Nierpijn: oorzaken pijn aan de nieren, nierstreek en rugpijn

Nierpijn of pijn aan de nieren duidt vaak op pijn in de nierstreek of pijn in één van beide flanken. Een mens heeft twee nieren, die te beschouwen zijn als filters die non-stop het bloed zuiveren. De nieren zijn in feite afvalverwijderaars; de nieren zijn onze belangrijkste uitscheidingsorganen. De nieren verwerken dagelijks zo'n 1.750 liter bloed en verwijderen afval en overtollig water. Het product dat zo ontstaat, wordt 'urine' genoemd. Dit wordt verscheidene malen per dag uitgescheiden door te plassen. De nieren zijn boonvormig, hebben ongeveer de grootte van een vuist, zijn 12 cm lang, 7 cm breed en 3 cm dik. De nieren bevinden zich aan de rugzijde boven de taillelijn. Nierpijn kan zowel links als rechts of aan beide zijden worden gevoeld. Nierpijn kent meerdere mogelijke oorzaken, zoals nierstenen, nierletsel, nierbekkenontsteking of een nierbloeding. raadpleeg bij aanhoudende pijnlijke nieren de huisarts, zodat uitgezocht kan worden wat de oorzaak is en behandeling kan volgen.

• Nierpijn of pijn aan de nieren
• Epidemiologie
• Geslacht en leeftijd: wie heeft het meeste last?
• Klimaat en omgevingsfactoren
• Voeding, leefstijl en andere risicofactoren
• Genetica en erfelijke factoren
• Wereldwijde verschillen en trends
• Praktijkvoorbeeld: een niersteen in Nederland
• Nierpijn symptomen
• Plek van de nierpijn
• Verschijnselen
• Verslechtering van de nierfunctie
• Oorzaken pijn aan de nieren, nierstreek en rugpijn
• Nierletsel na val of slag
• Nierbekkenontsteking
• Nierbloeding
• Nierstenen
• Ziekte van Fabry
• Nierkanker
• Andere oorzaken
• Nierpijn tijdens zwangerschap
• Nierpijn na operatie
• Risicofactoren van nierpijn
• Risicogroepen voor nierpijn
• Arts raadplegen bij pijn aan de nieren
• Onderzoek en diagnose
• Anamnese
• Lichamelijk onderzoek
• Urineonderzoek
• Beeldvormend onderzoek
• Bloedonderzoek
• Urodynamisch onderzoek
• Behandeling van pijnlijke nieren
• Nierstenen verdrijven
• Urineweginfecties bestrijden
• Niercysten behandelen
• Nierontsteking (glomerulonefritis) behandelen
• Nierfalen: De laatste strijd
• Prognose
• Complicaties
• Nierfalen: Wanneer de nieren hun kracht verliezen
• Urineweginfecties: De sluipende klim naar de nieren
• Nierschade door chronische stenen
• Hoge bloeddruk: De sluipmoordenaar
• Sepsis: De zeldzame, maar dodelijke indringer
• Preventie
• Invloed van alcohol op de nieren
• Diabetes kan de nieren schaden

Nierpijn of pijn aan de nieren

Het begon als een lichte, zeurende pijn in zijn onderrug, maar binnen enkele uren voelde Thomas alsof er een dolk door zijn zij stak. Hij probeerde het te negeren, dacht dat het misschien een spierblessure was van het hardlopen de dag ervoor. Maar toen de pijn golven van misselijkheid en zweten veroorzaakte, wist hij dat het ernstiger was. In de spoedeisende hulp kreeg hij de diagnose: een niersteen die zijn weg probeerde te banen door zijn urineleider. "Je lichaam probeert een rotsblok uit te plassen," grapte de arts, terwijl Thomas zich alleen maar kon vastklampen aan de belofte van pijnstilling. Uiteindelijk bracht een combinatie van medicatie, geduld en veel water hem verlichting, en hoewel de ervaring hem nog steeds koud zweet bezorgt, lacht hij nu als hij anderen waarschuwt voor de onvoorspelbare martelingen van nierpijn.

De nieren hebben niet alleen een zeer goed aanpassingsvermogen, maar ook een enorme (verwerkings)capaciteit. Een mens kan ook met één nier goed functioneren. Vaak ontstaan er pas klachten als de capaciteit van de nieren nog maar zo’n dertig procent is. Dit gaat vaak gepaard met andere symptomen, zoals bloed bij het plassen en vochtophoping.

Als mensen denken dat ze last hebben van nierpijn, dan duidt dit vaak op pijn in de nierstreek of pijn in één van beide flanken, wat wijst op pijn in de rug ofwel het gebied tussen de onderste ribben en de billen. Pijn in de flank betekent niet noodzakelijkerwijs dat het afkomstig is van de nier. Andere oorzaken van pijn in de flank omvatten spierspanning, degeneratieve ziekten van de lumbale wervelkolom, een breuk of fractuur van een wervel of infectie van de wervelkolom, gordelroos en problemen aan de achterkant van het bekken. (Pijn in de omgeving van het bekken of bekkenpijn is een courante klacht gedurende de zwangerschap.) De meest voorkomende oorzaken van pijn aan de nieren zijn urineweginfecties en nierstenen.

De behandeling van nierpijn of het oplossen van pijnlijke nieren is afhankelijk van de onderliggende oorzaak van de pijn. Nierstenen die pijn veroorzaken, worden vaak behandeld met pijnstillers. Deze middelen verlichten de pijn en niet de onderliggende oorzaak van pijn. Als een niersteen niet spontaan uitgeplast wordt, zal deze verwijderd moeten worden. In dat geval zal de uroloog bepalen welke techniek daarvoor het meest geschikt is. Infecties, zoals urineweginfecties en nierbekkenontsteking, vereisen meestal een behandeling met antibiotica in aanvulling op pijnstillers.

