Pijn onder de ribben: symptomen, oorzaken en behandeling

Pijn onder de ribben of ribbenboog kan verschillende oorzaken hebben. De klacht is vaak van korte duur en onschadelijk. De symptomen kunnen ook wijzen op een ernstige organische ziekte. Naast de lever en milt omvat dit ook de maag en alvleesklier. Een kneuzing, een breuk, onjuiste houding, pijnlijke spieren, beknelde zenuwen, ziekten van de borstorganen (longen, hart, thymus) of weefsel, ziekten van aangrenzende organen zoals het hart, longen, maag, alvleesklier, milt, gal, lever, nieren en darmen, een ontsteking van je longvlies of borstvlies (pleuritis), intercostale neuralgie (pijn veroorzaakt door een beschadiging of minder goed functioneren van de zenuw die tussen de ribben loopt), de ziekte van Bechterew, het thoracic outlet syndroom (TOS), zwangerschap, het HELLP-syndroom (een ziekte tijdens de zwangerschap) en het syndroom van Tietze en costochondritis, zijn stuk voor stuk mogelijke oorzaken van pijn onder de ribben.

• Symptomen van pijn onder de ribben
• Oorzaken van pijn onder de ribbenboog
• Gebroken of gekneusde ribben
• Gekneusde tussenribspier
• Tussenribspierontsteking
• Zenuwen
• Pijn vanuit organen
• Syndroom van Tietze
• Costochondritis
• Pijn rechts of links onder ribben door zwevende rib-syndroom
• Zwangerschap
• Huisarts raadplegen
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van pijn onder de ribben
• Preventie
• Prognose

Symptomen van pijn onder de ribben

Pijn onder de ribben of ribbenboog kan mild en onschadelijk van aard zijn of juist ernstig. De pijn kan eenmaal, herhaaldelijk of chronisch worden gevoeld. De pijn kan branderig, stekend of meer krampend van aard zijn. In bepaalde gevallen kunnen ook andere klachten zoals misselijkheid of braken optreden. De pijn kan zowel worden gelokaliseerd onder de linker of rechter ribbenboog. Afhankelijk van de oorzaak, kan de pijn in het gehele ribgebied of juist een klein gedeelte worden gevoeld, en zowel links als rechts. Bepaalde bewegingen of bijvoorbeeld hoesten kunnen in sommige gevallen de pijn verergeren.

Oorzaken van pijn onder de ribbenboog

Gebroken of gekneusde ribben

Tal van factoren kunnen pijn onder de ribbenboog veroorzaken. Gebroken ribben zijn een veel voorkomende blessure die leidt tot bewegingsgerelateerde pijn. Ernstige gekneusde ribben kunnen ook pijnlijk zijn.

Gekneusde tussenribspier

De spieren kunnen ook worden getroffen. De spanning van de kleine spieren tussen de ribben is de meest voorkomende oorzaak van stekende ribpijn, vooral bij het ademen. Sportactiviteiten, langdurig in een bepaalde houding zitten en schokkerige bewegingen bevorderen spierspanning.

Tussen de ribben bevinden zich kleine spieren die de beweging van de ribben tijdens de ademhaling mogelijk maken. Deze tussenribspieren zijn vooral belangrijk bij het inademen. Een gekneusde tussenribspier kan ontstaan door een ongeval, maar ook bijvoorbeeld bij een hevige verkoudheid of longontsteking waarbij veel gehoest wordt.

Als gevolg van een gekneusde tussenribspier kan er pijn ontstaan onder de ribben. Ademhalen kan pijnlijk zijn, vooral bij diep inademen. De pijn is meestal duidelijk te lokaliseren, maar kan ook uitstralen naar andere delen van het lichaam. Gelukkig geneest een gekneusde tussenribspier vanzelf. De pijn zal na enkele dagen tot weken vanzelf afnemen. Rust houden is hierbij vaak de beste remedie. Er hoeft verder niets speciaals gedaan te worden.

