt op therapieën en medicijnen.
• Evaluatie van levensstijl- en zelfzorgstrategieën om te bepalen of verdere aanpassingen nodig zijn.

Door een proactieve benadering van behandeling en opvolging kunnen patiënten beter omgaan met chronische dagelijkse hoofdpijn en hun levenskwaliteit verbeteren.

Lees verder

• Cervicogene hoofdpijn: Eenzijdige pijn afkomstig uit nek
• Reboundhoofdpijn: Hoofdpijn door medicatie voor hoofdpijn
• Migraine: Aanvallen van een aura en/of eenzijdige hoofdpijn
• Spanningshoofdpijn: Oorzaken, symptomen en behandeling
• Eenzijdige hoofdpijn: Oorzaken van hoofdpijn aan één zijde