Andere oorzaken van pijn in de flank kunnen soms ook behandeld worden met pijnmedicatie en zo nodig andere medicatie. In ernstige gevallen is nierdialyse nodig, wanneer je nieren zelf niet meer in staat zijn om je bloed goed schoon te filteren.

Epidemiologie

Nierpijn, een veelvoorkomend maar vaak onderschat symptoom, kan variëren van een zeurende pijn in de zij tot een intense, stekende marteling die medische interventie vereist. Het is een fenomeen dat niet alleen wordt beïnvloed door medische oorzaken, maar ook door factoren zoals geslacht, leeftijd, klimaat, voeding, leefstijl en genetische aanleg. Hier volgt een uitgebreide analyse van de epidemiologie van nierpijn, met bijzondere aandacht voor regionale en internationale verschillen.

Geslacht en leeftijd: wie heeft het meeste last?

Volwassenen vs. kinderen
Nierpijn komt aanzienlijk vaker voor bij volwassenen dan bij kinderen. Bij kinderen is de oorzaak meestal een infectie, zoals een urineweginfectie (UWI) die zich uitbreidt naar de nieren (pyelonefritis). Bij volwassenen zijn nierstenen een belangrijke oorzaak, met een piekincidentie tussen de 30 en 50 jaar.

• Cijfers: Ongeveer 10-15% van de mensen krijgt ooit in hun leven te maken met nierstenen, waarvan een groot deel symptomen van nierpijn ervaart. Bij kinderen is pyelonefritis verantwoordelijk voor ongeveer 1% van de ziekenhuisopnames.

Mannen vs. vrouwen
Mannen hebben een hoger risico op nierstenen dan vrouwen, met een verhouding van ongeveer 2:1. Dit wordt toegeschreven aan hormonale verschillen en dieetkeuzes. Bij vrouwen komt nierpijn vaker voor als gevolg van urineweginfecties en hormonale invloeden, zoals tijdens de zwangerschap.

• Voorbeeld: In Nederland wordt geschat dat ongeveer 60% van de gevallen van nierpijn door nierstenen bij mannen voorkomt, terwijl vrouwen vaker nierpijn rapporteren tijdens infecties.

Klimaat en omgevingsfactoren

Warmte en hydratatie
In warmere klimaten is het risico op nierstenen hoger door uitdroging. Minder vochtinname leidt tot geconcentreerde urine, wat de kans op kristalvorming en uiteindelijk nierstenen vergroot. In Nederland en België is dit risico seizoensgebonden: warme zomers zorgen voor een piek in gevallen van nierstenen en daarmee nierpijn.

Regionale verschillen in Nederland en overzeese gebiedsdelen
In de Nederlandse overzeese gebieden zoals Aruba en Curaçao, waar het klimaat warm en vochtig is, komen nierstenen vaker voor. Toeristen en lokale bewoners worden gewaarschuwd voor voldoende hydratatie om nierstenen te voorkomen.

• Cijfers: In deze regio’s is de prevalentie van nierstenen ongeveer 15-20% hoger dan in Nederland, waar het gematigde klimaat dit risico verlaagt.

Voeding, leefstijl en andere risicofactoren

Voeding
Dieet speelt een cruciale rol in de ontwikkeling van nierstenen, een van de belangrijkste oorzaken van nierpijn. Voedingsmiddelen met een hoog oxalaatgehalte (zoals spinazie en chocolade), een overmatige inname van zout, en te weinig calcium kunnen bijdragen aan de vorming van stenen.

• Voorbeeld: Een Belgische studie toonde aan dat mensen met een dieet rijk aan fastfood een 20% hoger risico hadden op nierstenen.

Leefstijl
Een zittende levensstijl en overgewicht zijn belangrijke risicofactoren. Mensen met overgewicht hebben een hogere urinezuuruitscheiding, wat de kans op nierstenen vergroot. Actieve hydratatie, regelmatig bewegen en een gebalanceerd dieet zijn preventieve maatregelen.

• Cijfers: Bij mensen met obesitas is het risico op nierstenen bijna twee keer zo hoog als bij mensen met een gezond gewicht.

Genetica en erfelijke factoren

Genetica speelt een significante rol bij nierstenen en andere oorzaken van nierpijn. Erfelijke aandoeningen zoals cystinurie, waarbij overtollige cystine in de urine kristallen vormt, verhogen het risico. Ook een familiegeschiedenis van nierstenen verhoogt de kans op het ontwikkelen ervan.

• Voorbeeld: Bij mensen met cystinurie ontwikkelt 60% van de patiënten nierstenen vóór hun 30e levensjaar.

Wereldwijde verschillen en trends

Westers vs. traditioneel dieet
In landen met een westers dieet, waar zout- en eiwitinname vaak hoog zijn, komt nierpijn door nierstenen vaker voor. In Aziatische en Afrikaanse landen is de incidentie van infectiegerelateerde nierpijn hoger door minder toegang tot schoon water en medische zorg.

• Cijfers: Wereldwijd wordt geschat dat nierstenen in ontwikkelde landen 5-9% van de bevolking treffen, terwijl dit in ontwikkelingslanden lager is door voedingsverschillen.

