Posterieure uveïtis: Oogontsteking van netvlies en vaatvlies

De uvea is de medische term voor de middelste laag van het oog. Posterieure uveïtis (uveïtis posterior, choroïditis, chorioretinitis) is een ernstige ontsteking van het achterste gedeelte van de uvea. De oogontsteking tast het netvlies (retina) en het vaatvlies (choroïdea) aan. Dit zijn lagen achter in het oog. Door dit type oogontsteking gaan patiënten vervormd zien, wazig zien of bewegende objecten zien in het gezichtsveld. Een snelle medicamenteuze behandeling is nodig om verlies van gezichtsvermogen te voorkomen. Ondanks de snelle behandeling komen af en toe oogcomplicaties voor. Uveïtis posterior geneest meestal langzaam en kan vaak terugkeren.

• Epidemiologie
• Prevalentie en demografie
• Regionale verschillen
• Mechanisme
• Ontstekingsproces
• Rol van immuunmediatoren
• Oorzaken en soorten uveïtis
• Risicofactoren van ontsteking van het achterste deel van de uvea
• Auto-immuunziekten
• Infecties
• Risicogroepen
• Patiënten met systemische aandoeningen
• Immunogecompromitteerde patiënten
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Visusklachten
• Pijn en roodheid
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose van uveïtis posterior
• Behandeling en herstel
• Risico op herhaling
• Complicaties van oogontsteking van netvlies en vaatvlies
• Preventie van posterieure uveïtis
• Vaccinatie en infectiebeheer
• Behandeling van systemische aandoeningen
• Contactgroep
• Praktische tips voor het omgaan met posterieure uveïtis
• Zorg voor medische behandeling
• Volg je controleafspraken bij de oogarts
• Bescherm je ogen tegen fel licht
• Pas je levensstijl aan tijdens de behandeling
• Houd de symptomen in de gaten
• Gebruik voorgeschreven oogdruppels volgens instructies
• Ondersteun jezelf mentaal en emotioneel
• Vermijd infecties

Epidemiologie

Prevalentie en demografie

Posterieure uveïtis is verantwoordelijk voor ongeveer 10-15% van alle gevallen van uveïtis en is een belangrijke oorzaak van verminderde gezichtsscherpte. De aandoening komt voor in alle leeftijdsgroepen, maar heeft een piekincidentie bij jongvolwassenen en mensen van middelbare leeftijd.

Regionale verschillen

De prevalentie varieert wereldwijd, afhankelijk van geografische en omgevingsfactoren. In tropische gebieden wordt de aandoening vaak geassocieerd met infectieuze oorzaken zoals toxoplasmose, terwijl in westerse landen niet-infectieuze auto-immuunziekten zoals sarcoïdose en Behçet vaker een rol spelen.

Mechanisme

Ontstekingsproces

Posterieure uveïtis ontstaat door een ontstekingsreactie in het vaatvlies en/of netvlies. Deze ontsteking kan worden veroorzaakt door een infectieus agens, een auto-immuunreactie, of idiopathische factoren. De resulterende weefselschade leidt tot visusverlies en soms tot blijvende blindheid.

Rol van immuunmediatoren

Cytokines zoals tumor necrosis factor (TNF) en interleukines spelen een belangrijke rol in het pathologische proces. Bij auto-immuunziekten treedt een ontregeling op van het immuunsysteem, wat resulteert in een chronische ontstekingsrespons die het oogweefsel aantast.

Oorzaken en soorten uveïtis

De uvea is een relatief dikke, sterke laag vezelachtig weefsel die de oogbol omsluit en beschermt. Het bestaat uit drie delen: de iris, het straallichaam en het vaatvlies. Er zijn drie soorten uveïtis, ingedeeld volgens het deel van de uvea dat is aangetast.

