Keelschrapen: symptomen en oorzaken schrapen van de keel

Soms je keel moeten schrapen is normaal. Maar sommige mensen hebben deze reflex te vaak. Het komt meestal voor wanneer het slijmvlies in de keel of het strottenhoofd geïrriteerd raakt, bijvoorbeeld door een vreemd lichaam. Het kan worden verwijderd met behulp van de sterke luchtstroom wat keelschrapen teweegbrengt. Het schrapen van de keel kan echter de stembanden beschadigen en moet daarom worden vermeden. Verhoogde slijmvorming, keelpijn of nervositeit: er zijn veel redenen waarom mensen de drang voelen om hun keel te schrapen. Regelmatig keelschrapen is vaak een indicatie dat er iets mis is in de keel. De uitdrijving van lucht die ontstaat door het schrapen van de keel, zorgt ervoor dat irriterende afscheidingen en vreemde lichamen uit de keel weggaan, waardoor de jeuk vermindert. Als je echter vaker je keel schraapt, kan het de klachten verergeren, aangezien de beschadigingen die ontstaan ​​op het slijmvlies, strottenhoofd en stembanden leiden tot een vicieuze cirkel.

• Wat is keelschrapen?
• Definitie
• Reflexmechanisme
• Symptomen
• Oorzaken van het schrapen van de keel
• Verkoudheid
• Gespannen spieren
• Astma
• Postnasale drip
• Reflux
• Traag werkende schildklier
• Strottenhoofdkanker
• Psychische factoren (dwangmatig keelschrapen)
• Allergie
• Medicatie
• Veel en hard praten
• Let op vicieuze cirkel
• Behandeling van keelschrapen
• Prognose

Wat is keelschrapen?

Definitie

De term keelschrapen of het schrapen van de keel beschrijft de willekeurige of reflexachtige, meervoudige sterke uitdrijving van lucht door de gesloten stemplooien. De stembanden trillen, waardoor een hoestachtig geluid ontstaat. De meeste mensen schrapen hun keel om (vermeende) vreemde voorwerpen of slijm uit het strottenhoofd te verwijderen of om de aandacht op zichzelf te vestigen. Je keel schrapen is een veel grotere mechanische belasting van je stembanden dan hoesten. Door keelschrapen komen de stembanden namelijk met veel kracht tegen elkaar aan en dit zorgt ervoor dat de slijmvliezen geïrriteerd en/of beschadigd kunnen raken.

Het schrapen van de keel is vaak het gevolg van de indruk dat er iets in je keel zit dat daar niet thuishoort en dus naar buiten vervoerd moet worden. Je keel schrapen zorgt voor een sterke luchtstroom die je gebruikt om te proberen een vreemd lichaam of slijm van daaruit te vervoeren. Het is in feite een fysiologische reflex, vergelijkbaar met hoesten, alleen niet ter hoogte van de longen, maar hoger in de keel of in het strottenhoofd.

Reflexmechanisme

Je keel schrapen is gebaseerd op dezelfde reflexmechanismen als hoesten. Als een vreemd lichaam, zoals een stofje, in de luchtwegen terechtkomt, trekken de strottenhoofdspieren onmiddellijk samen waardoor de stembanden met veel kracht tegen elkaar aankomen. De stembanden zijn dan gesloten. Dit proces leidt tot reflexhoest of keelschrapen. Het diafragma of middenrif trekt samen en verschuift zijn positie naar beneden, zoals bij het inademen. De longen volgen de beweging van het middenrif, zetten uit en zuigen lucht van buiten aan. De epiglottis of strotklepje sluit nu de luchtpijp af. De buikspieren trekken samen en duwen het middenrif naar boven. Uitademing wordt geforceerd als gevolg van overdruk op de borst. De lucht wringt zich uit door de gesloten stembanden of stemplooien. De luchtstroom, die snelheden van 120 km/u kan bereiken, voert vreemde voorwerpen de keel in. De sterke kracht waarmee de stemplooien uit elkaar worden gedrukt, beschadigt het slijmvlies. Door de microblessures ontstaat er meer slijm.

