Dik, plakkerig speeksel: Oorzaken van kleverig slijm in mond
Speeksel zorgt ervoor dat voedsel wordt afgebroken, voedselresten van de tanden worden gespoeld en de mond wordt beschermd tegen een infectie. In bepaalde omstandigheden voelt het speeksel echter plotseling dik of plakkerig aan. Kleverig speeksel treedt bijvoorbeeld op bij een kankerbehandeling of een verstopte neus, maar ook andere oorzaken zijn bekend. Door het dik speeksel ontstaan sneller slik- en spraakproblemen. Dankzij enkele thuisremedies is het vaak mogelijk om het speeksel weer gezond te maken, al is in een aantal situaties medisch advies en een professionele medische behandeling wel noodzakelijk.
Aandoeningen en kleverig slijm
Auto-immuunziekten
Sommige
auto-immuunziekten zoals het
syndroom van Sjögren (aandoening met
droge ogen,
droge mond en
droge keel) gaan mogelijk gepaard met plakkerig
speeksel.
Diabetes mellitus en verhoogde bloedsuikerspiegel
Wanneer de bloedsuikerspiegel hoog (
hyperglykemie) of instabiel is bij
suikerziekte, leidt dit tot een droge
mond, wat dik speeksel veroorzaakt.
Gastro-enteritis
Gastro-enteritis (
maagdarminfectie/buikgriep) tast soms de speekselproductie aan, waardoor de consistentie dikker wordt.
Gastro-oesofageale refluxziekte
Bij
gastro-oesofageale reflux gaat zuur dat geproduceerd is door de
maag terug naar boven door de
slokdarm, zodat de mond extra speeksel produceert om de zuurgraad te bestrijden.
Hoesten en verkoudheid
Door een
verkoudheid,
griep of een andere luchtweginfectie, wordt er extra
slijm geproduceerd, wat dik speeksel met zich meebrengt.
Mondspruw (orale candidiasis)
Mondspruw (orale
candidiasis) is het gevolg van een infectie met de schimmel candida. Hierdoor kampt de patiënt met dik slijm in de mond en
witte vlekken in de mond. Een
antischimmelmedicijn is nodig om deze schimmelinfectie te behandelen.
Motorneuronaandoening
Bij een
motorneuronziekte, zoals
ALS, ontstaat progressieve spierzwakte. Hierdoor kampen patiënten met
slikproblemen, dik speeksel en een slijmophoping in de luchtwegen.
Mucoviscidose
Bij de genetische aandoening
mucoviscidose (taaislijmziekte) produceert het lichaam abnormaal dik en plakkerig slijm, waardoor de organen gaan verstoppen.
Postnasale infusie
De keel en
neus produceren slijm zodat ze vreemde stoffen weg kunnen filteren, de neusslijmvliezen vochtig kunnen houden en infecties kunnen bestrijden. Af en toe produceert het lichaam overtollig speeksel. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij een verkoudheid of
allergie. Patiënten met
postnasale infusie (overtollige slijmen in de achterkant van de keel =
keelslijmen) of een
verstopte neus gaan sneller
door de mond ademen waardoor de mond uitdroogt en het speeksel verdikt.
Seizoensgebonden allergieën
Als dik speeksel alleen aanwezig is in bepaalde periodes van het jaar, resulteert dit mogelijk uit seizoensgebonden allergieën. Meestal loopt het allergieseizoen van mei tot september, maar winterallergieën waarbij kleverig slijm optreedt, zijn ook mogelijk.

Sporten leidt mogelijk tot overmatig zweten en uitdroging, wat de kans op kleverig slijm in de mond verhoogt /
Bron: Skeeze, PixabayUitdroging
Kleverig, dik speeksel wijst soms op
uitdroging (dehydratie). Als een patiënt uitgedroogd is, neemt het lichaam niet genoeg water op om het verloren vocht te vervangen, of verliest het lichaam te veel vocht. Enkele veel voorkomende oorzaken van uitdroging bij jonge kinderen zijn bijvoorbeeld ernstige
diarree en ernstig
braken. Bijkomende oorzaken van uitdroging zijn onder meer
overmatig zweten, wat optreedt bij onvoldoende vochtinname tijdens het sporten op een zeer warme dag, evenals
overmatig plassen, wat optreedt bij het gebruik van bepaalde
medicijnen.
Verstopt speekselkanaal
De speekselkanalen zijn de kleine kanalen die speeksel door de mond pompen. Als ze geblokkeerd raken, bijvoorbeeld door een
speekselkliersteen (
pijn en zwelling in de mond en het
gezicht), neemt de speekselstroom af. Dit leidt mogelijk tot een droge mond en een dikker aanvoelend speeksel.
Verstopte neus
Een verstopte neus ontstaat bijvoorbeeld door
allergieën of een verkoudheid. Ook een verstopte neus leidt mogelijk tot plakkerig speeksel. Wanneer de patiënt met een verstopte neus naar bed is gegaan, ontwaakt hij de volgende dag vaak met een droge, plakkerige mond die bedekt is met slijm. Een verstopte neus dwingt een patiënt om vaak te ademen met de mond open (mondademhaling). De mond droogt hierdoor uit, wat resulteert in dikker en meer plakkeriger speeksel dan normaal.
Zwangerschap
Tijdens de zwangerschap gebeuren
hormonale veranderingen waardoor plakkerig slijm tot stand komt. Sommige vrouwen krijgen zelfs te maken met extreem veel speekselvloed (
kwijlen).
Omgevingsfactoren

