Gangreen van Fournier: Weefselversterf van & rond genitaliën

Gangreen van Fournier is een ernstige aandoening waarbij het lichaamsweefsel van de geslachtsorganen en het omliggende gebied afsterft (necrose). Dit komt meestal door een belemmerde bloedstroom of een infectie. Patiënten ervaren pijn en zwelling in het genitale gebied. De arts start onmiddellijk een agressieve behandeling met antibiotica en voert vaak meerdere operaties uit om de verspreiding van de infectie te stoppen. De vooruitzichten zijn afhankelijk van de leeftijd van de patiënt en de ernst van de ziekte, maar de mortaliteit is vrij hoog. De aandoening is vernoemd naar Jean Fournier, een Franse dermatoloog (1832–1915) die de ziekte voor het eerst in de medische literatuur beschreef in 1883.

• Synoniemen
• Mechanisme
• Epidemiologie van de aandoening
• Oorzaken van gangreen van Fournier
• Risicofactoren van weefselversterf in het genitale gebied
• Risicogroepen
• Symptomen: Pijn en vieze geur aan en rond de genitaliën
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling via antibiotica en chirurgie
• Dringende behandeling
• Bij een stabiele infectie
• Hyperbare zuurstoftherapie
• Prognose van afstervende weefsels
• Impact op de kwaliteit van leven
• Complicaties
• Preventie
• Praktische tips voor het leven met gangreen van Fournier
• Zorg goed voor je wonden en infecties
• Volg strikt je medische controleafspraken
• Zorg goed voor je mentale gezondheid
• Volg een evenwichtig voedingspatroon
• Zorg voor een goede hygiëne en vermijden van besmetting
• Leer omgaan met pijn en ongemak
• Blijf alert op tekenen van complicaties
• Misvattingen rond gangreen van Fournier
• Gangreen van Fournier komt alleen voor bij oudere mannen
• Gangreen van Fournier is altijd het gevolg van een open wond
• De symptomen van gangreen van Fournier zijn altijd meteen duidelijk
• Gangreen van Fournier kan alleen worden behandeld met antibiotica
• Gangreen van Fournier komt alleen voor als gevolg van seksueel overdraagbare infecties (SOA's)
• Gangreen van Fournier komt altijd snel tot ontwikkeling
• Een operatie is altijd noodzakelijk voor herstel van gangreen van Fournier
• Mannen zijn het enige risicogroep voor gangreen van Fournier

Synoniemen

Gangreen van Fournier is ook bekend als:

• Fasciitis necroticans volgens Fournier
• Fournier gangreen
• Necrotiserende fasciitis van perineum en scrotum
• Peracute gangreneuze bacteriële cellulitis van het scrotum
• Perineaal gangreen
• Scrotaal gangreen

Mechanisme

Gangreen van Fournier is een zeldzame, maar ernstige vorm van necrotiserende fasciitis die zich meestal manifesteert in het perineum, de geslachtsorganen en de buik. Het mechanisme achter deze aandoening is complex en wordt gekarakteriseerd door een versnelde infectie die snel weefsel afbreekt door de werking van bacteriën en andere micro-organismen. Het proces wordt vaak aangedreven door een combinatie van infectie, verminderde bloedtoevoer en een snel voortschrijdend ontstekingsproces.

Micro-organismen en infectie
Gangreen van Fournier wordt vaak veroorzaakt door een polymicrobiële infectie. Dit betekent dat een verscheidenheid aan bacteriën betrokken is, waaronder zowel aerobe als anaerobe bacteriën. De meest voorkomende veroorzakers zijn onder andere Escherichia coli, Bacteroides en Clostridium species. Deze bacteriën komen vaak uit de darmflora, wat verklaart waarom de aandoening vaak wordt gezien in gevallen met onderliggende aandoeningen zoals diabetes mellitus, alcoholmisbruik, of verwondingen aan de genitale en anorectale regio.

