Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling

Welke huidaandoeningen zijn er? Huidaandoeningen komen vaak voor bij mensen. Er zijn huidaandoeningen die zich op één plek manifesteren, maar de meeste huidaandoeningen treffen verscheidene delen of alle delen van het lichaam tegelijk. Sommige huidaandoeningen zijn mede erfelijk bepaald, maar heel vaak weet men niet precies wat de oorzaak van een bepaalde huidaandoening is. Sommige huidaandoeningen zijn te genezen of zijn self-limiting en weer andere zijn chronisch van aard en komen levenslang met tussenpozen terug. Huidaandoeningen kunnen zich manifesteren met allerlei symptomen, zoals jeuk, pijn, roodheid en schilfering. Je kunt ook vlekken krijgen in allerlei kleuren, zoals rood en bruin. Raadpleeg altijd een arts voor de diagnose.

• Huidaandoeningen
• De huid biedt bescherming
• De huid: een sprekende laag
• De drie lagen van de huid
• De opperhuid (epidermis)
• De lederhuid (dermis of corium)
• Het onderhuids bindweefsel
• Huidaandoeningen A tot en met Z
• A
• B
• C
• D
• E
• F
• G
• H
• I
• J
• K
• L
• M
• N
• O
• P
• R
• S
• T
• U
• V
• W
• X
• Z

Huidaandoeningen

De huid is het grootste orgaan van het lichaam en de eerste verdedigingslinie tegen vuil, bacteriën en andere externe boosdoeners. De huid is één van de meest kwetsbare organen van het lichaam. Huidaandoeningen zijn zelden levensbedreigend, maar ze brengen vaak wel ongemak of andere klachten met zich mee.Doordat de huid zo zichtbaar is, kunnen huidaandoeningen aanzienlijke psychische spanning oproepen, zoals schaamte en gevoelens van minderwaardigheid.

Huidaandoeningen bestrijken een breed scala van omstandigheden, waarvan een aantal goedaardige en een aantal zeer ernstige aandoeningen. En sommige huidaandoeningen zijn een symptoom van een andere onderliggende ziekte. Een huidaandoening is niet alleen invloed op iemands lichamelijke gezondheid, maar ook op zijn emotionele welzijn.

De huid biedt bescherming

De huid is de buitenste bekleding van het lichaam, en is het grootste orgaan met een gemiddeld oppervlak van 2 m². Zonder huid zou de mens niet kunnen bestaan. De huid vormt de eerste onmisbare beschermende barrière tegen invloeden uit de omgeving, zoals schadelijke stoffen en micro-organismen. Het beschermt de spieren, inwendige organen, bloedvaten en zenuwen. Uit de huid groeien haren en nagels, welke extra bescherming bieden. De huid heeft veel belangrijke functies, zoals de regulering van de lichaamstemperatuur, zodat de mens niet snel oververhit of onderkoeld raakt. Ook zorgt het voor de water- en elektrolytenbalans; de huid verhindert dat het lichaam water en elektrolyten verliest en uitgedroogd raakt. Onder invloed van zonlicht produceert de huid vitamine D, dat nodig is voor gezonde botten. Voorts bezit de huid tastgevoel, waardoor de mens dingen kan voelen en daardoor bijvoorbeeld complexe handelingen met zijn handen kan verrichten.

De huid: een sprekende laag

De huid van iemand zegt iets over het leven dat hij leidt. De huid van de handen van een boer of tuinder is dikker, hetgeen hem extra bescherming biedt. Roker en blootstelling aan zonlicht versnellen het verouderingsproces van de huid. De huid verandert van kleur onder invloed van zonlicht, doordat de melanocyten in de opperhuid extra melanine aanmaakt, die de huid donkerder maakt en cellen beschermd door UV-straling te absorberen en het af te voeren als hitte. Mensen uit gebieden met een warm klimaat, hebben vaak een donkerder huid, hetgeen een adequaat beschermingsmechanisme vormt. Mensen met een lichtere huid en blond of rood haar, hebben minder melanine en zijn derhalve gevoeliger voor zonnebrand. Zij hebben dus sterkere zonbescherming nodig.

Onder invloed van emoties, voeding en de algehele conditie, kan het uiterlijk van de huid sterk wisselen. Mensen zijn allemaal verschillend door hun huidskleur, huidtextuur en huidplooien. Aandoeningen aan de huid kunnen belangrijke gevolgen hebben voor iemands lichamelijke en geestelijke gezondheid.

De drie lagen van de huid

De huid bestaat uit drie delen:

De opperhuid (epidermis)

Het buitenste laagje van de huid, welke voornamelijk bestaat uit hoorncellen. De huid vernieuwt zichzelf voortdurend door deling. Dode huidcellen van de bovenste laag worden afgestoten en vervangen door nieuwe cellen daaronder. Cellen hoog in de opperhuid gaan dood, maar blijven desalniettemin belangrijk doordat ze een moeilijk doordringbaar pantser vromen waar ziekteverwekkers op stuk lopen, Ook gaat het uitdroging van de huid tegen. Deze dode hoornlaag is op sommige plekken extra dik. Denk aan de voetzolen en de handpalmen. De cellen van de opperhuid bevatten normaal gesproken grotere of kleinere hoeveelheden pigmentkorrels. Door blootstelling aan zonlicht wordt in de huid meer pigment gevormd en wordt de huid donkerder van kleur. De gehele opperhuid wordt gemiddeld elke 30 dagen volledig vervangen.

De lederhuid (dermis of corium)

De dikkere lederhuid is opgebouwd uit sterk en elastisch weefsel en bevat bloedvaten, talg- en zweetklieren, haarwortels en zenuwuiteinden. Deze reageren op prikkels zoals warmte, koude, druk en pijn. De bloedvaten in de huid spelen een belangrijke rol in het reguleren van de lichaamstemperatuur. Er zijn bloedvaatjes in die extra warmte aan de buitenwereld kunnen afgeven door te verwijden. Ook kan de afgifte van warmte worden beperkt door vaatvernauwing. In de lederhuid bevindt zich ook een verdedigingssysteem waarin speciale witte bloedcellen een belangrijke rol spelen en virussen en bacteriën herkennen en onschadelijk kunnen maken. De lederhuid is ook verantwoordelijk voor de elasticiteit en veerkracht van de huid, die met voortschrijden der jaren afneemt. Een beschadiging van de lederhuid blijft zichtbaar als litteken, aangezien deze laag zich niet zoals de opperhuid voortdurend vernieuwd.

Het onderhuids bindweefsel

Deze laag bestaat vooral uit vet, bindweefselschotten en bloedvaten en zorgt voor extra isolatie. Ook is het een bron van energie in tijden van schaarste. De dikte van deze huidlaag verschilt van plek tot plek. Deze laag is zeer dun op het scheenbeen, maar op de buik, billen en rug juist weer aanzienlijk.

Huidaandoeningen A tot en met Z

We bespreken allerlei soorten huidaandoeningen. De lezer kan met de hyperlinks doorklikken naar het betreffende artikel, waar vaak ook een foto of afbeelding te zien is van de aandoening die besproken wordt.


Aambeien (hemorroïden)
Aambeien betreft een aandoening waarbij de zwellichamen in het anale kanaal gezwollen, geïrriteerd en ontstoken zijn, hetgeen gepaard gaat met allerlei klachten. In ernstige vorm kunnen aambeien zo ver uitzakken dat ze ook uitwendig zichtbaar zijn. Mogelijke symptomen van aambeien zijn:

• pijnlijke zwelling of een harde bult rond de anus;
• helder rood bloed op de uitwerpselen (poep);
• scheuren of abcessen rond de anus;
• branderigheid, irritatie en jeuk;
• een oncomfortabel drukkend gevoel;
• zitten is haast onmogelijk als de aambeien zo groot zijn dat ze buiten de anus hangen en niet meer teruggeduwd kunnen worden.

Aardbeientong (frambozentong)
Aardbeientong of frambozentong is een symptoom en geen op zichzelf staande ziekte. De term wordt gebruikt om een gezwollen en hobbelige tong te beschrijven die er meestal felrood uitziet. Door de kleur en de geprononceerde smaakpapillen op het oppervlak kan het lijken op een aardbei of framboos, vandaar de benamingen aardbeientong en frambozentong. Een aardbeitong komt voor bij streptokokkeninfecties, zoals roodvonk (een kinderziekte met koorts, keelpijn en een rode, ruwe huiduitslag), maar ook bij het Kawasaki syndroom (hierbij ontstaan ontstekingen in de bloedvaten en het komt vooral voor bij kinderen onder de 5 jaar).

Aardbeivlek
Zie 'hemangioom'.

Abces
Een abces is een holte gevuld met pus. Een abces bevat witte bloedcellen, dood weefsel en bacteriën. In principe kan een abces overal in je lichaam voorkomen, zoals in je mond, lies, kaak of buik. Huidabcessen kunnen overal op de huid voorkomen, maar komen het meest voor onder de oksels (axillair), gebieden rond de anus (perianaal), de vagina (Bartholin klier abces), de basis van je wervelkolom (pilonidalis abces), en rond de lies. Een abces presenteert zich meestal als een warme, rode, gezwollen en pijnlijk bult. Het kan leiden tot andere symptomen als koorts, gezwollen lymfeklieren en in ergere gevallen bloedvergiftiging (sepsis of septikemie). Een abces zal na rijping uiteindelijk barsten, waarna er dikke gele pus uitkomt.

Acanthosis nigricans
Acanthosis nigricans is een zeldzame huidaandoening, die wordt gekenmerkt door hyperpigmentatie met een versterkt huidreliëf. Bij deze aandoening staan donkere huidverkleuringen en een dikke, fluweelachtige huiduitslag in de oksels, nek en het gebied van anus, geslachtsdelen, onder de borsten en lies voorop. Ook kan sprake zijn van een verdikte huid op de handpalm en voetzolen. In de Westerse wereld komt de aandoening het frequentst voor in associatie met obesitas en insulineresistentie.

Acne agminata
Acne agminata wordt beschouwd als een ernstige variant van granulomateuze rosacea. Het gaat bij acne agminata om een acneachtige verschijning in het gezicht. Het gaat hierbij om roodbruine symmetrische knobbels en bultjes, in het bijzonder de oogleden, het voorhoofd, de wangen en de kin.

Acne aestivalis (mallorca acne, zomeracne)
Acne aestivalis is een zeldzame en onschuldige aandoening, die wordt veroorzaakt door blootstelling aan de zon. Acne aestivalis wordt gekenmerkt door meerdere strak-geclusterde uitbarstingen van rode papels (bultjes) op de huid na blootstelling aan zonlicht. Het mijden van zonlicht is dan ook de belangrijkste maatregel om acne aestivalis te bestrijden. Wanneer de patiënt niet meer in de zon komt, verdwijnt de aandoening vanzelf.

Acne conglobata
Acne conglobata is een zeer ernstige vorm van acne, waarbij zeer heftige ontstekingen van de talgklieren op de voorgrond staan. Dit veroorzaakt dikke rode en pijnlijke bobbels, 'infiltraten' genaamd. Deze plekken zijn vaak op de rug, de schouders en soms de bovenarmen te vinden. Vooral jonge mannen hebben een grote kans deze ernstige vorm van acne te ontwikkelen. Behandeling bestaat hoofdzakelijk uit de sterkste anti-acne medicijnen (isotretinoïne).

Acne excoriée
Acne excoriée is een aandoening die wordt gekenmerkt door herhaaldelijk dwangmatig pulken en krabben aan bestaande of ingebeelde huidafwijkingen, zoals acne vulgaris (jeugdpuistjes). Dit leidt tot wondjes, zweertjes, soms ook bacteriële infecties en littekens van de huid. De aandoening wordt vooral gezien bij tienermeisjes. Een onderliggende psychische of psychiatrische stoornis kan eraan ten grondslag liggen. De plekjes waaraan gepeuterd en gekrabd wordt zitten vooral in het gezicht, de borst en schouders. Vaak is psychotherapie nodig om het gedrag af te leren en de onderliggende stoornis te behandelen. De door het vele krabben ontstane littekens kunnen worden behandeld op een aantal verschillende manieren.

Acne fulminans
Acne fulminans is een zeer heftige en zeldzame vorm van acne, een subtype van acne conglobata, waarbij zeer heftige ontstekingen van de talgklieren op de voorgrond staan. Acne fulminans wordt gekenmerkt door heftig ontstoken puisten die zich zeer snel ontwikkelen tot open wondjes en zweertjes. Het zijn vooral jongens en jongemannen in de leeftijd van 13 tot 22 jaar die gevoelig zijn voor dit type acne.

Acne neonatorum
Zie 'babyacne'.

Acne vulgaris (jeugdpuistjes)
Acne of jeugdpuistjes is een courante aandoening. In de puberteit krijgt nagenoeg iedereen last van acne. Bij de één blijft het beperkt tot enkele puistjes, bij de andere is het een uitgebreide huidaandoening die aanleiding kan geven tot psychische problemen en gevoelens van minderwaardigheid. Acne is geen infectieziekte en is dus niet besmettelijk. Jeugdpuistjes kunnen optreden op het gezicht, nek, schouders, rug of borst.

Actinische cheilose
Actinische cheilose, ook wel aangeduid met de termen actinische cheilitis, cheilitis actinica of cheilitis solaris, duidt op een schilfering van de lippen, vooral de onderlip, ten gevolge van chronische blootstelling aan zonlicht. Door chronische uv-blootstelling zijn de epitheelcellen beschadigd geraakt, waarvan schilfering een uitingsvorm is. Soms zie je ook een ontstekingsreactie. Actinische cheilose wordt als een voorloper van het plaveiselcelcarcinoom, een vorm van huidkanker, beschouwd.

Actinische keratose
Actinische keratosen zijn ruwe, schilferige verhevenheden op de huid. Ze ontstaan door jarenlange blootstelling aan de zon. Actinische keratosen worden daarom ook wel 'zonlichtbeschadigingen' genoemd. Tot voor kort kwamen actinische keratosen vooral bij het oude deel van de populatie voor, maar door de veranderde vrijetijdsbesteding en door zonvakanties en zonnebanken worden actinische keratosen steeds vaker bij jongere mensen waargenomen.

Aften
Aften zijn niet-infectieuze, pijnlijke, recidiverende, oppervlakkige zweertjes op het mondslijmvlies. Aften zijn kleine erosies die grijswit of geel van kleur zijn en die worden omgeven door rood, gezwollen mondslijmvlies. De exacte oorzaak is niet bekend, maar mogelijk spelen emotionele stress, hormonale stoornissen en auto-immuunziekten een rol. Meestal genezen aften vanzelf binnen 1 tot 2 weken. Normaal gesproken genezen aften spontaan binnen 2 weken.

Alopecia areata
Bij de aandoening 'alopecia areata' treedt pleksgewijze haaruitval op in het gebied van de behaarde hoofdhuid, maar ook bij de wenkbrauwen, wimpers, baardbeharing en schaambeharing. Het betreft één of meer ronde of ovale of polycyclisch (waarbij meerdere ronde laesies zijn geconflueerd tot één gebied), scherp begrensde gedeelten zonder haar. Alopecia areata tast je lichamelijke gezondheid niet aan. Kale plekken kunnen niettemin nadelige psychische gevolgen voor je hebben, waardoor je moeite hebt om sociale contacten te leggen.

Anale fissuur (kloof)
Een scheur of scheurtje in de anuswand is gewoonlijk het gevolg van obstipatie. Het scheurtje geneest niet goed door een slechte bloedvoorziening ter hoogte van de anale huid en doordat het steeds weer openscheurt bij de stoelgang, zeker als er harde ontlasting passeert. Doordat de anuswand is gescheurd, doet ontlasting pijn en wordt er helderrood bloed aangetroffen in de ontlasting of op het wc-papier. De kloof kan door de huisarts vastgesteld worden bij een lichamelijk onderzoek.

Anale jeuk (pruritus ani)
Anale jeuk is een veel voorkomend probleem dat veel last en irritatie kan veroorzaken. Het is zelden een ernstige aandoening. Er worden acht groepen van oorzaken onderscheiden:

• Irritatie eczeem als gevolg van ontlasting.
• Overmatige slijmproductie van het anusslijmvlies door bij voorbeeld aambeien, venerische ziekte of kruidig eten.
• Transpiratie in de plooien van de anus hetgeen kan leiden tot eczeem.
• Het gebruik van zeep of ontsmettingsmiddelen.
• Besmetting met draadwormen (worminfecties).
• Allergisch contacteczeem ten gevolge van een allergische reactie.
• Seborrhoïsch eczeem.
• Een combinatie van bovengenoemde oorzaken.

Angiofibroom
Een angiofibroom is een goedaardig gezwel. Het is opgebouwd uit vaat- en bindweefsel. Er zijn diverse vormen angiofibromen: adenoma sebaceum, fibrous papule van de neus of het gezicht en juvenile nasopharyngeal angiofibroma. Angiofobromen van het type adenoom sebaceum zien eruit als huidkleurige, gelige of rode, 0,5 - 5 mm grote halfbolvormige pukkeltjes op het gezicht (zie afbeelding), vooral in de plooien van wang, kin en neus. Een fibrous papule is een klein huidkleurig bultje in het gelaat, lip of neus. Juvenile nasopharyngeal angiofibroma (JNA) is een zeldzame, goedaardige tumor binnen in de neus, vooral gezien bij puberjongens.

Angio-oedeem
Bij angio-oedeem (AE), soms ook Quincke's oedeem genoemd, ontstaan plotseling, zonder duidelijke aanwijsbare oorzaak zwellingen aan oogleden, lippen en soms ook de tong. De zwellingen kunnen fors zijn. Een flinke zwelling van de tong of het zachte verhemelte is gevaarlijk, omdat de luchtweg verstopt kan raken en je daardoor kunt stikken. Meestal wordt angio-oedeem veroorzaakt door een allergische reactie op bepaald voedsel, zoals noten of aardbeien. Minder vaak is medicijnenallergie de oorzaak, maar het kan ook optreden na een insectenbeet.

Angioma serpiginosum
Angioma serpiginosum is een zeldzame en goedaardige huidaandoening, waarbij er kleine bloedvaten (capillairen) in de buurt van het huidoppervlak zichtbaar zijn. De oorzaak van angioma serpiginosum blijft onduidelijk, maar soms komt het familiair voor. De huidafwijkingen worden beduidend vaker bij vrouwen dan bij mannen gezien. In 80 procent van de gevallen treedt het op voor je twintigste levensjaar. Soms is het al aanwezig bij de geboorte.

Aquariumgranuloom
Een aquariumgranuloom of zwembadgranuloom is een huidafwijking die wordt veroorzaakt door de bacterie Mycobacterium marinum. Deze boosdoener gedijt vooral goed in zoet water bij een temperatuur van 25-30°C, zoals zoetwateraquaria. De bacterie kan goed door minimaal beschadigde huid heendringen en een infectie veroorzaken. Zonder therapie geneest de huidafwijking vaak binnen één tot twee jaar met littekenvorming. Behandeling vindt plaats met antibiotica, gedurende twee tot drie maanden.

Archipelvlek
Een archipelvlek, voorheen 'mongolenvlek' genoemd, is een blauwgroen-grijze tot blauw-grijze verkleuring van de huid die bij pasgeborenen voorkomt en al tijdens de geboorte of vlak daarna zichtbaar is. Het is een goedaardige pigmentvlek. Voorkeurslocaties zijn de billen en de rug van de baby, maar de vlekken kunnen ook voorkomen op armen, benen of het gelaat. Er is alleen een kleurverandering zichtbaar. De oppervlakte van de huid is normaal, de vlek is niet verheven of verdikt. Archipelvlekken kunnen in grootte variëren van enkele centimeters (of zelfs kleiner) tot wel 20 centimeter. Archipelvlekken zijn goedaardig en volkomen onschuldig.

Artritis urica
Zie 'jicht'.

Asteatotisch eczeem
Zie 'craquelé-eczeem'.

Atheroomcyste
Zie 'talgkliercyste'.

Atopische dermatitis
Atopische dermatitis is een chronische ontstekingsziekte van de huid met symptomen als jeuk, roodheid en schilfering. Atopische dermatitis staat ook bekend als constitutioneel eczeem of atopisch eczeem en is een veel voorkomende vorm van eczeem. Atopische dermatitis wordt gekenmerkt door een meestal jeukende huiduitslag, die vaak begint in de kindertijd en ook op kan treden bij volwassenen, vooral aan de flexorzijde van de armen en benen, nek en handen. Voor de behandeling zijn er speciale crèmes, maar er zijn ook aanvullende therapieën, zoals UV-straling (lichttherapie). In meer ernstige gevallen kan het nodig zijn om medicijnen in te nemen. Het is ook belangrijk om in symptoomvrije perioden een goede basishuidverzorging te hebben.

Atopisch eczeem
Atopisch eczeem, ook wel constitutioneel eczeem genoemd, is een niet-besmettelijke ontsteking van gedeelten van de huid, meestal in de huidplooien, dat gepaard gaat met jeuk. De kenmerkende hevige jeukende uitslag begint meestal in de vroege kindertijd, op babyleeftijd, dat wil zeggen voordat het kind de leeftijd van 1,5 jaar heeft bereikt. Bij heel jonge kinderen (baby's) wordt constitutioneel eczeem ook wel 'dauwworm' genoemd.

Atypisch fibroxanthoom (AFX)
Atypisch fibroxanthoom is een in de regel goedaardige, snel groeiende huidtumor. Kenmerkend is dat de patiënt een zonbeschadigde huid heeft en gemiddeld 69 jaar is. De aandoening manifesteert zich vooral in het hoofdhalsgebied. Gewoonlijk is er sprake van slechts één gezwelletje. De aangewezen behandeling is om het weg te snijden (excisie). Er is een geringe kans dat het gezwelletje na chirurgische verwijdering op dezelfde plaats terugkeert.


Baardschurft
Baardschurft staat ook wel bekend onder de namen 'tinea barbae', 'mycotische sycosis barbae' en 'dermatomycosis barbae'. In feite is de naam 'baardschurft' onjuist, aangezien de ontsteking niet wordt veroorzaakt door de schurftmijt. Baardschurft wordt veroorzaakt door zowel zoöfiele als antropofiele dermatofyten of schimmels. Zoöfiele dermatofieten zijn primair pathogenen (ziekteverwekkers) van bepaalde diersoorten en antropofiele dermatofieten zijn natuurlijke pathogenen van de mens.

Babyacne
Acne komt vaak voor tijdens de puberteit, maar pasgeboren baby’s kunnen ook kleine puistjes en pukkeltjes krijgen. Babyacne verschijnt meestal op de wangen en soms op het voorhoofd, de kin, en zelfs de rug. De puistjes kunnen bij zuigelingen reeds aanwezig zijn vanaf de geboorte, of ze ontstaan in de loop van de eerste levensweken. Er worden twee vormen van babyacne onderscheiden: acne neonatorum en erythema toxicum neonatorum.

Bacteriële vaginose
Bacteriële vaginose is een vaginale aandoening waarbij er overmatige groei van normale bacteriën in de vagina optreedt. Dit kan bij een aantal vrouwen tot klachten en symptomen leiden. Veelvoorkomende symptomen zijn abnormale afscheiding en een onaangename geur. Bacteriële vaginose wordt niet beschouwd als een besmettelijke aandoening. Bepaalde factoren verstoren de zuurgraad en verhogen de kans op het ontwikkelen van bacteriële vaginose.

Bakerse cyste
Zie 'kniekuilcyste'.

Balanitis plasmocellularis (ziekte van Zoon)
Balanitis plasmocellularis, ook wel balanitis circumscripta chronica of de ziekte van Zoon genoemd, is een een zeldzame, goedaardige penisaandoening, waarbij de eikel (glanspenis) en/of de binnenzijde van de voorhuid ontstoken is. De oorzaak is onbekend. Het komt (vrijwel) alleen voor bij onbesneden mannen. In het beginstadium reageert het goed op een combinatiecrème waarin zowel een corticosteroid als een antibioticum in aanwezig is.

Basaalcelcarcinoom
Het basaalcelcarcinoom is een vorm van huidkanker, die ontstaat uit de cellen van de opperhuid. Er zijn diverse vormen huidkanker. Ongeveer 80% van alle mensen met huidkanker heeft een basaalcelcarcinoom. Personen met een licht huidtype (huidtype 1 of 2) lopen het grootste risico na frequente blootstelling aan de zon een basaalcelcarcinoom te ontwikkelen. Deze vorm van huidkanker komt vooral voor op door de zon beschenen huiddelen, zoals het gezicht, de oren, de hals en de nek. Het basaalcelcarcinoom kan op diverse manieren behandeld worden.