Kleverig slijm in de mond is mogelijk een bijwerking van het gebruik van bepaalde medicijnen /
Bron: Stevepb, PixabayMedicijnen
Sommige medicijnen veroorzaken als bijwerking een droge mond zoals
Het is bijgevolg belangrijk om voldoende water te drinken bij medicatie die mogelijk deze bijwerking heeft.
Radiotherapie
Patiënten die
radiotherapie ondergaan op het hoofd of de nek voor de
behandeling van kanker, ervaren mogelijk een droge mond en dikker speeksel. Deze
kankerbehandeling irriteert mogelijk de speekselklieren, waardoor patiënten ofwel minder speeksel produceren ofwel een dikker, plakkeriger speeksel produceren.

Roken leidt mogelijk tot dik speeksel /
Bron: Geralt, PixabayRoken
Roken irriteert de binnenwand van de bovenste luchtwegen, waardoor de slijmproductie toeneemt. Hierdoor hebben
rokers het gevoel dat er iets plakkerigs in de mond en keel zit. Een
hoest met slijm komt ook voor bij sommige rokers.
Symptomen geassocieerd met dik speeksel
Patiënten die kleverig speeksel hebben, voelen zich mogelijk zeer ongemakkelijk. De mond lijkt vol slijm te zitten. Daarnaast verschijnen mogelijk volgende tekenen: spraakproblemen, slikproblemen, eetproblemen en soms
ademhalingsproblemen. Het dikker speeksel draagt tevens bij aan andere problemen in de mond. Wanneer speeksel dun en vrij stromend is, worden bacteriën van de tanden weggespoeld, wat het risico op tandvleesaandoeningen of andere infecties vermindert. Een droge mond vol dik speeksel verhoogt echter het risico op
tandbederf en andere mondaandoeningen.
Behandeling van plakkerig speeksel in de mond
Professionele medische zorg
Het is vooreerst belangrijk om met de (tand)arts contact op te nemen om de oorzaak te achterhalen van het kleverig speeksel. Dit geldt vooral bij een aanhoudend probleem zonder bekende oorzaak. De (tand)arts behandelt de onderliggende oorzaak, zet (andere) medicatie in, schrijft speekselvervangers voor als de speekselklieren zijn verwijderd, beveelt een operatie aan en/of zet een andere passende behandeling in.
Zelfzorg

Dagelijks voldoende water drinken is belangrijk /
Bron: Jarmoluk, Pixabay Voeding
Volgende voedingsadviezen verdunnen het slijm:
- ananas of papaja eten om speeksel te verdunnen
- geen dik, plakkerig voedsel nuttigen, zoals notenboter
- kleine hapjes consumeren en goed kauwen
- meer voedsel eten dat zacht is of een hoog vochtgehalte heeft
- minstens tien kopjes water of andere vloeistoffen per dag drinken (maar geen alcohol en cafeïnehoudende dranken); traag en vaak drinken is nodig zodat het speeksel niet wordt weggespoeld
- op suikervrij snoep, kauwgom of ijsblokjes zuigen om de speekselvloed te bevorderen
- voedsel met bouillon of soep bevochtigen
Andere
Een aantal andere tips zijn voorhanden:
- allergenen en andere mogelijke uitlokkende factoren van een allergie vermijden
- de juiste tand- en mondhygiëne hanteren, zoals regelmatig de tanden poetsen en flossen
- een luchtbevochtiger gebruiken om de kamer te bevochtigen
- met een handdoek over het hoofd over een dampende kom met heet water te leunen om dik speeksel los te maken
- sigaretten vermijden; deze dragen bij aan een droge mond
Lees verder