Heesheid (hese stem): symptomen, oorzaak en behandeling

Heesheid (hese stem): symptomen, oorzaak en behandeling Wat is heesheid, wat veroorzaakt heesheid en wat te doen aan heesheid? Heesheid, ook wel 'dysfonie' genoemd, is een schorre verandering van het normale stemgeluid. De meest voorkomende oorzaak van heesheid is een infectie van de luchtwegen, zoals verkoudheid of griep. Heesheid waarvoor geen duidelijke oorzaak bestaat en die langer dan twee weken aanhoudt, vereist nader onderzoek door de huisarts. De onderliggende oorzaak van heesheid kan worden gediagnosticeerd door een arts op basis van anamnese en lichamelijk onderzoek. De huisarts zal om een beeld te krijgen van de oorzaak, onder meer willen weten of de heesheid plotseling is begonnen of juist geleidelijk is ontstaan. Een plotseling begin van heesheid duidt veelal op een virusinfectie of het geforceerd hebben van de stem. De behandeling van heesheid is afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Heesheid kan worden voorkomen door het vermijden van overmatig stemgebruik (veel praten, zingen, schreeuwen of hoesten) en stoppen met roken.

Aanhoudende heesheid door overmatig stemgebruik

Overmatig stemgebruik kan leiden tot zogeheten zangknobbeltjes en contact ulcera. Mensen die veelvuldig hun stem moeten gebruiken, hebben een verhoogd risico op het ontstaan van zangknobbeltjes. Door deze knobbeltjes op de stembanden, wordt je stem hees. De knobbeltjes kunnen slinken door je stembanden enige weken rust te geven. Dit doe je door weinig of niet te spreken. Een enkele keer zijn een biopsie (het weghalen van een stukje weefsel voor onderzoek) en een operatieve verwijdering nodig.

Contact ulcera zijn wondjes op de stembanden. Deze wondjes zijn vaak het gevolg van een onjuist stemgebruik. Het kan echter ook worden veroorzaakt door beschadiging van de stembanden door bijvoorbeeld het veelvuldig terugstromen van maagsap. Een lichte pijn bij het slikken of spreken en heesheid, zijn kenmerkende klachten. Contact ulcera kan worden behandeld door rust van de stem, vaak langer dan zes weken. Dit geeft de wondjes de gelegenheid om te genezen. Mogelijk dat spraaklessen of zanglessen kunnen helpen om recidief te voorkomen, wanneer onjuist of (onbewust) geforceerd stemgebruik de oorzaak is.

Verkoudheid / Bron: Istock.com/gpointstudioVerkoudheid / Bron: Istock.com/gpointstudio

Plotselinge heesheid door infecties

Infectie van de bovenste luchtwegen

Een infectie van de luchtwegen is verreweg de meest voorkomende oorzaak van heesheid. Een verkoudheid, griep of andere luchtweginfectie kan ervoor zorgen dat de stembanden geprikkeld raken. De stembanden kunnen dan enigszins zwellen, waardoor er heesheid ontstaat. Een (virale) infectie van de bovenste luchtwegen, zoals een verkoudheid, kan leiden tot laryngitis, een ontsteking van het strottenhoofd. Strottenhoofdontsteking kan onder meer klachten als plotselinge heesheid of zelfs stemverlies geven. Andere symptomen zijn:
  • een prikkelend of rauw gevoel in de keel;
  • de voortdurende neiging om de keel te schrapen;
  • (bij ernstige infecties) koorts, algehele malaise, slikproblemen en keelpijn.

Pseudokroep

Een infectie als pseudokroep kan ook een hese stem veroorzaken. Pseudokroep is een virusinfectie van de bovenste luchtwegen die voorkomt bij jonge kinderen en waarbij er sprake is van benauwdheid, hoorbare inademing en de typische blafhoest of zeehondenhoest.

Pijnlijke keel en heesheid bij strottenhoofdontsteking / Bron: Istock.com/ajijchanPijnlijke keel en heesheid bij strottenhoofdontsteking / Bron: Istock.com/ajijchan

Andere infecties

Andere infecties die aanleiding kunnen geven tot plotselinge heesheid, zijn onder meer:
  • bijholteontsteking (sinusitis): hierbij is het slijmvlies van de bijholten, meestal de neusbijholten, ontstoken
  • bronchitis: een ontsteking in de kleine buisjes van de longen (de bronchiën), met als belangrijkste klachten hoesten en kortademigheid
  • epiglottitis: een ernstige bacteriële of virale infectie van het strotklepje
  • keelontsteking met klachten als vermoeidheid, hoofdpijn, hoest en keelpijn
  • strottenhoofdontsteking (laryngitis) met klachten als keelpijn, koorts, loopneus, droge hoest, hees stemgeluid
  • tonsillitis of keelamandelontsteking
  • tracheïtis (luchtpijpontsteking)
  • tuberculose (tbc)
  • uvulitis (ontsteking en zwelling van de huig van de tong)