Bedwantsen
Bedwantsen (voorheen: wandluizen) zijn kleine, bloedzuigende parasieten, die zich voeden met bloed van warmbloedige dieren en de mens. Bedwantsen behoren tot de insectenfamilie Cimicidae. Er zijn verschillende soorten bedwantsen. In gematigde streken is de Cimex lectularius de bekendste soort. Er is de laatste jaren een opleving in het aantal bedwantsbesmettingen wereldwijd, met name in de ontwikkelde landen, waaronder Nederland.

Behçet, ziekte van-
Symptomen van de ziekte van Behçet zijn terugkerende zweren. De ziekte van Behçet is een zeldzame chronische aandoening met steeds terugkerende ontstekingen. Kenmerkend voor de ziekte van Behçet zijn de zweertjes in de mond en op de geslachtsdelen. Ook kunnen in andere delen van het lichaam ontstekingen ontstaan, zoals de ogen, bloedvaten, het zenuwstelsel en het maag-darmkanaal. De ziekte is genoemd naar de Turkse oogarts dr. Hulusi Behçet die de ziekte voor het eerst in 1936 beschreef. De ziekte van Behçet is niet besmettelijk.

Belroos
Zie 'wondroos'.

Benigne lichenoide keratose
Benigne lichenoide keratose is een goedaardige (benigne) huidafwijking die vooral voorkomt bij mensen boven de 50 jaar en meestal solitair voorkomt. Het gaat dus vaak om één huidafwijking. Meerdere plekjes in op de zon blootgestelde plekken zijn ook beschreven. Het gaat om een klein rood plat wratje, meestal op de romp of de ledematen (armen/benen). Het wordt vooral gezien bij mensen met een blanke huidskleur. Het wordt beschouwd als een vorm van huidveroudering. De kleur varieert van aanvankelijk roodbruin tot grijsachtig paars-bruin enkele weken of maanden later.

Berg
Seborroïsch eczeem is een chronische, hardnekkige aandoening, welke vooral op plaatsen voorkomt waar veel talgklieren aanwezig zijn zoals het behaarde hoofd en het gezicht. De mildste vorm van seborroïsch eczeem wordt 'hoofdroos' genoemd. Dit wordt gekenmerkt door een droge of vettige schilfering van de huid, met jeuk die kan variëren. Bij jonge kinderen noemt men deze aandoening 'berg'. Vooral in de eerste drie levensmaanden treedt deze afwijking op. De aandoening verdwijnt meestal vóór de leeftijd van een half jaar tot één jaar, maar peuters en kleuters kunnen er ook nog (flink) last van hebben.

Bier spots
Bier spots of hagelhuid zijn typische witte vlekjes op armen, handen, benen of romp, welke ontstaan door vasoconstrictie (vaatvernauwing). Het werd in 1898 voor het eerst beschreven door dr. Augustus Bier, een Duitse chirurg. Bier spots komen frequent voor en zijn volkomen onschuldig; ze wijzen niet op een bepaalde onderliggende pathologie. Bier spots zijn goedaardig, doch chronisch. Behandeling is dan ook niet nodig.

Bijensteek/wespensteek/hommelsteek
Normaal gesproken zijn de gevolgen van een wespen-, bij- en hommelsteek vrij onschuldig, zoals lokale jeuk en pijnlijke zwelling, maar in bepaalde gevallen kunnen deze steken gevaarlijk zijn en anafylactisch verlopen. In dat geval is direct medisch ingrijpen nodig. Behandeling van een steek bestaat uit het verwijderen van de angel (als die nog aanwezig is), het uitzuigen van het gif en het koelen van de aangedane plek om zwelling tegen te gaan.

Bijoortje
Een bijoortje wordt ook wel een 'preauriculair aanhangsel' genoemd. Een bijoortje is een papeltje voor het oor, die meestal in de kern kraakbeen bevat. Normaal gesproken zijn bijoortjes niet gerelateerd aan andere (aangeboren) afwijkingen. Meestal betreft het één bijoortje aan één kant, maar ze kunnen ook multipel of bilateraal voorkomen. Indien gewenst — vaak om cosmetische redenen — kan een bijoortje chirurgisch worden verwijderd.

Bijtfibroom
Een bijtfibroom is een asymptomatische, niet-pijnlijke, gladde, ronde of ovale al dan niet gesteelde zwelling tot ongeveer 1,5 centimeter, die duidelijk zichtbaar is op het wangslijmvlies, de zijkant van de tong, de punt van de tong of de onderlip. Een bijtfibroom is een goedaardig verdikking van het bindweefsel. Wanneer getwijfeld wordt aan de klinische diagnose of wanneer de patiënt last heeft van het bijtfibroom, kan deze onder plaatselijke verdoving verwijderd worden.

Blaasjeseczeem (pompholyx)
Pompholyx is een vorm van blaasjeseczeem die zich op de de handpalmen en voetzolen manifesteert en waarbij blaasjes en blaren ontstaan. De blaren kunnen jeuken of een branderig gevoel geven. Soms zijn kleine blaren samengesmolten tot een grotere plek. Als de blaren beginnen te genezen, drogen de blaren in en ontstaat een schilferend eczeem. Het komt vooral voor bij mensen onder de 40 jaar.

Blaren
Een blaar is een ophoping van vocht in een holte tussen de opperhuid en de lederhuid als gevolg van abnormale wrijving. Soms treedt een secundaire infectie van de blaar op. Voorkomen is beter dan genezen, zo luidt het spreekwoord. Blaren kunnen worden voorkomen door het nemen van allerlei preventieve maatregelen. Kleine, niet al te pijnlijke blaren kunnen het beste ongemoeid worden gelaten. Grote, pijnlijke blaren kunnen worden behandeld.

Blauwe plek (hematoom, bloeduitstorting)
Een blauwe plek is een zichtbare bloeduitstorting die ontstaat door vallen of stoten. Een blauwe plek kun je gemakkelijk herkennen aan de hand van de symptomen. Een blauwe plek wordt eerst rood, blauw, paars en daarna geel en bruin, als genezing intreedt. Bloed van beschadigde bloedcellen diep onder de huid verzamelt zich in de buurt van het oppervlak van de huid en dit veroorzaakt de blauwe plek.

De oorzaak van een blauwe plek is vaak vallen of stoten. Een blauwe plek kan evenwel ook ontstaan als er geweld tegen je wordt toegepast, bijvoorbeeld bij huiselijk geweld of kindermishandeling. Doe in dat geval aangifte bij de politie en schakel professionele hulp in.

De behandeling van een blauwe plek bestaat uit het aanbrengen van een ijskompres (nooit direct ijs op de huid aanbrengen). Er bestaan ook middeltjes om bestaande blauwe plekken te behandelen en te genezen, zoals arnica. Deze kruidachtige plant wordt toegepast bij bloeduitstortingen ten gevolge van vallen, zwikken en stoten.

Bloedblaar
Een bloedblaar is een blaar gevuld met bloed en is meestal het gevolg van wrijving of overbelaste delen van de huid door trauma of druk. Een bloedblaar is identiek aan een gewone wrijvingsblaar, maar een bloedblaar gaat evenwel door een bloedvat heen, waardoor de blaar zich vult met bloed, Als je de bloedblaas doorprikt, bestaat er een risico op infectie. Er wordt daarom ook ten zeerste afgeraden om een bloedblaar door te prikken. Fysieke schade aan de epidermis treedt op als gevolg van verhoogde druk of wrijving. Als het huidtrauma langere tijd aanhoudt, worden de afzonderlijke huidlagen verwijderd. Hierdoor ontstaat een holte waarin weefselvloeistof binnendringt. Als de cellen ernstig beschadigd zijn en het letsel diep is, zal er bloeding volgen. In dit geval vult de holte zich volledig met de rode lichaamsvloeistof. De kleur glinstert door de dunne laag die over de blaar ligt. Vandaar de naam van het fenomeen, dat in medische termen 'haemorrhagic bulla' wordt genoemd.

Bloeduitstorting onder de nagel
Een bloeduitstorting onder de nagel is een opeenhoping van bloed tussen de nagel en het nagelbed. Bloed onder de nagel van een vinger of teen, wordt ook wel een subunguaal hematoom genoemd. Bloed onder de nagel is het gevolg van een trauma, zoals het laten vallen van een (zwaar) voorwerp op de teennagel of door door een klap van een hamer op een vingernagel. Een kleine bloeduitstorting zonder pijn, behoeft geen behandeling. Bij hevige pijn kan men een klein gaatje in de nagel maken.

Blue nevus (blauwe moedervlek)
Een blauwe moedervlek (Blue Nevus), is een ongewoon donkere moedervlek, die eruit ziet als een kleine blauwe, blauw-grijze of blauw-zwarte vlek of bult op de huid. Deze weinig algemene, kenmerkende moedervlekken worden beschouwd als een zeldzame genetische aandoening. Meestal worden ze aangetroffen bij Aziatische mensen. Eventuele behandeling kan bestaan uit een operatieve verwijdering. Een kleinere moedervlek kan met een pigmentlaser worden verwijderd.

Blefaritis
Blefaritis is de medische benaming voor een vaak chronische ontsteking van de ooglidrand. Bij blefaritis klaagt de patiënt over brandende of jeukende oogleden. Naast irritatie van de oogleden, kan er roodheid, en zwelling optreden. De rand om het is rood en soms bezaaid met witte schilfertjes. Blefaritis wordt vaak veroorzaakt door onvoldoende ooglidhygiëne, overtollige productie van talg door de ooglidklieren, bacteriële infecties en allergie.

Blozen
Blozen is een veel voorkomende reactie op emoties als angst, verlegenheid of opgewondenheid. Blozen wordt dikwijls als vervelend ervaren, omdat het lichaam een persoonlijke emotie blootgeeft die de persoon liever voor zichzelf had gehouden. Bij blozen kunnen de wangen, de neus, de kin, het voorhoofd, de hals en de nek rood worden. Sommige mensen zijn gevoeliger voor blozen dan anderen. Waardoor ontstaat blozen en hoe kan worden voorkomen dat men gaat blozen?

Bof
Bof is een besmettelijke infectieziekte die leidt tot pijnlijke zwelling van de oorspeekselklieren. Het wordt veroorzaakt door het parotitis- of bofvirus. Vaak treedt allereerst koorts, hoofdpijn en verlies van eetlust op. Er kan daarnaast ook keelpijn optreden.
Verder zwellen één of beide wangen op door een ontsteking van de oorspeekselklieren.

Bowen, ziekte van-
De ziekte van Bowen staat ook bekend als morbus Bowen of intra-epidermaal spinocellulair carcinoom en is een langzaam groeiend voorstadium van huidkanker (type plaveiselcelcarcinoom, een kwaadaardige tumor die ontstaat vanuit de opperhuid). De ziekte van Bowen gaat gepaard met chronische ontstekingskenmerken zoals roodheid, schilfering en soms jeuk. De plekken vertonen enige gelijkenis met eczeem of psoriasis. Het is geen ernstige aandoening, maar behandeling is nodig om het niet te laten ontaarden in huidkanker.

Brachioradiale jeuk / Brachioradiale pruritus
Bij brachioradiale jeuk is sprake van jeuk, branderigheid of een veranderd gevoel bij aanraking van de huid van de bovenste extremiteiten, welke van neurogene aard is. Hierbij zijn er geen duidelijke huidafwijkingen zichtbaar. Vaak betreft het de bovenarm, maar ook de onderarm kan ook aangedaan zijn. Het kan unilateraal of bilateraal voorkomen, dat wil zeggen aan één kant van het lichaam of aan beide kanten. Naar verluidt verergert krabben het ongemak. De meeste patiënten ontdekken op een gegeven ogenblik dat de toepassing van koude kompressen verlichting van de klachten kan geven.

Brandwonden, oppervlakkige-
Oppervlakkige brandwonden zijn eerstegraads- dan wel ondiepe tweedegraads verbrandingen van de huid. Bij een eerstegraads verbranding is alleen de opperhuid beschadigd en is de huid rood, droog en soms lichtgezwollen. Bij een tweedegraads verbranding is de huid egaal roze-rood, nat en pijnlijk. Er kan blaarvorming optreden. Bij verbranding geldt het motto: 'Eerst water, de rest komt later'. Eerstegraads brandwonden genezen meestal binnen één week zonder verdere behandeling.

Broze nagels
Wat zijn de mogelijke oorzaken van broze, brokkelige nagels; vingernagels en teennagels? Brokkelige nagels zijn geen specifiek verschijnsel, maar komen bij diverse huidafwijkingen voor, onder meer bij schimmelnagels, (nagel)psoriasis en nageldystrofie - een aandoening waarbij je nagels zich slecht ontwikkelen als gevolg van storing in de voedseltoevoer, bijvoorbeeld door een schildklieraandoening. Een vitamine B12 tekort kan ook aanleiding geven tot brokkelige nagels.

Bruine vlekken op de huid
Bruine vlekken op de huid kunnen ontstaan als gevolg van een overproductie van melanine (pigment). Pigment kleurt de huid en beschermt deze tegen schadelijke UV-stralen. Hyperpigmentatie zorgt ervoor dat de huid pigmentvlekken of verkleuringen vertoont. Dit wordt veroorzaakt door een overmatige productie van melanine als gevolg van te veel blootstelling aan de zon, hormonen en door littekens.

Bubbelbad-folliculitisis
Bubbelbad-folliculitisis, in het Engels 'hot tub folliculitis' genoemd en ook wel bekend als 'pseudomonas folliculitis', is een huidaandoening die ontstaat binnen enkele uren tot enkele dagen na het baden in warm water, bijvoorbeeld in een bubbelbad, spa-zwembad, jacuzzi of zwembad met water dat onvoldoende gedesinfecteerd is. Het haat hierbij om een ontsteking van de haarzakjes als gevolg van infectie met de bacterie Pseudomonas aeruginosa. Deze boosdoeners nestelen zich in de haarzakjes en veroorzaken ter plaatse een ontstekingsreactie. De symptomen kunnen binnen 8 uur tot 5 dagen na blootstelling optreden.

Buffalo hump
Een bobbel in de nek kan wijzen op een buffalo hump, een vetopstapeling in de nek. Dit kan een bijkomend gevolg zijn van obesitas en overgewicht. Een bult of bobbel in de nek en tussen de schouders, kan echter ook andere oorzaken hebben. Het kan bijvoorbeeld komen door een medische aandoening of door bepaalde medicatie. Een buffalo hump kan zich vormen als gevolg van het syndroom van Cushing, een verzameling van klachten en verschijnselen door een te hoge hoeveelheid cortisol in het lichaam. Een van de gevolgen hiervan is de typische verdeling van vet, met vetopstapeling rond de buik (centrale obesitas) en de nek (buffalo hump). Osteoporose of botontkalking en langdurig gebruik van steroïden, kan ook aanleiding geven tot een buffalo hump. Behandeling hangt af van de onderliggende oorzaak.

Bulleus pemfigoïd
Bulleus pemfigoïd is een zeldzame, hardnekkige huidaandoening, waarbij zich meerdere, pral gespannen blaren met heldere inhoud vormen op de huid en soms ook op de slijmvliezen. Hoewel iedereen het kan krijgen, wordt het vooral gezien op hogere leeftijd. Bulleus pemfigoïd is een auto-immuun aandoening. De reden voor de abnormale immuunrespons is onbekend. De aandoening kan dodelijk zijn, vooral bij patiënten die verzwakt zijn. Behandeling duurt vaak meerdere jaren.
Bunion
Een bunion is een pijnlijk, rode, ontstoken zwelling aan de basis van de grote teen. Een pijnlijke bult bij de grote teen of bult bij de kleine teen kán wijzen op een bunion. Een bunion duidt op een pijnlijke ontsteking en zwelling aan de zijkant van de grote teen, veroorzaakt door druk van te strak zittende schoenen. Vaak is er tevens sprake van een (soms lichte) standsafwijking. Bij milde klachten kan het voldoende zijn om breder en goed zittend schoeisel zonder (hoge) hak te gaan dragen. Als dit onvoldoende helpt, kan een operatie worden overwogen.

Café au lait macula (CALM)
Een café au lait macula (CALM) is een lichtbruin gepigmenteerde aangeboren vlek op de huid (zie foto). Café au lait vlekken verdwijnen niet spontaan. Ze worden ook niet meer groter. Ze groeien wel met het groter wordende kind mee. Ze kunnen tot ongeveer het tweede levensjaar enigszins donkerder worden. De vlekken zijn goedaardig en kunnen niet kwaadaardig worden. Ze geven geen klachten. Vanuit medisch oogpunt is behandeling daarom niet nodig.

Candida albicans infectie
Candida albicans is een gistachtige schimmel die van nature aanwezig is in en op het menselijk lichaam. Deze gist gedijt goed in een warme en vochtige omgeving. Candida komt voor op de huid en huidplooien (nagelplooien, borstplooien, oksels, tussen de billen) en in slijmvliezen, zoals in de vagina en in de mond. Bij gezonde mensen veroorzaakt Candida geen klachten. In sommige situaties kan Candida zich echter snel vermenigvuldigen.

Candida-infectie van de mond (spruw)
Een candidainfectie van de mond wordt veroorzaakt door gistachtige schimmels. De gistsoort Candida albicans komt veel voor. Ook op het menselijk lichaam. Normaal gesproken veroorzaakt het geen klachten. Klachten kunnen ontstaan doordat candida bij een verstoring van het evenwicht ka doordringen tot in het weefsel van de huid of de slijmvliezen. Een candidainfectie wordt ook wel candidiasis of candidose genoemd.

Capillaritis
Capillaritis is een onschuldige huidaandoening. Het wordt gekenmerkt door lekkage van de kleine haarvaatjes in de huid, waardoor puntbloedingen ontstaan. De voorkeurslocatie voor capillaritis zijn de benen, hoewel het zich ook op de romp en de bovenste ledematen kan manifesteren. Capillaritis presenteert zich nooit op het gezicht. Lokale corticosteroïden kunnen de jeuk verminderen. Het vrij verkrijgbare middel Venoruton kan gebruikt worden ter vermindering van de vlekken.

Cellulite (sinaasappelhuid)
Cellulite is een term dat wordt gebruikt om vetophopingen onder de huid, die naar buiten toe de huid een bobbelig effect geven, te beschrijven. Cellulite wordt ook wel gynoïde lipodystrofie of sinaasappelhuid genoemd, vanwege de gelijkenis met de schil van een sinaasappel. 90% van de vrouwen zal op enig moment tijdens hun leven cellulite ontwikkelen. Voorkeurslocaties zijn rond de heupen, dijen en billen. Cellulite wordt bepaald door erfelijkheid en hormonale veranderingen.

Chalazion
Een chalazion is een pijnloze zwelling in het ooglid, die veroorzaakt wordt doordat een talgklier in het ooglid verstopt raakt ten gevolge waarvan de klier groter wordt en er een zwelling ontstaat, een zogenaamde chalazion of talgklierzwelling. Een chalazion kan vanzelf overgaan, maar een hardnekkige chalazion of een chalazion waar men hinder van ondervindt, kan verwijderd worden middels een eenvoudige chirurgische ingreep op een polikliniek.

Cheilitis angularis
Zie 'mondhoekeczeem'.

Chlamydia
Wat zijn de symptomen van de geslachtsziekte chlamydia en hoe kan het worden behandeld? Chlamydia is de meest voorkomende venerische ziekte hier te lande. Chlamydia wordt veroorzaakt door de bacterie chlamydia trachomatis. Chlamydia geeft vaak geen symptomen, vooral bij vrouwen. Indien onbehandeld, kan chlamydia bij vrouwen leiden tot vruchtbaarheidsproblemen

Chlamydia, agressieve-
Zie 'lymphogranuloma venereum (LGV)'.

Chloronychia
Zie 'groene nagels'.

Chondrodermatitis nodularis helicis
Chondrodermatitis nodularis helicis is een veelvoorkomende, goedaardige aandoening, waarbij aan de buitenste rand van de oorschelp een pijnlijk knobbeltje optreedt. Dit is een ontsteking van het kraakbenige deel van de oorrand. Het wordt vooral gezien bij mannen na het 40e levensjaar. De precieze oorzaak van chondrodermatitis nodularis helicis is onbekend. Behandeling bestaat uit het werwijderen van de knobbel met bijvoorbeeld vloeibare stikstof, injecties met een corticosteroïd en excisie.

Chronische discoïde lupus erythematodes (CDLE)
CDLE is een vrij zeldzame huidziekte, welke tot de groep van zogeheten 'bindweefselziekten' behoort. CDLE is een vorm van de auto-immuunziekte lupus erythematodes (LE). Bij een auto-immuunziekte is het eigen afweersysteem ontregelt en keert het afweersysteem zich tegen het eigen lichaam. Bij LE kunnen ziekteverschijnselen optreden in verschillende organen en de huid, maar bij CDLE blijft de ziekte normaal gesproken beperkt tot de huid, waarbij er meestal rode plekken in het gezicht te zien zijn.

Chronische meningokokkemie
Chronische meningokokkemie is een zeldzame infectieziekte die maanden aanwezig kan zijn, zonder dat er een diagnose is gesteld. Bij grofweg 90% van de patiënten met chronische meningokokkemie ontwikkelt zich een vlekkerige huiduitslag, die intermitterend is en steeds samen met de koorts optreedt. De huiduitslag wordt meestal gezien op de romp en de armen en benen. De slijmvliezen zijn zelden aangetast en het komt nauwelijks voor op het gezicht. Als de ziekte langer aanhoudt, kan gewichtsverlies voorkomen.

Clownseczeem
Zie 'dermatitis perioralis'.

Comedonen
Zie 'mee-eters'.

Confettihuid
Zie 'idiopathische guttata hypomelanosis'.

Conjunctivitis
Conjunctivitis of bindvliesontsteking is de medische benaming voor ontstoken slijmvlies (conjunctiva) van de ogen en het is de meest voorkomende oorzaak van een rood oog. De belangrijkste oorzaak van conjunctivitis is een virusinfectie, hetgeen zeer besmettelijk is. Een andere veelvoorkomende oorzaak zijn bacteriën. Virale conjunctivitis wordt meestal geassocieerd met slijmvorming en waterige afscheiding. Symptomen van bacteriële conjunctivitis zijn een branderig of prikkend gevoel in het oog.

Constitutioneel eczeem
Zie 'atopisch eczeem'.

Contacteczeem
Contacteczeem, ook wel contactallergie of contactdermatitis genoemd, wordt gekarakteriseerd door een jeukende rode huid met kleine bultjes, blaasjes en schilfering. De eczeemplekken steken op die plekken de kop op waar bepaalde irriterende stoffen of een allergeen in contact is gekomen met de huid. De omringende huid kan ook eczeem vertonen. Er worden twee vormen contacteczeem onderscheiden. Ten eerste is er allergisch contacteczeem, waarbij er een eczeemreactie ontstaat nadat je huid in aanraking is gekomen met een stof waar je allergisch voor bent. Ten tweede is er irritatief contacteczeem, waarbij het eczeem wordt veroorzaakt door contact met een irriterende stof.

Cornu cutaneum
Een cornu cutaneum (huidhoorn) is een hoornachtig gezwelletje van enkele millimeters tot enkele centimeters, die zich manifesteert op chronisch aan zonlicht blootgestelde huid. De hoorn bestaat uit compacte massa's dode huidcellen. In veel gevallen ontstaat de hoornpilaar op de basis van een aktinische keratose of eenvoudige wrat. Soms zit er een beginnend plaveiselcelcarinoom onder; dat is een vorm van huidkanker. Behandeling bestaat uit chirurgische verwijdering.

Craquelé-eczeem (asteatotisch eczeem)
Craquelé-eczeem, ook wel asteatotisch eczeem genoemd, kenmerkt zich door een droge, schilferige huid, die vooral wordt gezien aan de onderbenen van oudere mensen. Het vetgehalte van de hoornlaag neemt met het ouder worden af, waardoor de huid extra gevoelig is voor uitdroging. De typische presentatie is een oudere patiënt die in de winter klaagt over jeuk en een droge huid. Voorkeurslocatie zijn de onderbenen, maar de eczeem kan zich ook manifesteren op handen, armen en romp.


Darier, ziekte van-
De ziekte van Darier is een zeldzame erfelijke aandoening. De ziekte van Darier is een verhoorningstoornis van de huid. De ziekte van Darier staat ook wel bekend als dyskeratosis follicularis, Darier-White disease en keratosis follicularis. De aandoening wordt gekenmerkt door jeukende rode, ruwe enigszins schilferende huidafwijkingen. Vaak steekt de aandoening de kop op tussen je 20e en 30e levensjaar, maar eerder of later kan ook. Soms zijn de symptomen zo minimaal, dat je niet eens weet dat je de aandoening hebt. Behandeling van de ziekte van Darier is gericht op bestrijding van de symptomen.

