Jeukende tong: oorzaken en symptomen van jeuk aan de tong

Een jeukende tong is een vervelende sensatie. Iedereen heeft wel eens jeuk op de huid. Een jeukende tong kan echter voor velen een nieuwe ervaring zijn. Voor sommige mensen is het een jeuk die niet verdwijnt (zelfs niet na krabben). Een jeukende tong kan komen door meerdere oorzaken, zoals een allergische reactie, contactdermatitis, een infectie of tongbranden. Raadpleeg bij aanhoudende of verergerende klachten je huisarts. De huisarts kan onderzoeken wat er aan de hand is en een behandeling instellen.

• De tong
• Functies van de tong
• Symptomen van jeuk aan de tong
• Oorzaken van een jeukende tong
• Allergische reactie
• Contactdermatitis
• Infectie
• Brandende mond syndroom (BMS)
• Mondschimmel
• Tongkanker
• Diabetes
• Idiopathisch (zonder bekende oorzaak)
• Jeuk aan de tong door tongbranden
• Oraal allergiesyndroom (OAS)
• Behandeling van een jeukende tong
• Medische behandeling
• Zelfzorg

De tong

De tong is een beweeglijk en gespierd orgaan dat helpt bij de spijsvertering. De tong helpt bij de spijsvertering en bevat smaakpapillen die je helpen te bepalen of een levensmiddel zoet, bitter, umamie, zuur of zout is. Het bestaat uit twee hoofddelen: het keelholte-gedeelte (aan de achterkant) en het mondgedeelte (de voorkant). Omdat de tong veel zenuwen bevat en goed bebloed is, is deze gevoelig voor jeukklachten.

Functies van de tong

De tong heeft verschillende functies:

• Voedseltransport: de tong verdeelt het voedsel tussen de rijen tanden en stuurt voedselbrij naar de keel. Het speelt dus een centrale rol bij de voedselinname.
• Mechanisch verkleinen of mengen: de krachtige bewegingen verpletteren het voedsel en mengen het met het speeksel, dat vele enzymen bevat die nodig zijn voor de spijsvertering.
• Smaakperceptie: de smaakpapillen geven de hersenen informatie over de kwaliteit van het voedsel.
• Spraakfunctie: articulatie van tonggeluiden tijdens het spreken.
• Mimische functie: de tong wordt in veel culturen gebruikt, bijvoorbeeld als uiting van woede of walging, maar ook voor begroeting of openlijk huldebetoon.

Symptomen van jeuk aan de tong

Mogelijke bijkomende symptomen die je kunt ervaren bij jeuk aan je tong, zijn onder meer:

• jeuk aan de tong achteraan, vooraan, in het midden, de zijkant of onderkant
• een gedeeltelijk of volledig verlies van smaak of veranderingen in je vermogen om zure, zoute, bittere of zoete smaken te proeven
• smaakveranderingen: bittere smaak, zoete smaak, zoute smaak, etc.
• blaasjes, zweertjes en bultjes op de tong
• moeite om je tong te bewegen
• moeite om eten te proeven
• moeite met slikken en moeite met spreken
• gezwollen tong;
• tintelende tong
• gevoelloosheid van de tong
• kleurveranderingen: wit, felroze, zwart, bruin of geel
• pijnlijke tong
• brandende tong

Oorzaken van een jeukende tong

Er zijn meerdere mogelijke oorzaken van een jeukende tong.

Allergische reactie

Als je tong plotsklaps begint te jeuken nadat je wat gegeten hebt, dan kan er sprake zijn van een allergische reactie op voeding. Voedingsmiddelen die bij sommige mensen allergische reacties kunnen veroorzaken zijn eieren, pinda’s, noten, tarwe, sojabonen, vis en schaaldieren, maar er zijn in totaal meer dan 120 etenswaren die voedselallergie kunnen veroorzaken. Een allergie treedt op wanneer het immuunsysteem overgevoelig reageert op lichaamsvreemde stoffen (zogeheten allergenen), die op zich helemaal niet schadelijk hoeven te zijn. Een oraal allergiesyndroom is een allergische reactie op bepaalde voedingsmiddelen (zie onder).
Symptomen zijn onder meer:

• branderig gevoel
• pijn
• tintelingen
• gevoelloosheid
• slechte smaak in de mond
• verhoogde productie van speeksel
• gezwollen lippen en/of jeuk rond de mond

Als de trigger wordt geïdentificeerd, moet deze worden vermeden.