Verminderde doorbloeding en ischemie
Een ander belangrijk mechanisme bij gangreen van Fournier is verminderde bloeddoorstroming (ischemie), wat resulteert in een afname van de zuurstofvoorziening naar het getroffen weefsel. Door de verminderde circulatie kunnen de bacteriën zich snel verspreiden, wat leidt tot weefselnecrose. De combinatie van infectie en ischemie leidt tot de progressieve dood van huid, spieren en onderliggend weefsel.

Systeemische ontstekingsreactie en septische shock
De infectie kan snel escalerende systemische effecten veroorzaken, zoals sepsis en septische shock. De ernstige ontstekingsreactie van het lichaam op de infectie resulteert in de vrijlating van cytokinen, die verder bijdragen aan het weefselbeschadiging en de progressie van het gangreen. De ontstekingsreactie kan leiden tot orgaanfalen, wat de prognose van de patiënt aanzienlijk verergert.

Epidemiologie van de aandoening

Gangreen van Fournier is zeldzaam. Mannen zijn tien keer vaker aangetast dan vrouwen door deze vorm van gangreen (afsterven van weefsel met veranderingen aan de huid). Meestal treft de ziekte mannen tussen de vijftig en zestig jaar. Soms krijgen vrouwen en zeer sporadisch ook kinderen te maken met de ziekte. Volgens Simpto.nl krijgen in Nederland jaarlijks tien tot vijftien patiënten de diagnose van weefselversterf van en rond de genitaliën.

Oorzaken van gangreen van Fournier

De aandoening is een vorm van necrotiserende fasciitis, een ernstige aandoening die snel zachte weefsels (spieren, zenuwen en bloedvaten) kan vernietigen. Gangreen van Fournier ontstaat door een gebrek aan bloedstroom of door een infectie (meestal bacterieel, soms viraal of schimmels). Deze ziekteverwekkers komen het lichaam binnen via een huidwond. In sommige gevallen is de oorzaak onduidelijk, maar meestal veroorzaken de volgende aandoeningen, infecties en omgevingsfactoren de ziekte:

• Brandwonden
• Diverticulitis
• Anorectaal abces (verzameling van pus rond anus en rectum)
• Besnijdenis
• Blaasontsteking (cystitis)
• Chirurgische incisie (insnijding)
• Hysterectomie (chirurgische verwijdering van de baarmoeder)
• Inflammatoire darmaandoening
• Insectenbeet
• Piercing in het genitale gebied
• Urineweginfectie
• Hidradenitis suppurativa (chronische huidziekte)
• Penisimplantaten
• Rectale kanker

Risicofactoren van weefselversterf in het genitale gebied

De volgende aandoeningen en omgevingsfactoren verhogen het risico op gangreen van Fournier:

• Alcoholmisbruik
• Diabetes mellitus (suikerziekte)
• Hiv-infectie
• Trauma aan het genitale gebied
• Uiterste leeftijd
• Verzwakt immuunsysteem
• Gebruik van corticosteroïden, immunosuppressiva, en chemotherapie
• Leukemie
• Levercirrose
• Morbide obesitas (ernstige obesitas)
• Systemische lupus erythematosus (auto-immuunaandoening)
• Ondervoeding
• Ziekte van Crohn (aandoening met diarree en buikpijn)

Risicogroepen

Gangreen van Fournier komt voor bij patiënten van alle leeftijden, maar er zijn verschillende risicofactoren die het ontstaan van de aandoening bevorderen. De meeste gevallen worden aangetroffen bij mannen, met name diegenen met onderliggende chronische aandoeningen die de immuniteit of de bloedcirculatie beïnvloeden.

Diabetes mellitus
Patiënten met diabetes mellitus vormen een risicogroep voor het ontwikkelen van gangreen van Fournier, vanwege hun verhoogde risico op infecties en verminderde circulatie naar de perifere weefsels. Diabetes kan leiden tot een verzwakt immuunsysteem en neuropathie, waardoor infecties gemakkelijker het lichaam kunnen binnendringen en zich snel kunnen verspreiden.

Alcoholmisbruik
Patiënten met alcoholmisbruik lopen een verhoogd risico op gangreen van Fournier, omdat alcoholgebruik kan leiden tot immunosuppressie, een verhoogde vatbaarheid voor infecties, en vasculaire problemen. Dit draagt bij aan de snelle progressie van de aandoening. Bovendien zijn alcoholmisbruik en slecht gewoontes in hygiëne vaak in verband gebracht met de ontwikkeling van perineale infecties.