Dauwworm
Dauwworm is een vorm van atopisch eczeem bij een baby. Bij een baby is het eczeem vochtig. Daar komt de term 'dauw' vandaan. De symptomen ontstaan bij de meeste baby's ergens tussen de eerste en vierde maand. Een baby met dauwworm krijgt dan last van rode, vochtige en jeukende huiduitslag met blaasjes op het gezicht en tussen de hoofdharen. De mate van de klachten kan variëren per kind en per periode. Dauwworm is niet besmettelijk. Ook heeft dauwworm niets te maken met een slechte hygiëne of huidverzorging. Dauwworm kan niet genezen worden, maar je kunt de klachten wel onder controle krijgen.

Dazenbeet
Een dazenbeet kan pijnlijk zijn en zwelling en ontsteking veroorzaken. Een dazenbeet geneest meestal vanzelf binnen een paar dagen. Dazen zijn bloedzuigende insecten, die behoren tot de orde tweevleugeligen. Gemiddeld zijn dazen ongeveer een centimeter lang. In Nederland leven pakweg 35 verschillende soorten dazen. De meest voorkomende daas is in Nederland de regendaas. Dit is tevens de bekendste en meest algemene soort der dazen. De gewone regendaas (Haematopota pluvialis) is ongeveer 1 cm groot, slank en grijs van kleur met een fijn vlekkenpatroon op de vleugels.

Decubitus
Zie 'doorligwonden'.

Dermatitis
Zie 'huidontsteking'.

Dermatitis herpetiformis
Dermatitis herpetiformis (DH), ook 'ziekte van Dühring' genoemd, is een zeldzame huidaandoening die wordt gekenmerkt door een jeukende blaarvorming en brandende huiduitslag. Dermatitis herpetiformis is een zeer vervelende huidaandoening, waar je flink last van kunt hebben in het dagelijkse leven. De uitslag en jeuk treden vooral op de ellebogen, knieën, hoofdhuid, rug en billen op. Dermatitis herpetiformis is een huidziekte die sterk geassocieerd is met coeliakie, een intolerantie voor gluten (een eiwit dat in tarwe, rogge en gerst voorkomt en in allerlei voedingsproducten verwerkt wordt).

Dermatitis perioralis (clownseczeem)
Dermatitis perioralis is een dermatose die ook wel 'clownseczeem' wordt genoemd, omdat het wordt gekenmerkt door kleine rode bultjes (papels) rond de mond. Typisch is dat langs de lippen een smalle zone van normale huid zichtbaar is. Dermatitis perioralis komt het meest voor bij jonge vrouwen. De precieze oorzaak is onbekend. De aandoening kan uitgelokt worden door corticosteroïd crèmes of zalven of door frequent gebruik van cosmetica.

Dermatofibroom
Een dermatofibroom is een veel voorkomend tumortje of knobbeltje van onbekende oorzaak, die vaker voorkomt bij vrouwen. EEn dermatofibroom ontwikkelt zich vaak op de armen en benen en dan meestal de onderbenen. Het gaat normaal gesproken niet gepaard met klachten, maar soms kan jeuk, irritatie of pijn optreden. Het komt vaak voor bij volwassenen, solitair of multipel, met als voorkeurslocatie de onderbenen. Indien gewenst kan excisie plaatsvinden.

Dermatosis papulosa nigra
Dermatosis papulosa nigra is een huidaandoening die meestal wordt gekenmerkt door meerdere, kleine, hypergepigmenteerde, asymptomatische bruine tot zwarte papels op het gezicht en/of nek van volwassen mensen. Het komt vooral voor bij mensen met meer pigment in de huid: mensen van Aziatische en negroïde afkomst. Het is een volkomen onschuldige aandoening, die niet besmettelijk is. Behandeling is niet nodig, maar bij onoverkomelijke cosmetische bezwaren kan electrocoagulatie worden toegepast.

Dermografisme
Dermografisme (dermografische urticaria of urticaria factitia) verwijst naar het verschijnsel dat er na wrijven of krabben over de huid met je nagel of achterkant van een balpen, een verheven jeukende streep zichtbaar wordt. Dermografisme is een overgevoeligheidsverschijnsel, waarbij galbulten opgewekt worden. Deze verhevenheid verschijnt binnen 10 minuten en na 30 minuten tot 3 uur vervaagt deze weer. Deze aandoening wordt ook dermografische urticaria of urticaria factitia genoemd. Ongeveer 5 procent van de mensen heeft dermografisme, en het komt het meest voor bij oudere kinderen en jongvolwassenen.

Doorligwonden
Doorligwonden of decubitis wordt gedefinieerd als iedere vorm van het afsterven van weefsel veroorzaakt door de inwerking op het lichaam van druk-, schuif- en wrijfkrachten of een combinatie daarvan. Vooral mensen die veel moeten liggen, bijvoorbeeld doordat ze bedlegerig zijn, of veel moeten zitten, bijvoorbeeld doordat ze aan een rolstoel gekluisterd zijn, kunnen last van krijgen van doorliggen. Hoe kun je het beste doorliggen voorkomen, wat zijn de gevolgen en complicaties van doorligwonden en hoe kun je deze wonden verzorgen en genezen?

Droge huid
Veel mensen hebben regelmatig last van een droge huid. Normaal gesproken is een droge huid niet iets ernstigs, ofschoon een droge huid wel heel erg vervelend kan zijn. Jeuk en krabeffecten kunnen daarbij voorkomen. Een droge huid wordt vaak veroorzaakt door externe en dus te beïnvloeden omgevingsfactoren, zoals het veelvuldig wassen met zeep en lang en warm douchen. Dat is goed nieuws. Een persoon met een droge huid kan dus zelf vaak wat doen aan het probleem.

Droge lippen
De meeste mensen hebben van tijd tot tijd last van droge of gesprongen lippen, waarbij losse velletjes op je lippen ontstaan en soms ook (pijnlijke) kloofjes. Omstandigheden als een gure wind, koude en langdurig verblijf in centraal verwarmde ruimtes, kunnen al snel leiden tot droge en zelfs pijnlijk gesprongen lippen. Er is veel dat je kunt doen om dit tegen te gaan of te behandelen - èn te voorkomen.

Dühring, ziekte van-
Zie 'dermatitis herpetiformis'.

Dyshidrosis lamellosa sicca
Dyshidrosis lamellosa sicca is een schilfering van de handen en het wordt beschouwd als een milde variant van ortho-ergisch eczeem, een type eczeem dat ontstaat door een huidbeschadigende werking van stoffen. Voorkeursplekken zijn de handpalmen en de buigzijde van de vingers. De oorzaak van dyshidrosis lamellosa sicca is vaak onduidelijk. Dyshidrosis lamellosa sicca is een veelvoorkomende aandoening van de huid en wordt meestal verkeerd gediagnosticeerd als dermatitis (eczeem). Vaak gaat deze huidaandoening vanzelf over, maar het kan desgewenst worden behandeld met neutrale vette zalven, vooral als deze ureum en/of melkzuur bevatten.


Eczeem
Eczeem is een oppervlakkige, niet besmettelijke huidaandoening. Eczeem kenmerkt zich door rode, jeukende en met blaasjes bedekte plekken op de huid. Er zijn verschillende vormen van eczeem, met licht afwijkende verschillende oorzaken, symptomen en verschijnselen. In dit artikel bespreken we de volgende soorten eczeem: atopisch eczeem of constitutioneel eczeem; contacteczeem; seborrhoïsch eczeem; nummulair eczeem; asteatotisch eczeem; dyshidrotisch eczeem; spatadereczeem en handeczeem.

Eczema herpeticum
Eczema herpeticum wordt meestal gezien als een complicatie van constitutioneel eczeem, waarbij de huid geïnfecteerd raakt door het herpes simplex virus (HSV). Deze boosdoener is bekend van de koortslip. Mannen en vrouwen van alle leeftijden kunnen eczema herpeticum krijgen, maar het wordt vaker gezien bij zuigelingen en kinderen met constitutioneel eczeem. Door toediening van antivirale middelen kan de ernst van de infectie verminderd worden.

Eelt, eeltknobbels en eeltkloven
Men spreekt van eelt wanneer de bovenlaag van de huid (de hoornlaag) is verdikt. Het dot zich vaak voor op handen en voeten. Eelt is een natuurlijke reactie van het lichaam. Eeltvorming ontstaat door overmatige druk en wrijving. Eelt is een bescherming die het lichaam aanbrengt tegen de van buiten komende druk of wrijving. Het dragen van te krappe of juist te wijde schoenen en het dragen van schoenen met hoge hakken, kan eelt veroorzaken. De behandeling van eelt, is afhankelijk van de oorzaak.

Eikenprocessierups (huidklachten door -)
De eikenprocessierups is de rups van de eikenprocessievlinder. Sinds de jaren 90 van de vorige eeuw worden ze steeds vaker in Nederland aangetroffen. Ze houden van een warm, droog klimaat en geven de voorkeur aan eiken. Maar de eikenprocessierupsen zijn niet alleen schadelijk voor bomen, ze kunnen ook klachten veroorzaken bij mensen. De giftige brandharen van de rupsen kunnen soms ernstige allergische reacties bij de mens veroorzaken. Irritatie van ogen, huid en luchtwegen is het gevolg, het gif van de dieren kan zelfs levensbedreigend zijn. Dat kan als je er een levensbedreigende anafylactische shock van krijgt. De natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups zijn sluipwespen en sluipvliegen en rovers zoals bepaalde loopkevers. De koolmees eet ook graag eikenprocessierupsen. In buitengebieden (bossen) kunnen zij moeilijk bestaan of overleven vanwege de rijke aanwezigheid van natuurlijke vijanden, maar in (rand)stedelijke gebieden kan de rups vrijwel ongestoord zijn gang gaan.
Eosinofiele cellulitis
Eosinofiele cellulitis, ook bekend als het syndroom van Wells, is een zeldzame huidziekte die voornamelijk bij volwassen mannen en vrouwen voorkomt. De ziekte kenmerkt zich door roodheid, zwelling, warmte, rode bultjes, galbulten en/of blaren. De huiduitslag steekt plotseling de kop, houdt een paar weken aan en komt dikwijls herhaaldelijk terug. Het gaat normaal gesproken niet gepaard met littekenvorming. Het is anno 2024 niet bekend waardoor eosinofiele cellulitis wordt veroorzaakt. Er wordt vermoed dat het een auto-immuunreactie is. Mogelijke triggers van deze reactie zijn insectenbeten, zoals die van spinnen, vlooien of teken, en het gebruik van bepaalde medicijnen of het ondergaan van een operatie. Spontane genezing kan maanden tot jaren duren.

Epheliden
Zie 'sproeten'.

Erosio interdigitalis blastomycetica
Erosio interdigitalis blastomycetica is een vorm van candidiasis, een schimmelinfectie (mycose) die wordt veroorzaakt door gistachtige schimmels. Vaak is de gist Candida albicans de boosdoener. Erosio interdigitalis wordt meestal gezien tussen de middelvinger en de ringvinger van de handen. De aandoening kan bijzonder hinderlijk zijn. Behandeling bestaat meestal uit het lokaal aanbrengen van een gistdodende crème.

Erysipelas
Zie 'wondroos'.

Erythema ab igne
Erythema ab Igne (EAI) is een huidreactie die wordt veroorzaakt door chronische blootstelling aan warmtebronnen. Het was ooit een veel voorkomende aandoening bij ouderen die zich dicht bij open vuur of elektrische kachels nestelden. heden ten dage wordt het meer gezien bij mensen die langdurig en herhaal blootstaan aan warme kruiken, warme kersenpittenkussens, elektrische dekens en laptops die op de schoot worden geplaatst.

Erythema annulare centrifugum
Heb je last van een rode ring op je huid, dat begon als een rood stipje en zich langzaam ringvorming uitbreidde? Mogelijk heb je last van erythema annulare centrifugum, afgekort als EAC, wat beschouwd wordt als een reactiepatroon of overgevoeligheidsreactie op de huid op een verscheidenheid aan onderliggende oorzaken. De aanwezigheid van een rode ring op de huid wil dus lang niet altijd zeggen dat je door een teek gebeten bent.

Erythema dyschromicum perstans
Erythema dyschromicum perstans (ashy dermatosis) is een zeldzame, progressieve pigmentstoornis, die tot cosmetische problemen leidt. Het is een goedaardige huidaandoening die wordt gekenmerkt door goed begrensde ronde of ovale onregelmatige plekken op het gezicht, hals en romp die grijs tot asgrauw van kleur zijn. Zij kunnen symmetrisch aanwezig zijn of eenzijdig. De patiënt voelt zich verder goed zonder geassocieerde ziekte of afwijkingen in het bloed.

Erythema exsudativum multiforme (EEM)
Erythema exsudativum multiforme is een acute, zelfgenezende, en soms terugkerende huidaandoening, waarbij rode vlekken en/of blaren op de huid ontstaan. Er worden meerdere vormen onderscheiden. De vorm erythema multiforme minor komt het meeste voor. uitslag bestaat uit rode tot paarse vlekken. Deze vlekjes zijn symmetrisch over het lichaam verdeeld. Ze kunnen uitgroeien tot karakteristieke rode ringen met een donker centrum.

Erythema nodosum
Bij erythema nodosum ontstaan acuut pijnlijke rode onderhuidse bulten, meestal op de voorkant van de benen (vaak de onderbenen), en een enkele keer op de armen, gezicht of nek. Erythema nodosum is een immunologische reactie die door antigenen getriggerd kan worden. Het is vaak een verlate reactie op een infectie, (systeem)ziekte of medicijnen. In veel gevallen is het niet bekend waardoor het uitgelokt is. De aandoening is niet besmettelijk. Erythema nodosum gaat vanzelf over met voldoende (bed)rust. Pijn kan bestreden worden met een pijnstiller van het type NSAID, zoals ibuprofen of naproxen.

Erythema palmare
Rode handpalmen of erythema palmare is een zeldzame huidaandoening die de handpalmen en vingers aantast. Het wordt meestal geassocieerd met levercirrose, maar kan ook erfelijk zijn of het gevolg zijn van hormonale veranderingen tijdens de zwangerschap. Bepaalde medicijnen kunnen ook rode handpalmen veroorzaken, vooral bij mensen met een gestoorde leverfunctie. Rode handpalmen of erythema palmare wordt gekenmerkt door roodachtige, vlekkerige huid rond de handpalmen en vingers. Hoewel de aandoening zelf geen pijn of ongemak veroorzaakt, kan het een indicatie zijn van een ernstige onderliggende aandoening of stoornis.

Erythema toxicum neonatorum
Erythema toxicum neonatorum (ETN), vaak kortweg aangeduid als erythema toxicum, is een vorm van babyacne, niet te verwarren met acne dat jongeren en (jong)volwassenen treft. ETN is een veelvoorkomende, goedaardige huiduitslag die bij ongeveer 30 tot 70 procent van de pasgeboren baby's voorkomt. Voorkeurslocaties zijn het gezicht (voorhoofd en wangen), de romp, bovenarmen en billen. ETN is niet ernstig, het brengt geen schade toe, het laat geen littekens achter en het verdwijnt vanzelf na vier tot vijf dagen zonder enige vorm van behandeling.
Zie ook 'babyacne'.

Erythrasma
Erythrasma is een huidaandoening welke wordt veroorzaakt door de bacterie Corynebacterium minutissimum. De aandoening wordt gekenmerkt door rood-bruine scherp begrensde licht schilferende verkleuring in plooien. Het treedt vooral op in de liezen, aan de binnenkant van bovenbenen, scrotum en oksels (zie foto). Erythrasma kan worden behandeld met crèmes die imidazolen bevatten.

Erythromelanosis interfollicularis colli
Zie 'poikiloderma van Civatte'.

Erythroplasie van Queyrat
Erythroplasie van Queyrat, ook wel peniele intra-epidermale neoplasie (PIN) genoemd, is een vroeg stadium van huidkanker en wel van het type plaveiselcelcarcinoom. Deze zeldzame huidaandoening verschijnt als een scherp begrensde felrode plaque met een fluweelachtig oppervlak. Vaak is de plek pijnloos en jeukt het niet. Excisie, cryotherapie en/of het aanbrengen van een bepaalde zalf op het getroffen gebied is meestal curatief. De aandoening is niet besmettelijk.

Extra tepel(s)
Een extra tepel of soms twee of drie extra tepels, zijn soms wat verheven, roze of bruine plekjes of echte tepeltjes op de (denkbeeldige) melklijst, welke loopt van de oksel tot de lies. Een overtollige of extra tepel is een veel voorkomende, onschuldige geboorteafwijking die bestaat uit een extra tepel (en/of verwant weefsel) naast de twee tepels die normaal op de borst verschijnen. De meeste extra tepels veroorzaken geen symptomen of complicaties.


Fibroma pendulans (steelwratjes)
Een steelwratje of fibroom is een vrij klein aangroeisel op de huid, een huidflapje. Voorkeursplekken zijn de hals, de romp, de liezen of de oksel. Het zijn gesteelde rubberachtige, zachte goedaardige huidtumoren; het is een onderhuids bindweefselgezwel. Meestal zijn ze huidkleurig, doch soms zijn ze wat donkerder van kleur. Ze zijn eenvoudig te behandelen door de huisarts die het wratje wegknipt met een steriel instrument.

Fibrous papule of the nose / of the face
Een fibrous papule of the nose / of the face is een goedaardig huidkleurig bultje of papeltje in het gelaat, vaak op of rond de neus, of lip. Het bultje is zo'n 1-5 mm. Vaak gaat het om één bultje in het gezicht, soms gaat om om meer bultjes. De oorzaak is niet precies bekend. Het bultje hoeft vanuit medisch oogpunt bezien niet behandeld te worden. Ze kunnen worden verwijderd als ze als cosmetisch storend worden ervaren.

Fijt
Fijt is een pijnlijke ontsteking in een vingertop of teentop. Fijt (medische benaming: 'panaritium') is vaak een verergering van een nagelriemontsteking, ook wel 'paronychia' genoemd, naar een ontsteking van de gehele vinger c.q. een diepe infectie van de vinger. Een ontstoken vinger kan al ontstaan door een simpel wondje of het afbijten van losse velletjes. Fijt komt vooral voor bij volwassenen en zelden bij kinderen.

Flegel, ziekte van -
De ziekte van Flegel staat ook bekend als 'hyperkeratosis lenticularis perstans'. De ziekte van Flegel is een zeldzame huidafwijking, welke wordt gekenmerkt door meerdere scherp begrensde 1 tot 10 mm grote hyperkeratotische bultjes. Hyperkeratotisch verwijst naar een sterke verdikking van de bovenste laag van de huid, dus sterke eeltvorming. De precieze oorzaak van deze huidaandoening is niet bekend. De aandoening werd voor het eerst beschreven in 1958 door dr. Flegel. De arts kan ter behandeling een zalf voorschrijven. Eventueel is dermabrasie mogelijk als met het smeren van zalf weinig effect wordt gesorteerd.

Folliculitis
Folliculitis duidt op een ontsteking van het bovenste deel van het haarzakje of haarfollikel. Vaak ontstaat de ontsteking als gevolg van een infectie met een bacterie, een schimmel, een virus of een gist. Ter plekke van het haarzakje verschijnt vaak een ontsierend puskopje. Veelal gaat het gepaard met een jeukende, irriterende of pijnlijke huid. Een folliculitis gaat meestal spontaan over.

Folliculitis decalvans
Folliculitis decalvans is een vrij zeldzame ontstekingsziekte van de hoofdhuid, welke zich kenmerkt door ontstoken haarzakjes en leidt tot permanent haarverlies, kaalheid en littekenvorming. Zowel mannen als vrouwen kunnen deze langzaam progressieve en lastig te behandelen ziekte krijgen. De oorzaak van de aandoening is onbekend. Deskundigen vermoeden dat er sprake is van een auto-immuun ziekte.

Folliculitis keloidalis
Folliculitis keloidalis is een niet-besmettelijke en relatief zeldzame huidaandoening, waarbij de haarzakjes op het behaarde hoofd ontstoken raken, wat vaak leidt tot ernstige littekenvorming. Het komt vooral voor op het achterhoofd en in het nekgebied. De aandoening komt hoofdzakelijk voor bij jongvolwassen negroïde mannen, maar ook anderen kunnen het krijgen. De oorzaak is (nog) niet duidelijk. Behandeling van folliculitis keloidalis is gericht op het tegengaan van de ontstekingsreactie.

Fordyce plekken
Witte bultjes op je penis of schaamlippen, kunnen talgklieren zijn. Op de penis zijn veel talgklieren aanwezig die vooral in de puberteit actief worden, wat zich uit in geelachtige of wittige bultjes op de penisschacht of op de balzak. Ze kunnen bij meisjes en vrouwen ook voorkomen aan de binnenzijde van de kleine schaamlippen, zichtbaar als kleine, witte of gelige doorschemerende puntjes. Ze worden 'plekjes van Fordyce' genoemd. De naam komt van de arts die deze conditie voor de eerste keer beschreven heeft. Deze verhevenheden op je geslachtsdeel zijn volkomen onschuldig en komen vooral tijdens de puberteit veel voor onder invloed van sekshormonen.

Fox-Fordyce, ziekte van-
De ziekte van Fox-Fordyce is een zeldzame chronische huidaandoening, die vooral wordt gezien bij vrouwen tussen de 13 en 35 jaar. Er ontstaan bij deze aandoening kleine bobbeltjes, die soms kunnen jeuken, op plekken waar zich apocriene zweetklieren bevinden, zoals de oksels, maar ook in de liezen en het schaamgebied. Deze huidafwijkingen ontstaat door afsluiting van de apocriene zweetklieren. De aandoening is moeilijk te behandelen.

Frambozentong
Zie 'aardbeientong'.


Galbulten
Zie 'netelroos'.

Ganglion cyste
Ofschoon dit geen huidaandoening is, wordt deze aandoening toch in dit artikel opgenomen omdat het zich als een kenmerkend onderhuids knobbeltje manifesteert. Een ganglion is een goedaardige uitstulping of zwelling (cyste), die ontstaat vanuit het gewrichtskapsel of vanuit een peesschede. Een ganglion manifesteert zich als een onderhuidse bobbel, knobbel of knobbeltje dat van grootte kan veranderen, maar ook volledig spontaan kan verdwijnen. De meeste ganglion cysten zijn vooral in het begin pijnlijk, maar tot 35% zijn zonder symptomen, op de uiterlijke verschijning na. Een ganglion is een onschuldige aandoening.

Geboortevlekken
Geboortevlekken zijn huidvlekken of gekleurde vlekken op de huid die reeds bij de geboorte aanwezig zijn of vlak daarna optreden. Gewoonlijk worden geboortevlekken onderverdelen in twee groepen: rode huidveranderingen en bruine huidveranderingen. Tot de groep rode huidveranderingen behoren ooievaarsbeten, aardbeienvlekken en wijnvlekken. Onder de bruine huidveranderingen vallen: mongolenvlekken en moedervlekken.

Gele nagel syndroom
Het gele nagels syndroom is een zeldzame, erfelijke aandoening, waarbij de nagels geel verkleuren. Meestal zijn alle nagels tegelijk aangedaan, maar het is ook mogelijk dat alleen de vingernagels de afwijking vertonen. De oorzaak van de aandoening is niet bekend. Het gele nagel syndroom wordt geassocieerd met luchtwegaandoeningen en lymfoedeem aan de benen. Zonder behandeling treedt bij ongeveer dertig procent genezing op.

Genitale herpes
Genitale herpes is een zeer besmettelijke venerische ziekte, veroorzaakt door een virus en overgedragen via intiem geslachtelijk verkeer. Er ontstaan eerst rode plekjes op de huid of slijmvliezen en na 1 dag vormen zich blaasjes of zweertjes. Meestal op of rond de genitaliën: penis en vulva (schaamlippen en ingang vagina). Andere mogelijke symptomen: koorts, spierpijn, (hevige) hoofdpijn, vaginale afscheiding of pijn bij het plassen, opgezwollen en pijnlijke klieren in de lies.