Tussenribspierontsteking

Het hebben van pijn onder de ribben als gevolg van een tussenribspierontsteking kan zeer ongemakkelijk zijn. Tussenribspieren zijn kleine spieren die zich tussen de ribben bevinden en die helpen bij het bewegen van de ribben tijdens het ademen. Een ontsteking van deze spieren kan pijn veroorzaken in het gebied tussen de ribben en kan soms worden gevoeld als pijn onder de ribben.

Symptomen van ontstoken tussenribspieren kunnen zijn:

• Pijn in het gebied tussen de ribben, soms aan één kant van het lichaam.
• Pijn die erger wordt bij hoesten, niezen, diep ademhalen of bewegen.
• Gevoeligheid of pijn bij aanraking van het getroffen gebied.
• Spierstijfheid of spierkrampen in het getroffen gebied.

Behandeling kan bestaan uit het nemen van ontstekingsremmende medicijnen, fysiotherapie, massage of andere pijnverlichtende interventies. Er wordt geadviseerd om rust te nemen en activiteiten te vermijden die de pijn verergeren, zoals zware inspanning of activiteiten waarbij je je armen veel moet gebruiken. Met de juiste behandeling en zorg kan de pijn van een tussenribspierontsteking worden verminderd en kan het herstelproces worden versneld.

Zenuwen

Betrokkenheid van de zenuwen onder de ribben, de intercostale zenuwen, is minder gebruikelijk, maar vaak erg pijnlijk.Intercostale neuralgie is geen zeldzaam beeld. Dit is een beknelling van de zenuw tussen de spieren en ribben. Ook hierbij zijn bewegingen bij ademhaling en anderszins, erg pijnlijk.

Pijn vanuit organen

Pijn vanuit andere organen kan ook verantwoordelijk zijn voor pijn onder de ribben. In de borst zelf kunnen de longen, het hart en de thymus of zwezerik kan dergelijke pijn veroorzaken. Een hartaanval en angina pectoris worden vaak beschreven als pijn onder de ribben. Pericarditis, een ontsteking van het pericard, het hartzakje dat het hart aan de buitenkant omvat, veroorzaakt ook pijn. De longen zelf bevatten geen pijnreceptoren. De longvliezen en borstkaswand hebben wel pijnreceptoren. Als dit gewond raakt of aangetast is, bijvoorbeeld door een ontsteking, treedt pijn op onder de ribben. In het geval van verwondingen aan de ribben kan de borstkaswand direct eronder worden doorboord of anderszins gewond raken.

De bovenbuikorganen kunnen ook verantwoordelijk zijn voor pijn onder de ribben. Het middenrif, maag, slokdarm, lever en galblaas kunnen deze klacht veroorzaken. Als deze organen zijn gewond of vergroot, kun je pijn onder de onderste ribben voelen. Pijn onder de linkerribben kan ook wijzen op een ziekte van de milt, vooral als deze gezwollen raakt (een zogeheten 'vergrote milt') bij bijvoorbeeld de ziekte van Pfeiffer. Het vergrote orgaan drukt op de zenuwen en veroorzaakt de pijn. Pijn onder de linker ribbenboog kan een symptoom zijn van een maagaandoening. Vanwege de positie van de maag in de bovenbuik, die iets meer aan de linkerkant ligt, kan dit leiden tot klachten aan de linkerkant onder de ribbenboog.

De alvleesklier heeft ook een vergelijkbare positie, meer aan de linkerkant van de buik, zodat pijnlijke klachten die eruit voortvloeien ook meer links worden gevoeld. De lever en galblaas bevinden zich aan de rechterkant van de buik onder de ribbenboog. Krampen van de galblaas of verstopping met galstenen kunnen ook pijn in dit gebied veroorzaken. Hepatitis (leverontsteking) of leververvetting kan pijnlijke symptomen veroorzaken onder de ribboog als gevolg van een aanzienlijk vergroting, wat bekend staat als een 'vergrote lever'. Pleuritis of andere longziekte kan ook verantwoordelijk zijn voor pijnlijke sensaties onder de ribbenboog.