Klimaatverschillen
In woestijngebieden zoals delen van het Midden-Oosten zijn nierstenen een veelvoorkomende oorzaak van nierpijn, met incidenties die oplopen tot 25% van de bevolking, door chronische uitdroging en hoge temperaturen.

Praktijkvoorbeeld: een niersteen in Nederland

Stel je voor: Mark, een 45-jarige Nederlander, wordt midden in de nacht wakker met een scherpe, stekende pijn in zijn zij. Hij denkt aan een spierblessure, maar de pijn verergert en straalt uit naar zijn lies. In het ziekenhuis wijst een scan uit dat hij een niersteen van 4 mm heeft. Mark wordt geadviseerd om veel water te drinken om de steen uit te plassen, en na enkele dagen verdwijnt de steen samen met zijn pijn.

Nierpijn symptomen

Nierpijn is constant aanwezig of met tussenpozen. De pijn kan dof, stekend of zeurend aanvoelen. Nierpijn kun je herkennen aan een aantal symptomen en klachten.

Plek van de nierpijn

Nierpijn voel je in de rug, onder de ribbenkast aan weerszijden van de wervelkolom. Vaak gaat het om een doffe pijn die afkomstig lijkt te zijn van diep in het lichaam. Je kunt nierpijn ervaren aan één of beide zijden van het lichaam, afhankelijk of één nier of beide nieren zijn getroffen. Nierpijn straalt soms ook uit naar andere lichaamsdelen zoals de zij, de buik (buikpijn), de lies (liespijn) en/of de dij. Dit staat bekend als 'uitstralingspijn'.

Verschijnselen

Nierpijn en rugpijn zijn vaak moeilijk van elkaar te onderscheiden, maar nierpijn wordt meestal dieper en hoger in de rug (en onder de ribben) gevoeld, terwijl rugpijn meestal meer in de onderrug gevoeld wordt. Nierpijn kan gepaard gaan met de volgende symptomen:

• koorts;
• pijn bij het plassen;
• pijn in de ribben;
• bloed in de urine;
• duizeligheid;
• obstipatie of diarree;
• huiduitslag;
• vermoeidheid en algehele malaise;
• koude rillingen;
• misselijkheid en braken.

Verslechtering van de nierfunctie

Andere symptomen die kunnen optreden als de nierfunctie steeds meer aangetast is, zijn:

• metaalachtige smaak in de mond;
• slechte adem;
• zwelling en kortademigheid.

Oorzaken pijn aan de nieren, nierstreek en rugpijn

Hieronder bespreken we de meest voorkomende oorzaken van nierpijn. De lijst van mogelijke oorzaken is niet uitputtend.

Nierletsel na val of slag

De nier kan pijnlijk zijn als gevolg van nierletsel. Nierletsel wordt dikwijls veroorzaakt door stomp geweld door een ongeval met een motorvoertuig, een val of een ongeval tijdens het sporten. Een schot- of steekwond kan voor diep nierletsel zorgen.

Nierbekkenontsteking

De nier kan pijnlijk zijn als gevolg van een infectie. Een acute nierbekkenontsteking wordt 'acute pyelonefritis' genoemd. Het nierbekken is de holte in de nieren waarin de urine terechtkomt. Een nierbekkenontsteking wordt vaak veroorzaakt door bacteriën die opstijgen vanuit de blaas en meestal ligt er een niet opgemerkte of verwaarloosde blaasontsteking aan ten grondslag. Veel voorkomende symptomen van een nierbekkenontsteking zijn pijn aan één of beide zijden van de rug, wat vaak uitstraalt naar de geslachtsorganen en onderrug, (hoge) koorts en rillingen en algehele malaise.

Nierbloeding

Een nierbloeding kan verschillende oorzaken hebben, zoals:

• iatrogeen (dat wil zeggen veroorzaakt door medische handelingen), door bijvoorbeeld een nierbiopsie (een medisch onderzoek waarbij met een dunne naald wat weefsel uit de nier wordt gehaald), door plaatsing van een PCN (percutane nefrostomie drain) na niertransplantatie;
• stollingsstoornis;
• trauma (zie boven); of
• maligniteit.

Nierstenen

Nierstenen vormt een andere veel voorkomende oorzaak van pijn in de flank, maar door nierstenen veroorzaakte pijn doet zich meestal niet voor in de nier. Integendeel, de pijn van nierstenen ontstaat meestal doordat de niersteen een deel van de urinewegen blokkeert. Vaak betreft dat de ureter die de nier met de blaas verbindt. Er ontstaat dan koliekpijn, dat is een krampende pijn van wisselende intensiteit die zich aanvalsgewijs manifesteert in de rug en kan uitstralen naar onderbuik, de zijkant van de buik en lies. Deze pijn gaat gepaard met bewegingsdrang. Misselijkheid en braken komen ook vaak voor. Bloed in de urine en frequent en pijnlijk urineren zijn andere symptomen die kunnen duiden op nierstenen.

Ziekte van Fabry

De ziekte van Fabry is een erfelijke en geslachtsgebonden ziekte. De oorzaak is een tekort (of een defect) aan het enzym Galactosidase A. Het gevolg is dat bepaalde stoffen (glycolipiden) niet worden afgebroken en er een stapeling optreedt van vetachtige stoffen in de cellen van de vaatwand, spieren en zenuwen. Die stapeling leidt tot problemen met bepaalde organen, zoals de huid, lever, hart, oog, zenuwstelsel, hersenen, maag-darmkanaal, maar ook de nieren. De schade aan nieren kan zulke ernstige vormen aannemen dat deze niet goed of zelfs helemaal niet meer functioneren (nierinsufficiëntie of nierfalen).