Genitale psoriasis
Psoriasis is een inflammatoire auto-immuunziekte die overal op de lichaamshuid kan voorkomen. Genitale psoriasis ontwikkelt zich rond je genitale gebied. Het kan zich voordoen op de vulva of de penis. Het kan ook verschijnen op je dijen, de huidplooien tussen je dij en kruis, de liesplooi, of tussen je billen. Het wordt zelden gezien aan de binnenkant van de vagina. Iedereen kan psoriasis krijgen; de precieze oorzaak is anno 2024 niet bekend. Het is anno 2024 evenmin duidelijk waarom sommige mensen met psoriasis het op hun geslachtsdelen krijgen en andere niet. Als je psoriasis hebt, kun je perioden hebben dat de klachten wegtrekken en perioden dat er een opflakkering is, wat kan worden veroorzaakt door factoren zoals stress of ziekte, alhoewel het vaak moeilijk is om die factoren te bepalen en ze te vermijden. Psoriasis komt meestal in bepaalde families voor en is niet besmettelijk. De aandoening kan effectief worden behandeld, maar er is nog geen op genezing gerichte behandeling.

Genitale wratten
Genitale wratten symptomen zijn: jeuk of een branderig gevoel en soms pijn. Bij vrouwen treden er vooral op of rond de schaamlippen, bij de ingang van de vagina of rond de anus wratten op. Het kan ook voorkomen dat wratten ontstaan in de vagina of op de baarmoedermond. Bij mannen komen wratten hoofdzakelijk voor op en rond de penis, de balzak (scrotum), en in het gebied rond de anus - het rectale gebied. Ze zijn net als alle andere wratten onschuldig, maar ze kunnen wel zeer hinderlijk zijn.

Gerstekorrels
Gerstekorrels komen relatief vaak voor. Een gerstekorrel (ook 'milium' genoemd) is een 1 tot 2 mm grote holte (cyste), welke is gevuld met hoornmateriaal. Het ziet eruit als een wit korreltje op de huid (zie foto). Meestal komen ze in het gezicht voor, vooral rond de ogen. Een gerstekorrel is volstrekt goedaardig en behoeft vanuit medisch oogpunt bezien geen behandeling. Vaak verdwijnen ze na verloop van tijd spontaan. Vanuit cosmetisch oogpunt kan gekozen worden voor behandeling.

Glomus tumor (onder vingernagel)
Een glomus tumor (angioneuroma) onder de vingernagel bestaat uit glomuscellen. Een glomus tumor gaat uit van een glomus lichaampje. Hierbij gaat het om een soort zenuwcellen die een rol spelen in de temperatuursregulatie. Het kan forse, aanvalsgewijze stekende pijn onder de nagel veroorzaken. De pijn wordt getriggerd door temperatuursverschillen, vaak door blootstelling aan koude. De pijn straalt vaak uit richting de arm. De tumor is veelal 3 tot 10 mm in omvang. Dit kan een vervorming van de nagel veroorzaken.

Gianotti-Crosti syndroom (GCS)
Het Gianotti-Crosti syndroom is een huidaandoening die wordt gekenmerkt door de ontwikkeling van rode bulten op het gezicht, de armen en benen en de billen. Het is een huidaandoening die vanzelf geneest en geen behandeling behoeft. De huidaandoening wordt veroorzaakt door een virale infectie. Het Gianotti-Crosti Syndroom komt vooral voor bij kinderen van 3 maanden tot 15 jaar, met een piek bij kinderen van 1-6 jaar. Meer dan 90% van de patiënten is jonger dan 4 jaar.

Gistpuistjes
Rode bultjes en puistjes op je voorhoofd, nek, rug of borst? Mogelijk heb je last van gistpuistjes of pityrosporum folliculitis, een algemeen voorkomende en hardnekkige ontsteking van de haarzakjes, welke wordt veroorzaakt door 'normale' huidgisten: Malassezia furfur (ook nog wel bekend onder de oude naam: Pityrosporum ovale). Hierdoor ontstaan jeukende kleine pukkeltjes, vooral op het voorhoofd, langs de haargrens en in de kaaklijn en nek, alsook op de rug en op de borst.

Golfersbenen
Ga naar een meerdaags wandelevenement in de zomer, zoals de Nijmeegse Vierdaagse, en je zal er mensen aantreffen die tijdens en na het wandelen veelal boven de soklijn warme, jeukende, (donker)rode vlekken op de (onder)benen krijgen. De plekken kunnen enigszins verheven zijn. Dit fenomeen wordt golfersbenen of golfers vasculitis genoemd. Het kan geen kwaad en na enkele dagen trekt het vanzelf weer weg.

Gonorroe
De symptomen bij vrouwen zijn vaak: een pijnlijk of branderig gevoel bij het plassen; jeuk en branderig gevoel van de vagina, aandrang tot plassen; verhoogde vaginale afscheiding (vies ruikende dikke vaginale afscheiding, geel of groen van kleur); of vaginale bloeden tussen de periodes. De symptomen bij mannen zijn o.a.: pusachtige afscheiding uit de plasbuis, vaak wit, geel of groen van kleur; gezwollen teelballen.

Gordelroos
Gordelroos of herpes zoster is een virale infectie, die wordt gekenmerkt door een ontsteking van bepaalde zenuwen: de sensorische ganglia. Dit gaat gepaard met rode huiduitslag en met vocht gevulde blaasjes. De klachten ontstaan in een scherp begrenst huidgebied aan één kant van het lichaam. Iedereen die ooit een infectie met het waterpokkenvirus heeft doorgemaakt, kan gordelroos ontwikkelen.

Granuloma annulare
Granuloma annulare is een onschuldige, chronische (langdurige) huidaandoening, waarvan de oorzaak onbekend is. De huidaandoening wordt gekenmerkt door huidkleurige bultjes die een cirkel of ring vormen. De plekjes kunnen overal op het lichaam voorkomen, maar worden het meest frequent gezien op de handrug, de voetrug en de vingers. Door het natuurlijk beloop af te wachten van deze onschuldige aandoening is behandeling vaak niet nodig, tenzij de patiënt erg last van jeuk heeft.

Groeven in de nagels
Groeven in de nagels kunnen ontstaan in zowel je vingernagels als teennagels. Bij groeven in de nagels kan het gaan om transversale groeven (overdwars gaand) of longitudinale groeven (in de lengterichting). Meestal zijn deze groeven of ribbels in de nagels onschuldig. Groeven in de nagels of geribbelde nagels kunnen te maken hebben met ouderdom, maar het kan ook een uiting zijn van een onderliggende systemische aandoening of huidziekte. Indien je nagelveranderingen opmerkt die niet vanzelf overgaan, dan is het verstandig je huisarts naar je nagels te laten kijken.


Haartong (lingua villosa)
Zie 'tongverkleuring'.

Hagelhuid
Zie 'Bier spots'.

Hailey-Hailey, ziekte van-
De ziekte van Hailey-Hailey is een erfelijke blaarvormende huidaandoening die op elke leeftijd kan ontstaan, maar meestal treedt het voor het eerst op bij personen tussen de 20 en 40 jaar oud. De ziekte van Hailey-Hailey begint meestal met rode vlekken met kleine oppervlakkige wondjes, welke vooral optreden in de lichaamsplooien, zoals de oksels, de liezen, de bilplooi en onder de borsten.

Half and half nails
Half and half nails of Lindsay's nails zijn systemische nagelafwijkingen, klinisch gekenmerkt door een witte kleur van de proximale nagel en een roodbruine kleur van de distale helft van alle nagels. De kleur verdwijnt niet onder druk en de configuratie verandert niet met de groei van de nagel. De verandering kan van invloed zijn op één of alle nagels van de vingers en tenen. Half and half nails moet worden onderscheiden van Terry's nails, die er veel gelijkenis mee vertonen. Bij Terry's nails is het grootste gedeelte van de nagel helemaal wit en het uiterste randje van de nagel is bruin verkleurd of rood of roze. Bovendien zijn altijd alle nagels aangedaan bij Terry's nails.

Hallopeau, ziekte van
De ziekte van Hallopeau, ook wel acrodermatitis continua van Hallopeau of acrodermatitis continua suppurativa genoemd, is een zeldzame pustuleuze variant van psoriasis die de nagels en het distale kootje van de vingers aantast. Op den duur kan ook de nagel worden aangetast en zelfs verloren gaan. Dit geldt ook voor het laatste vingerkootje. Het is een invaliderende aandoening met vaak grote psychologische, sociale en maatschappelijke gevolgen. De behandeling is vergelijkbaar met die voor psoriasis pustulosa, een ernstige, zeldzame pustuleuze variant van psoriasis.

Halo naevus
Een halo naevus is een goedaardige moedervlek met een gedepigmenteerde ring eromheen (zie foto). Een halo moedervlek wordt ook wel halo-naevus of moedervlek van Sutton genoemd. Het zijn geheel goedaardige laesies. De oorzaak is onbekend, maar men neemt aan dat halo naevus het gevolg is van een immuunreactie tegen melanocyten (pigmentcellen). Een halo naevus is goedaardig. Behandeling is daarom niet nodig.

Hand-, voet- en mondziekte
Hand-, voet- en mondziekte is een relatief veelvoorkomende en vrij onschuldige virusinfectie die meestal begint in de keel. Deze virusinfectie veroorzaakt blaren in de mond en op handen en voeten. Vooral kinderen worden door het virus getroffen, maar volwassenen die veel met kinderen werken, kunnen op de werkvloer ook besmet raken. De uitbraken hand-, voet- en mondziekte treden meestal in de zomer en de vroege herfst op.

Handeczeem
Handeczeem is een veelvoorkomende en vaak chronische, moeilijk behandelbare aandoening die interfereert met de dagelijkse activiteiten die iemand verricht. Eczeem is een niet-besmettelijke ontsteking van de huid. De volgende symptomen kunnen optreden bij acuut handeczeem: roodheid; zwelling; bultjes en blaasjes; in sommige gevallen komt vocht uit de huid; de blaasjes drogen in tot schilfers en korstjes; de huid vervelt en de roodheid neemt af. Behandeling is niet eenvoudig.

Handschimmel
Een handschimmel of tinea manus is een vrij veel voorkomende schimmelinfectie die specifiek de handen treft. Vaak komt het samen voor met voetschimmel en is er sprake van zelfbesmetting. De schimmel is van je voet(en) overgebracht naar je hand(en). Handschimmel kan worden behandeld met een schimmeldodende crème of zalf. Soms is systemische behandeling nodig. Dat is een antischimmelbehandeling met pillen. Je kunt zelf ook maatregelen nemen om te voorkomen dat de handschimmel terugkomt, door bijvoorbeeld met niet teveel zeep je handen te wassen en geen zeepresten achter te laten na het wassen.

Harlekijnfenomeen
Bij pasgeboren, vooral bij te vroeg geboren baby's en bij kinderen met een laag geboortegewicht, kan zich een verkleuring van één lichaamshelft voordoen, waarbij er sprake is van een goed afgrensbare enkelzijdige roodheid, welke vaak ontstaat na draaien op de zij. Dit verschijnsel staat bekend als het harlekijnfenomeen. Het kenmerkt zich door plotseling optreden van een scherp afgrensbare roodheid van één gelaatshelft en/of lichaamshelft.

Harlekijnsyndroom
Het harlekijnsyndroom is een uiterst zeldzame en in Nederland weinig beschreven functiestoornis van het sympathische zenuwstelsel. Bij het harlekijnsyndroom is het gelaat en soms ook de arm en hand bij inspanning, emotie en bij warm weer aan één zijde heftig bezweet en rood verkleurd, terwijl de andere zijde bleek en droog blijft.

Hemangioom
Hemangiomen komen bij ongeveer 7-10% van alle pasgeboren baby's voor. Het ziet er vaak uit als kleine rode, wat bobbelige plekjes. Een hemangioom is een abnormale ophoping van kleine bloedvaatjes, de zogenoemde capillairen. De oorzaak is onbekend. Het is een goedaardige afwijking, die in principe geen behandeling behoeft. De meeste hemangiomen verschijnen binnen enkele weken na de geboorte, maar soms kunnen ze ook al bij de geboorte zichtbaar zijn.

Hemochromatose
Hemochromatose is een vaak erfelijke aandoening, waarbij er meer ijzer uit de voeding wordt onttrokken dan dat het lichaam nodig heeft. Er treedt hierdoor ijzerstapeling op in het lichaam, wat op een gegeven ogenblik aanleiding kan geven tot allerlei klachten, waaronder huidpigmentaties (brons, bruin of grijs gekleurde huid) en blaarvorming van de huid. Behandeling vindt plaats door het afnemen van bloed.

Henoch-Schönlein, syndroom van-
Bij het syndroom van Henoch-Schönlein ontstaan paars-rode niet wegdrukbare vlekken op de huid. De vlekken zijn symmetrisch aanwezig op billen, benen en voeten en soms ook op de armen. Deze huidvlekken zijn kleine bloeduitstortingen en ontstaan als gevolg van ontsteking van vooral de kleine bloedvaatjes door een auto-immuunreactie. Soms ontstaan ook rond de gewrichten, darmen en nieren bloedingen. Vooral kinderen van 3 tot 15 jaar worden getroffen door deze zeldzame ziekte.

Herpes labialis
Zie 'koortslip'.

Herpes simplex virus
Het herpes simplex virus, ook wel HSV genoemd, is een infectie die herpes veroorzaakt. Herpes kan zich manifesteren in verschillende delen van het lichaam, meestal op de geslachtsdelen of mond. Er zijn twee soorten van het herpes simplex virus, type 1 en type 2. HSV-1 staat ook bekend als orale herpes en dit is de meest voorkomende oorzaak van wondjes rondom de mond (ook bekend als koortslip) en herpes simplexontsteking aan het oog. HSV-2 is over het algemeen verantwoordelijk voor de uitbraak van genitale herpes. Hoewel er geen genezing voor herpes is, kan behandeling met antivirale middelen de symptomen verlichten. Medicatie kan de pijn verminderen en kan de genezingstijd verkorten.

Herpes zoster
Zie 'gordelroos'.

Hidradenitis suppurativa
Hidradenitis suppurativa is een chronische inflammatoire huidziekte, die wordt gekenmerkt door een terugkerende ontsteking van de haarzakjes en talgklieren. Er vormen zich bij deze niet-besmettelijke huidaandoening tal van pijnlijke en zeer hinderlijke abcessen, waarvan sommige zo groot kunnen worden als een pingpongballetje. Deze abcessen treden vooral op in de liezen, genitaliën, bilspleet en oksels, nek, oren, hals, tepels, alsook onder de borsten en in buikplooien.

Hielkloven
Hielkloven of droge, gebarsten hielen, kunnen niet alleen als cosmetisch storend worden ervaren, maar zijn vaak ook een bron van pijn en irritatie. Hielkloven ontstaan vaak door overmatige eeltvorming in combinatie met een (zeer) droge huid. Een te droge huid kan barsten, waardoor er kloven ontstaan. Dit kan vooral op de hielen gebeuren, aangezien op de hielen de omringende huid dikker en meer vereelt is. Hielkloven kunnen geïrriteerd raken en erg pijnlijk worden.

Hirsutisme
Hirsutisme is de term die gebruikt wordt wanneer er bij een vrouw sprake is van overmatige haargroei op het gezicht (zie afbeelding), borst, rug en laag op de buik. Het gaat om haargroei volgens het mannelijk patroon, waarbij donkere, stugge haren ontstaan (dus geen donshaartjes).Hirsutisme is een veelvoorkomend probleem. Grofweg 5% van de vrouwen heeft er voor de menopauze mee te maken. Veel vrouwen ervaren het als een cosmetisch probleem.

Hommelsteek
Zie 'bijensteek/wespensteek/hommelsteek'.

Hondenbeet en kattenbeet
Het komt vaak voor dat een mens gebeten of gekrabd wordt door een dier. Bijvoorbeeld een hond of kat. Dieren die zich bedreigd voelen en niet weg kunnen, bijten of krabben. Men spreekt van een bijtwond als de beet door de huid heen gaat. Soms is er naast een huidbeschadiging, ook sprake van pees, gewricht, zenuw of bot beschadiging. In dat geval is chirurgische behandeling nodig. Bij een bijtwond is het verstandig altijd contact op te nemen met de huisarts.

Hoofdhuidaandoeningen
De volgende medische aandoeningen zijn enkele van de mogelijke oorzaken van hoofdhuidaandoeningen: Roos of eczeem; Psoriasis; Impetigo of krentenbaard; Atopisch eczeem, ook wel constitutioneel eczeem genoemd; Ziekte van Darier; Folliculitis, ook wel haarzakontsteking of puistjes genoemd; Hoofdschimmel, ook wel tinea capitis of ringworm genoemd; Hoofdluis. Er zijn nog andere mogelijke oorzaken.

Hoofdluis
Een hoofdluis is een parasiet. De hoofdluis kan niet zonder de mens, zijn gastheer. Zonder gastheer blijven deze lastpakken slechts 48 tot 55 uur in leven. Ze leven op de behaarde hoofdhuid, op warme plekjes. Het hebben van hoofdluis is betrekkelijk onschadelijk, maar het kan veel jeuk geven. Door krabben kunnen er infecties ontstaan. Hoofdluis kan iemand krijgen door direct of indirect contact te hebben met iemand die hoofdluis heeft.

Hoofdroos
Roos is een courante aandoening; heel veel mensen hebben er in meer of mindere mate last van. Het is een vorm van seborroïsch eczeem. Hoofdroos begint veelal in de puberteit. Maar liefst de helft van de mensen van 20 jaar en ouder heeft regelmatig last van hoofdroos. Na het 50e levensjaar hebben mensen er vaak minder last van. Roos leidt is niet besmettelijk en leidt niet tot kaalheid. Behandeling van roos kan door het gebruik van een anti-roos shampoo.

Hoofdschimmel
Hoofdschimmel, ook wel tinea capitis of ringworm genoemd, wordt veroorzaakt door een schimmelinfectie op het behaarde hoofd, de wenkbrauwen en de wimpers. Hoofdschimmel komt vooral bij kinderen voor. Volwassenen worden zelden geïnfecteerd. De infectie kan zich op verschillende manieren manifesteren, variërend van een oppervlakkige schilfering van de hoofdhuid tot het ontstaan van kale plekken (alopecia) en diepe abcessen (kerion).

Hooikoorts
Hooikoorts wordt ook wel pollinose of seizoengebonden allergische rinitis genoemd. Hookoorts is een vorm van neusverkoudheid (rinitis). Hooikoorts is een allergische reactie op pollen (stuifmeelkorrels) van grassen, bomen, bloemen of kruiden. De symptomen van hooikoorts zijn niezen; loopneus; jeuk aan de neus; jeukende, tranende, rode ogen; droge keel en hoesten; kortademigheid of een piepende ademhaling; oogklachten en soms huidklachten.

Hordeolum
Zie 'strontje'.

Horlogeglasnagels
Zie 'trommelstokvingers'.

Huidhoorn
Zie 'cornu cutaneum'.

Huidkanker
Huidkanker is in de meeste gevallen het gevolg van te veel blootstelling aan UV-straling, wat van nature voorkomt in zonlicht. Kanker ontstaat doordat lichaamscellen zich ongeremd blijven delen. Dit is ook het geval bij huidkanker. Huidkanker kan worden onderverdeeld in melanomen (kwaadaardige moedervlekken) en niet-melanomen.

Huidkloofjes
De huid wordt normaal gesproken tegen uitdroging beschermd door een huidbarrière die vooral bestaat uit vetten. Er zijn zowel chemische als fysische factoren die ervoor zorgen dat de huidvetten aangetast worden en de barrièrefunctie van de huid flink kunnen verstoren. Je kunt last krijgen van een hevig jeukende, droge en schilferige huid dat barstjes vertoont, waarbij gemakkelijk pijnlijke kloofjes kunnen ontstaan. Kloven zijn ondiepe barsten in de huid.

Huidontsteking
Huidontsteking of dermatitis is een ontstekingsreactie van de huid die voornamelijk de dermis (lederhuid) aantast. Vaak wordt ook wel de term 'eczeem' gebezigd als 'dermatitis' wordt bedoeld. Dermatitis is echter een ruimere definitie en het is nauwkeuriger om van eczemateuze dermatitis te spreken in geval van huidontsteking als gevolg van eczeem. Zowel huidreacties als bepaalde huidziekten zelf worden gevat onder de naam dermatitis. De term 'dermatitis' wordt gebruikt om een aantal verschillende vormen van huiduitslag te beschrijven die wordt veroorzaakt door infecties, allergieën en irriterende stoffen. Behandeling is vaak een kwestie van de lange adem en bestaat vaak uit smeersels die de ontsteking tegengaan en de klachten verlichten.

Huidpulkstoornis
Heb je de sterke drang om steeds oneffenheden op de huid te verwijderen door eraan te pulken en voel je de onweerstaanbare drang om aan korstjes en pukkeltjes te krabben, zodat er krabeffecten als wondjes en soms zelfs ontstekingen en littekens ontstaan? En heb je herhaaldelijke pogingen ondernomen om met het huidpulken te stoppen? Mogelijk heb je in dat geval last van huidpulkstoornis, ook wel excoriatiestoornis (ES), titillomanie, dermatillomanie, skin picking disorder, compulsieve huidmanipulatie of pathologisch huidkrabben genoemd. Huidpulkstoornis is een impulscontrolestoornis, behorend tot het obsessieve-compulsieve spectrum.

Huisstofmijtallergie
Huisstofmijtallergie is een allergische reactie op de uitwerpselen van huisstofmijten. Huisstofmijten zijn 0,3 mm groot en daarmee voor het blote oog niet zichtbaar. Tranende en jeukende ogen zijn de meest voorkomende symptomen van een huisstofmijtallergie. De behandeling van huisstofmijtallergie bestaat vooraleerst uit het vermijden van het oorzakelijk allergeen. Geneesmiddelen kunnen voorgeschreven worden om symptomen en klachten te verlichten.

Hypostatisch eczeem
Hypostatisch eczeem, ook wel 'stasis dermatitis', 'veneus eczeem', 'zwaartekracht eczeem' of 'spatadereczeem' (omdat het eczeem vaak over een spatader wordt gezien) genoemd, ontstaat aan de onderbenen en enkels bij patiënten met een minder goed werkend adersysteem in de benen (chronische veneuze insufficiëntie). Aan de onderbenen ontstaan onscherp begrensde rode plekken met schilfering die flink kunnen jeuken, waardoor krabeffecten kunnen ontstaan. Behandeling bestaat uit het aanpakken van de onderliggende oorzaak en verzorging van de huid met een ph-neutrale crème.


Ichthyosis vulgaris
Vissenhuid of ichthyosis vulgaris symptomen zijn een droge en schilferende huid met verdikking van de hoornlaag. Ichthyosis vulgaris, vissenhuid of schubbenhuid is een erfelijke huidaandoening waarbij zich dode huidcellen ophopen en een droge en schilferende huid met verdikking van de hoornlaag optreedt. Het is een erfelijke verhoorningsstoornis die bij de geboorte aanwezig kan zijn, maar meestal verschijnen de eerste symptomen tijdens de vroege kinderjaren. Soms worden milde gevallen van ichthyosis vulgaris niet gediagnosticeerd, omdat ze aangezien worden voor een extreem droge huid. De meeste gevallen van ichthyosis vulgaris zijn mild van aard, maar het kan ook ernstige vormen aannemen. Ichthyosis vulgaris of vissenhuid kan niet worden genezen. Behandelingen zijn gericht op het onder controle krijgen van de aandoening en het verlichten van de klachten.

Idiopathische guttata hypomelanosis
Bij idiopathische guttata hypomelanosis ontstaan er kleine, gedepigmenteerde vlekjes op de huid, vooral aan de armen en benen en dan vooral de scheenbenen. De oorzaak is onbekend. Vermoedelijk is zonlicht een predisponerende factor. Deze pleksgewijze ontkleuring van de huid komt veel voor, vooral bij mensen een licht huidtype, en boven de 40 jaar. Bij vrouwen iets meer dan bij mannen. Er is geen adequate behandelmethode bekend.

Impetigo
Zie 'krentenbaard'.

[Ingegroeide haartjes
Ingegroeide haartjes kunnen onaangenaam zijn en veel ongemak veroorzaken. In principe kan elke persoon in zijn leven worden geconfronteerd met het fenomeen 'ingegroeide haartjes'. Een ingegroeide haar kan zich manifesteren in de lies, op de bil, de benen, op de bikinilijn, in de neus, in de baardstreek, etc. Ingegroeide haartjes zijn niet ernstig, maar ze kunnen vervelend en gênant zijn omdat ze de huid irriteren, die vervolgens rood wordt en er zich puistjes en vlekkerige knobbeltjes op het oppervlak vormen. In sommige gevallen zelfs zeer pijnlijke hobbelige verhogingen op de huid.

