Abnormaal vaginaal bloedverlies: Oorzaken & risicofactoren

Bij abnormaal vaginaal bloedverlies vindt een zware of ongebruikelijke bloeding van de baarmoeder (via de vagina) plaats. Dit gebeurt tijdens de normale menstruatieperiode maar eveneens daarbuiten. Meestal ontstaan deze abnormale vaginale bloedingen door een hormonale onbalans. Dit resulteert uit heel wat aandoeningen of omgevingsfactoren. Dit symptoom treedt mogelijk bij kinderen, tieners en vrouwen voor, tijdens en na de menopauze op. Naast de vele, willekeurige, zware of lichte bloedingen, treden ook eventuele klachten op door de hormonale onbalans zoals hot flashes en een droge vagina. Diverse medicijnen en chirurgische ingrepen zijn mogelijk om de onderliggende oorzaak van abnormaal vaginaal bloedverlies te verhelpen.

• Synoniemen abnormaal bloedverlies uit de vagina
• Menstruatiecyclus
• Leeftijd van optreden klachten
• Jonge meisjes
• Tieners
• Premenopauzale vrouwen
• Vrouwen tijdens de overgang
• (Post)menopauzale vrouwen
• Oorzaken en risicofactoren: Hormonale onbalans
• Aandoeningen
• Omgevingsfactoren
• Symptomen van abnormale bloeding uit de baarmoeder
• Abnormaal vaginaal bloedverlies
• Hormonale onbalans
• Onderliggende ziekten of problemen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van abnormaal vaginaal bloedverlies
• Medicatie
• Chirurgie
• Prognose abnormale vaginale bloedingen
• Complicaties abnormale vaginale bloeding

Synoniemen abnormaal bloedverlies uit de vagina

In medische termen spreken artsen soms van 'anovulatoire bloeding' of 'polymenorrhea'. Een oude term die soms nog gangbaar is om het abnormaal vaginaal bloedverlies aan te duiden, is 'dysfunctionele baarmoederbloeding' / 'dysfunctionele vaginale bloeding'. Tot slot staan op het Internet artikels waarin de term 'abnormale baarmoederbloeding' opgenomen is.

Menstruatiecyclus

Elke menstruatiecyclus is anders. De meeste vrouwen hebben tussen de 24 en 34 dagen een start van de menstruatieperiode. Deze houden gemiddeld vier tot zeven dagen aan. Bij jonge meisjes is het bereik groter; daar start de menstruatieperiode tussen de 21 tot 45 dagen. Vrouwen uit het vierde decennium hebben minder vaak of met meer intervalperioden hun menstruatieperiode. De vrouwelijke hormoonniveaus zijn maandelijks erg variabel. De hormonen oestrogeen en progesteron komen vrij als onderdeel van het ovulatieproces (vrijgave van een ei). Bij abnormaal vaginaal bloedverlies zijn de eierenstokken niet in staat om een ei vrij te geven.

Leeftijd van optreden klachten

Jonge meisjes

Soms ontstaat abnormaal vaginaal bloedverlies bij jonge meisjes, nog voordat de menstruatieperiode begonnen is. Deze abnormale situatie is het gevolg van:

• een probleem aan de urinewegen
• een trauma
• een vreemd lichaam (zoals speelgoed, munten of toiletpapier)
• irritatie van het genitale gebied (als gevolg van badschuim, zeep, lotions, of een infectie)
• misbruik

Tieners

Veel meisjes krijgen te maken met abnormaal vaginaal bloedverlies, vooral in de eerste paar maanden nadat de menstruatieperiode gestart is. Veelal is dit normaal en verdwijnt dit zonder behandeling wanneer de hormonale balans zich weer herstelt. Duurt de bloeding langer dan normaal of is deze zwaarder dan normaal, dan is medische aandacht nodig. Bovendien ontstaan de abnormale bloedingen bij jongeren soms door een aantal aandoeningen.

