Bloedonderzoek ACE-test: Sarcoïdose opsporen en opvolgen

Een ACE-test is een type bloedonderzoek dat wordt gebruikt om de waarden van het angiotensine-converterend enzym (ACE) in het bloed te meten. Deze test wordt voornamelijk ingezet voor de opsporing en opvolging van sarcoïdose. Omdat een verhoogde ACE-waarde ook bij verschillende andere aandoeningen kan voorkomen, is de algemene bruikbaarheid van de ACE-test beperkt. Vaak zal de arts aanvullende beeldvormende en laboratoriumonderzoeken uitvoeren om tot een diagnose te komen.

• Synoniemen ACE-test
• De rol van het angiotensine-converterend enzym (ACE) in het lichaam
• Fysiologische functies van ACE
• ACE en het immuunsysteem
• Wat is de ACE-test?
• Indicatie: Sarcoïdose opsporen en opvolgen
• Voor het meten van het angiotensine-converterend enzym
• Tijdens het onderzoek
• Resultaten bloedonderzoek
• Factoren die ACE-niveaus kunnen beïnvloeden
• Beperkingen en aandachtspunten
• Risico’s en bijwerkingen
• Alternatieve diagnostische tests voor sarcoïdose
• Röntgenfoto van de borst
• CT-scan van de borst
• Biopsie en histopathologisch onderzoek
• Longfunctieonderzoek
• ACE-waarden en andere aandoeningen
• Tuberculose
• Longkanker
• Nierziekten
• De rol van genetica bij verhoogde ACE-waarden
• Genetische variaties in het ACE-gen
• Familiaire sarcoïdose
• Behandeling en management van sarcoïdose
• Corticosteroïden
• Immunosuppressiva
• Antimalariamiddelen
• Opvolging en monitoring van sarcoïdosebehandeling
• Bloedonderzoeken en beeldvorming
• Longfunctieonderzoek

Synoniemen ACE-test

Het ACE-bloedonderzoek staat ook bekend onder de volgende synoniemen:

• CD143; CD143 Antigen Test
• EG 3.2.1.; EC 3.4.15.1
• SACE
• Serum-angiotensine converterend enzym

De rol van het angiotensine-converterend enzym (ACE) in het lichaam

Het angiotensine-converterend enzym (ACE) speelt een cruciale rol in het reguleren van de bloeddruk en de vochtbalans in het lichaam. Het enzym is betrokken bij de omzetting van angiotensine I naar angiotensine II, een krachtige vasoconstrictor die de bloedvaten vernauwt en de bloeddruk verhoogt. Daarnaast heeft ACE invloed op andere fysiologische processen, zoals ontsteking en het functioneren van het immuunsysteem. Het meten van de ACE-waarden kan belangrijk zijn voor het monitoren van verschillende medische aandoeningen, waaronder sarcoïdose.

Fysiologische functies van ACE

ACE is een enzym dat voornamelijk in de longen wordt aangetroffen, maar ook in andere weefsels zoals de nieren en het hart. De belangrijkste functie van ACE is het omzetten van angiotensine I naar angiotensine II, wat leidt tot vasoconstrictie en een verhoogde bloeddruk. Angiotensine II stimuleert ook de afgifte van aldosteron, wat de natrium- en waterretentie in de nieren verhoogt en zo bijdraagt aan het handhaven van de bloeddruk en het volume van het bloed.

ACE en het immuunsysteem

Naast de rol in het reguleren van de bloeddruk, heeft ACE ook invloed op het immuunsysteem. Het enzym speelt een rol in de inflammatoire processen die optreden bij verschillende ziekten, zoals sarcoïdose. ACE wordt geproduceerd door macrofagen en andere immuuncellen, wat suggereert dat het een rol speelt in het immuunrespons bij ontstekingsziekten.

Wat is de ACE-test?

De ACE-test, oftewel de meting van het angiotensine-converterend enzym (ACE) in het bloed, is een specifieke laboratoriumtest die ingezet kan worden in het kader van bepaalde ziektebeelden. ACE is een enzym dat van nature voorkomt in het lichaam en een rol speelt in de regulatie van de bloeddruk door de omzetting van angiotensine I naar angiotensine II. Een afwijkend ACE-gehalte kan een aanwijzing zijn voor bepaalde medische aandoeningen, waaronder sarcoïdose, en wordt daarom gemeten in specifieke diagnostische trajecten.