Ingegroeide neushaar
Ingegroeide haren kunnen overal voorkomen op je lichaam waar je je haren scheert, epileert of waxt. Het komt regelmatig voor dat een haar die is verwijderd door middel van scheren, epileren of harsen teruggroeit in de huid, bijvoorbeeld langs de bikinilijn, in de lies, op de benen, onder de oksels, of in de baardregio bij mannen. Mensen met krullend haar of kroeshaar hebben meer kans om ingegroeide haartjes te krijgen omdat het haar van nature de neiging heeft om terug te krullen richting de huid. Ingegroeide haartjes kunnen ook optreden in de neus.

Insectenbeet
Vooral in de zomer kun je getroffen worden door een insectenbeet of een insectensteek. Insecten zoals bijen, mieren, vlooien, steekvliegen, muskieten, wespen en spinachtigen kunnen bijten of steken. De beet of steek zelf kan pijnlijk zijn. Het wordt vaak gevolgd door een allergische reactie op het gif van het insect dat in de huid wordt afgezet, maar ook niet giftige beten kunnen een huidreactie veroorzaken. De meeste insectenbeten en insectensteken veroorzaken slechts een beetje ongemak, maar sommige ontmoetingen met een insect kunnen flinke gevolgen hebben, vooral als je een ernstige allergie hebt voor het insectengif. Voorkomen is beter dan genezen. Dus zorg ervoor dat je bijtende en stekende insecten vermijdt.

Intertrigo
Zie 'smetplekken/smetten'.

Intra-epidermaal spinocellulair carcinoom
Zie Bowen, ziekte van-.


Jeuk tijdens de zwangerschap
Dat je meer last hebt van jeuk tijdens de zwangerschap is heel normaal. Bijna een kwart van alle zwangere vrouwen ervaart meer jeuk tijdens de zwangerschap. De jeuk manifesteert zich dan vaak op de plekken waar de huid zich uitrekt; dat zijn de buik, billen en dijen. De huid kan ook jeuken onder invloed van hormonen en er kan tevens sprake zijn van jeuk door huidaandoeningen, waaronder eczeem. Bij zwangerschap komen meerdere jeukende dermatosen voor, zoals intrahepatische cholestase (zwangerschapscholestase). Deze dermatosen kunnen ook jeuk en andere klachten veroorzaken.

Jeukende huid
Jeukende huid of jeuk aan de huid: lokaal (plaatselijk) of hele lichaam. De medische benaming van jeuk is pruritus. Jeuk wordt omschreven als een sensatie of gewaarwording die leidt tot krabben of tot de wens om te krabben. Jeuk kan samenhangen met een duidelijk zichtbare huidafwijking of aanwezig zijn zonder dat er iets te zien is - behalve de krabeffecten - en een symptoom zijn van een interne ziekte. Er zijn veel oorzaken van jeuk. In dit artikel behandelen we de meest voorkomende oorzaken.

Jicht
Jicht (artritis urica) is een acute ontsteking van gewrichten (gewichtsontsteking), van meestal het basisgewricht van de grote teen. Binnen één tot drie weken geneest de ontsteking. Na een tijdje kan weer een nieuwe aanval ontstaan. Bij meer dan drie jichtaanvallen per jaar, wordt gesproken van chronische jicht. Jicht is een reumatische aandoening. Jicht komt vooral voor bij mannen, van wie de meeste hun eerste aanval krijgen tussen hun veertigste en hun vijftigste levensjaar.

Juvenile nasopharyngeal angiofibroma
Juvenile nasopharyngeal angiofibroma (JNA) is een zeldzame vasculaire tumor, ofwel vaattumor: een aandoening waarbij er een wildgroei is van vaatjes. Deze tumor of gezwel groeit in de neus en neusbijholten. Deze tumor wordt vooral gezien bij jongeren, vandaar de benaming 'juvenile' (wat 'jeugd' betekent). Het kan bij een juvenile nasopharyngeal angiofibroma gaan om een gemakkelijk bloedend en relatief kleine tumor binnen in de neus, die zichtbaar kan zijn in de neusgaten, tot een destructieve tumor in de neusbijholten die moeilijk chirurgisch te verwijderen is. Behandeling van juvenile nasopharyngeal angiofibroma bestaat uit het verwijderen van de gehele tumor.

Juvenile spring eruption (JSE)
Zie 'lente-oren'.

Juveniel xanthogranuloom
Het juveniel xanthogranuloom (JXG) is een zeldzaam, goedaardig geel-oranje tot rood-bruine gezwelletje, dat vooral bij kinderen voorkomt. Het gaat bijna nooit gepaard met klachten. De plek verdwijnt meestal binnen 2 jaar spontaan. Een enkele keer kunnen JXG’s ook voorkomen op andere plaatsen als de huid, zoals in de ogen of inwendige organen. De oorzaak van het ontstaan is (nog) onbekend.


Kachelbenen
Zie 'erythema ab igne'.

Kalknagel
Een kalknagel (of onychomycose) is een schimmelinfectie van de nagel. De schimmelinfectie kan zowel teennagels als vingernagels beïnvloeden. Het geeft een typische geelwitte verkleuring van de nagelplaat, die later geelbruin kan verkleuren. Wat lichte infecties kunnen weinig of geen symptomen veroorzaken. Bij ernstiger infecties kunnen de nagels verkleuren, dikker worden en losraken van het nagelbed. Er zijn verschillende behandelmethoden.

Kapperseczeem
Kapperseczeem is een verzamelnaam voor verschillende soorten huidafwijkingen, meestal handeczeem. Deze vorm van eczeem komt vaak bij kappers voor en daarom wordt het kapperseczeem genoemd. Kappers hebben vanwege de aard van hun werkzaamheden een relatief grote kans om eczeem aan de handen te ontwikkelen. De ernst van handeczeem varieert van enkele kleine hinderlijk rode vlekjes en bultjes aan de toppen van de vingers (zie foto) tot uitgebreid eczeem aan de handen en zelfs armen en het gezicht.

Kattenbeet
Zie 'hondenbeet en kattenbeet'.

Kattenkrabziekte
Kattenkrabziekte, ook wel lymphoreticulosis benigna, lymphogranuloma benignum, cat-scratch fever of cat-scratch disease genoemd, is een zoönose. De boosdoener is de bacterie Bartonella henselae, die via een krab van een besmette kat op mensen wordt overgedragen. Het belangrijkste kenmerk van kattenkrabziekte is een lymfeklierzwelling. Meestal leidt de ziekte tot een spontaan herstel.

Keloïd
Een keloïd is een overdreven litteken; het gaat bij een keloïd om een abnormale toename van littekenweefsel. Een keloïd is een verheven plek. De laesie kan verder reiken dan de grenzen van de oorspronkelijk huidbeschadiging. Een keloïd is glanzend en haarloos; meestal voelen ze hard en rubberachtig aan. Een nieuwe keloïd is vaak rood of paars, maar ze worden in de loop van de tijd steeds bruiner of bleker. De meeste mensen met keloïden hebben slechts één of twee huidafwijkingen. Maar sommige mensen hebben er veel meer, vooral als ze ontstaan zijn na acne of waterpokken.

Keratoacanthoom
Keratoacanthoom is een relatief veelvoorkomend en snelgroeiend huidtumortje. Het is niet altijd even makkelijk om het verschil te maken tussen een kerato-acanthoom en een milde variant van een plaveiselcelcarcinoom. Men denkt bij het ontstaan van keratoacanthomen vooral aan blootstelling aan zonlicht, aangezien ze vooral ontstaan op plaatsen die veelvuldig aan zonlicht worden blootgesteld, zoals het gezicht, de oren, de armen en de handen.

Keratosis pilaris
Ongeveer een kwart van alle Nederlanders heeft keratosis pilarisis. Het is een huidaandoening of -afwijking waarbij er een stoornis in de rijping van de hoorncellen bij de haarzakjes optreedt. De precieze oorzaak van keratosis pilarisis is onbekend. Op de plekken waar de haren uit de huid komen, ontstaan kleine rode papeltjes. Deze bobbeltjes die bij de haarzakjes liggen, voelen vaak ruw of zelfs rasperig aan. Rond de haarzakjes is de huid een beetje verhoord en rood.

Kersenwratjes
Seniele angiomen of kersenwratjes worden ook wel angiomata senilis, haemangiomata senilis of ruby spots genoemd. Kersenwratjes zijn geheel onschuldige vaatzwellinkjes, die zich vooral bij mensen boven de dertig jaar voordoen. Maar ze kunnen ook al in de tienertijd verschijnen. De diagnose wordt normaal gesproken op het oog gesteld. Behandeling is in principe niet nodig, omdat het om een volstrekt goedaardige aandoening gaat. Verwijdering is mogelijk door excisie, coagulatie of lasertherapie.

Kinderziekten met vlekjes
In het onderhavige artikel worden de volgende kinderziekten met vlekjes besproken:

• Rode hond (rubella);
• Mazelen (morbilli);
• De vijfde ziekte (erythema infectiosum);
• De zesde ziekte (exanthema subitum, roseola infantum of driedaagse koorts);
• Waterpokken (Varicella);
• Roodvonk (scarlatina); en
• Meningokokkenziekte, twee vormen: hersenvliesontsteking (meningitis) en bloedvergiftiging (sepsis).

Klauwnagel
Klauwnagel of ramshoornnagel (medische benaming: onychogrypose) is een medische aandoening waarbij sprake is van overgroei of hypertrofie van de nagels, wat resulteert in lange, dikke, gebogen nagels die lijken op een klauw of ramshoorn. De nagels zijn verdikt en vervormd met verkleuring van de nagels, waardoor ze geelachtig van kleur lijken.
Kloofjestong
Een kloofjestong - ook wel scrotale tong, lingua plicata of fissured tongue genoemd - is een veelvoorkomende onschuldige afwijking van het tongoppervlak. Deze goedaardige afwijking wordt gekenmerkt door diepe groeven (fissuren) in het dorsale gedeelte van de tong. Hoewel deze groeven verontrustend kunnen lijken, is het geheel pijnloos ondervinden patiënten geen fysiek ongemak. Een kloofjestong kan niet behandeld worden.
Kniekuilcyste
Een kniekuilcyste of Bakerse cyste duidt op een kleine, vaak pijnloze zwelling in de knieholte, wat vaak wordt veroorzaakt door een onderliggende aandoening in de knie, bijvoorbeeld door knie-artrose. Het gevolg is een strak gevoel in de knieholte en het buigen van de knie is lastig. De zwelling doet meestal geen pijn. Bij inspanning nemen de klachten toe. Behandeling bestaat vaak uit het aanpakken van de onderliggende aandoening. Een kniekuilcyste staat normaal gesproken niet op zichzelf. Oefentherapie (fysiotherapie) zorgt ervoor dat je blijft bewegen zonder iets te forceren.

Knobbelneus
Rhinophyma is een aandoening van van de huid van de neus, die wordt gekenmerkt door een gelobde, gedeformeerde neus als gevolg van hyperplasie van de weke delen van de huid, met rood-paarse verkleuring. Rhinophyma wordt beschouwd als het eindstadium van chronische, actieve rosacea. De aandoening gaat niet vanzelf over. De behandeling is primair chirurgisch.

Knuckle pads
Knuckle pads zijn goedaardige zwellingen, bestaande uit fibreus (bindweefselachtig) weefsel. De afwijkingen komen vaak voor bovenop de kleine gewrichten van de hand of voet, dus op de strekzijde van de vingers en de tenen, over de gewrichten. Er kan een relatie zijn met herhaaldelijke, plaatselijke irritatie door bepaalde sporten, spelletjes of werkzaamheden. De afwijkingen zijn volstrekt goedaardig en behoeven in principe geen verdere behandeling.

Koortslip
Een koortslip wordt ook wel herpes labialis genoemd. Een koortslip is een virus-infectie van de huid op of nabij de lippen, hetgeen gepaard gaat met klachten als een branderig gevoel en jeuk. De voorkeurslocaties zijn de lippen, kin of wangen en in de neusgaten. Minder voorkomende plekken zijn het tandvlees of de tong (het slijmvlies van mond, keel en tong). Baby's en jonge kinderen ernstig ziek kunnen worden van een herpesinfectie.

Koortslip bij een baby
Een koortslip is een virusinfectie van de huid of de slijmvliezen op of nabij de lippen en het wordt veroorzaakt door het herpes simplex virus. Vooral baby's en jonge kinderen kunnen ernstig ziek worden van een herpesinfectie. Een koortslip is zeer besmettelijk. Het herpesvirus is aanwezig in de blaasjes en de pasgevormde korstjesAls een pasgeboren baby een koortslip krijgt, moet onmiddellijk contact worden opgenomen met de huisarts.

Krentenbaard
Krentenbaard is een bacteriële huidinfectie, die gepaard gaat met rode vlekken of bultjes. Deze veranderen in blaasjes met gelig vocht, waar een korstje op komt (zie foto krentenbaard). De blaasjes en korstjes kunnen zich snel uitbreiden en de huid kan pijn doen en jeuken. Soms zijn er zwellingen in de hals voelbaar; dit zijn lymfeklieren die opzwellen als reactie op de infectie. Krentenbaard is besmettelijk totdat de wondjes zijn ingedroogd of genezen.

Kruipworm
Kruipworm is een parasitaire huidziekte die wordt veroorzaakt door parasieten (larven) die gangetjes graven door de huid. Het betreft larven van wormpjes die meestal honden, katten, koeien en andere dieren teisteren. De grootste boosdoener is Ancylostoma braziliensis, die parasiteert in de darmen van de hond. Via de ontlasting komen eieren in de grond en bij de juiste omstandigheden komen erlarven uit, die een mens kunnen infecteren.

Kwallenbeet
Kwallen zijn ongewervelde holtedieren en die grotendeels uit water bestaan. De meeste soorten soorten zijn doorzichtig, wat ze in open water schier onzichtbaar maakt. Wanneer iemand met een onbedekt lichaamsdeel in aanraking komt met de netelcellen in de tentakels van een (dode) kwal, vuren de netelcellen een harpoentje af met als gevolg dat er verschillende toxinen in de huid terechtkomen. Dit geeft vaak pijnlijke of jeukende rode plekken.

Kyrle, ziekte van -
De ziekte van Kyrle wordt gekenmerkt door grote plaques met daarin centrale keratine pluggen, meestal op de benen en komt vaak samen voor met lever-, nier- of diabetische stoornissen. Het kan zowel vrouwen als mannen treffen met een verhouding van 6:1. De plekken verschijnen meestal bij een gemiddelde leeftijd van 30 jaar.De oorzaak van de ziekte van Kyrle is anno 2024 nog niet opgehelderd en kan idiopathisch zijn. De beste behandeling voor de ziekte van Kyrle is om de eventueel aanwezige onderliggende aandoening adequaat te behandelen, aangezien de levensverwachting ook wordt bepaald door de onderliggende ziekte.


Landkaarttong (lingua geografica)
Een landkaarttong verwijst naar een goedaardige van de tong, waarbij verandering van het oppervlak van de tong optreedt; deze verandert voortdurend van aspect. Kenmerkend zijn de wisselende gladde plekken met ringvormige witgrijze randen. Landkaarttong is een onschuldige, niet-besmettelijke aandoening. De oorzaak is niet bekend. Landkaarttong valt niet te genezen, wel kunnen er (langere) periodes zijn waarbij de afwijking niet of minder manifest is. Er zijn behandelingsmogelijkheden, doch gelet op het goedaardige karakter van de aandoening is dat ook niet nodig.

Larva migrans cutanea
Zie 'kruipworm'.

Leishmaniasis
Leishmaniasis is een infectieziekte die wordt veroorzaakt wordt door de Leishmaniaparasiet. Bij de cutane vorm van Leishmaniasis ontstaat een zweer op de plek waar de besmette zandvlieg je heeft gestoken. Er kunnen meerdere zweren tegelijk ontstaan, wanneer je op verschillende plekken bent gestoken (vaak het hoofd, aangezicht, de armen, handen en benen). De incubatieperiode is een week tot enkele maanden. In de loop der tijd kunnen deze zweren spontaan verdwijnen (gemiddeld binnen één tot achttien maanden), soms met achterlating van ernstige littekens.

Lente-oren
Lente-oren of juvenile spring eruption is een niet veel voorkomende, onder invloed van de zon veroorzaakte huidaandoening, waarbij rode jeukende kleine blaasjes en bultjes aan de buitenrand van beide oorschelpen verschijnen. Het komt vooral bij jongens in de leeftijd van 4 tot 12 jaar voor. Bij meisjes wordt het nauwelijks aangetroffen. Het is een terugkerende vorm van polymorfe lichteruptie (PMLE), de meest voorkomende vorm van zonne-allergie. Een erfelijke component lijkt aanwezig.

Lentigo benigna
Zie 'ouderdomsvlekken'.

Lentigo maligna
Het komt soms voor dat zich kwaadaardige pigmentcellen ontwikkelen in levervlekken als gevolg van geleidelijke degeneratie van pigmentcellen of melanocyten. Dit wordt lentigo maligna genoemd. Lentigo maligna is een vroeg stadium van het melanoom. De term 'lentigo' verwijst naar de bruine vlek die zichtbaar is en 'maligna' betekent 'kwaadaardig'. Kwaadaardig, omdat het lentigo maligna het laatste stadium vóór melanoom is.

Lentigo solaris
Zie 'ouderdomsvlekken'.

Lepeltjesnagels
Koilonychia is de medische term voor lepeltjesnagels, wat verwijst naar de aanwezigheid van een nagelafwijking in de vorm van dunne en holronde nagels. Lepeltjesnagels kunnen veroorzaakt worden door diverse onderliggende aandoeningen, maar het kan ook veroorzaakt worden door agressieve chemische stoffen waarmee je nagels in aanraking komen. Bij baby's en jonge kinderen komt het soms voor aan de grote teennagels en de duimnagels. Dit betreft geen afwijking en de afwijking zal vanzelf uit de nagel groeien.

Leukonychia
Leukonychia duidt op de aanwezigheid van witte vlekjes op de nagels. Er worden verschillende vormen onderscheiden, variërend van enkele witte stipjes (leukonychia punctata), vlekjes, of strepen (leukonychia striata) tot een volledig witte nagel (leukonychia totalis). Witte vlekjes op de nagel ontstaat door een milde verhoorningsstoornis (parakeratose), soms zonder aanwijsbare oorzaak of door te ruw terugduwen van de nagelriem. Er kan ook sprake zijn van onderliggende nierziekten, hartinfarct, infectieziekten, auto-immuunziekten en jicht. De witte vlekjes op je nagels nemen dus niet af door de inname van zuivel op te schroeven.

Levervlekken
Zie 'ouderdomsvlekken'.

Lichen nitidus
Lichen nitidus is een zeldzame huidaandoening, die vooral voorkomt bij kinderen en jongvolwassenen. Lichen nitidus kenmerkt zich door roze tot huidkleurige, groepsgewijze,1-2 mm grote verhevenheden, verspreid over de huid. Lichen nitidus is een goedaardige aandoening die geen complicaties geeft. In de meeste gevallen verdwijnt de aandoening binnen één of meerdere jaren. Behandeling is daarom niet noodzakelijk. Eventuele jeuk kan bestreden worden met een milde corticosteroïdcrème.

Lichen planus
Lichen planus wordt ook wel lichen ruber planus genoemd. Lichen planus is een ontstekingsreactie van de huid en de slijmvliezen. De aandoening gaat gepaard met een jeukende uitslag op de huid of in de mond. De huiduitslag bestaat uit rode bultjes. Het is een niet-besmettelijke aandoening, waarbij huid, slijmvliezen, nagels en het haar van de patient kunnen worden aangetast. Er bestaat geen definitieve genezende therapie of behandeling voor deze aandoening.

Lichen sclerosus
Lichen sclerosus is een chronische huidaandoening, die goedaardig is. Bij lichen sclerosus verliest de huid langzaamaan zijn elasticiteit. De huid voelt hierdoor vast en strak aan en wordt wit van kleur. Vooral vrouwen worden getroffen door deze huidziekte en het manifesteert zich meestal tussen je 45e en 60e levensjaar. Het kan ook gezien worden bij volwassen mannen en een enkele keer bij kinderen en dan vaker bij meisjes dan bij jongens. Lichen sclerosus is niet besmettelijk.

Lichen simplex chronicus
Lichen simplex chronicus is een sterk jeukende huidaandoening, welke wordt veroorzaakt door herhaaldelijk krabben aan de huid. Symptomen van lichen simplex chronicus is verdikking van de huid met vergroving van het huidreliëf. Vaak is het krabben een reactie op een andere huidaandoening, zoals eczeem of psoriasis. Psychologische factoren kunnen ook een rol spelen bij het krabben. Lichen simplex is niet besmettelijk. Behandeling van lichen simplex chronicus bestaat uit het nemen van maatregelen om te stoppen met krabben en het plaatselijk aanbrengen van vette crèmes en zalven in combinatie met een sterk werkende hormooncrème.

Lichen striatus
Lichen striatus is een zeldzame, zelfbeperkende huidaandoening die vooral bij kinderen voorkomt. Lichen striatus symptomen bestaan uit kleine 1-3 mm grote rode, roze of huidkleurige bultjes. Soms treedt er schilfering of jeuk op. De plekken kunnen samenvloeien tot een 1-2 cm brede strook. De papeltjes zijn lineair gerangschikt volgens de lijnen van Blaschko, die een embryonale oorsprong hebben. Lichen striatus trekt meestal weg binnen 3-12 maanden, en heeft als zodanig geen behandeling nodig. Een emolliënt en/of een lokale corticosteroïdzalf kan gebruikt worden als de huid jeukt en een corticosteroïd kan het herstel bevorderen. De prognose is goed. Soms blijven er wat donkere of lichte vlekken achter op de huid, maar deze trekken vaak na verloop van tijd weer bij.

Liesschimmel
Liesschimmel (tinea crurisis) is een huidschimmelinfectie van de lies en dijstreek. Sommige schimmels komen vaak voor op de mensenhuid, waar ze meestal geen schade toebrengen. Onder bepaalde voor deze schimmels gunstige omstandigheden kunnen ze echter de huid binnendringen en zich gaan vermenigvuldigen en een infectie veroorzaken. Schimmels geven de voorkeur aan warme, vochtige en luchtloze gebieden van de huid. De liezen zijn daar een mooi voorbeeld van. De schimmel houdt van de vochtige en warme huid in de lichaamsplooien, zoals in de liezen. De meeste schimmelinfecties zijn goed te behandelen met een antischimmelcrème of antischimmelpoeder.

Lijnen van Beau
Lijnen van Beau, ook wel striae transversae unguium van Beau genoemd en vernoemd naar de Franse arts Joseph- Honoré-Simon Beau (1806 - 1865) die er voor het eerst over schreef, zijn horizontale (transversale) diepe groeven in de nagelplaat. Deze groeven lopen overdwars van de ene kant van de nagel naar de andere kant van de nagel. Zij zijn het gevolg van een plotselinge onderbreking c.q. tijdelijke groeistoornis in de nagelmatrix, het weefsel waar de nagelplaat wordt aangemaakt welke zich bevindt aan de basis van het nagelapparaat. Lijnen van Beau kunnen na verloop van tijd uit de nagel groeien.

Likdoorn
Likdoorns komen vaak voor. Likdoorns worden veroorzaakt door wrijving en druk op de huid. Het wordt meestal veroorzaakt door het dragen van te kleine, knellende schoenen of schoenen met te dunne zolen waardoor de weerstand te groot is. Er zijn verschillende methoden voor een succesvolle behandeling van likdoorns, waarvan sommige thuis kunnen worden uitgevoerd, terwijl anderen bij voorkeur moeten worden verricht door een arts of pedicure.

Lipkanker
Lipkanker is een kwaadaardige tumor van de lippen. Het komt zelden bij mensen onder de 40 jaar voor, vaak bij mensen van 60 jaar en ouder. Het komt tweemaal zo vaak voor bij mannen als bij vrouwen. Roken, pruimen, overmatig alcoholgebruik en overmatige blootstelling aan zonlicht zijn evidente risicofactoren. Erfelijkheid speelt geen rol van betekenis. In het algemeen is de prognose gunstig. Carcinomen van de bovenip zijn zeldzaam.We zien het vaker optreden op de onderlip.

Liplik eczeem
Liplik eczeem is een ortho-ergisch of irritatief eczeem van de lip en de omringende huid, dat ontstaat door het voortdurend (dwangmatig) likken van de lippen met de tong. Het betreft vaak kinderen. Vaak gaat de persoon met de tong langs de lippen omdat ze droog zijn. Hierdoor droogt de lippenhuid en de huid daaromheen alleen meer uit, waardoor een vicieuze cirkel ontstaat. De klachten verdwijnen vanzelf wanneer de persoon ophoudt met het bevochtigen van zijn lippen.