Stoppen met roken / Bron: Dmytro Zinkevych/Shutterstock.comStoppen met roken / Bron: Dmytro Zinkevych/Shutterstock.com

Heesheid door roken

Teer in tabaksrook zet zich af op het slijmvlies van de luchtwegen (waaronder de stembanden), wat onder meer het afvoeren van vuil(deeltjes) tot taak heeft. Door de teer gaat dit minder goed, er blijft vuil achter en als reactie daarop wordt er extra slijm aangemaakt. Dat hoopt zich op in je keel en door te hoesten wordt het verwijderd. Dat hoesten irriteert je stembanden en de slijmvliezen kunnen hierdoor opzwellen. Het weefsel van de stembanden is verdikt, wat een normale trilling van de stembanden in de weg zit. Je stem is minder helder, mogelijk zelfs wat hees. Roken kan ook leiden tot een chronische verdikking van de stembanden, waarbij weefselvocht zich ophoopt onder het slijmvlies van de stembanden. Je stem klinkt daardoor monotoon en hees. Stoppen met roken zorgt voor herstel van de slijmvliezen.

Inhalatie van toxische irritantia

Het inademen van irriterende stoffen zoals rook of chemische stoffen, kan leiden tot heesheid.

Goedaardige hypertrofie (poliep)

Een stembandpoliep is een goedaardige zwelling en ontstaat doordat je stemband beschadigd is, bijvoorbeeld door te intensief of of verkeerd stemgebruik of doordat je stembanden in contact komen met prikkelende stoffen.

Heesheid, keelpijn en hoesten door kanker

Soms is heesheid het gevolg van kanker, bijvoorbeeld keelkanker. Keelkanker kan naast een stemverandering, ook andere klachten geven:

Schildklierkanker kan ook klachten geven als wijzigingen in de stem, waaronder heesheid en een schorre stem.

Auto-immuunziekten

Sarcoïdose

Sarcoïdose, ook wel de ziekte van Besnier-Boeck genoemd, kan niet-verkazende granulomen op de stembanden veroorzaken. De afwijkingen blijven in het begin vaak onopgemerkt.

Sclerodermie

Sclerodermie is een reumatische auto-immuunziekte waarbij bindweefsel dikker wordt of verhardt als gevolg van een ontstekingsproces. Bij deze aandoening is het mogelijk dat de sluitspier van je slokdarm niet zo goed meer werkt vanwege te veel bindweefsel en daardoor kan maagzuur terugvloeien in de luchtpijp. Dit kan vooral 's nachts klachten als irritatie opleveren, maar het kan ook leiden tot hoestbuien, slikklachten of heesheid.

Granulomatose met polyangiitis

Granulomatose met polyangiitis (GPA, voorheen de ziekte van Wegener genoemd), is een auto-immuunziekte waarvan de oorzaak onbekend is. GPA wordt gekenmerkt door ontstekingen van de binnenwanden van de kleine bloedvaten. Soms kan de vasculitis (ontsteking van de bloedvaten) ook het slijmvlies aantasten in de buurt van de stembanden. Dit kan tot heesheid leiden.

Reflux

Meer dan een miljoen Nederlanders hebben dagelijks last van brandend maagzuur of zuurbranden, waarbij de inhoud van de maag terugstroomt in de slokdarm (= 'reflux'). Dit komt doordat de doorgang van slokdarm naar maag niet voldoende sluit. Dit kan klachten geven, zoals zure oprispingen waarbij je omhooggekomen zuur proeft. Andere klachten die kunnen ontstaan zijn onder meer:

Medicatie

Sporadisch kunnen bepaalde medicijnen (hormonen, antihistaminica, anticholinergica) een hese stem of heesheid als bijwerking hebben. Overleg met je (huis)arts als je vermoedt dat de medicijnen die je gebruikt aanleiding geven tot heesheid.

Onderzoek van de schildklier / Bron: Istock.com/KatarzynaBialasiewiczOnderzoek van de schildklier / Bron: Istock.com/KatarzynaBialasiewicz

Heesheid en de schildklier

Heesheid kan veroorzaakt worden door een verstoorde schildklierfunctie. Een traag werkende schildklier (hypothyreoïdie) geeft aanleiding tot een vertraagde celwerking, wat een scala aan klachten kan veroorzaken, zoals:
  • lusteloosheid en moeheid;
  • kouwelijkheid;
  • een verminderde behoefte aan seks;
  • een tragere hartslag;
  • droge haren of haaruitval;
  • somberheid en depressiviteit;
  • slechthorendheid;
  • een abnormale gewichtstoename;
  • obstipatie (verstopping);
  • hese stem, diepere stem of krakende stem;
  • pafferig gezicht, gezwollen ogen en een droge, opgezette huid, dikke enkels;
  • spierpijn en spierkrampen;
  • geheugenverlies en concentratiestoornissen.

Aandoeningen van de bijschildklier

Een schorre stem of heesheid is soms te wijten aan een bijschildklieraandoening.