Indicatie: Sarcoïdose opsporen en opvolgen

De ACE-test wordt voornamelijk gebruikt om sarcoïdose op te sporen en te volgen. Sarcoïdose is een multisystemische aandoening die verschillende organen kan aantasten, waaronder de huid, longen, ogen, lever, hart, milt, gewrichten en het zenuwstelsel. Mogelijke symptomen van sarcoïdose zijn:

• Chronisch hoesten
• Een droge mond (xerostomie)
• Piepende ademhaling
• Een verlies van eetlust
• Extreme vermoeidheid
• Hoofdpijn
• Huidveranderingen zoals huidzweren, een huiduitslag of harde vlekken
• Koorts
• Kortademigheid
• Onverklaarbaar gewichtsverlies
• Pijn op de borst
• Problemen met het gezichtsvermogen
• Stijve gewrichten
• Gewrichtspijn
• Rode ogen
• Waterige ogen

Kenmerkend voor sarcoïdose is de ontwikkeling van kleine knobbeltjes, ook wel granulomen genoemd, in de organen (vooral de longen). Deze granulomen zorgen ervoor dat de cellen rondom meer angiotensine-converterend enzym produceren, wat leidt tot een verhoogd ACE-niveau in het bloed. Indien sarcoïdose nog niet is vastgesteld, kan de arts een aanvullende bloedtest uitvoeren, de AFB-test, om mycobacteriële of schimmelinfecties op te sporen. Dit is nodig om te bepalen of de granuloomvorming onder de huid het gevolg is van sarcoïdose of een andere aandoening. Bij patiënten met sarcoïdose zal de arts regelmatig het ACE-niveau controleren om de ernst van de ziekte en de effectiviteit van de behandeling te evalueren.

Voor het meten van het angiotensine-converterend enzym

De patiënt moet nuchter zijn voor de ACE-bloedtest. Dit betekent dat hij tot twaalf uur voor de test niet mag eten of drinken. Het is belangrijk dat de patiënt de arts informeert over zijn medicatiegebruik. Als de patiënt bijvoorbeeld corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmende medicijnen) gebruikt, moet hij mogelijk tijdelijk stoppen, omdat corticosteroïden de ACE-resultaten kunnen beïnvloeden (ze kunnen de resultaten verlagen). Dit moet altijd in overleg met de arts gebeuren.

Tijdens het onderzoek

De arts zal een bloedmonster afnemen, wat bij sommige patiënten een lichte tot matige pijn kan veroorzaken. Het inbrengen van de naald kan even ongemakkelijk zijn, maar dit gevoel verdwijnt meestal snel.

Resultaten bloedonderzoek

Normale resultaten

De normale ACE-waarden kunnen variëren afhankelijk van de leeftijd en de gebruikte testmethode. Bij volwassenen ligt het ACE-niveau doorgaans onder de 40 microgram/l.

Afwijkende resultaten
Verhoogd
Een verhoogde ACE-waarde kan wijzen op sarcoïdose. ACE-waarden kunnen stijgen of dalen afhankelijk van de ernst van de sarcoïdose en de effectiviteit van de behandeling. Een verhoogd ACE-niveau kan ook voorkomen bij verschillende andere aandoeningen zoals:

• Alcoholische levercirrose
• Amyloïdose (afzettingen van amyloïde in weefsels en organen, met symptomen aan hart, huid, maag, darmen, lever, nieren en hersenen)
• De ziekte van Gaucher (een zeldzame stapelingsziekte die zich kenmerkt door een vergrote milt (splenomegalie), huidpigmentaties, bijziendheid (myopie), longfibrose en bloedingen en blauwe plekken). Deze ziekte kan ook leiden tot spontane fracturen door het verdwijnen van beenweefsel (osteolyse).
• Diabetes mellitus (suikerziekte)
• Een gezwollen lever en leverontsteking (hepatitis) door ARTIKEL=179094 alcoholgebruik[/ARTIKEL]
• Hodgkin-lymfoom (kanker van het lymfesysteem met vergrote lymfeklieren, koorts en vermoeidheid)
• Een lymfoom
• Een overactieve schildklier (hyperthyreoïdie)
• Chronisch gebruik van corticosteroïden (meestal prednison) bij astma of andere auto-immuunaandoeningen
• Nefrotisch syndroom (nierziekte met te veel eiwit in urine)
• Hiv/aids
• Lepra (bacteriële besmettelijke ziekte met gepigmenteerde huidletsels, gevoelloosheid, spierzwakte en oogaandoeningen)
• Longaandoeningen zoals asbestose, astma, berylliose (metaalvergiftiging door blootstelling aan beryllium), emfyseem, longkanker, longfibrose, mucoviscidose (taaislijmziekte), silicose en chronisch obstructief longlijden (COPD)
• Premature baby's met het acute respiratory distress syndroom
• Psoriasis (chronische huidziekte met droge huid en schilfers)
• Schimmelinfecties zoals histoplasmose, blastomycose en coccidioidomycose (milde infecties met symptomen aan huid en longen)
• Tuberculose