Lipodermatosclerose
Lipodermatosclerose is een chronische ontsteking van het vetweefsel onder de huid, oftewel het onderhuidse vetweefsel. Pijn is vaak het eerste symptoom van lipodermatosclerose. Mensen met lipodermatosclerose hebben taps toelopende benen boven de enkels. Deze hebben dan de vorm van een omgekeerde champagnefles: boven dik, onderste deel smal en fibrotisch (toegenomen hoeveelheid bindweefsel). Bovendien kan er bruinrode pigmentatie en verharding op de onderbenen te zien zijn. De precieze oorzaak van lipodermatosclerose is anno 2024 niet bekend. Veneuze aandoeningen, zoals chronisch veneuze insufficiëntie, pulmonale veneuze hypertensie en (fors) overgewicht of obesitas, kunnen bijdragen aan het ontstaan van de ziekte.

Lipontsteking
Een lipontsteking of ontstoken lippen komt vaker voor dan je denkt. Lipontsteking kan ontstaan ten gevoelge van wondjes zoals aften en koortslippen, en ze kunnen het gevolg zijn van talloze oorzaken, waaronder virussen en schimmelinfecties. Ontstoken lippen kunnen ook worden veroorzaakt door een tekort aan voedingsstoffen, en zelfs koud weer kan een ontsteking veroorzaken. Er zijn diverse interne en externe factoren die leiden tot een ontsteking van de lippen. Bijkomende symptomen zijn jeukende, rode of gezwollen lippen. Soms volstaat zelfzorg en huismiddeltjes en soms is medische behandeling nodig. Je huisarts kan een diagnose stellen en een behandeling inzetten.

Lipoom (vetbult)
Een lipoom is een langzaam groeiend onderhuids vetbultje. Het bobbeltje ligt meestal tussen de huid en de onderliggende spierlaag. Een lipoom laat zich vrij gemakkelijk herkennen doordat het al beweegt met een lichte vingerdruk. Lipomen worden meestal aangetroffen op de romp, de nek, bovenbenen, bovenarmen en oksels, maar ze kunnen bijna overal in het lichaam voorkomen. Lipomen kunnen op elke leeftijd voorkomen, maar ze worden meestal ontdekt tijdens de middelbare leeftijd. Een lipoom is geen kanker en is meestal ongevaarlijk. Behandeling is doorgaans niet nodig.

Liposarcoom
Een liposarcoom is een kwaadaardige tumor die uitgaat van vetcellen in de diepe weke delen, waartoe de spieren, bloedvaten, zenuwen, alsook het onderhuidse vetweefsel en bindweefsel behoort. Een liposarcoom kan onder meer ontstaan in spieren, zenuwen, vet, bloedvaten, lymfevaten, bindweefsel, kraakbeen en bot. Een liposarcoom geeft aanvankelijk meestal geen klachten, maar in een later stadium kunnen symptomen ontstaan. Diagnose gebeurt op grond van beeldvormend onderzoek en een biopsie: weefselonderzoek onder de microscoop. Behandeling van een liposarcoom gebeurt bij voorkeur operatief. Bestraling en chemotherapie zijn ook mogelijk. De prognose hangt sterk af van het type liposarcoom dat bij je is vastgesteld. Dit geldt ook voor de overlevingskansen.

Lippen, aandoeningen van de-
De lippen zijn een prominent onderdeel van het gezicht. Een zweertje of huiduitslag op de lip is moeilijk te verbergen. In de onderhavige special wordt aandacht besteed aan allerlei aandoeningen van de lippen.

Loperstepel
Een loperstepel, ook wel bekend als 'joggerstepel', is een pijnlijke tepel als gevolg van het het wrijven van kleding tegen de tepels, meestal tijdens het sporten, zoals hardlopen of langeafstandlopen. Met name langeafstandslopers hebben de grootste kans om deze onaangename aandoening te ontwikkelen. Een loperstepel wordt veroorzaakt door de wrijving van je shirt of bh (vooral als het katoen is) tegen gevoelig tepelweefsel en de kans erop is groter als je in bijzonder warm of nat weer loopt, of langer dan 15 kilometer hardloopt. De schade is meestal beperkt, maar een loperstepel kan zeer pijnlijk zijn. Dit is meestal erger bij koud weer, wanneer de tepels vaker rechtop gaan staan en geneigd zijn tegen kleding aan te schuren en te wrijven. Symptomen van een loperstepel zijn irritatie of een prikkelend gevoel; roodheid van de huid; pijn; droogheid; en in ernstige gevallen kan de tepel barsten en bloeden. Door bepaalde voorzorgsmaatregelen te nemen kun je een loperstepel voorkomen.

Luiereczeem of luieruitslag
Luiereczeem of luieruitslag is een ontsteking van de huid in het luiergebied als gevolg van vooral de urine en ontlasting in de luier. Daarom is het van belang een baby tijdig te verschonen. Bijna alle baby's hebben wel eens last van luiereczeem. Vooral wanneer de baby gevoelig is voor exzeem. Luiereczeem is niet gevaarlijk. Wel kan de baby er veel last van ondervinden en te dientengevolge veel huilen. In sommige gevallen kan luiereczeem gepaard gaan met een schimmelinfectie.

Lymfangioom
Lymfangiomen zijn zeldzame, aangeboren, goedaardige lymfatische malformaties met verwijde lymfevaten in de huid. De afwijking is vanaf de geboorte aanwezig, maar wordt soms duidelijker zichtbaar in de loop der jaren. Behandeling is slechts zelden nodig. Mogelijke behandeling kan onder meer bestaan uit chirurgische verwijdering van het gezwel.

Lymfomatoïde papulose
Lymfomatoïde papulose is een relatief zeldzame, chronische huidafwijking. wanneer weefsel microscopisch wordt onderzocht, lijkt de afwijking sterk op een kwaadaardige lymfoom, een zeldzame vorm van huidkanker. Het is niet bekend waardoor de aandoening wordt veroorzaakt. De diagnose wordt gesteld op basis van het klinisch beeld. Ook zal er een huidbiopsie worden gedaan. De plekjes verdwijnen altijd volledig binnen 2 tot 8 weken. Behandeling is daarom in principe niet nodig.

Lymphogranuloma venereum LGV - Agressieve chlamydia
Lymphogranuloma venereum is een venerische bacteriële infectie met het Chlamydiatype L1, L2 of L3. Het genotype 'L' is niet hetzelfde type die de 'gewone' chlamydia-infectie veroorzaakt en de meest voorkomende venerische ziekte in Nederland is. LGV is een zeldzame SOA, die in westerse landen weinig voorkomt. LGV is een agressieve chlamydia-variant met een ernstig ziekteverloop.

Lymphoreticulosis benigna
Zie 'kattenkrabziekte'.


Marisken
Een mariske is een volkomen onschuldig en zacht aanvoelend huidflapje rond de anus. Het is in feite een uitgerekte huidplooi. Men vermoedt dat het een restant is van een aambei die er heeft gezeten. Normaal gesproken zijn marisken asymptomatisch. Marisken kunnen echter jeukklachten veroorzaken, vooral wanneer er restjes ontlasting rond het flapje achterblijven. Dit kan aanleiding geven tot jeuk, irritatie en eczeemklachten. Marisken kunnen worden verwijderd door middel van coagulatie.

Mastoïditis
Mastoïditis is een bacteriële infectie in de processus mastoideus, het uitstekend bot achter het oor, ook wel het tepelbeen genoemd, een uitstekend deel van de onderzijde van het os temporale, (slaapbeen). Het bot wordt slaapbeen genoemd, omdat je hier op ligt als je slaapt. Mastoïditis wordt gekenmerkt door ernstige ontsteking van het botweefsel en treft vooral kinderen, maar volwassenen kunnen er ook last van krijgen. Behandeling vindt plaats in het ziekenhuis met antibiotica.

Mazelen
De eerste symptomen van mazelen worden meestal over het hoofd gezien, omdat ze lijken op een een flinke griep of verkoudheid. De symptomen kunnen verergeren en soms wel weken aanhouden. In deze beginfase is mazelen het meest besmettelijk. De eerste verschijnselen zijn o.a.: koorts; hoesten (aanhoudende droge hoest); loopneus of verstopte neus; keelpijn; ontstoken ogen; pijnlijke, waterige, rode ogen; hoofdpijn; moeheid.

Mediane canaliforme nageldystrofie
Bij het ziektebeeld mediane canaliforme nageldystrofie zijn meestal de duimen aangedaan. Het wordt veroorzaakt door chronische manipulatie. Irritatie of eczeem kunnen luxerende factoren zijn. Bij mediane canaliforme nageldystrofie is de nagelplaat in de lengterichting gespleten. Schilfering en verdikking van de nagelriem kunnen ook te zien zijn.

Mee-eters
Mee-eters, ook 'comedonen' genoemd, worden veroorzaakt door een verstopping van de huidporiën door een ophoping van talg en hoornstof. Het hoorn hoopt zich op in het haarzakje en vermengt zich met talg. In de verwijde opening van de porie ontstaat een zwart kopje, de zogeheten 'blackhead'. Het pigment melanine dat zich in de mee-eter bevindt, zorgt voor de zwarte kleur. Het is ook mogelijk dat de opening vernauwd en in zulke gevallen is het kopje wit, de zogeheten 'whitehead'.

Mees' lines
Mees' lines zijn witte horizontale lijnen in de nagel; teennagel of vingernagel. Het ontstaat door een tijdelijke verminderde groei of een groeistop van de nagels door bijvooribeeld een arsenicum vergiftiging, selenium vergiftiging, koolmonoxidevergiftiging of chemotherapie.

Melanonychia
Last van bruine of zwarte strepen in nagel? Melanonychia striata zijn bruine, bruinzwarte of zwarte banden in de nagel in de lengterichting. Deze strepen in de nagel worden vaak als ontsierend ervaren. Een bruine tot zwarte nagelverkleuring kan optreden aan één of meer nagels en is op zich een reden voor alertheid. Het kan namelijk berusten op een subunguaal melanoom, een melanoom dat onder de nagel aanwezig is. Een melanoom is een vorm van huidkanker. Beoordeling van de huisarts of dermatoloog van bruine of zwarte strepen in de nagel is daarom gewenst. Indien de oorzaak goedaardig is, dan is er geen behandeling nodig. Een subunguaal melanoom zal verwijderd moeten worden.

Melanoom
Het melanoom van de huid is een vorm van huidkanker. Het melanoom is een kanker die uitgaat van de pigmentcellen (melanocyten), die overal in de huid voorkomen. Melanocyten produceren de stof melanine, die zorgt voor verkleuring van de huid als deze wordt blootgesteld aan ultraviolet (UV) straling. Deze straling is afkomstig van zonlicht of zonnebank. Een melanoom kun je vroegtijdig herkennen met behulp van de ABCDE-regel om moedervlekken te controleren. Vroegtijdige diagnostiek en behandeling is belangrijk, aangezien dit de kans op een succesvolle behandeling aanzienlijk vergroot.

Melasma
Zie 'zwangerschapsmasker'.

Mierenbeet
Mieren leven in een kolonie of nest en komen vrijwel overal ter wereld voor. De meeste mieren hebben verschillende monddelen die zowel voor voedselinname als defensie dienen. Bij sommige soorten is er ook een gifapparaat gevormd. Vooral bij bosmieren en vuurmieren komen allergische reacties vaak voor. Deze spuiten samen met de beet een gif in, het zogenaamde mierenzuur. Hierdoor wordt de beet extra gevoelig. Als je (extreem) allergisch bent voor mieren, raadpleeg dan je huisarts. Normaal gesproken kunnen de symptomen worden verlicht met huismiddeltjes en zelfzorg.

Miliaria
Miliaria is de medische benaming voor zweetuitslag of warmte-uitslag. Miliaria is een huiduitslag die ontstaat in warme, vochtige omstandigheden. De uitslag is meestal niet ernstig, maar het kan behoorlijk jeuken en voor ongemak zorgen. Miliaria wordt veroorzaakt door afsluiting van de zweetkliertjes. Er worden meerdere typen miliaria onderscheiden. De meest voorkomende is miliaria crystallina, die zich kenmerkt als kleine rode pukkeltjes of bultjes die flink kunnen jeuken.

Moedervlek van Meyerson
Moedervlek van Meyerson, ook wel het' fenomeen van Meyerson' genoemd, duidt op een een moedervlek waaromheen een eczeem-reactie is ontstaan. De plek kan hierdoor wat jeuken. Deze huidaandoening is voor het eerst beschreven door Meyerson in 1971. De moedervlek van Meyerson is nog niet veel in de literatuur beschreven. Toch is het geen zeldzaam verschijnsel.

Moedervlekken (algemeen)
Moedervlekken zijn vaak bruingekleurde goedaardige opeenhopingen van pigmentvormende cellen in de huid (zie foto). Een moedervlek geeft bijna nooit problemen. Moedervlekken kunnen soms ontaarden in melanoom, een zeer agressieve vorm van huidkanker. Risicofactoren zijn: het groter worden van de moedervlek, het geheel of gedeeltelijk van kleur veranderen van de moedervlek, jeuken en/of pijn en bloeden en vorming van korstjes op de moedervlek.

Mond- en tongaandoeningen
De volgende mondaandoeningen en tongaandoeningen worden in het onderhavige artikel besproken:

• Aften: pijnlijke zweertjes van het mondslijmvlies;
• Stomatitis: ontsteking van het slijmvlies in de mond;
• Glossitis: ontsteking van de tong.

Mondhoekeczeem (cheilitis angularis)
Mondhoekeczeem is een vaak chronische en soms acute ontsteking van de mondhoeken. De aandoening wordt gekenmerkt door door maceratie (verweking) en fissuur- of kloofjesvorming bij de mondhoeken. Dit gaat soms gepaard met kortsvorming en uitbreiding naar de aangrenzende huid. Mensen van alle leeftijden kunnen mondhoekeczeem krijgen. De aandoening kan zeer hardnekkig zijn en het heeft de neiging steeds terug te keren na behandeling.

Mondkanker en tongkanker
In de mond komen zowel kwaadaardige als goedaardige gezwellen voor. Bij kwaadaardige gezwellen spreekt men van kanker. Dit artikel bespreekt de kwaadaardige zwellingen in de mond. In Nederland komen per jaar per 100.000 mensen circa 3 gevallen van mondkanker voor. Deze kanker kan in de gehele mond ontstaan. Chronische irritatie van het slijmvlies speelt in veel gevallen een belangrijke rol in het ontstaan.

Mondslijmvliesontsteking (stomatitis)
Mondslijmvliesontsteking of stomatitis duit op een ontsteking van het mondslijmvlies en dikwijls ook van de lippen. Als ook het tandvlees is ontstoken, dan wordt dit 'gingivostomatitis' genoemd. Ginngiva betekent tandvlees. Het is een pijnlijke ontsteking. In veel gevallen ontstaat het door lokale irritatie of virale of bacteriële infecties. Blaren op het mondslijmvlies zijn typisch voor een ontstekingsreactie van de mondslijmvliezen. De getroffen gebieden doen pijn, branden en veroorzaken vaak een slechte adem. Mondaften is verreweg de meest voorkomende vorm van stomatitis.

Mongolenvlek
Een mongolenvlek is een goedaardige pigmentvlek die verschijnt bij de geboorte of in de weken daarna. Een mongolenvlek presenteert zich als een vlakke, blauwe, blauwgrijze, blauwzwarte, grijs-grauwe of soms donkerbruine huidmarkering. De plekken treden vaak op bij kinderen van Aziatische afkomst. De pigmentvlek dankt haar naam aan een Duitse hoogleraar die in 1885 de moedervlek waarnam bij Japanse baby's en toen beweerde dat de moedervlek kenmerkend is voor het Mongolische ras. Een mongolenvlek wordt tegenwoordig 'archipelvlek' genoemd.

Morbus Bowen
Zie Bowen, ziekte van-.

Mucoïd cyste
Een mucoïd cyste is een solitaire, papuleus verheven, rond-ovale, elastisch aanvoelende symmetrische zwelling die in grootte varieert van 1 tot 15 mm. De cyste bevat eenstroperige, heldere vloeistof. Een mucoïd cyste is gelokaliseerd op het laatste gewrichtje van de vinger, vaak ter plaatse van de huid rond het nagelbed. De oorzaak is degeneratie van het bindweefsel van het DIP-gewricht van de vinger of teen. Na behandeling treden vaak recidieven op.

Muggenbeet
Een muggenbeet kan een sterk jeukende bult veroorzaken op de plek waar de persoon door een mug is gestoken. Jeuk als gevolg van een muggenbeet wordt als zeer irritant ervaren. Normaal gesproken is een muggenbult onschuldig. Klachten als jeuk kunnen goed worden behandeld met zelfzorgmiddelen, welke verkrijgbaar zijn bij de drogist en de apotheek. Alleen in ernstige gevallen zal de huisarts lokale corticosteroïden of orale antihistaminica tegen de jeuk voorschrijven.

Muggenbult
Een muggenbult kan zeer irritant zijn en vervelende jeukklachten veroorzaken. Een muggenbult nodigt vaak uit om te krabben, maar uiteindelijk verergert dit de jeuk. Het zijn vrouwtjesmuggen die steken. Vrouwelijke muggen hebben lange, buisvormige mondstukken waardoor ze je huid effectief kunnen doorboren om zich te voeden met je bloed. Als de boosdoener je steekt, injecteert ze speeksel in je lichaam terwijl ze je bloed opzuigt. Dit speeksel bevat eiwitten waar de meeste mensen allergisch voor zijn. Je immuunsysteem komt in actie, met als gevolg dat je een muggenbult ontwikkelt die tot overmaat van ramp vaak ook nog hevig jeukt. Sommige mensen zijn vaker de dupe van muggensteken dan anderen. Muggen selecteren hun menselijke slachtoffers op basis van de geur van koolstofdioxide en andere chemicaliën in je transpiratie. Er zijn een aantal maatregelen die je kunt nemen om de jeuk van een muggenbult te verzachten.


Naevus anemicus
Naevus anemicus is een aangeboren afwijking van de huid, die wordt gekenmerkt door een plaatselijke 'verbleking' van de huid. De prevalentie van naevus anemicus is niet bekend, maar het is een vrij zeldzame aandoening. De vlek bestaat vanaf de geboorte of in de vroege kindertijd, maar het kan gemakkelijk over het hoofd worden gezien. Naevus anemicus blijft gedurende iemands verdere leven gewoonlijk onveranderd. Behandeling is niet vereist.

Naevus flammeus
Een naevus flammeus of wijnvlek is een aangeboren en normaal gesproken goedaardige huidafwijking. Als gevolg van een overmatige groei van bloedvaten aan de oppervlakte van de huid, ontstaat er een roodachtig paarse verkleuring van de huid. De medische benaming van wijnvlek is 'naevus flammeus'. Een wijnvlek gaat niet spontaan in regressie, zoals een 'ooievaarsbeet' wel doet. Behandeling bestaat uit camouflage en/of lasertherapie.

Naevus spilus
Een naevus Spilus is een aangeboren pigmentafwijking, die gekenmerkt wordt door een café-au-lait macula met daarin meerdere donkerdere moedervlekjes. De vlek is vaak al bij de geboorte zichtbaar en de moedervlekjes verschijnen meestal op latere leeftijd. In de meeste gevallen komen dit soort plekken op de romp voor, maar ze kunnen ook elders op het lichaam optreden. Een naevus spilus is goedaardig en daarom is behandeling vanuit geneeskundig oogpunt niet nodig.

Naevus van Becker
De naevus van Becker, ook 'naevus naeviformis' of 'pigmented hairy epidermal nevus' genoemd, is een (licht)bruin gekleurde goedaardige moedervlek, met vaak toegenomen beharing. Het manifesteert zich vaak in de puberteit en jongens hebben het vaker dan meisjes. Een Becker’s naevus is niet kwaadaardig en daarom behoeft deze vanuit medisch oogpunt niet verwijderd te worden. Laserbehandeling kan een oplossing zijn als de plek als cosmetisch storend wordt ervaren. Je kunt de plek niet chirurgisch laten verwijderen, want daarvoor is deze te groot.

Naevus van Ito
Een naevus van Ito, ook bekend als naevus fuscoceruleus acromiodeltoideus, is een verworven pigmentafwijking met soortgelijke kenmerken als de naevus van Ota, maar op andere plekken van het lichaam voorkomt. De naevus van Ito behoort samen met de naevus van Ota en de archipelvlek (voorheen bekend als mongolenvlek), tot de zogeheten dermale melanosen. Melanose betekent donkere verkleuring van de huid en darmaal verwijst naar de huid. De oorzaak is een opeenhoping van pigmentcellen (melanocyten) in het onderhuids bindweefsel. Vanuit medisch oogpunt is behandeling niet nodig. Indien een behandeling gewenst is vanuit cosmetisch oogpunt, dan kan een laserbehandeling worden aanbevolen, bij voorkeur met de Q-switched robijnlaser. De verkleuring verdwijnt evenwel nooit helemaal door laserbehandeling.

Naevus van Ota
De naevus van Ota is een goedaardige huidafwijking met hyperpigmentatie die in het gelaat voorkomt en soms ook in het oogwit. Deze blauw gekleurde moedervlek wordt meestal gezien onder Aziatische volkeren en dan voornamelijk bij vrouwen. De oorzaak van de neavus van Ota is onbekend, maar het kan het gevolg zijn van een abnormale opeenstapeling van melanocyten tijdens de foetale ontwikkelingsfase. De naevus van Ota is dus een verworven pigmentafwijking.

Naevus van Unna (of nevus simplex)
De medische term voor een ooievaarsbeet is naevus van Unna of nevus simplex. Een ooievaarsbeet is een klein bleek rozerood vlekje op de huid van een pasgeboren baby. Een baby kan één of meer van deze plekjes hebben en dan meestal in het gezicht (het voorhoofd), of op het achterhoofd. Een ooievaarsbeet verschijnt meestal een paar dagen na de geboorte en gaat na verloop van tijd vanzelf weer weg. Dit kan een paar maanden tot jaren duren. Bij een deel blijft de vlek aanwezig.

Nagels, blauwe-
Blauwe nagels kunnen wijzen op een onderliggende aandoening. Eén blauwe nagel duidt vaak op een bloeduitstorting onder de nagel (tussen de nagel en het nagelbed) als gevolg van een klap van een hamer of een ander hard voorwerp op de nagel, het ingeklemd raken van een vingertop of teen, het stoten van de teen of vinger of door een slecht passende schoen of te lange nagels. De medische benaming van een blauwe nagel als gevolg van een bloeduitstorting is 'subunguaal hematoom'. De bloeduitstorting groeit er na verloop van tijd uit. Het komt ook voor dat de nagel na verloop van tijd loslaat en eraf valt. Als de blauwe nagel pijn doet, kan je huisarts een klein gaat in de nagel maken waardoor het bloed kan wegstromen en de druk tussen nagel en nagelbed afneemt. Er zijn ook andere mogelijke oorzaken van een blauwe nagel, zoals cyanose en koude temperaturen.

Nagel, bruine-
Last van bruine nagels? Je nagels kunnen je veel vertellen over je algehele gezondheid. Dat komt omdat bepaalde aandoeningen zoals hart- en vaatziekten, lever- of nierproblemen en voedingsgebreken in je nagels zichtbaar kunnen worden. De meest voorkomende oorzaken van bruine nagels zijn het veelvuldig gebruik van nagellak (remover), roken (vooral van de nagels van de vingers waarmee je de sigaret vasthoudt) en een schimmelinfectie, zogeheten 'schimmelnagels'. De behandeling van bruine nagels hangt af van wat de verkleuring veroorzaakt. Het is handig om te weten welke andere symptomen er zijn, naast de bruin gekleurde nagels, en welke medicijnen je gebruikt, aangezien sommige medicijnen ook aanleiding kunnen geven tot bruine nagels.

Nagel, gele-
Last van gele nagels? Nagels kunnen je veel vertellen over je algemene gezondheid. Wanneer je vingernagels of teennagels geel tot geelbruin verkeuren, duidt dat meestal op een schimmelinfectie of schimmelnagel. Het kan ook betekenen dat je nagels door het gebruik van donkere nagellak zijn verkleurd. Ook rokers hebben regelmatig last van gele nagels, vooral aan de vingers waar de sigaret tussen bungelt. Dit komt door de rook van de tabak die langs je vingers gaat. Soms kunnen nagels geel worden als uiting van een chronische longaandoening, een leverziekte, door diabetes, of een mineralentekort. Gele nagels kunnen ook worden gezien bij psoriasis van de nagels, twenty-nail dystrophy waarbij alle 20 nagels zijn aangedaan) en het zeldzame gele nagel-syndroom.