Contactdermatitis

Contactdermatitis of contacteczeem betreft een acute ontsteking van de huid veroorzaakt door irritantia of allergenen. Dit is een aandoening waarbij je tong iets heeft aangeraakt dat een ontstekingsreactie heeft veroorzaakt. De uitlokkende factor kan van alles zijn: tandpasta, medicijnen, enz. Zodra je de oorzaak hebt gevonden, kun je deze in de toekomst vermijden.

Infectie

Allerlei infecties, of ze nu van parasitaire, virale of bacteriële aard zijn, kunnen leiden tot een jeukende tong en allerlei andere klachten, zoals koorts, roodheid, zwelling, gewrichtspijn, vermoeidheid, etc..

Brandende mond syndroom (BMS)

Burning mouth syndroom (BMS) is de Engelse term voor brandende mond syndroom, ook kortweg aangeduid als mondbranden. Mensen met een brandend mondsyndroom hebben een brandende pijn in de mond. Mensen met mondbranden beschrijven het vaak als een brandend of broeiend gevoel. Bij sommige mensen kan BMS jeuk in de mond en tong veroorzaken. Als het zich specifiek voordoet op de tong, dan staat het ook wel bekend als 'tongbranden'.

Mondschimmel

Onder een schimmelinfectie van het mondslijmvlies, ook wel spruw genoemd, is meestal een candidiasis van het mondslijmvlies, een schimmelinfectie die veroorzaakt wordt door gistachtige schimmels, voornamelijk Candida albicans. Hoewel andere schimmels infecties in het mondslijmvlies kunnen veroorzaken, is de meest voorkomende schimmelinfectie een infectie met gisten van het geslacht Candida. In dit verband spreekt men dan van de zogenaamde Candida stomatitis.

Tongkanker

Tongkanker is een vorm van mondkanker. Bij ongeveer elk vierde geval van mondkanker is de tong betrokken. Bij de ziekte ontwikkelen zich meestal van kwaadaardige cellen aan de rand of de onderkant van de tong. Symptomen worden vaak laat opgemerkt. Een eerste teken is meestal een verharde plek op de tong. Zelfs een kleine wond of zweer die niet geneest, kan wijzen op een kwaadaardige tumor. Symptomen die later verschijnen, zijn bijvoorbeeld slikproblemen of pijn, verhoogde speekselvloed, spraakstoornissen of keelpijn.

Diabetes

Diabetes kan leiden tot complicaties. Een vrij zeldzame aandoening die diabetici kan treffen is tong- of mondbranden, oftewel het gevoel een verbrande tong te hebben.

Idiopathisch (zonder bekende oorzaak)

Idiopathisch betekent 'zonder bekende oorzaak'. Lang niet altijd is de oorzaak van een jeukende tong te achterhalen.

Jeuk aan de tong door tongbranden

Tongbranden is een aandoening waarbij je dag en nacht brandende pijn in de mond voelt. De pijn kan enkele dagen tot enkele maanden (of langer) aanhouden. Helaas weten artsen en onderzoekers anno 2024 niet wat het veroorzaakt. Dit maakt het moeilijk om een ​​diagnose te stellen. Ook is er geen behandeling die voor iedereen werkt. Er zijn twee soorten tongbranden. De eerste is primair tongbranden, waarvan wordt gedacht dat het wordt veroorzaakt door beschadigde linguale zenuwen. Dit zijn de sensorische zenuwen die informatie in de vorm van smaak geeft aan ongeveer het voorste tweederde van de tong. De andere is secundair tongbranden. Deze vorm kan verschillende oorzaken hebben, onder meer hormonale schommelingen, allergische reacties, ondervoeding, etc.