Verlaagd
Een verlaagd ACE-niveau kan wijzen op:

• Anorexia nervosa (eetstoornis met obsessie met voeding en gewicht, vervormd lichaamsbeeld, en fysieke en psychische symptomen)
• Een chronische leverziekte
• Een traag werkende schildklier (hypothyreoïdie)
• Chronisch gebruik van corticosteroïden (meestal prednison) bij astma of andere auto-immuunaandoeningen
• Ondervoeding

Factoren die ACE-niveaus kunnen beïnvloeden

Invloed van leeftijd en geslacht op ACE-niveaus
ACE-niveaus in het bloed kunnen afhankelijk zijn van de leeftijd en het geslacht van een persoon. Jongere mensen kunnen bijvoorbeeld over het algemeen hogere ACE-waarden hebben in vergelijking met ouderen. Daarnaast kunnen hormonale veranderingen en geslachtsgebonden verschillen invloed hebben op de ACE-spiegels, wat belangrijke overwegingen zijn voor artsen bij de interpretatie van testresultaten.

Rol van genetische factoren
Genetische aanleg kan eveneens bijdragen aan variaties in ACE-niveaus bij patiënten. Bepaalde genetische profielen kunnen leiden tot hogere of lagere ACE-productie, wat onafhankelijk kan zijn van de aanwezigheid van ziekten. Genetische screening kan in sommige gevallen aanvullende informatie geven over de normale ACE-spiegels voor een specifieke patiënt.

Medicatie en ACE-niveaus
Bepaalde medicijnen kunnen invloed hebben op de ACE-spiegels in het bloed. Bijvoorbeeld, ACE-remmers, die vaak worden voorgeschreven bij hoge bloeddruk, kunnen het ACE-gehalte verlagen. Andere geneesmiddelen, zoals corticosteroïden, kunnen het enzymniveau eveneens beïnvloeden. Daarom is het belangrijk voor patiënten om hun arts te informeren over alle medicijnen die zij gebruiken voorafgaand aan de ACE-test, om de invloed hiervan op de resultaten in te schatten.

Beperkingen en aandachtspunten

Beperkingen van de ACE-test bij het stellen van een diagnose
Hoewel de ACE-test een nuttige indicator kan zijn bij het diagnosticeren van bepaalde ziekten zoals sarcoïdose, is het geen diagnostisch sluitende test. De ACE-test alleen is vaak niet voldoende om een definitieve diagnose te stellen, omdat verhoogde ACE-waarden ook bij andere aandoeningen kunnen voorkomen. Daarom wordt deze test doorgaans gecombineerd met andere diagnostische procedures en onderzoeken om een vollediger beeld van de gezondheidstoestand van de patiënt te verkrijgen.

Nauwkeurigheid en interpretatie van resultaten
De nauwkeurigheid van ACE-testresultaten kan variëren afhankelijk van factoren zoals de gebruikte laboratoriummethoden en de referentiewaarden. Interpretatie van de ACE-spiegels moet altijd worden uitgevoerd door een getrainde zorgverlener, waarbij rekening wordt gehouden met de volledige medische geschiedenis van de patiënt en eventuele andere symptomen of testresultaten die beschikbaar zijn.

Herhalingstesten voor een betrouwbare diagnose
In sommige gevallen kan het nodig zijn om de ACE-test meerdere keren te herhalen om de veranderingen in ACE-niveaus in de tijd te observeren. Dit kan nuttig zijn bij het evalueren van de voortgang van de aandoening of bij het monitoren van de effectiviteit van een bepaalde behandeling.