Nagels, gespleten-
De medische term voor gespleten nagels is 'onychoschizis' (of soms ook 'onychoschizia'). Bij gespleten nagels of nagelsplijting gaat het vaak om horizontale splijting van de top van de nagelplaat, veelal veroorzaak door een trauma, het gebruik van agressieve nagellak of nagellakverwijderaar (nagellakremover), of ijzergebrek.

Nagels, groene-
Een groene nagel kan worden veroorzaakt door twee soorten micro-organismen, te weten de bacterie Pseudomonas aeruginosa en de gist Candida parapsilosis. Een infectie met één van deze lastpakken kan leiden tot een groenachtige verkleuring van de aangedane nagel. In het onderhavige artikel beperken we ons tot chloronychia of green nail syndrome door P. aeruginosa.

Nagels, witte-
Er bestaan verschillende vormen van een witte nagel, variërende van enkele witte stipjes op de nagel, vlekjes, of strepen, tot een compleet witte nagel. De medische term voor witte nagel is 'leukonychia'. Een totale witte nagelkleur kan worden veroorzaakt door een tekort aan albumine (soort eiwit) in het bloed. Ook kan het komen door antibioticagebruik op basis van sulfonamiden. Als je hele nagel wit is, dan is het dus verstandig om je huisarts te raadplegen. De huisarts kan bekijken wat er aan de hand is en een diagnose stellen. Behandeling van witte nagels hangt af van de oorzaak.

Nagel, zwarte-
Last van een zwarte nagel of zwarte vlekken onder de nagel? Er zijn veel oorzaken van zwarte of donkere nagels, maar de meest voorkomende oorzaak is een trauma (letsel aan de nagel). Wanneer een trauma optreedt aan een nagel die tot verkleuring leidt, dan wordt het aangeduid als een subunguaal hematoom. Dat is de medische term voor bloeduitstorting onder de nagel. Het betekent simpelweg dat er een verzameling bloed onder de nagel aanwezig is. Deze verzameling bloed veroorzaakt niet alleen een verkleuring van de nagel (zwart en/of blauw), maar zorgt ook voor een enorme hoeveelheid druk, wat leidt tot intense pijn. Een zwarte nagel kan ook worden veroorzaakt door een schimmelinfectie en soms duidt het op een melanoom (een kwaadaardige tumor die bestaat uit donker gepigmenteerde cellen genaamd melanocyten). Als behandeling zal dan vaak gekozen worden voor chirurgische verwijdering van de gehele teen of van het bovenste vingerkootje.

Nagel, ingegroeide-
De medische benaming van een ingegroeide teennagel is 'onychocryptosis'. Deze pijnlijke aandoening komt voor wanneer een deel van de nagel in de huid dringt, hetgeen tot een ontsteking kan leiden. Een ingegroeide teennagel komt vooral voor bij een grote teen. De behandeling van een ingegroeide teennagel is afhankelijk van de ernst van ingroeiing van de nagelrand. Een ingegroeide teennagel is normaliter goed te behandelen in de huisartsenpraktijk.

Nagel, splinter onder-
Een splinter onder de nagel komt bij zowel kinderen als volwassen vrij vaak voor. Een ongeluk zit in een klein hoekje, vooral bij bepaalde werkzaamheden. Bij de bewerking van ruw hout, metaal of steen of snoeiwerkzaamheden in de tuin, is het risico aanwezig dat een splinter de huid binnendringt. Het dragen van (werk)handschoenen kan dit voorkomen. Om complicaties te voorkomen, dient een splinter onder de nagel altijd verwijderd te worden.

Nagelaandoeningen
Nagelafwijkingen komen vaak voor. Nagelafwijkingen zijn niet altijd met zekerheid te diagnosticeren. Het is van belang dat de juiste diagnose gesteld wordt teneinde de juiste behandeling te waarborgen. In deze special bespreken we allerlei mogelijk nagelaandoeningen.

Nagelbijten (onychophagia)
Nagelbijten of onychophagia is een veelvoorkomend verschijnsel bij kinderen en jongvolwassenen. Het komt vooral voor aan de vingers, maar soms ook aan de teennagels. De meeste nagelbijters bijten alle tien de nagels in dezelfde mate. Nagelbijten is vaak gênant en sociaal ongewenst. Het leidt tot verkorte en gerafelde nagels. Nagelbijten verhoogt de kans op infecties aan de vingers en in de mond, omdat bacteriën en vuil direct in de mond terechtkomen.

Nagelriemontsteking
Een ontsteking van de huidplooi rondom een vinger- of teennagel (nagelwal), wordt paronychia, omloop of nagelriemontsteking genoemd. De nagelwal wordt pijnlijk (bij aanraking) en zwelt op, hetzij plotseling - acute paronychia genoemd -, hetzij geleidelijk - chronische paronychia genoemd. Dit is afhankelijk van de oorzaak. De aandoening kan - zeker indien deze onbehandeld blijft - één of meerdere nagels aantasten.
Necrobiosis lipoidica
Necrobiosis lipoïdica is een chronische goedaardige huidaandoening van onbekende oorsprong. De aandoening wordt vooral gezien bij mensen met diabetes. Daarom wordt de huidafwijking ook wel necrobiosis lipoïdica diabeticorum genoemd. Bij deze huidaandoening verschijnen er op de scheenbenen ronde, ovale plekken met een verheven rode rand. Deze laesies kunnen wel tot meer dan 10 cm groot worden. Meestal verschijnen er maar één of enkele plekken aan ieder been.

Netelroos (galbulten, urticaria)
Netelroos wordt ook wel galbulten of urticaria genoemd en is een overgevoeligheidsreactie van de huid. Het ontwikkelt zich vaak in korte tijd en het kenmerkt zich door rode of bleekroze, jeukende huiduitslag (bultjes en verhevenheden) die voorkomen in verschillende vormen en maten (zie foto). In de meerderheid van de gevallen wordt nooit een oorzaak gevonden.

[Notalgia paresthetica (NP)
NP is een relatief veelvoorkomende jeukende huidaandoening. Het klassieke beeld is een eenzijdig en scherp begrensde, hypergepigmenteerde bruine vlek op de bovenrug, nek of schouderbladen. De precieze oorzaak is onbekend. Notalgia paresthetica komt vaker voor op volwassen leeftijd, meestal bij personen tussen 40-80 jaar. Mannen en vrouwen worden even vaak getroffen. NP is vaak ongevoelig voor standaard dermatologische behandelingen.
Nummulair eczeem
Nummulair eczeem is een vorm van eczeem, die wordt gekenmerkt door muntvormige, rode en schilferende plekken op het lichaam. Voorkeurslocaties zijn de benen en armen. De afwijkingen kunnen intens jeuken, branden of steken. Op de plekken kunnen soms vochtblaasjes zichtbaar zijn. De plekjes kunnen samenvloeien tot grotere plekken. De oorzaak van deze vorm van eczeem is onbekend. Behandeling bestaat uit het aanbrengen van een corticosteroïdzalf (hormoonzalf).


Onycholyse
Normaal gesproken zit de nagel vast aan het nagelbed, het weefsel onder en achter de nagel. Een (gedeeltelijk) loslatende nagel komt regelmatig voor. De medische benaming van een nagelloslating is 'onycholyse'. Hierbij komt de nagel spontaan en vaak zonder dat het pijn doet, los van het nagelbed. Er zijn meerdere mogelijk oorzaken nagelloslating. De behandeling van een loslatende nagel is afhankelijk van de oorzaak. Je kunt een aantal maatregelen nemen om te voorkomen dat je er weer last van krijgt.

Onychomycose
Zie 'kalknagel'.

Onychophagia
Zie 'nagelbijten'.

Onychoschizis
Zie 'nagel, gespleten-'.

Oog, blauw-
De term 'blauw oog' verwijst naar een onderhuidse bloeding die het gevolg is van een klap op het oog of het stoten van de oogkas. Bij een blauw oog is het gebied rond het oog gekneusd, verkleurd en soms wat opgezwollen. Bij een blauw oog is het raadzaam een ijskompres op het gewonde oog te leggen. Wanneer er (vermoedelijk) sprake is van een oogbeschadiging, dan moet dit door een (huis)arts worden onderzocht.

Ooglideczeem
Ooglideczeem verwijst naar een acute of chronische ontsteking van het ooglid, die verschillende oorzaken kan hebben. Als je bijvoorbeeld met je handen in je ogen wrijft, kan dit leiden tot een infectie met bacteriën wat kan leiden tot eczeem. Een contactallergie is vaak de trigger voor eczeem op het ooglid, vaak door cosmetica. De huid rondom de ogen en de oogleden is bijzonder dun en gevoelig en reageert daarom bijzonder snel op invloeden van buitenaf. Om eczeem op het ooglid te voorkomen, moeten verzorgingsproducten zonder conserveringsmiddelen worden gebruikt en moet make-up zorgvuldig en regelmatig met water worden verwijderd.

Ooievaarsbeet
Zie 'naevus van Unna'.

Oorlelontsteking
Een oorlelontsteking is een ontsteking van de oorlel, hetgeen gepaard kan gaan met roodheid, oedeem (zwelling en ophoping van vocht) en blaar- en korstvorming. Ook kan het aanleiding geven tot jeuk en/of pijn. Een oorlelontsteking kan ontstaan na het aanbrengen of bij het dragen van oorringen (piercing) of oorklemmen. Er kunnen allerlei infectiekiemen worden overgedragen als de persoon die het gaatje schiet niet steriel werkt. Ook kan er sprake zijn van nikkelallergie.

Ouderdomsvlekken
Ouderdomsvlekken worden ook wel lentigines of levervlekken genoemd. Ouderdomsvlekken zijn goedaardige gepigmenteerde huidafwijkingen (zie foto). Ze treden vooral op bij mensen van 60 jaar en ouder. De plekken zijn vaak een gevolg van een teveel aan zonnestralen en komen vooral voor op de rug van de hand, de armen en het gezicht - op delen die vaak direct zijn blootgesteld aan de zon. De meeste mensen laten ouderdomsvlekken niet behandelen en dat is ook niet nodig.

Ouderdomswrat
De medische benaming van ouderdomswrat is verruca seborrhoica of verruca senilis. Ouderdomswratten zijn één van de meest voorkomende goedaardige huidafwijkingen. Een ouderdomswrat is een niet-besmettelijke huidafwijking die meestal na het vijftigste levensjaar optreedt. Ouderdomswratten zijn in het geheel niet schadelijk. De manier waarop ze eruit zien kan men als cosmetisch storend ervaren. Warrdoor ze worden veroorzaakt is niet bekend. Er is geen virus bij betrokken, zoals bij andere wratten. Ouderdomswratten zijn dus ook niet besmettelijk.

Oral allergy syndrome
Jeuk in de mond, gehemelte en keel kan veroorzaakt worden door het oral allergy syndrome, ook wel 'pollen-related food allergy' of 'oraal allergiesyndroom' genoemd. Dit is een milde vorm van voedselallergie waarbij de verschijnselen zich beperken tot het mond- en keelgebied. Het wordt vaak veroorzaakt door kruisreagerende allergenen in zowel pollen als rauwe vruchten, groenten of noten. Deze reactie treedt op als iemand allergisch is geworden voor een stof en vervolgens ook allergisch reageert op een andere stof met een vergelijkbaar allergeen.

Orale gonorroe
Gonorroe is een veel voorkomende venerische ziekte. Het wordt veroorzaakt door een bacterie. Deze lastpak kan een infectie van de plasbuis, de vagina en baarmoedermond, de anus of de keel veroorzaken. Een infectie van de keel kan zonder symptomen verlopen, maar in veel gevallen treedt er keelpijn op. Naast een zere keel, kan een persoon met orale gonorroe ook last krijgen van overgeven, pijn bij het slikken en koorts.


Paget, ziekte van-
Ziekte van Paget aan de tepel is een zeldzame vorm van borstkanker. Symptomen van de ziekte van Paget aan de tepel zijn onder andere een eczeemachtige, jeukende, rode uitslag op de tepel en omgeving. Bij de ziekte van Paget is de tepel en de tepelhof aangedaan. Niet alleen vrouwen, maar ook mannen kunnen de ziekte van Paget krijgen. Bij mannen komt het echter zeer zelden voor. Bij grofweg de helft van de mensen met deze vorm van kanker beperken de kwaadaardige cellen zich tot de tepel (en de tepelhof), wat een gunstiger prognose geeft dan wanneer er een tumor in de borst aanwezig is.

Papillitis
Papillitis betekent 'ontsteking van een papil' oftewel papilontsteking. Tijdelijke linguale papillitis duidt op ontsteking van de smaakpapillen op de tong. Symptomen zijn rode of witte bultjes op de tong en pijn. Linguale papillitis is een veel voorkomende pijnlijke ontstekingsaandoening van een of meerdere fungiforme papillen op de tong. De fungiforme papillen zijn kleine, paddenstoelvormige papillen met een roze tot dieprode kleur, wat we gewoonlijk de 'smaakpapillen' noemen. Hoewel de oorzaak van papilitis anno 2024 nog niet met zekerheid bekend is, ontstaat het waarschijnlijk als gevolg van lokaal trauma (wrijven, schrapen of bijten), maar mogelijk dat het ook kan ontstaan als reactie op bepaalde voedingsmiddelen. Ontstoken papillen zijn niet besmettelijk en het ongemak is relatief gering. Meestal genezen deze laesies binnen een paar dagen zonder behandeling.

Papulaire urticaria
Zie 'strophulus'.

Parafimose
Zie 'Spaanse kraag'.

Parapsoriasis
De term parapsoriasis omvat een groep ongewone huidaandoeningen of huidziekten, welke worden gekenmerkt door lichtrode scherp begrensde plekken met heel lichte schilfering. Vooral op de armen of de romp worden deze plekken gezien. Er kan een hele fijne rimpeling van de huid optreden in de plekken. Er is meestal weinig tot geen jeuk. Er zijn twee algemene vormen parapsoriasis: met kleine plaques, die meestal goedaardig zijn, en met grote plaques, dat een voorloper is van cutane T-cellymfomen (CTCL). Behandeling van deze laatste vorm is geboden om evolutie tot een T-cel lymfoom te voorkomen.

Parels van Epstein
Parels van Epstein, ook wel bekend onder de benaming 'cysten van de gingiva bij een pasgeborene', zijn kleine witte of gele bultjes (1 tot 3 mm groot) die voorkomen op het tandvlees of verhemelte van een boreling. Deze witte bultjes op het tandvlees of gehemelte komen voor bij 60-85% van de pasgeborenen. Deze bultjes zijn gevuld met vocht. Ze worden veroorzaakt door ingesloten epitheel tijdens de ontwikkeling van het gehemelte. Behandeling van parels van Epstein zijn niet nodig, omdat ze vrijwel altijd vanzelf verdwijnen door hetzij involutie, hetzij door spontaan doorbreken.

Paronychia
Zie 'nagelriemontsteking'.

Pearly penile papules (parelketting)
Pearly penile papules zijn frequent voorkomende goedaardige en fysiologisch normale kleine slijmvliesbultjes aan de penis, om precies te zijn tussen de eikel ('glanspenis' genoemd) en de penisschacht. De vleeskleurige of witte puntjes of bultjes op de (glans)penis of eikel veroorzaken soms grote onrust bij jongens en mannen. Vaak verschijnen ze voor het eerst als ze tiener of twintiger zijn en dan worden ze nogal eens aangezien voor een venerische ziekte.

Pemphigus
Pemphigus is een huidaandoening die gekenmerkt worden door blaarvorming in de opperhuid. Pemphigus vulgaris is een potentieel levensbedreigende auto-immuunziekte. Vroegtijdige diagnose en behandeling is van belang. Pemphigus vulgaris is de meest voorkomende vorm. Pemphigus vulgaris begint meestal met blaren in de mond en daarna op de huid. Er kunnen ook blaren verschijnen op de slijmvliezen van de geslachtsdelen. De drie belangrijkste vormen van pemphigus zijn:

• pemphigus vulgaris;
• pemphigus foliaceus; en
• paraneoplastische pemphigus.

Peniskanker (peniscarcinoom)
Peniskanker is een zeldzame aandoening die zich meestal in de eikel manifesteert. Het doet zich vrijwel uitsluitend voor bij onbesneden mannen in de leeftijd van 50 - 80 jaar. Roken is een niet te onderschatten risicofactor. Er wordt algemeen aangenomen dat smegma carcinogene eigenschappen heeft. Smegma is huid- en talgafscheiding en vocht dat zich kan ophopen onder de voorhuid van de penis. Een goede hygiëne leidt duidelijk tot vermindering van het aantal gevallen peniskanker.

Penis en eikel: rode plekken, vlekken, bultjes of zweertjes
We beschrijven veel verschillende soorten plekken, bultjes, blaasjes of zweren die op de penis kunnen voorkomen. Soms ligt hier een ernstige aandoening aan ten grondslag, maar vaak betreft het een volkomen onschadelijke oorzaak. Mannen maken zich begrijpelijkerwijs zorgen als ze een plekje hebben op hun penis. Ze zijn vaak bang dat ze misschien een venerische ziekte of kanker hebben. Een plekje op de penis wijst vaak niet op een SOA en het betreft zelden kanker.

Penis problemen
De genitaliën van de man zijn: penis (piemel), teelballen (zaadballen, testes) en scrotum (balzak) en bevinden zich voor een groot gedeelte buiten de buikholte. We behandelen een aantal aandoeningen en afwijkingen van de penis. Ook bespreken we de symptomen, oorzaken en behandeling. De in dit artikel besproken aandoeningen zijn onder meer: fimosis, balanitis, priapisme, de ziekte van peyronie en peniskanker.

Perniones
Zie 'wintertenen/winterhanden'.

Periorale dermatitis
Zie 'dermatitis perioralis'.

Petechiën
Rode puntjes op de huid kunnen wijzen op petechiën, puntbloedingen of bloedvlekjes. Petechiën zijn speldenkopgrote (0,5-1 mm) rode of paarse puntvormige huidbloedingen (puntbloedingen). Deze huidbloedingen worden veroorzaakt door een minieme, oppervlakkige bloeduitstorting. Bij druk op de huid verbleken petechiën niet. Rode puntjes op de huid of rode stipjes op de huid door petechiën kent veel mogelijke oorzaken, van relatief onschuldig tot ernstig.

Piebaldisme
Piebaldisme is een zeldzame erfelijke aandoening, waarbij een deel van de huid en lichaamsbeharing geen pigmentcellen bevat. De aandoening is reeds aanwezig bij de geboorte en blijft ongewijzigd gedurende het hele leven. De aandoening kent een stabiel beloop. De diagnose wordt vaak op grond van het klinisch beeld gesteld. De aanwezigheid van deze aandoening bij familieleden ondersteunt de diagnose. Huidtransplantatie gecombineerd met UV nabelichting, is een effectieve behandelmethode.

Pigmentvlekken
Hyperpigmentatie is een veel voorkomende, meestal onschuldige aandoening waarbij plekken op de huid donkerder van kleur worden dan de normale omringende huid. Deze verkleuring treedt op wanneer een teveel aan melanine, het bruine pigment dat de normale huidskleur produceert, afzettingen vormt in de huid. Hyperpigmentatie kan invloed hebben op de huidskleur van mannen en vrouwen met zowel een lichte als een donkere huidskleur.

Pityriasis alba (witwang)
Pityriasis alba is een courante huidaandoening die vooral optreedt bij kinderen tussen de 3 en 16 jaar, waarbij pleksgewijs pigementverlies en dan met name op de wangen optreedt. Pityriasis alba is een onschuldige, self-limiting (zelfgenezende) aandoening. Kinderen met atopie, dat wil zeggen aanleg voor eczeem of astma, lijken een vergroot risico te hebben om deze aandoening te ontwikkelen. Behandeling is niet nodig.

Pityriasis lichenoides
Pityriasis lichenoides is een zeldzame huidaandoening van onbekende oorzaak. De aandoening kan variëren van een relatief milde chronische vorm naar een meer ernstige acute uitbarsting. De milde chronische vorm staat bekend als 'pityriasis lichenoides chronica' (PLC) en wordt gekenmerkt door de geleidelijke ontwikkeling van symptoomloze, kleine, schilferende papels die spontaan verdwijnen na enkele weken. De acute variant geeft meer en ernstiger klachten.

Pityriasis rotunda
Pityriasis rotunda (pityriasis circinata) is een zeldzame ziekte die wordt gekenmerkt door ronde of ovale geschubde, gepigmenteerde plekken die voornamelijk voorkomen op de romp, armen en benen. Er worden twee soorten pityriasis rotunda onderscheiden.Type I wordt voornamelijk gezien bij oriëntaalse en Afrikaanse patiënten ouder dan 60 jaar en wordt vaak geassocieerd met interne ziekte of maligniteit (kwaadaardige ziekte). Type II komt voor bij patiënten jonger dan 40 jaar, en vaak bij meerdere leden van dezelfde familie. Tot op heden zijn geen gevallen van type II pityriasis rotunda in verband gebracht met interne ziekte of maligniteit. Het uiterlijk van laesies is hetzelfde, ongeacht het type pityriasis rotunda. Het komt niet vaak voor bij blanke mensen. De plekken zijn vaak bijna perfect cirkelvormig en scherp gedefinieerd met droge schilfering. De plekken variëren in grootte van 0,5 tot 20 cm in diameter en zijn over het algemeen geïsoleerd, maar ze kunnen samenvloeien.

Pityriasis rubra pilaris
Pityriasis rubra pilaris (PRP) is een zeldzame, chronische huidaandoening, waarvan de oorzaak niet bekend is. Het wordt gekenmerkt door oranje-rode schilferige plaques, die ontstoken zijn en scherp zijn begrensd van de normale huid. Afhankelijk van de klinische variant, duurt het meestal enkele jaren voordat remissie intreedt. Behandeling kan bestaan uit het aanbrengen van vette zalven en crèmes en corticosteroïden en eventueel de inname van het geneesmiddel Neotigason ®.

Pityriasis rosea
Pityriasis (= schilfering) rosea (= roze gekleurd) is een regelmatig voorkomende huiduitslag die meestal jonge mensen treft met een piek rond het 23e levensjaar. Pityriasis rosea is een zelflimiterende, goedaardige, niet-besmettelijke aandoening. De oorzaak is niet duidelijk. Pityriasis rosea wordt geassocieerd met een virus, maar zeker is het niet. Pityriasis rosea gaat vanzelf over. Behandeling is daarom niet nodig.

Pityriasis versicolor
Pityriasis versicolor is een courante onschuldige huidaandoening, die wordt veroorzaakt door een gist. Het wordt gekenmerkt door vele kleine verkleurde vlekjes, vooral op de hals, de borst en de rug. Maar de vlekjes kunnen ook voorkomen in het gezicht en op de armen en benen. Normaal gesproken zien de vlekjes er donkerder uit op een witte huid en juist weer lichter op een gebruinde huid. Aan de rand van de vlekjes ontstaan vaak fijne schilfertjes. Dit kan jeukklachten tot gevolg hebben.

Pityrosporum folliculitis
Zie 'gistpuistjes'.

Plantaire fibromatose
Plantaire fibromatose is een zeldzame, goedaardige aandoening van bindweefselwoekering die uitgaat van de onderkant van de voetzool. Bij deze aandoening treden in het bindweefsel onder de voet (fascia plantaris) verhardingen op, waardoor er vaak knobbeltjes ontstaan. Plantaire fibromatose is ook bekend onder de naam ziekte van Ledderhose, genoemd naar de Duitse arts Georg Ledderhose. In een vroeg stadium veroorzaken de knobbeltjes nog slechts weinig klachten. Je merkt de knobbeltjes vaak niet eens op, tenzij deze in omvang beginnen te groeien en je er hinder van begint te ondervinden. Vaak volgt er een niet-invasieve behandeling die afhankelijk is van de locatie en de ernst van de voetknobbeltjes. Een enkele keer is een operatieve ingreep nodig om de bultjes onder je voeten te verwijderen.

Plaveiselcelcarcinoom
Het plaveiselcelcarcinoom is een courante vorm van huidkanker. Onbehandelde plaveiselcelcarcinoom kan groter groeien of uitzaaien naar andere delen van het lichaam, met ernstige gevolgen. Vroegtijdige opsporing en behandeling is daarom belangrijk. Veelvuldige blootstelling aan zonlicht gedurende een lange periode, vergroot de kans op deze vorm van kanker. Behandeling bestaat bij voorkeur uit een operatie waarbij onder plaatselijke verdoving het carcinoom volledig wordt verwijderd.