Premenopauzale vrouwen

Bij vrouwen ontstaat mogelijk abnormaal vaginaal bloedverlies door abrupte veranderingen in hormoonspiegels tijdens de ovulatie. Vaginale bloedingen of kleine hoeveelheden bloedverlies zijn dan mogelijk. Doorbraakbloedingen verschijnen soms bij premenopauzale vrouwen die hormonale anticonceptie (anticonceptiepil) gebruiken. Onvoorspelbaar lichte of zware vaginale bloedingen komen soms voor bij vrouwen die niet regelmatig ovuleren. Verder leiden een aantal ziekten sneller tot abnormaal vaginaal bloedverlies.

Vrouwen tijdens de overgang

Voor het einde van de menstruatie komt de vrouw in de overgang terecht, hetgeen in medische termen gekend is als de 'perimenopauze (periode van symptomen voor menopauze)'. De ovulatie is hierbij minder regelmatig. De eierstokken maken nog steeds oestrogeen aan, maar de secretie van progesteron daalt. Het endometrium (baarmoeder) gaat hierdoor groeien, wat een risicofactor is voor de vorming van poliepen of endometriale hyperplasie (verdikt slijmvlies van de baarmoeder dat een voorloper is van kanker). Door deze veranderingen treedt mogelijk abnormaal vaginaal bloedverlies op. Ook bij een zwangerschap (wat dan nog mogelijk is) en het slikken van hormonale anticonceptiemedicijnen komen sneller verschijnen sneller abnormale vaginale bloedingen.

(Post)menopauzale vrouwen

Het is normaal dat een (post)menopauzale vrouw te maken krijgt met bloedverlies als ze langer dan drie maanden de pil gebruikt heeft en dan stopt met deze medicijnen. De bloedingen die hiermee gepaard gaan houden gemiddeld één tot acht maanden aan en zijn te wijten aan een hormonale onbalans. Abnormaal bloedverlies na de menopauze buiten deze oorzaak vereist echter steeds medische aandacht.

Oorzaken en risicofactoren: Hormonale onbalans

Door een hormonale onbalans ontstaan bij veel adolescenten en vrouwen abnormaal vaginaal bloedverlies. Dit treedt tevens op bij een aantal aandoeningen of omgevingsfactoren.

Aandoeningen

Bij heel wat aandoeningen ontstaan sneller abnormale vaginale bloedingen:

• adenomyose (bekleding van de baarmoeder groeit in het myometrium, de spierlaag van de baarmoeder)
• atrofie of overmatige verdunning van het weefsel langs de vagina en baarmoeder (erosie), veroorzaakt door te lage hormoonspiegels
• baarmoederpoliepen (gezwellen in de baarmoederwand)
• bloedafwijkingen of problemen met de bloedstolling zoals de ziekte van von Willebrand
• een chronische nierziekte
• een infectie van de baarmoeder (endometritis: baarmoederslijmvliesontsteking) of baarmoederhals (cervicitis: baarmoederhalsontsteking), hetgeen vaak het gevolg is van een seksueel overdraagbare aandoening zoals onder andere gonorroe, chlamydia of trichomoniasis
• een infectieziekte zoals onder andere:
• actinomycose (bacteriële infectie met zwelling en ettering)
• schistosomiasis (parasitaire infectieziekte door wormen)
• een leverziekte
• een verdikking van de baarmoederwand of de baarmoederbekleding (hyperplasie)
• fibroïd (een verzamelnaam voor een fibroom (huidgezwel op steeltje), myoom of (leio)myoom van de baarmoeder)
• het polycysteus ovariumsyndroom (PCOS: hormonale onevenwichtigheden)
• kanker van:
• de baarmoeder (baarmoederkanker) zoals een leiomyosarcoom in de baarmoeder (kanker die voortkomt uit gladde spiercellen)
• de baarmoederhals (baarmoederhalskanker)
• de eierstokken (eierstokkanker)
• de vagina (vaginakanker)
• schildklierafwijkingen zoals hypothyreoïdie (een te traag werkende schildklier) of hyperthyreoïdie (een te snel werkende schildklier)
• vaginitis (ontsteking van het slijmvlies van de vagina)
• vleesbomen (goedaardige gezwellen in baarmoeder)
• zwangerschapscomplicaties:
• een choriocarcinoom (kanker in baarmoeder tijdens de zwangerschap)
• een ectopische zwangerschap (buitenbaarmoederlijke zwangerschap)
• een miskraam
• een molazwangerschap (verschrompelde embryo ontwikkeld uit een ei waarin het genoom (de totale erfelijke aanleg) ontbreekt of niet functioneert)
• een placentaloslating met pijn in de buik

Omgevingsfactoren

Gewicht
Vrouwen met overgewicht of zwaar gewichtsverlies (van meer dan 4,5 kg) lopen meer risico op de abnormale vaginale bloedingen.