• Anterieure uveïtis (uveïtis anterior, iritis) tast het voorste deel van het oog aan, met name de iris (een deel van de voorkant van het oog).
• Intermediaire uveïtis (pars planitis of cyclitis) verwijst naar ontsteking van weefsels in het gebied net achter de iris en de ooglens.
• Posterieure uveïtis (choroïditis) staat voor een ontsteking van het vaatvlies, het achterste deel van de uvea. Posterieure uveïtis tast het netvlies en/of de oogzenuw aan en kan mogelijk leiden tot een permanent verlies van het gezichtsvermogen. Posterieure uveïtis kan het gevolg zijn van een infectie (uit het verleden), een auto-immuunziekte, een oogtrauma, een allergie of kanker. Soms is de oorzaak van uveïtis posterior niet bekend. Dit type oogontsteking kan geïsoleerd optreden of onderdeel zijn van een systemische aandoening.

Risicofactoren van ontsteking van het achterste deel van de uvea

Risicofactoren voor posterieure uveïtis zijn onder meer auto-immuunziekten, infecties, blootstelling aan huisdieren, rauw of onvoldoende gaar vlees of besmet water, een verzwakt immuunsysteem en het HLA-A29-gen.

Auto-immuunziekten

Auto-immuunaandoeningen die gekoppeld zijn aan de oogontsteking van het netvlies en vaatvlies omvatten:

• granulomatose met polyangiitis
• het syndroom van Behcet (aandoening met onder andere zweren en uveïtis)
• polyartritis nodosa (bloedvatziekte met schade aan slagaders)
• psoriasis (chronische huidziekte met droge huid en schilfers)
• reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen)
• sarcoïdose (aandoening met symptomen aan ogen, longen, huid en zenuwstelsel)
• spondylitis ankylopoetica (ziekte van Bechterew: blijvende gewrichtsontsteking)

Infecties

Bepaalde infecties verhogen ook de kans op het krijgen van uveïtis posterior.

• de ziekte van Lyme (bacteriële infectie veroorzaakt door een tekenbeet)
• syfilis (bacteriële infectie veroorzaakt door seksueel contact)
• tuberculose (bacteriële infectie met longproblemen)
• congenitale toxoplasmose (infectie bij baby's)
• congenitale rubella (aangeboren rodehond)
• het congenitaal cytomegalovirus
• hiv / aids

Risicogroepen

Patiënten met systemische aandoeningen

Personen met bekende auto-immuunziekten of systemische infecties hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van posterieure uveïtis. Deze groep vereist een multidisciplinaire aanpak voor optimale zorg.

Immunogecompromitteerde patiënten

Patiënten met HIV, transplantatie-ontvangers, of mensen die immunosuppressiva gebruiken, lopen een groter risico vanwege hun verzwakte immuunsysteem, wat het lichaam vatbaarder maakt voor infecties.

Symptomen

Uveïtis posterior tast één of beide ogen aan. De oogontsteking van het netvlies en vaatvlies leidt tot tal van symptomen zoals bijvoorbeeld:

• een gevoel van vonken of lichtflitsen zien (fotopsie)
• een overgevoeligheid voor licht (fotofobie) (subtieler dan anterieure uveïtis)
• een verminderd kleurenzicht
• een verminderd nachtzicht
• een verlies van het gezichtsvermogen
• een wazig gezichtsvermogen (subtieler dan anterieure uveïtis)
• meestal geen oogpijn
• objecten vervormd zien (metamorfopsie)
• overmatig tranende ogen
• roodheid in het oog (subtieler dan anterieure uveïtis)
• zwevende objecten, vlokjes, vliegjes, schilfers, wolken in het gezichtsveld zien (floaters)

Alarmsymptomen

Visusklachten

Een plotselinge of geleidelijke afname van het zicht, vaak gepaard met wazigheid of donkere vlekken (floaters), is een belangrijk alarmsymptoom. Patiënten melden ook fotofobie en verhoogde lichtgevoeligheid.

Pijn en roodheid

Hoewel minder uitgesproken dan bij anterieure uveïtis, kan er milde pijn en roodheid aanwezig zijn. Ernstige symptomen zoals hevige pijn en intense roodheid kunnen wijzen op complicaties zoals secundaire glaucoom.