Symptomen

Keelsymptomen die kunnen optreden samen met het schrapen van de keel:

• slijmvorming
• hoesten
• moeilijk ademen
• droge keel
• vergrote lymfeklieren
• gevoel van iets dat in de keel zit
• frequente drang om te slikken
• schorre stem / heesheid
• keelpijn

Oorzaken van het schrapen van de keel

Er zijn meerdere mogelijke oorzaken van keelschrapen.

Verkoudheid

Bij verkoudheid is het normaal dat je de behoefte hebt om de keel te schrapen. De toegenomen slijmvorming is hiervoor verantwoordelijk. Als de afscheiding door de keel druppelt, irriteert het het slijmvlies. Zodra de verkoudheid afneemt, neemt de behoefte aan hoesten en keelschrapen af. Zorg ervoor dat je slijmvliezen de hele dag goed hydrateert door voldoende te drinken. Geschikt zijn: lauwwarm water, kruidenthee en zuigtabletten op basis van kamille of salie.

Gespannen spieren

Spanning in de kaak- of keelspieren leidt soms tot dat vervelende gevoel van een 'kikker in de keel'.

Astma

Astma is een permanente ontsteking van het bronchiale slijmvlies, wat resulteert in overgevoeligheid van de luchtwegen. Dit leidt tot zwelling van de luchtwegen en overmatige secretieproductie, wat de bronchiën vernauwt. Astma wordt vooral in de kindertijd gediagnosticeerd. Typische symptomen zijn: veelvuldig hoesten en schrapen van de keel, moeilijke uitademing, piepende geluiden, acute kortademigheid en benauwdheid en een beklemmend gevoel op de borst.

Postnasale drip

Postnasale drip of rhinorrhoe posterior is een aandoening waarbij er te veel neusslijm wordt geproduceerd, dat via de nasofarynx naar de keelholte loopt. Het druipende slijm irriteert de bekleding van de keelholte. Naast het regelmatig schrapen van de keel, is prikkelhoest een veel voorkomend symptoom van postnasale drip. Het kan zich ontwikkelen vanuit een triviale neusverkoudheid. De infectie verspreidt zich naar de neusbijholten en de voorhoofdsholtes, met als gevolg dat daar meer slijm wordt gevormd. Vooral 's nachts, wanneer je ligt, wordt de inhoud van de sinussen naar achteren geleegd. De afscheiding druppelt in de keelholte (hypopharynx), waar het vervolgens het slijmvlies irriteert.

Reflux

Gastro-oesofageale reflux verwijst naar de terugstroming van maagsap uit de maag naar de slokdarm. Essentiële componenten van deze maagafscheiding zijn maagzuur en pepsine. Maagzuur kan het slokdarmslijmvlies irriteren of ontsteken. Naast brandend maagzuur kun je last krijgen van stemproblemen en heesheid, gevoel van brok in de keel (globus gevoel), chronische prikkelhoest en veelvuldig schrapen van de keel.

Traag werkende schildklier

Je schildklier produceert de twee jodiumhoudende schildklierhormonen triiodothyronine (T3) en thyroxine (T4). Ze stimuleren de meeste stofwisselingsprocessen in je lichaam. Veel Nederlanders consumeren te weinig jodium. Door het jodiumtekort raakt de schildklier vergroot om meer jodium uit het bloed te kunnen filteren. Zodra de vergroting zichtbaar, voelbaar of meetbaar is, wordt het ziektebeeld struma of krop genoemd. Afhankelijk van de grootte worden de luchtpijp, nekvaten en slokdarm mechanisch vernauwd. Dit kan leiden tot slikproblemen en kortademigheid en kan leiden tot hoesten en keelschrapen.

Strottenhoofdkanker

Strottenhoofdkanker gaat vaak gepaard met heesheid, pijn in de keel die uitstraalt naar de oren, moeite met slikken en een benauwd gevoel. Bijkomende symptomen zijn onder meer het schrapen van de keel en chronische hoest.

Psychische factoren (dwangmatig keelschrapen)

Dwangmatig schrapen van de keel kan verschillende psychische oorzaken hebben, zoals angst, (chronische) stress en depressie. Het probleem kan ook een vocale tic zijn bij het syndroom van Gilles de la Tourette, een bekende ticstoornis. Getroffen mensen ontwikkelen zogeheten tics, die niet kunnen worden gecontroleerd en slechts in beperkte mate kunnen worden behandeld. Dwangmatig schrapen van de keel kan er een uiting van zijn.