De eerste ziekteverschijnselen die Fabry-patiënten vaak merken zijn pijnklachten in handen en voeten (acroparesthesieën). Deze klachten treden meestal op bij koorts en soms bij inspanning (bijvoorbeeld bij sporten). Vaak worden ze uitgelokt door warm weer of stress, maar ze kunnen ook spontaan optreden. Vroege klachten van de ziekte van Fabry kunnen ook klachten aan maag en darmen zijn, variërend van mild tot zeer ernstig. De klachten doen zich onder meer voor in de vorm van pijn na het eten, diarree, misselijkheid en braken.

Nierkanker

Een tumor in de nieren of nierkanker geeft aanvankelijk vaak geen klachten. In een wat later stadium ontstaan er meestal klachten zoals:

• bloed in de urine
• pijn in de nierstreek of nierpijn
• nachtzweten
• gevoel van lusteloosheid en moeheid
• gebrek aan eetlust
• onverklaard gewichtsverlies

Andere oorzaken

Andere mogelijke, maar minder vaak voorkomende, oorzaken van nierpijn zijn onder meer:

• polycystische nierziekte, waarbij zich in één of (meestal) beide nieren vele cysten vormen
• hoefijzernier (een aangeboren afwijking van de nier, die ontstaat tijdens de zwangerschap wanneer de foetus zich ontwikkelt)
• renale hypertensie, waarbij de bloeddruk is verhoogd doordat de nieren minder goed functioneren
• artritis of gewrichtsontsteking
• goedaardige prostaatvergroting
• blaasstenen
• bloedstolsels in de nieren of nierveneuze trombose
• langdurige katheterisatie
• een neurogene blaas
• nieradenomen
• een probleem met de galblaas of alvleesklier (pancreas)
• ribblessure of gebroken rib
• spier- of ruggengraatletsel
• zwangerschap (zie onder)
• kanker:
• nierkanker (zie boven)
• blaaskanker
• baarmoederhalskanker
• darmkanker
• prostaatkanker
• baarmoederkanker
• spijsverteringsproblemen (maag en darmen)
• uitdroging
• vesico-ureterale reflux (hierbij vloeit urine terug van de blaas naar de nieren)

Nierpijn tijdens zwangerschap

Tijdens de zwangerschap loop je sneller een blaasontsteking op. Dit kan leiden tot een nierbekkenontsteking met onder meer nierpijn als gevolg. Bovendien kan de groeiende baarmoeder de urineleiders afsluiten, waardoor nierstuwing of hydronefrose ontstaat. Hierbij kan er pijn aan de nieren optreden. Dit kan eenzijdig of aan beiden nieren voorkomen.

Nierpijn na operatie

Pijn na een operatie waarbij de nieren (gedeeltelijk) zijn verwijderd is normaal. Met de voorgeschreven medicatie zal je de pijn goed kunnen verdragen. Een goede pijnbestrijding zorgt voor normaal gesproken een beter herstel.

Risicofactoren van nierpijn

Nierpijn is een waarschuwing van je lichaam dat je nieren overbelast of beschadigd zijn. Dit kan worden veroorzaakt door verschillende risicofactoren die uiteenlopen van levensstijlkeuzes tot onderliggende aandoeningen. Laten we dieper ingaan op deze factoren en ontdekken wat de kans op nierpijn vergroot.

Uitdroging: de stille vijand
Een van de meest voorkomende oorzaken van nierpijn is uitdroging. Als je onvoldoende water drinkt, wordt je urine geconcentreerder, waardoor de kans op kristalvorming en nierstenen toeneemt. Dit is vooral een risico in warme klimaten of bij intense fysieke inspanning zonder voldoende hydratatie.

• Voorbeeld: Linda, een 30-jarige hardloper, sloeg na een lange zomerse training haar waterfles over. Enkele dagen later voelde ze een scherpe pijn in haar zij: een niersteen had zich gevormd.
• Cijfers: Uitdroging is verantwoordelijk voor meer dan 20% van de gevallen van nierstenen wereldwijd.

Voeding: wat je eet, doet ertoe
Je dieet speelt een grote rol in de gezondheid van je nieren. Een zout- of eiwitrijk dieet kan leiden tot een verhoogde urinezuuruitscheiding, wat kristallen in de nieren kan vormen. Voedingsmiddelen zoals spinazie, noten en chocolade bevatten veel oxalaat, wat in combinatie met calcium nierstenen kan veroorzaken.

• Tip: Verminder de inname van bewerkte voedingsmiddelen en kies voor een gevarieerd dieet rijk aan groente, fruit en water.

Levensstijl en gewicht: zittend en zwaar
Een zittende levensstijl en obesitas zijn belangrijke risicofactoren voor nierproblemen. Mensen met overgewicht hebben een hogere uitscheiding van urinezuur en calcium, wat nierstenen bevordert. Bovendien verhoogt een gebrek aan beweging de kans op een trage stofwisseling, wat ook de nierfunctie kan beïnvloeden.

• Voorbeeld: Bij een zittend beroep met weinig beweging loopt het risico op nierstenen tot 40% op vergeleken met een actieve leefstijl.

Chronische ziekten: een sluimerend gevaar
Diabetes en hoge bloeddruk zijn twee van de grootste boosdoeners als het gaat om niergezondheid. Beide aandoeningen kunnen de bloedtoevoer naar de nieren verminderen, wat leidt tot schade aan de filters in je nieren. Dit verhoogt niet alleen de kans op nierfalen, maar kan ook leiden tot infecties en pijn.