Leeftijd
Tieners en premenstruele vrouwen hebben meer kans op abnormaal vaginaal bloedverlies.

Medicijnen & medische behandelingen
Voorts dragen hormonale middelen om een zwangerschap tegen te gaan (zoals een spiraaltje) bij aan het ontstaan van abnormaal vaginaal bloedverlies. Ook het gebruik van bloedverdunners (antistollingsmedicijnen) leidt soms tot abnormaal vaginaal bloedverlies. Corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers) veroorzaken soms abnormale vaginale bloedingen. Tot slot is abnormaal vaginaal bloedverlies af en toe een bijwerking van radiotherapie (behandeling via bestraling).

Zwangerschap
Vooral premenopauzale vrouwen krijgen te maken met abnormaal vaginaal bloedverlies als gevolg van een zwangerschap.

Symptomen van abnormale bloeding uit de baarmoeder

Een bloeding uit de baarmoeder brengt variabele symptomen met zich mee, zoals zware of lichte bloedingen of vake of willekeurige bloedingen.

Abnormaal vaginaal bloedverlies

Symptomen van abnormaal vaginaal bloedverlies omvatten:

• abnormale vaginale bloedingen na de geslachtsgemeenschap
• abnormale vaginale bloedingen na de menopauze
• bloedingen die meer dagen dan normaal of meer dan zeven dagen aanhouden
• menstruele cycli die langer zijn dan 38 dagen of korter dan 24 dagen
• ovulatiepijn (Mittelschmerz) (pijn rond eisprong)
• tijd tussen menstruatieperiode verandert elke maand
• vaginale bloedingen tussen de menstruatieperiode (in de vorm van druppelen of een bloeding)
• zwaardere bloedingen (zoals verliezen van grote bloedstolsels, zich ’s nachts moeten beschermen, elke 2 tot 3 uur een nieuwe tampon of een nieuw maandverband gebruiken)

Hormonale onbalans

Door de hormonale onbalans ontstaan mogelijk volgende klachten:

• een overmatige groei van lichaamshaar in een mannelijk patroon (hirsutisme)
• gevoeligheid van de vagina en vaginale droogheid
• hot flashes (opvliegers): intens gevoel van warmte in het gezicht, snelle hartslag (tachycardie) of onregelmatige hartslag, blozen of roodheid in gezicht en nek, slaapstoornissen, koude rillingen
• stemmingswisselingen
• vermoeidheid als gevolg van bloedarmoede door ijzertekort (ferriprieve anemie)

Onderliggende ziekten of problemen

Talloze klachten komen mogelijk tot stand bij de aandoeningen of omgevingsfactoren die leiden tot abnormaal vaginaal bloedverlies. Enkele van de meest voorkomende maar lang niet alle symptomen zijn:

• acne (huidaandoening met een ontsteking van talgklieren)
• bekkenpijn
• borstpijn (gevoelige borsten)
• braken
• buikpijn
• een snelle of onregelmatige hartslag
• een vaginale afscheiding
• een voelbare knobbel in de vagina
• geelzucht
• gewrichtspijn
• hoofdpijn
• koorts
• krampen
• misselijkheid
• nagelafwijkingen
• obstipatie
• overmatig zweten (hyperhidrose)
• pijn tijdens de geslachtsgemeenschap
• plasproblemen zoals meer plassen (polyurie), vaker plassen (pollakisurie), een branderig gevoel bij het plassen (dysurie), bloed in de urine (hematurie), urineafwijkingen, ...
• plotseling gewichtsverlies
• prikkelbaarheid of nervositeit
• problemen bij het maken van stoelgang
• rillingen
• rugpijn
• vaginale jeuk of irritatie
• vermoeidheid