Allergie

Allergieën zijn een vaak onderschatte trigger. Een huisstofmijtallergie bijvoorbeeld, kan behalve voor jeuk in de neus, ook voor jeuk, droog gevoel en brokgevoel in de keel zorgen. Keelschrapen komt ook vaak voor.

Medicatie

Een ACE-remmer (remmer van het angiotensineconverterende enzym, bloeddrukverlagend middel) kan voor verstopte neus en postnasale drip zorgen, waarop je kan reageren door vaak je keel te schrapen. Hoesten komt ook vaak voor als bijwerking van dit geneesmiddel.

Veel en hard praten

Keelschrapen kan ook komen door veel en heel hard te praten. Dit leidt tot mechanische belasting van het strottenhoofd, wat vervolgens leidt tot irritatie van de slijmvliezen van de stembanden en hun omgeving. Overmatige druk op de stembanden kan een vreemd lichaamsgevoel opwekken en daarmee de drang om de keel te schrapen. Dit euvel is echter relatief gemakkelijk te herkennen omdat het altijd gepaard gaat met heesheid.

Let op vicieuze cirkel

Iedereen die keer op keer zijn keel schraapt, maakt het alleen maar erger. Ter bescherming produceren de slijmvliezen steeds meer stroperige afscheiding, die bovendien de drang om de keel te schrapen versterkt. Als je doorgaat met het schrapen van je keel, riskeer je een geïrriteerde en zere keel. Daarnaast kunnen er op lange termijn veranderingen in het slijmvlies optreden. De stem klinkt dan vol en hees. Het is het beste om het schrapen van de keel zoveel mogelijk te onderdrukken en de trigger doelgericht te behandelen.

Behandeling van keelschrapen

Om de cyclus van schrapen van de keel, irritatie, meer schrapen van de keel te doorbreken of te voorkomen, is het belangrijk om de klacht zo snel mogelijk te verhelpen. Actieve ingrediënten die de slijmvliezen kalmeren, zoals salie, tijm, zoethout en venkel, helpen. Deze zijn verkrijgbaar als keelspoeling, zuigtabletten en voor inademing. Om de slijmvliezen vochtig te houden, moet je tevens voldoende (water) drinken. Het is ook raadzaam om je stem te sparen en roken te vermijden.

Het belangrijkste van de behandeling is het achterhalen en wegnemen van de oorzaken. Het merendeel van de vele mensen die klagen over het constant schrapen van de keel gaan vroeg of laat naar de huisarts. Mogelijke behandelingen zijn:

• andere medicijnen voorschrijven wanneer deze leiden tot het voortdurend schrapen van de keel
• maagzuurremmers ter behandeling van zure reflux
• antihistaminica, decongestiva en corticosteroïde neussprays
• veel water drinken om de keel vochtig te houden, wat het gevoel kan verminderen dat er iets in de keel zit
• zuigen op harde snoepjes of dropjes
• langzaam eten en goed kauwen als je moeite hebt met slikken
• een luchtbevochtiger gebruiken om de lucht vochtig te houden, wat kan helpen irritatie van de keel te verminderen
• hard en veel praten vermijden

Prognose

Iedereen schraapt af en toe zijn keel en dat is heel normaal. Maar als het hardnekkig wordt, kan het een teken zijn van een onderliggende aandoening. Chronische keelschrapen kan na verloop van tijd je stembanden beschadigen. Als eenvoudige huismiddeltjes niet helpen het schrapen van de keel te doen stoppen, maak dan een afspraak met je huisarts. Hij kan bekijken wat er aan de hand is en een gepaste behandeling inzetten.

Lees verder

• Slijm in de keel: oorzaken en vastzittend slijm ophoesten
• Langdurige keelpijn: oorzaken van chronische zere keel
• Hoesten: oorzaken, symptomen en behandeling van hoest
• Slijm ophoesten: veel slijm in keel en hoesten met slijm
• Keelpijn (bij slikken): oorzaken en behandeling zere keel