Immuunsysteemstoornissen en ondervoeding
Patiënten met verminderde immuniteit, bijvoorbeeld als gevolg van hiv-infectie of chemotherapie, hebben een verhoogd risico op infecties zoals gangreen van Fournier. Ondervoeding kan eveneens bijdragen aan een zwakker immuunsysteem, wat de kans op het ontwikkelen van ernstige infecties verhoogt.

Symptomen: Pijn en vieze geur aan en rond de genitaliën

Bij gangreen van Fournier ontstaat een infectie in de testikels, de penis of het perineum (gebied tussen balzak en anus bij mannen en tussen anus en vulva bij vrouwen). Het weefselversterf breidt zich erg snel (binnen enkele uren) uit naar de dijen, de buik en de borst. In het beginstadium voelt de patiënt zich ongemakkelijk. De patiënt ervaart vervolgens matige pijn (bijvoorbeeld testikelpijn) en zwelling met blaarvorming in de geslachtsdelen of het genitale gebied. Het getroffen huidweefsel heeft tevens een onaangename geur en de kleur verandert van rood naar zwart. Andere symptomen zijn anemie (bloedarmoede), koorts, koude rillingen en uitdroging (dehydratie). Zonder behandeling verergeren deze symptomen, en ook de pijn neemt toe. Hierdoor ontstaat ook een rotte geur van stervend weefsel. Wanneer de necrose (weefselversterf) vergevorderd is, neemt de pijn af omdat de gevoelszenuwen dan afgestorven zijn.

Alarmsymptomen

Gangreen van Fournier kan snel verergeren en vereist onmiddellijke medische aandacht. Het herkennen van alarmsymptomen is cruciaal voor een tijdige diagnose en behandeling. De symptomen beginnen vaak lokaal en kunnen snel uitmonden in systemische verschijnselen die de prognose ernstig kunnen beïnvloeden.

Ernstige pijn en zwelling in het perineum of genitaliën
Een van de eerste symptomen van gangreen van Fournier is plotselinge, ernstige pijn en zwelling in het perineum of de genitaliën. Deze pijn kan snel verergeren en is vaak een indicatie van de progressie van de infectie. De zwelling is meestal lokaal, maar kan zich uitbreiden naar de omliggende gebieden, zoals de buik of dijen.

Huidverkleuring en necrose
Naarmate de infectie zich ontwikkelt, kan de huid in het getroffen gebied een veranderde kleur vertonen, vaak van rood naar paars of zwart. Dit is een teken van weefselnecrose en duidt op de snelle dood van huid- en onderliggend weefsel. Het aangetaste gebied kan ook blaren of gasvorming vertonen, die het gevolg zijn van de activiteit van anaerobe bacteriën.

Systeemische symptomen van sepsis
Gangreen van Fournier kan snel overgaan in sepsis, wat een levensbedreigende situatie is. Symptomen van sepsis zijn onder andere koorts, tachycardie (versnelde hartslag), hypotensie (lage bloeddruk), verwarring of desoriëntatie en een algemeen gevoel van ziekte. Deze symptomen zijn een aanwijzing dat de infectie zich door het lichaam verspreidt en organen mogelijk worden aangetast.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek
Een arts bevraagt de patiënt eerst over de aanwezige symptomen. Hij doorloopt tevens de medische geschiedenis van de patiënt en voert daarna een grondig lichamelijk onderzoek uit. Het aanraken van het getroffen gebied veroorzaakt een krakend, knallend of knetterend geluid dat bekendstaat als ‘crepitaties’ (crepitus). Dit geluid is te wijten aan de wrijving van gas en weefsels die tegen elkaar aan bewegen.

Diagnostisch onderzoek
Om andere mogelijke oorzaken uit te sluiten, zijn beeldvormende onderzoeken zoals een echografie, een CT-scan en/of een röntgenfoto nodig. Verder is een bloedonderzoek nodig om een mogelijke infectie op te sporen en om de bloedstolling te controleren.