• Cijfers: Bij mensen met diabetes ontwikkelt ongeveer 1 op de 3 chronische nierschade, wat vaak gepaard gaat met nierpijn.

Genetica: de onzichtbare invloed
Als nierproblemen in je familie voorkomen, loop je mogelijk een hoger risico. Erfelijke aandoeningen zoals polycysteuze nieraandoening (PKD) of cystinurie kunnen je nieren kwetsbaar maken voor pijn en stenen. Zelfs als je geen erfelijke ziekte hebt, kan een genetische aanleg je gevoeliger maken voor omgevingsfactoren.

• Voorbeeld: Tim, een 25-jarige student, kreeg op jonge leeftijd nierstenen door cystinurie, een erfelijke aandoening die overtollig cystine in de urine veroorzaakt.

Medicatie en toxines: verborgen risicofactoren
Langdurig gebruik van bepaalde medicijnen, zoals NSAID’s, kan je nieren beschadigen. Blootstelling aan zware metalen of toxines via het milieu of werk kan ook leiden tot nierpijn door directe schade aan het nierweefsel.

• Tip: Gebruik medicijnen met mate en bespreek alternatieven met je arts als je nieren kwetsbaar zijn.

Risicogroepen voor nierpijn

Nierpijn, of het nu veroorzaakt wordt door nierstenen, infecties of andere aandoeningen, treft sommige groepen mensen harder dan anderen. Deze "risicogroepen" hebben vaak unieke kenmerken of onderliggende factoren die hen kwetsbaarder maken voor nierproblemen. Laten we deze groepen in detail verkennen en begrijpen waarom ze extra aandacht verdienen.

Mensen met een zittende levensstijl
Langdurig zitten, zoals bij kantoorbanen of een inactieve leefstijl, verhoogt het risico op nierproblemen aanzienlijk. Het gebrek aan beweging kan leiden tot een vertraagde stofwisseling en overgewicht, wat op zijn beurt de kans op nierstenen en andere aandoeningen vergroot. Daarnaast bevordert een inactieve leefstijl de ophoping van urinezuur, een belangrijke boosdoener bij de vorming van nierstenen.

• Voorbeeld: Carla, een 40-jarige administratief medewerker, werkte lange dagen zonder pauzes. Haar onregelmatige hydratatie en gebrek aan beweging leidden uiteindelijk tot een pijnlijke niersteen.

Mensen met chronische ziekten
Diabetes en hoge bloeddruk behoren tot de grootste risicofactoren voor nierpijn en nierschade. Diabetes beschadigt de kleine bloedvaten in de nieren, waardoor hun filtratiefunctie afneemt. Hoge bloeddruk verhoogt de druk op de nieren, wat hun structuur en werking kan verstoren. Deze aandoeningen verhogen ook de kans op infecties, die vaak gepaard gaan met pijn in de flanken.

• Cijfers: Ongeveer 30% van de diabetespatiënten ontwikkelt chronische nierschade.

Ouderen en mensen met osteoporose
Ouderen lopen een verhoogd risico op nierproblemen door een afname in nierfunctie en botgezondheid. Bij ouderen vermindert de capaciteit van de nieren om afvalstoffen efficiënt te verwijderen, wat leidt tot een ophoping van schadelijke stoffen. Mensen met osteoporose (botontkalking) lopen bovendien risico op calciumafzettingen in de nieren, die nierstenen kunnen vormen.

• Tip: Een dieet rijk aan calcium en vitamine D, gecombineerd met voldoende hydratatie, kan het risico op nierproblemen bij ouderen verminderen.

Mensen met een genetische aanleg
Als nierproblemen in de familie voorkomen, is de kans groter dat je zelf ook risico loopt. Erfelijke aandoeningen zoals polycysteuze nieraandoening (PKD) of cystinurie verhogen de kans op nierstenen en chronische pijn. Zelfs zonder duidelijke genetische aandoening kan een familiaire geschiedenis van nierstenen of hoge bloeddruk een waarschuwingssignaal zijn.

• Voorbeeld: Tim, een 25-jarige student, kreeg op jonge leeftijd te maken met nierstenen door cystinurie, een aandoening die overtollig cystine in de urine veroorzaakt.

Mensen in warme klimaten
In tropische en warme gebieden, zoals de Nederlandse overzeese gebieden Aruba en Curaçao, lopen mensen een hoger risico op uitdroging. Het constante verlies van vocht door zweten, gecombineerd met onvoldoende hydratatie, maakt de urine geconcentreerder en bevordert de vorming van nierstenen. Toeristen die niet gewend zijn aan het warme klimaat, lopen extra risico.

• Cijfers: De incidentie van nierstenen is in warme klimaten 20-30% hoger dan in gematigde streken zoals Nederland.

Mensen met een eiwitrijk of zout dieet
Een dieet met veel eiwitten en zout legt extra druk op de nieren. Eiwitten verhogen de urinezuuruitscheiding, terwijl zout de bloeddruk verhoogt, wat beide de niergezondheid negatief beïnvloeden. Mensen die diëten volgen met een hoge eiwitinname, zoals sommige fitnessliefhebbers, lopen een verhoogd risico op nierstenen en nierpijn.