Risico’s en bijwerkingen

Bij sommige patiënten kan het bloedonderzoek lastig zijn vanwege dunne slagaders. Andere complicaties van een bloedonderzoek zijn doorgaans mild en kunnen omvatten:

• Een hematoom (bloedophoping onder de huid door bloed dat buiten de bloedvaten is gekomen)
• Een infectie (dit risico is gering bij een huidletsel)
• Flauwvallen of een licht gevoel in het hoofd
• Overmatige bloedingen

Alternatieve diagnostische tests voor sarcoïdose

Hoewel de ACE-test een nuttige aanvulling kan zijn bij de diagnose van sarcoïdose, zijn er verschillende andere diagnostische hulpmiddelen en onderzoeken die artsen gebruiken om sarcoïdose te identificeren en op te volgen.

Röntgenfoto van de borst

Een röntgenfoto van de borst is vaak de eerste stap in de diagnostische evaluatie van sarcoïdose, vooral wanneer longen worden aangetast. Het kan helpen bij het identificeren van vergrote lymfeklieren, ontstekingen of andere afwijkingen die kenmerkend zijn voor sarcoïdose. Het gebruik van röntgenfoto’s kan artsen helpen om de ernst van de ziekte te beoordelen en een eerste indruk te krijgen van de betrokkenheid van de longen.

CT-scan van de borst

Een meer gedetailleerde beeldvorming van de longen kan worden verkregen met behulp van een CT-scan (computertomografie). Deze techniek biedt gedetailleerdere beelden van de longen dan röntgenfoto’s, wat nuttig is bij het opsporen van granulomen of andere subtiele veranderingen die bij sarcoïdose kunnen optreden.

Biopsie en histopathologisch onderzoek

In sommige gevallen kan een biopsie noodzakelijk zijn om een definitieve diagnose van sarcoïdose te stellen. Een weefselmonster kan worden afgenomen van een aangetast orgaan, zoals de longen of lymfeklieren, om te controleren op de aanwezigheid van granulomen. Histopathologisch onderzoek kan helpen bij het uitsluiten van andere ziekten die vergelijkbare symptomen veroorzaken.

Longfunctieonderzoek

Longfunctieonderzoeken zoals spirometrie kunnen worden uitgevoerd om te beoordelen hoe goed de longen functioneren bij patiënten met sarcoïdose. Verminderde longfunctie is een veelvoorkomend teken van de ziekte, vooral wanneer granulomen de luchtwegen of longweefsel aantasten. Regelmatige longfunctiebeoordelingen zijn belangrijk voor de opvolging van patiënten met longsarcoïdose.

ACE-waarden en andere aandoeningen

De ACE-test wordt niet alleen gebruikt voor de opsporing van sarcoïdose, maar verhoogde ACE-waarden kunnen ook wijzen op andere medische aandoeningen. Het is belangrijk om te begrijpen welke andere ziekten invloed kunnen hebben op de ACE-waarden om een juiste diagnose te stellen.

Tuberculose

Tuberculose (TBC) is een infectieziekte die vaak granulomen in de longen veroorzaakt, vergelijkbaar met sarcoïdose. Verhoogde ACE-waarden kunnen ook voorkomen bij patiënten met actieve TBC, wat de interpretatie van de test bemoeilijkt. Bij de evaluatie van een patiënt met verhoogde ACE-waarden moeten artsen daarom ook andere tests uitvoeren, zoals een tuberculinetest, om TBC uit te sluiten.

Longkanker

Longkanker kan ook granulomen vormen in de longen, wat kan leiden tot verhoogde ACE-waarden. Hoewel dit minder gebruikelijk is dan bij sarcoïdose of tuberculose, kunnen artsen bij patiënten met verhoogde ACE-niveaus en een voorgeschiedenis van roken of andere risicofactoren voor longkanker verder onderzoek doen, zoals een CT-scan of bronchoscopie.

Nierziekten

Bepaalde nierziekten, zoals interstitiële nefritis, kunnen ook verhoogde ACE-waarden veroorzaken. Deze aandoeningen kunnen de nieren beschadigen en leiden tot nierinsufficiëntie, wat de interpretatie van de ACE-test kan compliceren. Het is belangrijk dat artsen bij verhoogde ACE-niveaus ook nierfunctietests uitvoeren, zoals een bloedtest voor creatinine en ureum, om nierziekten uit te sluiten.