Differentiële diagnose
Andere aandoeningen die in eerste instantie lijken op gangreen van Fournier zijn onder andere:

• Balanitis (ontsteking van de eikel)
• Cellulitis (huidinfectie met rode en gezwollen huid)
• Epididymitis (pijnlijke ontsteking van de bijbal)
• Gasgangreen (bacteriële infectie met ophoping van gas)
• Hydrocele (vochtophoping in de balzak)
• Orchitis (ontsteking van de teelbal)
• Pyoderma gangrenosum (huidaandoening met pijnlijke huidzweren)
• Testiculaire torsie (draaiing van de teelbal)

Behandeling via antibiotica en chirurgie

Dringende behandeling

Een onmiddellijke agressieve behandeling is nodig. Een snelle behandeling biedt namelijk de meeste kans op herstel, terwijl onbehandeld ernstige complicaties kunnen ontstaan. De arts geeft de patiënt intraveneus (via een ader) antibiotica. Daarna voert hij een operatie uit om het dode en stervende weefsel te verwijderen zodat de infectie zich niet verder verspreidt. Deze operatietechniek staat bekend als een ‘chirurgisch debridement’. Gemiddeld genomen heeft een patiënt drie à vier operaties (debridementen) nodig om de infectie een halt toe te roepen. Bij ernstige gangreen van Fournier moet de arts mogelijk de penis of de testikels gedeeltelijk of zelfs geheel verwijderen.

Bij een stabiele infectie

Mogelijk is reconstructieve chirurgie vereist indien de infectie stabiel is. Verder moet de arts soms een colostomie uitvoeren, waarbij hij een nieuwe blijvende uitmonding van de dikke darm maakt, zodat de ontlasting de darmen kan verlaten via de buik (stoma). Voorts is mogelijk een suprapubische katheter (katheter boven de schaamstreek) nodig zodat urine het lichaam kan verlaten. Sommige patiënten hebben hyperbare zuurstoftherapie nodig. Hierbij krijgen ze zuivere zuurstof toegediend terwijl ze zich in een kamer onder druk bevinden. Dit vermindert de bloedvatschade en herstelt het genezingsproces. Is gangreen van Fournier ontstaan als gevolg van een verwonding, dan is een tetanusinjectie vereist.

Hyperbare zuurstoftherapie

Hyperbare zuurstoftherapie (HBOT) is een aanvullende behandeling die bij gangreen van Fournier wordt gebruikt. Hierbij wordt de patiënt in een drukcabine geplaatst en ademt hij zuivere zuurstof in. Deze behandeling verhoogt het zuurstofgehalte in het bloed, waardoor de genezing van het geïnfecteerde weefsel wordt bevorderd en verdere weefselschade wordt verminderd. Hoewel HBOT niet altijd standaard wordt toegepast, kan het in sommige gevallen bijdragen aan een betere prognose.

Prognose van afstervende weefsels

Naar schatting twintig tot veertig procent van de patiënten met gangreen van Fournier overlijdt als gevolg van complicaties, al kunnen de sterftecijfers nog hoger zijn. Hoe ouder de patiënt en hoe complexer de gezondheidstoestand, des te groter de kans op ernstige bijwerkingen van gangreen van Fournier. Het is dan ook van vitaal belang om in een vroeg stadium hulp te zoeken zodat artsen de verspreiding van de infectie kunnen remmen.

Impact op de kwaliteit van leven

Gangreen van Fournier heeft een aanzienlijke impact op de kwaliteit van leven van patiënten. Naast de fysieke pijn en ongemakken, kunnen de noodzakelijke chirurgische ingrepen leiden tot blijvende veranderingen in het lichaam, zoals littekens en verlies van functionaliteit van de genitaliën. Dit kan psychologische gevolgen hebben, waaronder depressie en angst. Daarom is psychosociale ondersteuning een belangrijk aspect van de behandeling en nazorg voor patiënten die herstellen van gangreen van Fournier.