Syndroom van Tietze

Ook het syndroom van Tietze kan verantwoordelijk zijn voor pijn onder de ribben. Hierbij is er sprake van een ontsteking van de kraakbeenverbindingen tussen een of meerdere ribben en het borstbeen. De pijn zit meestal aan één kant.

Bij het syndroom van Tietze kun je pijn ervaren op één of meerdere plekken op de borst, waarbij vaak drukpijn voorkomt aan de linkerkant of rechterkant van het borstbeen. De pijn kan plotseling ontstaan en verergeren bij bepaalde activiteiten zoals bewegen, diep zuchten, niezen of hoesten. Soms kan de pijnlijke plek rood en opgezwollen worden doordat het kraakbeen verdikt. De pijn kan enkele weken tot maanden aanhouden en is niet zichtbaar op röntgenfoto's. Ook is er bij bloedonderzoek geen afwijking te vinden. De oorzaak van het syndroom van Tietze is anno 2023 niet bekend, maar de klachten komen vaak voor na zware inspanning, een ongeluk waarbij de borstkas is geraakt, een ontsteking in de neus, keel of longen, of reumatoïde artritis.

Costochondritis

Costochondritis is een aandoening die vaak vergelijkbare symptomen veroorzaakt als het syndroom van Tietze. Beide aandoeningen kunnen pijn en gevoeligheid in het gebied van het borstbeen en de ribben veroorzaken, wat soms kan uitstralen naar de armen en schouders.

Het belangrijkste verschil tussen de twee aandoeningen is dat bij het syndroom van Tietze sprake is van ontsteking en zwelling van de kraakbeenverbindingen tussen de ribben en het borstbeen, terwijl bij costochondritis sprake is van ontsteking van het kraakbeen zelf.

Hoewel de symptomen vergelijkbaar zijn, kan een arts de diagnose stellen door lichamelijk onderzoek en het uitsluiten van andere mogelijke oorzaken van de pijn. Behandeling van beide aandoeningen kan onder meer bestaan uit pijnverlichting, ontstekingsremmende medicatie en fysiotherapie.

Pijn rechts of links onder ribben door zwevende rib-syndroom

Het zwevende rib-syndroom kan (druk)pijn veroorzaken onder de onderste ribben aan de linkerzijde of rechterzijde onder de ribbenboog. Deze pijn bij de bekkenkam ontstaat doordat de onderste ribben tegen de bekkenkam duwen. Scoliose, osteoporose (botontkalking) en een langdurig verkeerde lichaamshouding zijn de drie hoofdoorzaken. De behandeling bestaat veelal uit houdingsadviezen en eventueel pijnstilling.

Zwangerschap

Een vrouw kan ook pijn onder de ribben ervaren als gevolg van zwangerschap. Meestal zal je rond de 36 weken zwangerschap de meeste pijn aan je ribben ervaren, omdat op dat moment je baarmoeder op zijn hoogst ligt en net onder je borstbeen drukt. Naarmate de bevalling nadert, kan de druk wellicht wat afnemen omdat je baby steeds verder zal indalen in het bekkengebied.

Huisarts raadplegen

Als er pijn onder de ribbenboog is, raadpleeg dan je huisarts zodra de symptomen enkele dagen aanhouden of in intensiteit toenemen. Als de klachten tijdens of na het hardlopen optreden, wijst dit meestal een verkeerde ademhalingstechniek. Een sportarts kan informatie verschaffen over welke fouten je maakt bij het in- en uitademen en hoe deze kunnen worden gecorrigeerd. Als de pijn zich naar de rug of borst uitbreidt, moet een arts worden geraadpleegd. Als er andere klachten optreden zoals braken, misselijkheid of duizeligheid, is een bezoek aan een arts noodzakelijk. Als er een extra drukgevoel is of als ademhalen moeilijkheden oplevert, zijn medische onderzoeken nodig om de oorzaak te achterhalen.