• [L]Voorbeeld:
Mike, een 28-jarige bodybuilder, ontwikkelde nierstenen door een overmatig eiwitrijk dieet gecombineerd met onvoldoende waterinname.[/L]

Zwangere vrouwen
Tijdens de zwangerschap ervaren vrouwen vaak veranderingen in de urinewegen, zoals een vergrote druk op de blaas en ureters door de groeiende baarmoeder. Dit verhoogt het risico op urineweginfecties, die zich kunnen uitbreiden naar de nieren en pijn veroorzaken. Hormoonveranderingen kunnen ook leiden tot een verhoogde kans op nierstenen.

• Tip: Zwangere vrouwen moeten goed gehydrateerd blijven en regelmatig hun urinewegen laten controleren.

Mensen die bepaalde medicijnen gebruiken
Langdurig gebruik van medicijnen zoals NSAID’s, diuretica of bepaalde antibiotica kan schadelijk zijn voor de nieren. NSAID’s verminderen de doorbloeding van de nieren, terwijl diuretica uitdroging kunnen veroorzaken, wat de kans op nierstenen vergroot. Mensen met een medische voorgeschiedenis van nierproblemen moeten voorzichtig zijn met medicatiegebruik.

• Voorbeeld: Linda, een 50-jarige vrouw met chronische pijn, ontwikkelde nierproblemen door jarenlang dagelijks NSAID’s te gebruiken.

Arts raadplegen bij pijn aan de nieren

Als je pijn in de flank ervaart wat gepaard gaat met koorts of bloed in de urine, is het belangrijk om onverwijld medische hulp in te schakelen. Je moet ook een arts raadplegen als de pijn in de flank ernstig is of persisteert, of als je symptomen hebt die wijzen op een urineweginfectie zonder pijn in de flank. Als je zwanger bent en pijn ervaart aan de nieren, moet je direct contact opnemen met je huisarts.

Onderzoek en diagnose

Nierpijn, diep in je zij of onderrug, kan je dagelijkse ritme verstoren alsof er een onzichtbare last op je drukt. Wat begint als een doffe pijn kan uitgroeien tot een scherpe steek, en ineens wordt de normale balans van je lichaam verstoord. Maar waar komt die pijn vandaan? De nieren, die in stilte werken om je lichaam schoon te houden, kunnen alarm slaan wanneer er iets misgaat. De zoektocht naar de oorzaak van nierpijn begint met een grondig onderzoek door de arts, die stap voor stap het mysterie probeert te ontrafelen.

De arts zal bij nierpijn meestal een anamnese (vraaggesprek) en lichamelijk onderzoek doen. Vaak zal de arts ook bloedonderzoek en urineonderzoek laten verrichten. Een gescheurde nier kan worden vermoed als je een traumatisch letsel aan de onderrug hebt meegemaakt.

Anamnese

De eerste stap is een goed gesprek. De arts zal vragen stellen over de aard van de pijn. Is het een constante pijn of komt het in golven? Bevindt de pijn zich aan één kant of beide kanten van je rug? Heb je last van andere symptomen zoals koorts, bloed in de urine, of misselijkheid? Deze vragen helpen om een eerste beeld te schetsen van wat er in je lichaam speelt. Het is de start van het ontrafelen van het raadsel achter je nierpijn.

Lichamelijk onderzoek

Na het gesprek gaat de arts over tot een lichamelijk onderzoek. Met lichte druk op je onderrug en zij wordt gekeken of je pijn of gevoeligheid ervaart bij aanraking. Vaak kan de arts zo ontdekken of je nieren zelf pijnlijk zijn, of dat de pijn ergens anders vandaan komt, bijvoorbeeld uit de spieren of zenuwen in de rug. Deze eenvoudige test helpt om de focus verder te verscherpen.

Urineonderzoek

Omdat de nieren verantwoordelijk zijn voor het filteren van afvalstoffen uit je bloed, kan een urineonderzoek veel onthullen. De arts kan vragen om een urinemonster te analyseren op tekenen van een urineweginfectie, nierstenen of bloed in de urine. Het is een van de snelste manieren om te ontdekken of er een ontsteking of verstopping is die de pijn veroorzaakt.

Beeldvormend onderzoek

Bij beeldvormend onderzoek van de nieren wordt een plaatje van de nieren gemaakt. Voorbeelden van beeldvormend onderzoek zijn:

• Een echo, gemaakt met geluidsgolven;
• Een CT-scan met contrastmiddel (CT-scan IVP);
• Een nierscintigrafie, waarbij je een kleine hoeveelheid radioactieve stof via een injectie in de arm krijgt toegediend hetgeen de nieren zichtbaar maakt op speciale foto's;
• Een mictiecystogram, waarbij foto's worden gemaakt van de blaas en de urinewegen tijdens het plassen.

Als nierstenen worden vermoed, wordt bijvoorbeeld een CT-scan gemaakt. Met een röntgenfoto van de buik en een echo van de nieren is het soms ook mogelijk om te bepalen waar de nierstenen zich precies bevinden.

Bloedonderzoek

Een bloedonderzoek kan worden uitgevoerd om te zien hoe goed je nieren hun werk doen. De arts meet onder andere de creatinine- en ureumspiegels in je bloed, die kunnen aangeven of je nieren goed functioneren of tekenen van falen vertonen. Deze test helpt om te zien of de nieren het bloed nog goed filteren, of dat er sprake is van schade.

Urodynamisch onderzoek

Als er vermoeden is van problemen met de urinestroom, bijvoorbeeld door een verstopping of een afwijking in de blaas, kan een urodynamisch onderzoek worden uitgevoerd. Hierbij wordt de druk en de stroom van de urine in de blaas gemeten, wat kan helpen om eventuele obstructies of zwakke plekken in de nieren of blaas op te sporen.