Diagnose en onderzoeken

De oogarts bevraagt de patiënt over zijn symptomen en heeft daarnaast een medische geschiedenis nodig. Vervolgens voert hij een oogonderzoek uit. Ter voorbereiding op een volledig oogonderzoek plaatst hij oogdruppels in de ogen. Deze oogdruppels verdoven de ogen en verwijden de pupillen (mydriatica). De spleetlamp, een speciale microscoop om het oog te onderzoeken, richt een krachtige lichtstraal in het oog. Op deze manier is de oogarts in staat om het hoornvlies en andere oogstructuren te onderzoeken. De oogarts meet mogelijk ook de oogdruk, een oogtest die in medische termen bekend staat als een tonometrie. Om een mogelijke onderliggende oorzaak van posterieure uveïtis te bepalen, volgt ook een bloedonderzoek. Röntgenfoto's van de borstkas kunnen sarcoïdose of tuberculose onthullen. Beeldvormende onderzoeken van de hersenen of een lumbale punctie (ruggenprik: onderzoek van het hersenvocht) zijn geïndiceerd bij een onderliggend probleem aan het centrale zenuwstelsel of bij een systemische oorzaak.

Behandeling

De behandeling van uveïtis posterior is gericht op het verlichten van de symptomen. Het is belangrijk om de adviezen van de oogarts op te volgen om complicaties of herhaling te voorkomen. Een behandeling van het onderliggende probleem is nodig. Verder kan de arts mogelijk medicijnen inzetten zoals:

• biologische responsmodificatoren om de immuunrespons te veranderen
• medicijnen die de effecten van het immuunsysteem onderdrukken (immunosuppressiva)
• medicijnen om infecties te behandelen (indien aanwezig)
• orale (via de mond ingenomen) corticosteroïden, intraveneuze (via een ader toegediende) corticosteroïden of corticosteroïde-injecties om ontstekingen onder controle te krijgen

Prognose van uveïtis posterior

Behandeling en herstel

Bij tijdige diagnose en adequate behandeling, zoals het gebruik van corticosteroïden en immunomodulatoren, is de prognose over het algemeen gunstig. Onbehandeld kan de aandoening leiden tot blijvende blindheid.

Risico op herhaling

Chronische of terugkerende posterieure uveïtis komt vaak voor, vooral bij patiënten met systemische ziekten. Regelmatige opvolging en preventieve medicatie zijn noodzakelijk om herhaling te voorkomen.

Complicaties van oogontsteking van netvlies en vaatvlies

Het zeldzaamste type uveïtis leidt vaak tot verlies van gezichtsvermogen omdat de oogontsteking littekens op het netvlies kan veroorzaken. Dit kan het gevolg zijn van oogcomplicaties. Glaucoom en cataract (staar) zijn mogelijke complicaties van langdurig gebruik van systemische corticosteroïden. Ook een netvliesloslating is een mogelijke complicatie van posterieure uveïtis. Vroege opsporing en behandeling van dit type oogontsteking zijn belangrijk om het risico op een permanent verlies van het gezichtsvermogen te verminderen.

Preventie van posterieure uveïtis

Vaccinatie en infectiebeheer

Preventie van infecties door vaccinaties (bijvoorbeeld voor tuberculose) en hygiënische maatregelen kan het risico op posterieure uveïtis verminderen.

Behandeling van systemische aandoeningen

Adequate controle van auto-immuunziekten en andere systemische aandoeningen, door medicatie en monitoring, kan de kans op oogcomplicaties minimaliseren.

Contactgroep

De patiëntenvereniging Uveïtis is een onderdeel van de Oogvereniging. Via deze contactgroep krijgen patiënten informatie en is het mogelijk om contact uit te wisselen met lotgenoten.

Praktische tips voor het omgaan met posterieure uveïtis

Posterieure uveïtis is een ontsteking van het achterste deel van de oogkamer, inclusief het vaatvlies en het netvlies, en kan leiden tot ernstige visusproblemen. Het kan verschillende oorzaken hebben, zoals infecties, auto-immuunziekten of verwondingen. Als je deze aandoening hebt, zijn er verschillende dingen die je kunt doen om de symptomen te beheersen en het herstel te bevorderen. Hier volgen enkele nuttige tips.