Complicaties

De symptomen zijn uiteindelijk dodelijk als de patiënt niet snel genoeg behandeling zoekt en krijgt. Een ernstige infectie verspreidt zich naar de diepere weefsels en veroorzaakt een ontsteking van de bloedvatbekledingen, bekend als ‘obliteratieve endarteritis’. Hierdoor ontstaan kleine bloedstolsels die de bloedstroom afsluiten, wat leidt tot afstervend weefsel. Dit stervende weefsel maakt bacteriën en necrotische weefselbijproducten vrij in de bloedbaan, wat een ontstekingsreactie in het lichaam veroorzaakt. Dit leidt tot een septische shock (complicatie van sepsis met lage bloeddruk) waarbij het lichaam de bloeddruk niet kan handhaven en de organen stoppen met werken. Een septische shock leidt vaak tot de dood. Tussen het begin van de symptomen en de dood zit gemiddeld 72 uur.

Preventie

Enkele tips om gangreen van Fournier te voorkomen zijn:

• Diabetici controleren regelmatig de geslachtsorganen en omliggende gebieden op wonden, tekenen van infectie, zwelling of vieze afscheiding.
• Zwaarlijvige mensen proberen gewicht te verliezen.
• Roken of op tabak kauwen wordt afgeraden, omdat dit de bloedvaten beschadigt en de bloedcirculatie aantast.
• Om het risico op infecties te verminderen, is het verstandig om open wonden met water en zeep te wassen en deze daarna droog en schoon te houden totdat ze genezen zijn.

Praktische tips voor het leven met gangreen van Fournier

Gangreen van Fournier is een zeldzame maar ernstige infectie die snel kan verergeren, waardoor onmiddellijke medische aandacht vereist is. Het ontstaat meestal door bacteriën die het lichaam binnendringen via een verwonding in het perineum, de geslachtsdelen of de buikstreek. De infectie kan zich snel verspreiden en het beschadigde weefsel kan necrotisch worden, wat betekent dat het weefsel sterft. Het omgaan met deze aandoening vergt niet alleen intensieve medische behandeling, maar ook een zorgvuldige aanpak van zelfzorg, voeding, en emotionele ondersteuning.

Zorg goed voor je wonden en infecties

De behandeling van gangreen van Fournier begint vaak met een ziekenhuisopname, waarbij antibiotica en chirurgische ingrepen noodzakelijk kunnen zijn om geïnfecteerd weefsel te verwijderen. Als je thuis verder herstelt, is het van cruciaal belang om strikt te zijn in de zorg voor je wonden. Zorg ervoor dat je dagelijks de aanbevolen wondverzorging volgt, zoals het reinigen van de wonden met antiseptische oplossingen en het bedekken van de wonden met steriele verbanden om verdere infecties te voorkomen. Het kan zijn dat je meerdere keren per dag verband moet verversen om de genezing te bevorderen. Was altijd je handen grondig voor je de wonden aanraakt om te voorkomen dat je bacteriën introduceert. Als er tekenen van nieuwe infecties, zoals roodheid, zwelling of pijn, optreden, raadpleeg dan onmiddellijk je arts. Deze zorg voor je wonden kan helpen om de kans op complicaties, zoals abcessen, te minimaliseren.

Volg strikt je medische controleafspraken

Na de acute fase van de ziekte, is het van vitaal belang om je controleafspraken met je arts strikt na te leven. Dit helpt om je herstel goed te monitoren en om te controleren of de infectie volledig is genezen. Je arts kan regelmatige follow-upbezoeken plannen om te beoordelen hoe je wonden genezen, en om ervoor te zorgen dat er geen verdere tekenen van infectie of complicaties optreden. In sommige gevallen kunnen beeldvormende onderzoeken, zoals echografie of CT-scans, nodig zijn om de diepte van de infectie te controleren of om ervoor te zorgen dat er geen resterend geïnfecteerd weefsel is. Ook kan je arts je antibiotica aanpassen op basis van de resultaten van bloedonderzoeken en andere tests. Door deze opvolging zorg je ervoor dat je snel kunt reageren als er zich problemen voordoen.