De rol van genetica bij verhoogde ACE-waarden

Genetische factoren spelen een belangrijke rol bij de niveaus van ACE in het lichaam. De genetische variatie in het ACE-gen kan bijdragen aan de productie van het enzym, wat resulteert in hogere of lagere ACE-waarden bij verschillende mensen.

Genetische variaties in het ACE-gen

Er zijn verschillende genetische varianten van het ACE-gen die de productie van het angiotensine-converterend enzym beïnvloeden. Patiënten met bepaalde genetische varianten kunnen van nature hogere ACE-waarden hebben, wat de testresultaten beïnvloedt. Dit betekent dat verhoogde ACE-waarden niet altijd wijzen op een ziekte, maar eerder een reflectie kunnen zijn van genetische aanleg.

Familiaire sarcoïdose

Er is enig bewijs dat genetische factoren een rol spelen bij de ontwikkeling van sarcoïdose. In sommige families komt sarcoïdose vaker voor, wat suggereert dat genetische predisposities bijdragen aan het risico op de ziekte. Genetische tests kunnen helpen bij het identificeren van risicofactoren voor sarcoïdose en het beter begrijpen van de rol van erfelijkheid bij de ontwikkeling van de ziekte.

Behandeling en management van sarcoïdose

Hoewel er geen genezing is voor sarcoïdose, zijn er verschillende behandelingsopties beschikbaar om de symptomen te beheersen en de ziekte te controleren. De behandeling richt zich voornamelijk op het verminderen van ontstekingen en het voorkomen van schade aan vitale organen.

Corticosteroïden

Corticosteroïden, zoals prednison, zijn de meest gebruikte medicijnen bij de behandeling van sarcoïdose. Ze helpen de ontsteking te verminderen en kunnen de symptomen verlichten, vooral in gevallen waar de longen of andere organen ernstig zijn aangetast. Langdurig gebruik van corticosteroïden kan echter bijwerkingen veroorzaken, zoals gewichtstoename, botverlies en verhoogde infectiegevoeligheid, waardoor artsen zorgvuldig moeten afwegen of de voordelen van de medicatie opwegen tegen de risico’s.

Immunosuppressiva

In gevallen van sarcoïdose die niet goed reageren op corticosteroïden, kunnen immunosuppressiva zoals methotrexaat of azathioprine worden gebruikt. Deze medicijnen werken door het onderdrukken van het immuunsysteem om de ontsteking te verminderen. Het gebruik van immunosuppressiva wordt echter vaak zorgvuldig gecontroleerd, aangezien het immuunsysteem van de patiënt tijdelijk verzwakt wordt, wat het risico op infecties verhoogt.

Antimalariamiddelen

In sommige gevallen van sarcoïdose, vooral bij huid- en gewrichtsaandoeningen, kunnen antimalariamiddelen zoals hydroxychloroquine worden voorgeschreven. Deze medicijnen hebben ontstekingsremmende eigenschappen en kunnen helpen de symptomen van sarcoïdose te verlichten zonder de ernstige bijwerkingen van corticosteroïden.

Opvolging en monitoring van sarcoïdosebehandeling

Het monitoren van patiënten met sarcoïdose is essentieel om te zorgen voor een effectieve behandeling en het beheersen van complicaties. Regelmatige controles helpen artsen bij het bijsteken van de behandeling en het voorkomen van ernstige orgaanschade.

Bloedonderzoeken en beeldvorming

Naast de ACE-test kunnen andere bloedonderzoeken, zoals het meten van ontstekingsmarkers en het controleren van de nier- en leverfunctie, helpen bij het opvolgen van de ziekte. Beeldvormende technieken zoals röntgenfoto’s en CT-scans kunnen worden gebruikt om de toestand van de longen en andere organen te volgen en te controleren op tekenen van schade of progressie van de ziekte.

Longfunctieonderzoek

Longfunctieonderzoeken zijn van cruciaal belang bij de opvolging van patiënten met longsarcoïdose. Verminderde longfunctie kan wijzen op verergering van de ziekte, wat kan betekenen dat de behandelingsstrategie moet worden aangepast om verdere schade te voorkomen.

Lees verder

• Sarcoïdose: Aandoening aan huid, longen, ogen, zenuwstelsel
• Bloedonderzoek: Soorten testen en resultaten van bloedtest