Zorg voor medische behandeling

Het is essentieel om snel medische hulp in te schakelen als je symptomen van posterieure uveïtis ervaart, zoals wazig zicht, pijn, of lichtgevoeligheid. Je arts zal mogelijk ontstekingsremmers voorschrijven, zoals corticosteroïden, en je moet deze volgens de aanwijzingen gebruiken. Indien nodig kunnen aanvullende behandelingen, zoals immunosuppressiva, worden voorgesteld om de onderliggende oorzaak van de ontsteking aan te pakken. Het is belangrijk om je arts te raadplegen voor een nauwkeurige diagnose en behandeling.

Volg je controleafspraken bij de oogarts

Aangezien posterieure uveïtis de ogen aantast, is het belangrijk om regelmatig controleafspraken bij de oogarts bij te wonen. Je arts zal je oogdruk en het netvlies regelmatig controleren om te voorkomen dat er blijvende schade aan je gezichtsvermogen ontstaat. Bij complicaties zoals abcesvorming of verhoogde oogdruk is vroege detectie cruciaal voor het behoud van je zicht.

Bescherm je ogen tegen fel licht

Posterieure uveïtis kan gepaard gaan met verhoogde gevoeligheid voor licht, ook wel fotofobie genoemd. Dit kan de pijn verergeren, dus het is belangrijk om je ogen te beschermen tegen fel licht. Draag zonnebrillen met UV-bescherming wanneer je naar buiten gaat en vermijd direct zonlicht. Dit kan helpen om je symptomen te verlichten en verdere irritatie te voorkomen.

Pas je levensstijl aan tijdens de behandeling

Tijdens de behandeling van posterieure uveïtis is het belangrijk om jezelf goed te verzorgen. Vermijd roken en overmatige alcoholconsumptie, aangezien dit je herstel kan vertragen. Eet een evenwichtig voedingspatroon, rijk aan antioxidanten en vitamine A, C, en E, die gunstig kunnen zijn voor je ooggezondheid. Zorg er ook voor dat je voldoende rust neemt om je immuunsysteem te ondersteunen en je lichaam de kans te geven om te herstellen.

Houd de symptomen in de gaten

Let goed op veranderingen in je symptomen. Als je merkt dat je zicht verder verslechtert, of als je nieuwe symptomen ervaart, zoals toenemende pijn of een verandering in de vorm van je gezichtsveld, neem dan onmiddellijk contact op met je arts. Vroege tussenkomst is essentieel om complicaties, zoals netvliesbeschadiging of borstkanker-gerelateerde oogproblemen, te voorkomen.

Gebruik voorgeschreven oogdruppels volgens instructies

Je arts zal waarschijnlijk oogdruppels voorschrijven om de ontsteking te verminderen en de symptomen te verlichten. Het is belangrijk om de druppels precies volgens de aanwijzingen van je arts te gebruiken. Sla geen doses over en gebruik de druppels gedurende de aanbevolen periode, zelfs als je symptomen verbeteren. Dit helpt om heroplevingen van de ontsteking te voorkomen.

Ondersteun jezelf mentaal en emotioneel

Leven met een aandoening zoals posterieure uveïtis kan emotioneel belastend zijn, vooral wanneer het je gezichtsvermogen beïnvloedt. Het is belangrijk om je mentale en emotionele welzijn te ondersteunen door steun te zoeken bij vrienden, familie, of een therapeut. Als je moeite hebt om om te gaan met de aandoening, overweeg dan psychologische ondersteuning, zoals mentale gezondheid zorg, om je beter te voelen en je herstelproces te ondersteunen.

Vermijd infecties

Als je voorgeschreven medicijnen gebruikt, zoals immunosuppressiva, is het belangrijk om voorzichtig te zijn met infecties, aangezien deze je herstel kunnen vertragen. Was regelmatig je handen, vermijd contact met zieke mensen en zorg ervoor dat je vaccinaties up-to-date zijn. Een gezonde levensstijl helpt je immuunsysteem sterk te blijven en je herstel te bevorderen.

Lees verder

• Chorioretinitis: Ontsteking vaatvlies en netvlies in het oog
• Uveïtis: Ontsteking uvea, middelste laag oog (oogontsteking)
• Anterieure uveïtis: Oogontsteking van straallichaam en iris
• Oogontsteking: Oorzaken en symptomen van ontstoken ogen
• Intermediaire uveïtis: Oogontsteking met ontstoken glasvocht