Behandeling van pijnlijke nieren

Nierpijn, dat diepe, zeurende gevoel in je zij of onderrug, kan je uit je dagelijkse ritme halen alsof je lichaam om rust schreeuwt. Gelukkig is er hoop – zodra de oorzaak van de pijn is vastgesteld, is er een pad naar herstel. De behandeling van nierpijn kan variëren van simpele maatregelen tot meer complexe ingrepen, afhankelijk van de bron van het ongemak. Hier is hoe je van die vervelende nierpijn afkomt en je nieren weer kunt laten functioneren zoals ze horen.

Nierstenen verdrijven

De beruchte nierstenen – kleine kristallen die vast komen te zitten in je nieren of urineleiders – kunnen scherpe pijnscheuten veroorzaken. Gelukkig zijn er manieren om deze stoorzenders te verwijderen:

• Kleine nierstenen? Veel water drinken kan je nieren helpen om de stenen uit te spoelen. Terwijl je lichaam zich van deze indringers ontdoet, kunnen pijnstillers zoals ibuprofen je helpen de scherpe kantjes van de pijn te verzachten.
• Grotere stenen? Hier komt de magie van de medische wetenschap om de hoek. De arts kan medicijnen voorschrijven om je spieren te ontspannen, zodat de stenen sneller kunnen passeren. Of je krijgt een behandeling waarbij met schokgolven de stenen worden vergruisd – alsof ze in zand veranderen, waarna ze hun weg naar buiten vinden.
• Soms is een kijkoperatie nodig als de stenen vast blijven zitten. De arts verwijdert de steen, en je blaas krijgt even rust met een tijdelijke katheter die de urinewegen openhoudt.

Urineweginfecties bestrijden

Als bacteriën hun weg naar je nieren vinden en een urineweginfectie veroorzaken, moet je snel in actie komen.

• Antibiotica zijn je eerste verdediging. Deze onzichtbare krijgers bestrijden de infectie, en al snel begint je lichaam de controle terug te winnen. Maar wees geduldig – maak de hele kuur af, ook als je je beter voelt.
• Pijnstillers zoals paracetamol kunnen de pijn verzachten terwijl de antibiotica hun werk doen, en een warm kompres op je zij kan de spieren rond je nieren helpen ontspannen.
• Vergeet niet veel water te drinken, want je nieren houden van doorstroming! Zo spoel je de infectie sneller uit je lichaam.

Niercysten behandelen

Een met vocht gevulde niercyste kan ongemerkt groeien en druk uitoefenen op je nieren. Hier is hoe je ze onder controle krijgt:

• Kleine cysten vragen vaak weinig actie – alleen wat monitoring door de arts.
• Bij grotere cysten kan een punctie nodig zijn. Met een naald wordt de cyste leeggezogen, alsof je een ballon leeg laat lopen, en de druk op je nieren neemt af.
• Als de cysten terugkeren of blijven groeien, kan een operatie nodig zijn om ze voorgoed te verwijderen.

Nierontsteking (glomerulonefritis) behandelen

Wanneer je immuunsysteem je nieren begint aan te vallen, zoals bij glomerulonefritis, is het belangrijk om de ontsteking te stoppen.

• Corticosteroïden kunnen de boosdoener kalmeren en de ontsteking onderdrukken. Deze krachtige medicijnen zorgen ervoor dat je immuunsysteem weer in balans komt en de schade aan je nieren stopt.
• Soms is de ontsteking het gevolg van een infectie, en in dat geval zorgen antibiotica ervoor dat de bacteriën geen verdere schade aanrichten.
• In ernstige gevallen kan dialyse nodig zijn om de nieren tijdelijk te ontlasten, terwijl ze de kans krijgen om te herstellen.

Nierfalen: De laatste strijd

Bij nierfalen zijn de nieren niet meer in staat om hun levensbelangrijke taken uit te voeren. Hier komt de zwaarste behandeling in beeld:

• Dialyse neemt de functie van je nieren over en filtert je bloed, zodat je lichaam blijft functioneren. Dit kan tijdelijk zijn, maar in sommige gevallen wordt het een permanente oplossing.
• Als dialyse niet voldoende is, kan een niertransplantatie het ultieme redmiddel zijn. Een nieuwe, gezonde nier geeft je lichaam weer kracht en energie om zonder pijn verder te gaan.

Prognose

Nierpijn, dat verontrustende signaal vanuit je zij of onderrug, kan je tijdelijk in zijn greep houden. Maar vrees niet, de vooruitzichten zijn doorgaans gunstig, mits de juiste stappen worden ondernomen. Of de oorzaak nu ligt bij nierstenen, infecties, of een ontsteking, met de juiste behandeling keert de rust in je lichaam vaak spoedig terug.

Wanneer je te maken hebt met nierstenen, en deze eenmaal zijn verdwenen – ofwel door natuurlijke afvoer of medische tussenkomst – zal de pijn snel luwen. Het is alsof je nieren een zware last hebben afgelegd, en het welbevinden keert terug. Voor kleine nierstenen is de prognose bijzonder goed: de kans is groot dat je snel weer je dagelijkse leven kunt oppakken.

Bij urineweginfecties die tijdig worden behandeld met antibiotica, is het herstel vaak vlot. Zodra de infectie bezworen is, herwinnen je nieren hun eertijdse kracht, en voel je je al snel weer zoals vanouds.

