Darmischemie en darminfarct: Ernstige buikpijn met koorts

Een infarct is een bekende term in de vorm van een herseninfarct (beter bekend als een beroerte) of een myocardinfarct (hartaanval). Een infarct is evenwel overal mogelijk, ook in de darmen. Dit vloeit voort uit door diverse aandoeningen. Ernstige buikpijn, koorts, braken en diarree zijn enkele klachten van darmischemie of een darminfarct. Een snelle behandeling is nodig omdat een darminfarct mogelijk net zo dodelijk is als een hartaanval. Deze bestaat meestal uit een operatie en ook medicatie voor de behandeling van het onderliggend probleem.

• Terminologie darminfarct en darmischemie
• Oorzaken: Onvoldoende bloedtoevoer naar darmen
• Symptomen: Ernstige buikpijn en koorts
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose aandoening
• Complicaties van beperkte bloedstroom
• Preventie

Terminologie darminfarct en darmischemie

Darminfarct

Een darminfarct betekent dat het weefsel in de darmen afgestorven is (weefselnecrose).

Darmischemie

Ischemie houdt in dat de bloedstroom onvoldoende is en een ontsteking optreedt in het aangetaste weefsel. De termen ‘mesenterische ischemie’ en ‘ischemische colitis’ zijn eveneens gangbaar om darmischemie te beschrijven. Mesenterische ischemie duidt op de mesenterische arteriën (superieure en inferieure) die bloed naar de dunne en dikke darm voeren. Ischemische colitis is een ontsteking van de dikke darm als gevolg van een beperkte bloedtoevoer.

Oorzaken: Onvoldoende bloedtoevoer naar darmen

De darm heeft net zoals vele andere lichaamsdelen een goede bloedtoevoer nodig. De slagaders (arteriën) zorgen voor een aanvoer van zuurstofrijk bloed en voedingsstoffen aan de darmen. Dit is nodig voor het levensonderhoud en de normale functie van de darm. Aderen verwijderen dan weer zuurstofarm bloed en afval. Als de bloedtoevoer onderbroken is, dan wordt het levend weefsel aangetast. Bij een verminderde bloedtoevoer sterven de cellen niet meteen af, maar resulteert dit wel een ontsteking in het weefsel. Een volledige verstopping van de bloedstroom leidt echter tot het afsterven van levend weefsel.

Adhesies

Soms ontstaat littekenweefsel (adhesies) in de ingewanden na een vorige buikoperatie. Een deel van de darm komt vast te zitten en is als het ware 'samengedrukt' in deze hechtingen. Adhesies veroorzaken een beperkte bloedstroom, wat darmischemie en een darminfarct met zich meebrengt.

Cholesterol

De slagaders die bloed aan de darm leveren, verkleinen of zijn verstopt door de opbouw van cholesterol. Vindt dit plaats in de hartvaten, dan ontwikkelt de patiënt een hartaanval. Bij een blokkering van de slagaders naar de darm door cholesterol komt darmischemie tot stand.

Embolie

Een embolus is een ander woord voor een prop. Dit vreemde lichaam wordt door lymfe of de bloedstroom voortbewogen en blijft dan ergens in een vat of het hart steken waardoor mogelijk een embolie ontstaat. Deze proppen zijn bloedstolsels, kleine deeltjes van een gezwel of van een trombus (bloedstolsel), een vetdruppel (vetembolie), ziektekiemen enzovoort. Wanneer de embolus bij een slagader terechtkomt en vast blijft steken, beperkt dit de bloedstroom en is zelfs een volledige verstopping (obstructie) mogelijk.

Hernia

Een hernia (ingewandsbreuk) is een uitstulping van het peritoneum (buikvlies: epitheelweefsel dat de binnenkant van de buikholte en de buitenkant van de daarin gelegen organen bekleedt) uit de buikholte, waarbij eventueel de ingewanden (zoals de darm) betrokken zijn. De uitstulping blijft door het buikvlies en de huid bedekt, zodat zich een zak (breukzak) vormt. Mogelijk komt een deel van de darm in deze breukzak terecht, waardoor de darm als het ware ‘verstikt’ geraakt. De bloedtoevoer van buiten het bloedvat wordt hierdoor beperkt.

Lage bloeddruk

Een vernauwing binnen een slagader leidt niet altijd tot een ischemie, maar wanneer de bestaande bloedstroom verminderd is door een reeds vernauwde slagader, dan verschijnt mogelijk darmischemie of een darminfarct. Dit gebeurt voornamelijk bij een zeer lage bloeddruk (ernstige hypotensie). Dit komt vaak voor bij patiënten met andere ernstige medische problemen.

Periarteriitis nodosa

Periarteriitis nodosa, ook gekend is panarteriitis nodosa of polyarteriitis nodosa, is een bloedvatziekte met een sterk gevarieerd ziektebeeld. Een patiënt met deze aandoening presenteert zich met vermagering, vermoeidheid en maag-darmverschijnselen. Bij de multisystemische ziekte gebeuren degeneratieve en ontstekingsverschijnselen van kleine arteriën en ontstaan eveneens ischemieën en multipele microaneurysmata (kleine uitstulpingen van de slagaders). De aandoening leidt tot glomerulonefritis, longinfiltraten, darminfarcten, myalgieën (spierpijnen), bovenbuikpijn, artralgieën (gewrichtspijnen), mononeuritis multiplex, huidletsels en periostitis (ontsteking van het scheenbeenvlies, hoofdzakelijk aan de onderbenen)

Trombus

Een trombus is een bloedstolsel dat zich vormt op en vastzit aan de beschadigde binnenzijde van een bloedvat (endotheel) en leidt tot trombose. De aderen die bloed uit de darm vervoeren, komen soms vast te zitten door een bloedstolsel. Ook hierdoor ontstaat een blokkering van de bloedstroom in de darm. Dit komt vaker voor bij patiënten met een leverziekte, kanker of bloedstollingsstoornissen.