Bijschildklieradenoom

In een bijschildklier kan zich een goedaardig gezwel ontwikkelen, een zogeheten bijschildklieradenoom. Veel mensen met een bijschildklieradenoom merken daar (vrijwel) niks van, maar bij sommige mensen met deze aandoening leidt het wel tot (een waaier aan) klachten.

Benauwdheid / Bron: Wavebreakmedia/Shutterstock.comBenauwdheid / Bron: Wavebreakmedia/Shutterstock.com

Hypoparathyreoïdie (trage bijschildklier)

Bij hypoparathyreoïdie werken de bijschildklieren te langzaam. Deze aandoening komt niet vaak voor. De belangrijkste klachten zijn tintelingen, krampen, moeheid, verwardheid, benauwdheid, hartklachten en oogklachten, maar heesheid komt ook voor.

Soorten heesheid

Er wordt vaak onderscheid gemaakt tussen hypertonde en hypotone heesheid.

Hypertone heesheid

Er is sprake van een geknepen stemgeluid, doordat de adem te veel weerstand ondervindt in de stemspleet. De stembanden klappen dan dicht door de moeite die je doet om je verstaanbaar te maken. Meestal is volledig stemverlies het gevolg, tijdelijk van aard.

Hypotone heesheid

Hierbij zijn de spieren in de stemspleet niet sterk genoeg zijn door spierslapte. Het veroorzaakt de karakteristieke heesheid met veel ademgeruis.

Symptomen van heesheid

Heesheid klinkt voor iedereen anders: diep, gespannen, hard, raspend, schor, trillend of zwak. Eén stemband kan aangedaan zijn, maar soms ook beide stembanden. Heesheid is meestal tijdelijk van aard en verdwijnt dan spontaan. In sommige gevallen is heesheid echter een permanent symptoom. Heesheid kan geleidelijk of plotseling ontstaan. Afhankelijk van de oorzaak, kan heesheid gepaard gaan met één of meerdere van de volgende symptomen:

Lees verder

© 2015 - 2024 Tartuffel, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Wat is heesheidHeesheid is een stoornis van het stemgeluid. De meeste mensen zijn ooit al eens hees geweest. Maar wat is heesheid nou p…
Schorre stem (hese stem): oorzaken van heesheidSchorre stem (hese stem): oorzaken van heesheidSchorre stem, hese stem, schorheid of heesheid is een abnormale verandering in je stemgeluid. Een schorre stem of schorh…
Help, ik ben mijn stem kwijt!Je stem kwijt zijn of zo hees zijn dat je stem af en toe wegvalt is een vervelend probleem. Pas dan besef je hoe vaak en…
Hoe ontstaat keelpijn?Hoe ontstaat keelpijn?Keelpijn: iedereen heeft het weleens. In het ene geval heb je alleen een irritant en vervelend gevoel in je keel. Op and…

Soorten neuzen en redenen voor een neusoperatieSoorten neuzen en redenen voor een neusoperatieEen onderzoek bij 1793 mensen door de Israëlische wetenschapper/professor Abraham Tamir in verschillende shoppingscentra…
Oogallergie en oogirritatie: Soorten, behandeling en tipsOogallergie en oogirritatie: Soorten, behandeling en tipsRegelmatig komen patiënten bij een oogartsenpraktijk binnen met rode, gezwollen en jeukende ogen. Zij hebben hier veel l…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Lauramba, Pixabay
  • Dr. H.C. Hoogsteden, dr. P.N.R. Dekhuijzen, dr. G.F. Joos, dr. P.E. Postmus (redactie). Leerboek longziekten. Elsevier Gezondheidszorg, Maarssen, 2e druk 2009.
  • http://www.mlds.nl/ziekten/123/brandend-maagzuur/klachten
  • http://www.merckmanual.nl/mmhenl/sec19/ch222/ch222d.html
  • https://www.jellinek.nl/vraag-antwoord/ik-blow-dagelijks-en-heb-een-hese-stem
  • http://www.sarcoidose.nl/over-sarcoidose/diagnose/20-diagnose-kno.html
  • M.J. Zaagman-van Buuren, IJ.D. Jüngen. Pathologie. Bohn Stafleu van Loghum, 2006.
  • Reumafonds. Sclerodermie. http://www.reumafonds.nl/informatie-voor-doelgroepen/patienten/vormen-van-reuma/sclerodermie/over-de-ziekte/klachten (ingezien op 2-6-2018)
  • Afbeelding bron 1: Istock.com/gpointstudio
  • Afbeelding bron 2: Istock.com/ajijchan
  • Afbeelding bron 3: Dmytro Zinkevych/Shutterstock.com
  • Afbeelding bron 4: Istock.com/KatarzynaBialasiewicz
  • Afbeelding bron 5: Wavebreakmedia/Shutterstock.com
Tartuffel (2.972 artikelen)
Laatste update: 19-09-2023
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 13
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.