Zorg goed voor je mentale gezondheid

Gangreen van Fournier kan niet alleen lichamelijke schade veroorzaken, maar kan ook zwaar wegen op je mentale gezondheid. Het is niet ongebruikelijk dat patiënten zich gestrest, angstig of depressief voelen tijdens of na de behandeling van deze ernstige infectie. Het is belangrijk om je mentale welzijn serieus te nemen. Zoek steun bij een psycholoog of andere zorgverleners die je kunnen helpen omgaan met de emotionele impact van je aandoening. Het is ook nuttig om met familie en vrienden te praten over je zorgen en gevoelens. Therapie kan een waardevolle steun zijn bij het verwerken van de psychologische gevolgen van een ernstige ziekte. Het is geen teken van zwakte om hulp te vragen bij het omgaan met stress, verdriet of angst die de ziekte met zich meebrengt. Zorg goed voor je geestelijke gezondheid en voel je niet geremd om psychologische ondersteuning te zoeken als dat nodig is.

Volg een evenwichtig voedingspatroon

Een gezond en evenwichtig voedingspatroon is van groot belang bij het herstel van gangreen van Fournier. Je lichaam heeft veel energie en voedingsstoffen nodig om het herstelproces te ondersteunen, en een goed voedingspatroon kan helpen je immuunsysteem te versterken en je energie op peil te houden. Zorg ervoor dat je voldoende eiwitten eet, omdat deze essentieel zijn voor de genezing van weefsel. Voedingsmiddelen zoals vlees, vis, eieren en peulvruchten kunnen hierbij helpen. Vitaminen, zoals vitamine C en vitamine A, spelen ook een cruciale rol in het herstel, dus probeer voedsel te eten dat rijk is aan deze vitamines, zoals citrusvruchten, bessen en groene bladgroenten. Daarnaast kan het helpen om voedingsmiddelen die rijk zijn aan zink, zoals noten en zaden, te integreren in je dieet. Zink is belangrijk voor de genezing van wonden en het herstel van weefsels. Een evenwichtig voedingspatroon bevordert je algehele gezondheid en versnelt het genezingsproces.

Zorg voor een goede hygiëne en vermijden van besmetting

Gezien de aard van gangreen van Fournier is het van groot belang om goede hygiëne te handhaven om herinfectie en verdere verspreiding van bacteriën te voorkomen. Was je handen grondig voordat je je wonden aanraakt of verband verwisselt, en zorg ervoor dat je het gebied rond de infectie schoon en droog houdt. Het is raadzaam om dagelijks je beddengoed en kleding te vervangen, vooral ondergoed, en ze regelmatig te wassen om besmetting te voorkomen. Het is belangrijk om te zorgen voor een schone en droge omgeving, vooral rond de geïnfecteerde gebieden. Vermijd vochtige omgevingen die de groei van bacteriën kunnen bevorderen. Regelmatige controle van de huid kan ook helpen om vroegtijdige tekenen van nieuwe infecties op te sporen, zoals een toename van zwelling, verkleuring of afscheiding uit de wond.

Leer omgaan met pijn en ongemak

Naast de fysieke pijn van de infectie zelf, kan de behandeling van gangreen van Fournier ook pijn en ongemak met zich meebrengen. Het kan zijn dat je meerdere chirurgische ingrepen nodig hebt om geïnfecteerd weefsel te verwijderen. Het is belangrijk om pijnmanagement serieus te nemen. Bespreek met je arts welke pijnstillers het beste voor je zijn, en houd je strikt aan de voorgeschreven dosering. In sommige gevallen kan je arts ook een ontstekingsremmer voorschrijven om de ontsteking te verminderen. Als je merkt dat je pijn ondanks medicatie aanhoudt of verergert, aarzel dan niet om dit met je arts te bespreken. Naast medicijnen kunnen ontspanningstechnieken zoals diepe ademhaling of meditatie je helpen om met stress en ongemak om te gaan. Emotionele steun van vrienden, familie of een therapeut kan ook nuttig zijn in de pijnverlichting.