Onderzoek en diagnose

Een onderzoek door een arts moet de oorzaak van pijn verduidelijken die je ervaart onder de ribben en eventuele bijkomende klachten. Allereerst zal de arts informeren naar de aard en omvang van de pijn en je medische geschiedenis in ogenschouw nemen. Daarna volgt lichamelijk onderzoek. Afhankelijk van de symptomen zijn beeldvormingsprocedures of laboratoriumtests (zoals bloedonderzoek) nodig ten behoeve van de diagnose. Een vergroot orgaan kan meestal onmiddellijk worden geïdentificeerd met behulp van echografie. Een röntgenfoto kan ook informatie geven over de vraag of een ribfractuur de oorzaak is van de pijn onder de ribbenboog.

Een mogelijke ziekte van de milt kan worden gecontroleerd met een bloedtest. Spierspanning als de oorzaak van pijn kan meestal al worden bepaald door palpatie (het uitwendig met de hand of handen voelen aan een patiënt als onderdeel van geneeskundig onderzoek). Bovendien kan de medische beoordeling van de klachten en de ontwikkelingen ervan informatie geven over de oorzaak. Krampende, extreem pijnlijke symptomen onder de rechter ribboog zijn duidelijke aanwijzingen voor een vernauwing of occlusie in de gal.

Als een pleuritis of longziekte wordt vermoed, kan een computertomografie (CT-scan) nodig zijn, naast het luisteren met een stethoscoop en het uitvoeren van röntgenfoto's.

Behandeling van pijn onder de ribben

De behandeling van pijn onder de ribbenboog is gebaseerd op de oorzaak van de ziekte die tijdens de diagnose werd geïdentificeerd. Afhankelijk van de intensiteit kan pijn worden verminderd of geëlimineerd met pijnstillers, hete baden, massages of bloedsomloop bevorderende zalven. In het geval van gekneusde ribben kan ook koeling van het getroffen gebied worden overwogen. Als houdingsfouten de reden zijn voor pijnlijke spierspanning, kunnen fysiotherapeutische maatregelen en een gewijzigde houding de pijn tegengaan.

Pijn onder de ribben kan worden versterkt door hoesten, ongeacht de oorzaak. Om deze toename van pijn te voorkomen, kan de arts medicatie voorschrijven die de hoestprikkel wegneemt. Een pijnlijke bovenbuik als gevolg van een maagontsteking of gastritis kan behandeling met ontstekingsremmende middelen en aan maagzuurremmer uitkomst bieden. Een extreem pijnlijke galkoliek kan in eerste instantie worden behandeld door een injectie met een krampstillend middel. Naast het bestrijden van de onderliggende ziekte, kan pijn indien nodig worden behandeld met pijnstillers.

Preventie

Een goed functionerend immuunsysteem en een gezond, voedzaam dieet kunnen veel klachten vaak voorkomen, waaronder ziekten aan de gal, lever en alvleesklier evenals het maag-darmkanaal. Een gezonde leefstijl met voldoende beweging kan helpen het immuunsysteem te versterken. Een slechte lichaamshouding en overbelasting moeten preventief worden voorkomen of gecorrigeerd voordat pijn optreedt. Pijnlijke spierspanning kan worden vermeden door fysieke overbelasting tijdens sport en zwaar lichamelijk werk te vermijden. Beschermende kleding tegen stoten en vallen moet worden gedragen als een preventieve maatregel bij bepaalde sporten.

Prognose

Pijn onder de ribbenboog komt veel voor. In de regel is de oorzaak onschadelijk en lossen de klachten na korte tijd vanzelf op. Pijn links of rechts onder de ribbenboog en in het midden kunnen echter ook symptomen zijn van ernstige onderliggende ziekten. Een medisch onderzoek en een diagnose zijn daarom noodzakelijk om de klachten op te helderen. Raadpleeg tijdig je huisarts.

Lees verder

• Pijn aan de ribben: oorzaken van ribpijn of pijnlijke ribben
• Pijn achter borstbeen: oorzaken, symptomen en behandeling
• Pijn op de borst: links/rechts, pijn longen, hart, borstbeen
• Pijn aan de lever: oorzaken en symptomen van leverpijn
• Pijn aan de milt: symptomen en oorzaken van miltpijn