Symptomen: Ernstige buikpijn en koorts

Diverse klachten komen tot stand bij een darminfarct, dat langzaam of plots tot stand komt.

• bloed in de ontlasting
• braken
• diarree
• ernstige buikpijn, maar het buikgebied is meestal niet gevoelig bij aanraking (acute buik)
• koorts

Diagnose en onderzoeken

Diagnostisch onderzoek

Een bloedonderzoek onthult een hoog aantal witte bloedcellen in het bloed, wat wijst op de aanwezigheid van een infectie. Verder zet de arts nog een aantal beeldvormende onderzoeken in om de omvang van de schade op te sporen. Volgende onderzoeken zijn nodig:

• een angiografe (radiografisch beeld van de bloedvaten)
• een CT-scan van de buik (abdominale CT-scan)
• een Doppler-echografie (beeldvormend onderzoek van bloedvaten) van de buik

Niet altijd is het evenwel mogelijk om het probleem te identificeren. Soms is daarom een chirurgische ingreep nodig om darmischemie te diagnosticeren.

Differentiële diagnose

De symptomen van darmischemie zijn vaak niet specifiek voor deze aandoening. Daarom lijkt de presentatie soms op andere buik- en gastro-intestinale aandoeningen. Ook om deze reden zijn beeldvormende onderzoeken belangrijk, zodat de arts in staat is om volgende ziekten uit te sluiten.

• acute buik en zwangerschap
• acute intermitterende porfyrie
• acute ontsteking aan de alvleesklier (pancreatitis)
• acute pyelonefritis (ontsteking van de nier(en) en het nierbekken)
• aortadissectie (scheur in wand van aorta met pijn op de borst)
• appendicitis (ontsteking van het aanhangsel van de blindedarm)
• bacteriële sepsis
• Boerhaave-syndroom
• buikabces
• buikslagaderaneurysma (gescheurd aneurysma met pijn in de buik)
• cholangitis (ontsteking van de galwegen met koorts en buikpijn)
• cholecystitis (ontsteking van de galblaas met buikpijn en koorts)
• colonobstructie
• darmobstructie (verstopping in de darm met buikpijn en braken)
• diverticulitis (ontsteking van een divertikel (zakvormige uitstulping) in de dikke darm)
• ectopische zwangerschap (buitenbaarmoederlijke zwangerschap)
• een bacteriële longontsteking
• galblaasziekte
• galstenen (cholelithiasis: harde afzettingen in galblaas met galkoliek)
• gastrische volvulus
• gastro-intestinale perforatie (gat in maag of darm)
• hartaanval
• Helicobacter pylori-infectie
• hypovolemische shock (shock door onvoldoende bloed in het lichaam)
• ileus (gestopte darmbewegingen met verstopping van darmen)
• meervoudig orgaan disfunctie syndroom bij sepsis
• melkzuur
• nierstenen (vorming van kristallen met pijn in buik en rug)
• obstructie van de galblaas
• oesofageale breuk
• pneumothorax (klaplong)
• septische shock (complicatie van sepsis met lage bloeddruk)
• testikeltorsie (verdraaiing van teelbal met pijn en zwelling)

Behandeling

Operatie

Een operatie is in de meeste gevallen nodig. De arts verwijdert dan het afgestorven darmgedeelte, en verbindt de overblijvende gezonde uiteinden van de darm aan elkaar. In sommige gevallen is een colostomie (maken van een nieuwe blijvende uitmonding van de dikke darm) of ileostomie (chirurgische aanleg van een opening van de dunne darm door de buitenwand) nodig. De arts probeert steeds bij deze ingreep de verstopte slagaders naar de darm te corrigeren.

Medicijnen
Soms zijn medicijnen nodig om de gladde spieren van de vaatwand te ontspannen en de bloedstroom naar het gebied te verhogen (vasodilatoren). Trombolytica zijn bovendien inzetbaar bloedstolsels op te lossen. Anticoagulantia (antistollingsmedicijnen) zoals heparine voorkomen een bloedstolsel of een verdere vergroting van een bestaande stolling.

Prognose aandoening

Darmischemie of een darminfarct is een ernstige aandoening waaraan een patiënt mogelijk komt te overlijden indien de arts dit niet onmiddellijk behandelt. Vooral oudere patiënten met reeds andere aandoeningen hebben bij een darminfarct een minder goede prognose. De vooruitzichten zijn wel sterk afhankelijk van de oorzaak. Een snelle behandeling resulteert in een goede uitkomst.

Complicaties van beperkte bloedstroom

De colostomie of ileostomie hebben een tijdelijk maar soms ook permanent karakter. Peritonitis (ontsteking van het buikvlies door ontsteking in de buikholte) komt vaak voor na deze operaties. Patiënten waarbij veel afgestorven weefsel (weefselnecrose) in de darm aanwezig is, ervaren problemen om voedingsstoffen te absorberen. Hierdoor is intraveneuze voeding noodzakelijk. Sommige patiënten zijn ernstig ziek wat gepaard gaat met koorts en een bloedinfectie (sepsis).

Preventie

Preventieve maatregelen om een darminfarct te voorkomen, omvatten:

• een gezonde en evenwichtige voeding
• een snelle behandeling van een hernia
• risicofactoren behandelen of onder controle krijgen zoals een onregelmatige hartslag, een hoge bloeddruk en een hoog cholesterolgehalte
• stoppen met roken

Lees verder

• Ischemie: Tekort aan zuurstof en voedingsstoffen in bloedvat
• Buikpijn: Veelvoorkomende oorzaken van pijn in buikstreek