Oraal allergiesyndroom (OAS)

Bij het oraal allergiesyndroom treden er alleen verschijnselen op in het mond- en keelgebied. De verschijnselen treden doorgaans binnen enkele minuten op na het eten van rauwe groenten of fruit. Dit treedt op bij met een pollenallergie of latexallergie die tegelijk een allergie voor bepaalde fruitsoorten, groenten of noten, wat bekend staat als een ‘kruisreactie’. Je immuunsysteem kan in dat geval geen onderscheid maken tussen eiwitten, omdat deze sterk op elkaar lijken. De meest voorkomende OAS-triggerende voedingsmiddelen zijn: appels, rauwe groenten, wortelen, selderij, amandelen, noten, kiwi, pompoenpitten, eiwit, citrusvruchten, kaneel, etc.. OAS is de meest voorkomende voedselallergie. In de algemene bevolking wordt tot 10% getroffen. Symptomen zijn:

• kriebelige keel
• jeukende mond of lippen
• gezwollen lippen, tong of keel

Behandeling van een jeukende tong

Medische behandeling

De behandeling van een jeukende tong varieert en hangt af van de onderliggende oorzaak. Dit zijn de meest voorkomende behandelingsopties voor een jeukende tong:

• Antibiotica: dit zijn medicijnen tegen infecties door bacteriën en kunnen door de arts worden voorgeschreven wanneer een jeukende tong wordt veroorzaakt door een bacteriële infectie.
• Antivirale medicijnen: deze geneesmiddelen behandelen virale infecties en de arts kan deze voorschrijven wanneer jeuk aan de tong wordt veroorzaakt door een virale infectie.
• Anti-allergiegeneesmiddelen: dit zijn geneesmiddelen tegen allergie en de arts kan deze voorschrijven indien een jeukende tong wordt veroorzaakt door allergieën.
• Epinefrine (adrenaline-injectie): epinefrine is een andere naam voor adrenaline, een lichaamseigen stof die vaatvernauwend werkt. Dit medicijn kun je gebruiken als de jeuk wordt veroorzaakt door een ernstige voedselallergie.
• Corticosteroïden: dit zijn medicijnen die lijken op de hormonen die de bijnierschors maakt en deze helpen ontstekingen te bestrijden en jeuk te verlichten.
• Antiseptische mondspoeling: bij sommige mensen helpt regelmatig de mond spoelen met een ontsmettend middel om de klacht van een jeukende tong te laten verdwijnen.

Deze behandelingsopties zijn meestal zelden nodig, aangezien het meestal vanzelf verdwijnt.

Zelfzorg

Soms helpen medische interventie niet om je jeukende tong te laten verdwijnen. Als dat gebeurt, is het misschien een goed idee om een ​​aantal huismiddeltjes te proberen. Hier zijn enkele zelfzorgmaatregelen die wellicht kunnen helpen:

• Gorgelen met zout water: door dagelijks met zout water te gorgelen, kun je ontstekingen in de mond verhelpen en voorkomen, Gorgelen met zuiveringszout kan ook.
• Honing: honing staat bekend om zijn natuurlijke antibiotische eigenschappen. Als een jeukende tong komt door bacteriën, dan kan honing soelaas bieden.
• Muntblaadjes: het kauwen op verse muntblaadjes is goed voor de mondhygiëne. Gorgelen met muntwater kan ook helpen.
• Groot hoefblad: als je een orale ontsteking hebt, kunnen de natuurlijke ontstekingsremmende stoffen in hoefblad helpen.
• Lavendelolie: sommige mensen ervaren een vermindering van hun klachten met lavendelolie.

Lees verder

• Gezwollen tong: oorzaken van een dikke, opgezwollen tong
• Tongaandoeningen: symptomen, oorzaak en behandeling
• Brandende tong: symptomen en oorzaak van tongbranden
• Tongontsteking: symptomen, oorzaak en behandeling glossitis
• Tongabces: symptomen, oorzaken en behandeling abces aan tong