Blijf alert op tekenen van complicaties

Hoewel de behandelingen voor gangreen van Fournier meestal effectief zijn, kunnen complicaties zoals sepsis of abcessen optreden. Het is van belang om goed op de signalen van complicaties te letten, zoals hoge koorts, een verslechtering van de geur of het uiterlijk van je wonden, of nieuwe pijn in het geïnfecteerde gebied. Als je deze symptomen opmerkt, neem dan onmiddellijk contact op met je arts. Het is ook belangrijk om regelmatig je bloeddruk en andere vitale tekenen te laten controleren om ervoor te zorgen dat er geen tekenen van ernstige infectie of andere problemen zijn. Door alert te blijven op de signalen van je lichaam en snel medische hulp in te roepen, kun je complicaties vroegtijdig identificeren en behandelen.

Met de juiste zorg en medische opvolging kun je herstellen van gangreen van Fournier, maar het is belangrijk om zowel lichamelijke als emotionele aspecten van je herstel in de gaten te houden.

Misvattingen rond gangreen van Fournier

Gangreen van Fournier is een zeldzame maar ernstige vorm van infectie die het perineum en de genitaliën aantast. Het wordt vaak geassocieerd met een snelle verspreiding van necrotiserende infecties die de omliggende weefsels kunnen vernietigen. Er bestaan echter verschillende misvattingen over deze aandoening, die zowel de diagnose als de behandeling kunnen bemoeilijken en vertraging in de zorg kunnen veroorzaken. Het is van essentieel belang om deze misverstanden te begrijpen om de juiste zorg en interventie te bieden.

Gangreen van Fournier komt alleen voor bij oudere mannen

Hoewel gangreen van Fournier vaker wordt aangetroffen bij oudere mannen, is het een misvatting om te denken dat het alleen bij deze groep voorkomt. De aandoening kan zich ook ontwikkelen bij jongere mannen, vrouwen en zelfs kinderen. Risicofactoren zoals diabetes mellitus, immuunstoornissen, alcoholmisbruik, en infecties spelen een grotere rol dan de leeftijd op zich. Het is dus belangrijk om alert te zijn op deze aandoening, ongeacht de leeftijd of het geslacht van de patiënt, vooral bij patiënten die kwetsbaar zijn door onderliggende gezondheidsproblemen.

Gangreen van Fournier is altijd het gevolg van een open wond

Er bestaat een misverstand dat gangreen van Fournier altijd het gevolg is van een externe verwonding, zoals een open wond of een trauma aan het perineum of de genitaliën. Hoewel trauma inderdaad een risicofactor kan zijn, kan de aandoening zich ook ontwikkelen zonder dat er een open wond aanwezig is. De infectie kan ontstaan door bacteriën die via de bloedbaan of via de urinewegen in het lichaam terechtkomen. Vooral bij patiënten met diabetes, die een verminderde immuniteit hebben, kan een infectie zich onopgemerkt ontwikkelen. Het is dus belangrijk om te begrijpen dat deze aandoening ook zonder trauma kan optreden, wat de diagnose bemoeilijkt.

De symptomen van gangreen van Fournier zijn altijd meteen duidelijk

Veel mensen denken dat de symptomen van gangreen van Fournier altijd direct duidelijk zijn, zoals hevige pijn of een zichtbare infectie. In werkelijkheid kunnen de symptomen in de vroege stadia subtieler zijn en zich ontwikkelen naarmate de infectie verergert. De eerste tekenen kunnen bestaan uit lichte zwelling, pijn of koorts, die gemakkelijk over het hoofd gezien kunnen worden. Pas wanneer de infectie zich verspreidt, wordt de schade zichtbaarder, vaak in de vorm van zwart verkleurde huid of necrose. Het is daarom belangrijk om vroege symptomen, zoals een onverklaarbare pijn of zwelling in het gebied van de genitaliën of perineum, serieus te nemen en snel medische hulp in te schakelen.