Diagnose en onderzoeken

De arts wil eerst andere mogelijke oorzaken van een onregelmatige bloeding uitsluiten. Daarom voert hij eerst een gynaecologisch onderzoek uit en neemt hij een uitstrijkje. Een uitgebreid bloedonderzoek is nodig om onderliggende ziekten en infecties op te sporen. Mogelijk neemt de arts een cultuur om een infectie aan te tonen. Een endometriumbiopsie (weefselmonster van de bekleding van de baarmoeder wegnemen en microscopisch laten onderzoeken) is inzetbaar om (een voorloper van) kanker te diagnosticeren, maar is ook nuttig in de keuze van een hormonale behandeling. Verder voert de arts mogelijk een hysteroscopie uit waarbij hij de baarmoeder bekijkt via de vagina. Tot slot zet hij mogelijk een transvaginale echografie in om problemen in de baarmoeder of het bekkengebied te identificeren.

Behandeling van abnormaal vaginaal bloedverlies

Medicatie

Een medische behandeling is onnodig wanneer bloedarmoede niet optreedt als gevolg van bloedverlies en wanneer geen ernstige onderliggende aandoening de oorzaak is van het abnormaal vaginaal bloedverlies. Een medische behandeling verloopt veelal medicamenteus om de bloedingen weer onder controle te krijgen. De arts zet bijvoorbeeld volgende medicijnen in:

• antibiotica (bestrijden van een infectie)
• een lage dosis anticonceptiva
• een spiraaltje dat het hormoon progestine vrijgeeft
• hoge dosis oestrogeentherapie voor vrouwen met zeer zware bloedingen
• hormoontherapie
• ijzertabletten bij bloedarmoede (of een voeding met voldoende ijzer)
• niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID'S) die de vrouw net voor de menstruatieperiode opstart
• ovulatiestimulerende geneesmiddelen bij een zwangerschapswens
• speciale medicijnen bij bloedstollingsproblemen

Chirurgie

Chirurgie is nodig bij de aanwezigheid van een poliep of fibroïd. Ook bij zeer ernstige symptomen of bij de diagnose van kanker of een voorloper van kanker is een operatie soms nodig. Hierbij vernietigt of verwijdert de arts de baarmoederbekleding. De baarmoeder zelf verwijderen is af en toe nodig en dit gebeurt dan met een ingreep die in medische termen gekend is als 'hysterectomie'.

Prognose abnormale vaginale bloedingen

Abnormale baarmoederbloedingen tasten de levenskwaliteit mogelijk aan, omdat het in sommige situaties onvoorspelbaar is wanneer de bloeding zal starten, hetgeen leidt tot angst. Ook gaat de vrouw mogelijk de dagelijkse activiteiten beperken tijdens de menstruatieperiode. Bij sommige vrouwen gaat het zelfs zo ver dat ze het huis niet meer durven verlaten. Hormoontherapie verlicht in veel gevallen wel de symptomen. Vaak zijn de symptomen verdwenen of verminderd wanneer de arts de oorzaak van de bloeding aanpakt. Een grondig onderzoek naar de oorsprong van de symptomen is hiervoor bijgevolg essentieel.

Complicaties abnormale vaginale bloeding

Een abnormale bloeding uit de baarmoeder heeft soms onvruchtbaarheid (vrouwelijke onvruchtbaarheid) tot gevolg. Daarnaast ontstaat een verhoogd risico op endometriumkanker (baarmoederkanker). Ernstige bloedarmoede als gevolg van veel bloedverlies is tot slot een andere mogelijke complicatie.

Lees verder

• Brandend (branderig) gevoel in vagina: Oorzaken en symptomen
• Abnormale vaginale afscheiding: Geur, kleur en consistentie
• Vaginale droogheid: Oorzaken van droogte van vagina
• Vaginale jeuk: Oorzaken van jeukende vagina en vulva
• Vaginale zwelling: Oorzaken van gezwollen schaamlippen