In gevallen van nierontsteking of andere ernstigere aandoeningen is de weg naar volledig herstel wat langer en soms grilliger. Maar ook hier geldt dat met de juiste zorg – ontstekingsremmers of dialyse in ernstige gevallen – de nieren hun functie vaak grotendeels kunnen herwinnen. Het is een proces van geduld, waarbij het lichaam zijn evenwicht herwint, stap voor stap.

Kortom, de prognose bij nierpijn is over het algemeen gunstig, zolang de juiste behandeling tijdig wordt ingezet.

Complicaties

Nierpijn lijkt misschien een ongemakkelijke bijzaak, maar wanneer de bron van die pijn wordt genegeerd, kan het zich ontwikkelen tot een sluipende vijand. Wat begint als een zeurende pijn in je zij, kan uitgroeien tot een groter probleem als de oorzaak niet snel genoeg wordt aangepakt. De nieren, stille werkers van je lichaam, kunnen bij verwaarlozing zorgen voor een golf van complicaties die je gezondheid bedreigen.

Nierfalen: Wanneer de nieren hun kracht verliezen

Wanneer aandoeningen zoals nierontsteking of chronische nierstenen onbehandeld blijven, kan het leiden tot nierfalen. In dit stadium kunnen je nieren hun belangrijkste taak – het filteren van afvalstoffen uit het bloed – niet langer volbrengen. Als je nieren falen, is het alsof het hart van je lichaam hapert. Zonder snelle tussenkomst, zoals dialyse of een niertransplantatie, verliest je lichaam zijn natuurlijke zuiveraar, met ernstige gevolgen voor je gezondheid.

Urineweginfecties: De sluipende klim naar de nieren

Een eenvoudige urineweginfectie kan zich stilletjes omhoog werken, van de blaas naar de nieren, en uitmonden in een ernstige nierbekkenontsteking. Deze ontsteking kan koorts, hevige pijn en misselijkheid veroorzaken. En als de infectie de kans krijgt om zich verder te verspreiden naar de bloedbaan, kan het leiden tot sepsis – een gevaarlijke, levensbedreigende situatie. Wat ooit een eenvoudige ontsteking leek, kan je hele lichaam in een gevaarlijke staat van alarm brengen.

Nierschade door chronische stenen

Herhaaldelijke episodes van nierstenen kunnen ernstige schade aanrichten. Wanneer stenen blijven hangen in de urineleiders, ontstaat er druk op de nieren die leidt tot hydronefrose – een zwelling van de nier als gevolg van ophoping van urine. Deze constante druk kan de nier langzaam beschadigen, alsof een stil beukende golf de kust stukje bij beetje uitholt. Zonder tijdige behandeling kan dit leiden tot permanente nierschade, waarbij de functionaliteit van je nieren afneemt.

Hoge bloeddruk: De sluipmoordenaar

Nieraandoeningen kunnen een grote invloed hebben op je bloeddruk. Wanneer de nieren niet goed werken, ontstaat er een disbalans in je bloedsomloop. Je hart moet harder pompen, de druk stijgt, en je bloedvaten beginnen te lijden onder de verhoogde druk. Deze hypertensie voedt op zijn beurt weer de nierproblemen, waardoor een gevaarlijke vicieuze cirkel ontstaat. De strijd om balans tussen hart en nieren wordt een stille, maar verraderlijke oorlog in je lichaam.

Sepsis: De zeldzame, maar dodelijke indringer

Een nierinfectie die niet behandeld wordt, kan zich in extreme gevallen ontwikkelen tot sepsis. Sepsis is een levensbedreigende aandoening waarbij de infectie zich door je hele lichaam verspreidt. Het is alsof je lichaam wordt overspoeld door een vijand die alles op zijn weg vernietigt. Symptomen zoals hoge koorts, snelle hartslag en ademhalingsproblemen zijn tekenen dat het lichaam vecht tegen de klok. Zonder snelle medische ingreep kan sepsis fataal zijn.

Preventie

Neem de volgende maatregelen in acht om nierpijn te voorkomen:

• Voldoende water drinken: Houd je nieren schoon en gezond door dagelijks voldoende water te drinken. Dit helpt om afvalstoffen en nierstenen te voorkomen.
• Een gezond dieet: Vermijd te veel zout en eet gevarieerd. Dit ondersteunt de nierfunctie en helpt hoge bloeddruk te voorkomen, een belangrijke risicofactor voor nierproblemen.
• Regelmatig bewegen: Beweging helpt je bloeddruk onder controle te houden, wat essentieel is voor gezonde nieren.
• Niet roken en matig alcoholgebruik: Roken en overmatig alcoholgebruik kunnen de bloedtoevoer naar de nieren verminderen en de nierfunctie aantasten.
• Voorkom overmatig gebruik van pijnstillers: Langdurig gebruik van pijnstillers kan schadelijk zijn voor de nieren. Neem ze alleen wanneer nodig en volgens de aanwijzingen van je arts.
• Controleer je bloeddruk en bloedsuikerspiegel: Hoge bloeddruk en diabetes kunnen de nieren beschadigen. Regelmatige controle helpt problemen vroegtijdig op te sporen en te behandelen.
• Voorkom urineweginfecties: Zorg voor een goede hygiëne en drink voldoende om urineweginfecties, die kunnen leiden tot nierproblemen, te voorkomen.

Lees verder

• Nieren: functie, ligging, anatomie en werking van de nieren
• Nierfalen: symptomen en oorzaken van nierinsufficiëntie
• Nierkanker: symptomen, oorzaak, behandeling en prognose
• Pijn aan de nieren: oorzaken en symptomen van nierpijn
• Cystenieren (cysten in de nieren): symptomen en behandeling