Gangreen van Fournier kan alleen worden behandeld met antibiotica

Er wordt soms gedacht dat gangreen van Fournier alleen kan worden behandeld met antibiotica, maar dat is niet het geval. Terwijl antibiotica essentieel zijn om de bacteriële infectie te bestrijden, is chirurgische ingreep meestal noodzakelijk om geïnfecteerd en necrotisch weefsel te verwijderen. Het negeren van de noodzaak voor chirurgie kan leiden tot de verdere verspreiding van de infectie en zelfs levensbedreigende complicaties. De behandeling van gangreen van Fournier is dus een combinatie van antibiotica, chirurgische debridement van necrotisch weefsel, en intensieve zorg om de patiënt te stabiliseren.

Gangreen van Fournier komt alleen voor als gevolg van seksueel overdraagbare infecties (SOA's)

Er bestaat de misvatting dat gangreen van Fournier uitsluitend wordt veroorzaakt door seksueel overdraagbare infecties, maar dit is slechts één van de mogelijke risicofactoren. Hoewel infecties zoals syfilis of gonorroe een rol kunnen spelen, kunnen de meeste gevallen van gangreen van Fournier worden veroorzaakt door een mengsel van bacteriën die normaal gesproken in de darmen of op de huid aanwezig zijn. Infecties van de urinewegen, diabetische complicaties, of zelfs kleine snijwondjes kunnen leiden tot de ontwikkeling van de aandoening. Het is dus belangrijk om gangreen van Fournier niet alleen te associëren met seksueel overdraagbare infecties, omdat het door verschillende factoren kan worden veroorzaakt.

Gangreen van Fournier komt altijd snel tot ontwikkeling

Een veelvoorkomende misvatting is dat gangreen van Fournier altijd snel tot ontwikkeling komt en meteen levensbedreigend is. Hoewel de aandoening snel kan verergeren, ontwikkelt het zich niet altijd in een paar uur. In sommige gevallen kan het zich over een periode van enkele dagen of zelfs weken ontwikkelen, met symptomen die in eerste instantie mild zijn en niet meteen als urgent worden beschouwd. Vroege herkenning is cruciaal, omdat de ziekte in de vroege stadia beter behandelbaar is. Het is belangrijk om alert te blijven op symptomen zoals pijn, zwelling of veranderingen in de kleur van de huid, zelfs als ze in het begin mild lijken.

Een operatie is altijd noodzakelijk voor herstel van gangreen van Fournier

Het idee dat gangreen van Fournier altijd leidt tot een operatie kan verkeerd begrepen worden. Hoewel chirurgische behandeling vaak noodzakelijk is om necrotisch weefsel te verwijderen, zijn er gevallen waarin de infectie met antibiotica en andere niet-chirurgische behandelingen onder controle kan worden gehouden. Dit is echter zeldzaam en hangt af van de ernst van de infectie en de algehele gezondheid van de patiënt. Zelfs in gevallen waarin chirurgie niet direct nodig is, kunnen andere behandelingsmethoden, zoals drainage of lokale verzorging, voldoende zijn om de infectie te beheersen. Het is belangrijk om te begrijpen dat de behandeling van gangreen van Fournier afhankelijk is van de specifieke omstandigheden van de patiënt.

Mannen zijn het enige risicogroep voor gangreen van Fournier

Hoewel gangreen van Fournier vaker voorkomt bij mannen, vooral als gevolg van risicofactoren zoals alcoholmisbruik en diabetes, kunnen ook vrouwen getroffen worden door deze aandoening. Vrouwen met complicaties zoals postpartale infecties, urineweginfecties of ernstige vaginale infecties lopen ook risico op gangreen van Fournier. De risicofactoren voor zowel mannen als vrouwen kunnen vergelijkbaar zijn, waaronder diabetes mellitus, een verzwakt immuunsysteem of een recente operatie. Het is dus een misvatting om te denken dat deze aandoening uitsluitend mannen treft.

De misvattingen rond gangreen van Fournier kunnen de snelheid van diagnose en behandeling belemmeren, wat kan leiden tot ernstigere complicaties en zelfs overlijden. Het is essentieel om bewust te zijn van deze misverstanden en snel de juiste zorg te zoeken bij tekenen van infectie in de genitaliën of perineum.

Lees verder

• Necrotiserende fasciitis: Necrose door vleesetende bacterie
• Gangreen: Afsterven van weefsel met wijzigingen aan de huid