Poikiloderma van Civatte
Poikiloderma van Civatte is een chronische, goedaardige huidaandoening, die zich manifesteert op zonbeschenen huidgedeelten als de hals, soms doorlopend over de kaakranden naar de wangen, en op het coeur (borst). De roodbruine huidafwijkingen worden veroorzaakt door een pigmentstoornis in combinatie met verouderingsverschijnselen en schade aan de huidstructuren, als gevolg van bovenmatige blootstelling aan de zon. De aandoening kan onder meer behandeld worden met lasertherapie.

Poliosis circumscripta
Poliosis circumscripta is de benaming van witte (ongepigmenteerde) haargebieden. Meestal betreft het een witte pluk haar op het voorhoofd, maar de term is ook van toepassing voor gelokaliseerde gedepigmenteerde of gehypopigmenteerde haren elders op het lichaam. Poliosis treedt vaak op bij volledig gezonde mensen en in dat geval is het niet meer dan een anomalie van haar- en huidpigmentatie. Genezing is niet mogelijk. Behandeling is symptomatisch: de persoon kan zijn of haar witte haargebieden eventueel verven ter camouflage.

Pompholyx
Zie 'blaasjeseczeem'.

Posthitis
Posthitis duidt op een ontsteking van de voorhuid (preputium) van de penis, hetgeen vaak gepaard gaat samen met een ontsteking van de eikel (balanitis genoemd). Als zowel de eikel als de voorhuid ontstoken zijn, dan wordt dit ook wel balanoposthitis genoemd. Posthitis kan infectieuze oorzaken hebben, zoals bacteriën of schimmels, of niet-infectieuze oorzaken zoals contacteczeem of psoriasis. De ontsteking kan worden veroorzaakt of getriggerd door irriterende stoffen, bijvoorbeeld in zeep(resten). Vaak voorkomende organismen zijn candida, chlamydia en gonorroe. De oorzaak moet goed worden gediagnosticeerd voordat een behandeling kan worden voorgeschreven. Een veel voorkomende risicofactor van een ontstoken voorhuid is diabetes.

Preauriculair aanhangsel
Zie 'bijoortje'.

Prurigo nodularis
Prurigo nodularis - ook wel prurigo nodularis van Hyde genoemd - is een chronische huidaandoening, die wordt gekenmerkt door intens jeukende knobbeltjes en bultjes op armen en benen. De oorzaak van prurigo nodularis is onbekend. Er ontstaan bij prurigo nodularis stevige multipele noduli van 0,5 tot 3 cm groot, die intens jeuken. Krabben kan leiden tot een jeuk-krab cyclus, die doorbroken moet worden middel therapie met meestal een vrij sterke corticosteroïdzalf.

Pruritus senilis
Pruritus senilis is langdurig bestaande jeuk bij oudere mensen, waar per definitie geen oorzaak voor vastgesteld kan worden. Het is een diagnose na uitsluiting van alle andere bekende ziekten. Jeuk van de huid kan lokaal (d.w.z. beperkt tot een bepaald deel van het lichaam) of generaliserend (d.w.z. over het hele lichaam optreedt) zijn. Pruritus senilis is verspreid over het lichaam. Meer dan de helft van alle personen van boven de 60 jaar hebben in meer of mindere mate last van jeuk.

Pseudofolliculitis barbae
Pseudofolliculitis barbae wordt gekenmerkt door ontstekingen rond de haarzakjes. Deze zijn het gevolg van ingegroeide haren in het baardgebied (hals en gezicht). Er ontstaan rode en donkergekleurde bultjes, die pijnlijk, branderig of jeukend kunnen zijn. Vooral mannen van Afrikaanse, Latijns-Amerikaanse, Spaanse en Portugese afkomst worden erdoor getroffen. Gewoonlijk wordt de patiënt geadviseerd om zich (gedurende een bepaalde periode) niet meer te scheren.

Pseudomonas folliculitis
Zie 'bubbelbad-folliculitis'.

Putjes in de nagels
Bij putjes in de nagels of putjesnagels ontwikkelen zich op het oppervlak van de nagel kleine putjes. Er kan sprake zijn van slechts één putje in het nageloppervlak of verschillende kleinere putjes. Putjes in de nagels komen vaak voor bij de huidziekte psoriasis; dit wordt ook wel 'nagelpsoriasis' genoemd. Vaak treden daarbij ook andere symptomen op, zoals een olievlekaspect (geel-bruine verkleuring van de nagelplaat) en verhoorning onder de nagel waardoor de nagel (deels) los kan laten. Putjes in de nagels of deukjes in de nagels kunnen ook bij andere aandoeningen voorkomen, zoals alopecia areata, sarcoïdose, eczeem, schimmelnagel, het syndroom van Reiter en bindweefselaandoeningen.

Pseudoxanthoma elasticum
Pseudoxanthoma elasticum is een erfelijke bindweefselaandoening. Bij deze aandoening worden verschillende bindweefselstructuren in het lichaam aantast, doordat calcium en andere mineralen in het weefsel wordt afgezet. Dit kan leiden tot bepaalde afwijkingen in de huid, ogen, bloedvaten, maag en darmen. De eerste kenmerken bestaan vaak uit verdikkingen van de huid, een soort kleine, gelige knobbeltjes in rijtjes of netwerkpatroon gerangschikt. Deze papels kunnen samenvloeien tot grotere plekken.

Psoriasis aan de nagels (nagelpsoriasis)
Psoriasis is een veelvoorkomende chronische, niet-besmettelijke huidaandoening. Mensen met psoriasis kunnen soms ook last krijgen van psoriasis aan de nagels. Dit noemt men 'psoriasis unguium'. Symptomen zijn onder andere: dwarse groeven of lijnen in de nagels; kleine putjes in de nagels; een geel-bruine verkleuring van de nagelplaat; een witte verkleuring die verschijnt op de nagels; een verdikking van de huid onder de nagel; het afbrokkelen van de nagel; of soms zelfs afvallen van de nagel.

Psoriasis capitis
Psoriasis capitis is psoriasis van de hoofdhuid. 'Capitis' is afkomstig uit het Latijn en betekent 'van het hoofd'. De meeste patiënten met psoriasis capitis hebben ook psoriasis op andere delen van het lichaam. Psoriasis capitis kan echter ook geïsoleerd voorkomen. Op het hoofd kunnen enkele gewone psoriasisplekken voorkomen, maar de gehele hoofdhuid kan ook bedekt zijn met een zilverachtige, vastzittende schilfering.

Psoriasis guttata
Psoriasis guttata is een vorm van psoriasis waarbij tientallen tot honderden kleine, rode of zalm-roze druppelvormige plekken op het lichaam verschijnen. De uitbraak begint meestal op de romp en ledematen (armen of benen) en soms breidt het zich uit naar het gezicht, de oren, of de hoofdhuid. De handpalmen en de onderkant van de voeten zijn gewoonlijk niet aangetast. De plekken zijn meestal regelmatig verdeeld. De plekjes verdwijnen vaak vanzelf na enkele weken tot maanden.

Psoriasis in het gezicht
Psoriasis op het gezicht of gezichtspsoriasis is anders dan op andere delen van het lichaam. Je gezichtshuid is dunner en gevoeliger en kan kwetsbaarder zijn voor behandelingen. Psoriasis in het gelaat kan zich manifesteren in de wenkbrauwen, de huid tussen neus en bovenlip, het voorhoofd en tegen de haargrens aan. Er zijn diverse mogelijkheden om psoriasis te behandelen in deze gebieden. Je huisarts of dermatoloog kan medicijnen voorschrijven om de psoriasis in het gezicht adequaat te behandelen. Mensen met psoriasis in het gezicht hebben vaak al langer psoriasis en ze hebben vaak ook op diverse andere plekken psoriasisplekken

Psoriasis inversa
Psoriasis inversa is een type psoriasis die vooral ouderen treft. De psoriasisplekken zijn vochtig, helderrood, niet schilferig, en ze worden aangetroffen in de plooien van de huid. De meest voorkomende gebieden zijn onder de borsten, in de oksels, in de buurt van de genitaliën, in de bilspleet of in de plooien van de buik. Psoriasis inversa kan spontaan ontstaan bij een patiënt met psoriasis, maar kan ook geïsoleerd voorkomen. Behandeling is in principe gelijk aan gewone psoriasis.

Psoriasis op hoofd, hoofdhuid
De helft van de mens met psoriasis, hebben ook psoriasis van het behaarde hoofd (zie foto). Psoriasis op de hoofdhuid moet worden onderscheiden van ernstige roos (constitutioneel eczeem). Eczeem komt vaak op de hele hoofdhuid voorr, terwijl psoriasis is gelokaliseerd op bepaalde gebieden. Het gebied achter de oren is de meest voorkomende plek die wordt getroffen wat de hoofdhuid betreft. getroffen psoriasis op de hoofdhuid. De achterkant van het hoofd is een andere plek waar het veel voorkomt.

Psoriasis palmoplantaris
Psoriasis kan gelokaliseerd zijn op de handpalmen en voetzolen. Dit wordt 'psoriasis palmoplantaris' genoemd. Handpalmen en voetzolen met psoriasis zijn meestal gedeeltelijk of volledig rood, droog en verdikt, vaak met diepe pijnlijke scheuren (kloven of fissuren). De huidveranderingen hebben de neiging om een scherpe rand te hebben en zijn vaak symmetrisch, dat wil zeggen een vergelijkbare verdeling op beide handpalmen en/of beide zolen. Soms is psoriasis palmoplantaris moeilijk te onderscheiden van (hand)eczeem. Er kunnen ook elders op lichaam symptomen van psoriasis zijn. Psoriasis palmoplantaris wordt vaker geassocieerd met psoriatische nageldystrofie en psoriatische artritis.

Psoriasis pustulosa
Psoriasis pustulosa is een vorm van psoriasis die zelden voorkomt. Het wordt gekenmerkt door steriele pustels (puisten), omringd door rode huid. Het is niet besmettelijk. Psoriasis pustulosa wordt vooral waargenomen bij volwassenen. Het kan worden gelokaliseerd op bepaalde gebieden van het lichaam - bijvoorbeeld de handen en voeten. Psoriasis pustulosa kan ook gegeneraliseerd voorkomen - op grote delen van het lichaam.

Psoriasis vulgaris
Psoriasis vulgaris is de medische naam voor de meest voorkomende vorm van psoriasis. Ongeveer 4 van de 5 mensen met psoriasis hebben dit type. Het wordt ook wel plaque psoriasis genoemd, vanwege de karakteristieke plaques op de huid: dikke, rode, schilferige plekken die overal op de huid kunnen voorkomen, maar vooral aangetroffen worden op de knieën, ellebogen, hoofdhuid, romp en nagels. Er zijn verschillende soorten behandelingen voor psoriasis.

Putjeszolen
Putjeszolen (pitted keratolysis) is een veel voorkomende huidaandoening, die wordt gekenmerkt door kratervormige putjes van 1-5 mm in de huid van de voet, vooral op die plekken waar de druk het grootst is en de eeltlaag dik is. De oorzaak van de putjes is een oppervlakkige bacteriële huidinfectie. De aandoening kan worden behandeld met het twemaal daags aanbrengen van een lokaal antibioticum. Door het nemen van beschermende maatregelen kun je voorkomen dat de huidaandoening weer de kop opsteekt.

Pyoderma gangrenosum
Pyoderma gangrenosum is een zeldzame aandoening waarbij grote, pijnlijke zweren ontstaan op de huid, meestal op je benen, die langzaam groter worden. De zweren ontstaan spontaan of na beschadiging van de huid. Het is niet precies bekend wat pyoderma gangrenosum veroorzaakt, maar het blijkt een aandoening van het immuunsysteem te zijn. Mensen met bepaalde onderliggende aandoeningen, zoals inflammatoire darmziekten of reumatoïde artritis, hebben een groter risico op het ontwikkelen van pyoderma gangraenosum. Het wordt dus niet veroorzaakt door een bacteriële infectie. De zweren die optreden bij pyoderma gangraenosum kunnen zich snel ontwikkelen. Ze reageren meestal goed op behandeling, niet zelden met achterlating van littekens en recidief is niet uitgesloten.

Pyogeen granuloom
Het pyogeen granuloom is een courante goedaardige huidaandoening. Het pyogeen granuloom wordt gekenmerkt door de groei van een granuloom - meestal een klein rood, vochtafscheiding en bloedend bultje die lijkt op rauw gehakt of een framboos - en ontstaat door overmatige weefselgroei. Bij 5% van de zwangerschappen komt pyogeen granuloom voor. Voorkeurslocaties zijn hoofd, nek, romp en de bovenkant van handen en voeten.

Raynaud, fenomeen van-
Het fenomeen van Raynaud is een vaataandoening, waarbij vingers en tenen tijdelijk slecht doorbloed zijn. Dit komt doordat de vaatwandspiertjes samentrekken. Dit wordt vooral getriggerd wanneer het koud is of door emoties (zoals angst, agitatie of opwinding). De klachten zijn vervelend en kunnen als hinderlijk ervaren worden, maar kunnen geen kwaad. Het fenomeen van Raynaud moet niet verward worden met wintertenen of winterhanden.

Rhagade (inscheuring van de huid), oor
Oppervlakkig huidscheurtje bij aanhechting van de oorlel. Zie 'oorlelontsteking'.

Rhinophyma
Zie 'knobbelneus'.

Rimpels
Rimpels zijn zichtbare plooien of vouwen in de huid. Rimpels horen bij het ouder worden. Het is een algemeen voorkomend verschijnsel waar niemand zich aan kan onttrekken. Rimpelvorming ontstaat door de factoren leeftijd en zonlicht. Mannen krijgen over het algemeen later rimpels dan vrouwen, omdat de mannenhuid dikker en vetter is. Er zijn geen effectieve maatregelen om rimpels te laten verdwijnen.

Ringworm
Zie 'hoofdschimmel' of 'tinea corporis'.

Rode hond (rubella)
Rode hond of Rubella is een relatief milde, drie dagen durende ziekte die zelden leidt tot complicaties bij kinderen. Wanneer zwangere vrouwen de ziekte krijgen tijdens de eerste paar maanden van de zwangerschap, kan het ernstige gevolgen hebben voor het ongeboren kind. Rodehond is een vrij onschuldige aandoening, waarvoor geen behandeling bestaat. Kinderen worden tegen rodehond ingeënt.

Roodheid van de huid
Roodheid van de huid - één rode plek of meerdere rode plekken of vlekken op het lichaam, op één plaats of verspreid over het lichaam - ontstaan als gevolg van vaatverwijding, wordt erytheem genoemd. Het kan diverse oorzaken hebben: een onschuldig symptoom dat snel is verdwenen en soms is er sprake van een ernstige infectieziekte die directe behandeling behoeft. Roodheid van de huid gaat vaak gepaard met bijkomende symptomen als koorts, pijn en jeuk.

Roodvonk
Roodvonk: symptomen, besmettelijk, oorzaak en behandeling. Roodvonk is een besmettelijke vlekjesziekte die veroorzaakt door dezelfde bacteriën die ook keelontsteking veroorzaken: streptokokken. De ziekte begint meestal met koorts, hoofdpijn en keelpijn en kan gepaard gaan met koude rillingen, braken, buikpijn en algehele malaise. De bacteriën produceren een toxine die huiduitslag veroorzaakt en 1 tot 2 dagen na het begin van de ziekte verschijnt.

Rosacea
Rosacea is een courante rode, acne-achtige, goedaardige, chronische huidaandoening die vele mensen van jong tot oud, maar vooral vrouwen van middelbare leeftijd, treft. De belangrijkste symptomen van rosacea zijn rode, roze, rozerode of soms paarsrode vlekken in het gezicht (wangen en voorhoofd), kleine uitgezette bloedvaatjes (deze fijne vaatverwijding noemt men 'couperose'), die soms vergezeld gaan van puistjes (pustels) en pukkeltjes of bultjes (papels).

Rosacea fulminans
Rosacea fulminans, ook bekend als 'pyoderma faciale', is een zeldzame, ernstige variant van rosacea en wordt gekarakteriseerd door hevige en acuut optredende bultjes en puistjes (papels en pustels) en roodheid (erytheem) in het gelaat. Deze ontsierende huidaandoening treft vooral jongvolwassen vrouwen en wordt vaker gezien tijdens de zwangerschap.


Scabiës/schurft
Schurft of scabiës is een besmettelijke huidaandoening die veroorzaakt wordt door de schurftmijt, een klein beestje die niet met het blote oog te zien is. Deze mijt graaft gangetjes in het oppervlakkige deel van de huid en legt daar haar eitjes. Deze gangetjes kunnen als rode streepjes zichtbaar zijn. Schurft veroorzaakt ernstige jeuk en op de huid kunnen blaasjes en rode bultjes ontstaan. Met medicijnen (tabletten of een crème die de schurftmijt doodt) is schurft goed te behandelen.

Schaafwonden
Een schaafwond is een oppervlakkige huidverwonding, waarbij meestal alleen de epidermis of opperhuid (de buitenste huidlaag) en kleine delen van de dermis of lederhuid beschadigd zijn. Een schaafwond gaat gepaard met roodheid, warmte, zwelling en pijn. Er is vaak weinig bloedverlies. Uitgebreide schaafwonden kunnen verontreinigd zijn door bijvoorbeeld aarde, zand, vuil of grind en aanleiding geven tot aanzienlijk bloedverlies.

Scheerbrand
Scheerbrand duidt op een trekkerig en branderig gevoel na het scheren. Met een scheermesje gezichts- of lichaamshaar verwijderen, is een snelle, relatief goedkope en efficiënte manieren. Een van de nadelen van deze methode voor het verwijderen van haar is het risico van een branderig en trekkerig gevoel na het scheren. Scheerbrand is een vorm van huidirritatie die niet alleen cosmetisch storend is maar ook een bron van pijn en ongemak kan zijn. Er zijn een aantal beschikbare behandelingsopties voor scheerbrand.

Scheerbultjes
Scheerbultjes, ook bekend als razor bumps en pseudofolliculitis barbae, zijn kleine bultjes op de huid die ontstaan ​​na het scheren. Scheerbultjes lijken wel wat op puistjes en kunnen pijnlijk zijn. In de loop van de tijd kunnen deze ogenschijnlijk kleine scheerbultjes zich ontwikkelen tot permanent littekenweefsel. Scheerbultjes kenmerken zich door rode, jeukende en gevoelige bultjes. Hoewel veel mannen huidirritatie kunnen ervaren na het scheren, ontwikkelen sommige mannen een chronisch type scheerbultjes genaamd Pseudofolliculitis Barbae, wat ontstaat door ingegroeide haren.

Schimmelinfectie in de mond
Een schimmelinfectie in de mond ofwel candidainfectie is een aandoening waarbij de schimmel Candida albicans zich ophoopt aan de binnenkant van je mond, waardoor er een ontsteking ontstaat. Candida albicans is een normaal organisme in je mond, maar als er sprake is van overgroei door een verstoorde balans, kunnen er klachten ontstaan. Een candidainfectie. van de mond wordt bij kinderen ook wel spruw genoemd. Een schimmelinfectie in de mond veroorzaakt roomwitte plekjes, meestal op je tong of aan de binnenkant van je wangen. Soms kan een schimmelinfectie in de mond kan zich uitbreiden naar het verhemelte, tandvlees of amandelen, of de achterkant van je keel.

Seborroïsch eczeem
Seborroïsch eczeem is een courante huidaandoening, die naar schatting bij 5% van de bevolking voorkomt. meer mannen dan vrouwen hebben er last van. De aandoening doet zich vooral voor in het gezicht, in het bijzonder in de wenkbrauwen en in de plooien naast de neus. deze vorm van eczeem is goed te behandelen met eenvoudige middelen als crèmes en zalven. Maar na het stoppen van de behandeling kan de huiduitslag weer terugkomen.

Seniele angiomen
Zie 'kersenwratjes'.

Seniele gluteale dermatose
Seniele gluteale dermatose (SGD) is een veel voorkomend probleem bij oudere, vermagerde, fragiele, relatief immobiele mannen. Wrijving, druk en urenlang (onderuitgezakt) zitten blijken belangrijke oorzakelijke factoren van deze huidafwijking te zijn. Seniele gluteale dermatose werd voor de eerste keer in de medische literatuur beschreven in 1992 als aparte dermatose. Behandeling bestaat uit het aannemen van een andere zit- of lighouding. Dat is effectiever dan allerlei smeersels.

Sinaasappelhuid
Zie 'cellulite'.

Smetplekken/smetten
Smetplekken, smetten of intertrigo is een in de grote huidplooien gelokaliseerde, oppervlakkige huidaandoening, waarbij altijd roodheid aan beide zijden van de plooi te zien is. Daarnaast kun je last hebben van verweking van de huid, scheurtjes, erosies, een nattende huid of korstvorming. Smetplekken is een gevolg van huid-op-huid contact, warmte, vochtigheid en wrijving.

Smetweb
Zie 'erosio interdigitalis blastomycetica'.

Sneddon-Wilkinson, Ziekte van-
De ziekte van Sneddon-Wilkinson staat ook wel bekend als 'subcorneale pustuleuze dermatose' en is een zeldzame, chronisch recidiverende (steeds terugkerende) huidziekte, die wordt gekenmerkt door talloze zachte puistjes op het huidoppervlak. Ze verschijnen meestal op de romp, armen en benen en de lichaamsplooien, zoals de oksels en liezen. De ziekte manifesteert zich vooral voor bij vrouwen in de leeftijd van 40 tot 50 jaar. Bij mannen komt het minder vaak voor en bij kinderen is de huidziekte al helemaal een zeldzaamheid. De oorzaak van de ziekte van Sneddon-Wilkinson is onbekend. Behandeling is primair gericht op het voorkomen van complicaties.

Spaanse kraag (parafimose)
Men spreekt van parafimose, ook Spaanse kraag genoemd, wanneer de voorhuid wordt teruggetrokken achter het uiteinde van de penis (de eikel of glanspenis) en daar vast komt te zitten. De teruggetrokken voorhuid en de glanspenis worden raken opgezwollen, vloeistof hoopt zich op en de voorhuid kan niet terugkeren naar zijn oorspronkelijke positie. Parafimose moet niet worden verward met fimose, waarbij de voorhuid dusdanig vernauwd is dat dit niet of nauwelijks over de glanspenis kan worden teruggetrokken. Dit komt meestal voor bij jongere kinderen en is meestal geen ernstige aandoening. Parafimose (Spaanse kraag): doet daarentegen pijn en is een medisch noodgeval dat snel moet worden behandeld. Als het genegeerd wordt, kan het de bloedtoevoer naar de top van de penis beïnvloeden. In zeldzame gevallen kan dit ertoe leiden dat de glanspenis wordt beschadigd of zelfs verloren gaat.

Spataderen
Mannen en vrouwen van alle leeftijden kunnen spataderen ontwikkelen. Meer vrouwen dan mannen hebben er last van. Iedere abnormale verwijding van een ader wordt spatader genoemd, maar normaal gesproken wordt van een spatader gesproken als er verdikte blauwe of donkerpaarse aders zichtbaar zijn aan de oppervlakte van de huid. Deze aderen lopen vaak wat kronkelig en geven doorgaans geen klachten.

Spider naevus (spinnenkop)
Een spider naevus is een veel voorkomende goedaardige vasculaire afwijking. Een spider naevus wordt gekenmerkt door een centraal rood vaatbultje met uitwaaierende klein bloedvaatjes waardoor het geheel wat weg heeft van een spinnetje (zie foto). De wijze waarop het ontstaat is nog steeds niet duidelijk. Een verhoogd oestrogeengehalte in het plasma draagt vermoedelijk bij aan het ontstaan ervan. De plekjes zijn volkomen onschuldig. Vanuit medisch oogpunt is behandeling niet nodig.

Spinnenbeet
Spinnen zijn een orde van geleedpotigen die behoren tot de klasse van de spinachtigen. Er komen van nature maar liefst 700 verschillende soorten spinnen voor in Nederland en België. Ze komen voor in de natuur, in de je tuin, maar ze zijn ook vaak te vinden binnenshuis. In Nederland en België is de waterspin de enige spin die een pijnlijke beet geeft. Veel mensen zijn bang voor spinnen en hebben er zelfs een fobie voor ontwikkeld. De meeste spinnenbeten zijn niet schadelijk en kun je eenvoudig zelf behandelen. Bij beten van de zwarte weduwe en de vioolspin is het verstandig om direct een arts te raadplegen voor antibiotica, pijnstillers en verdere zorg. De zwarte weduwe is gelukkig slechts een aantal keer in Nederland aangetroffen. De vioolspin komt vooral in Noord-Amerika voor, maar komt ook in Europa voor.

Spitz naevus
Een Spitz naevus is een goedaardige, veelal rozerood bol gezwelletje, met glad oppervlak. Het komt overwegend bij kinderen voor en minder vaak bij jongvolwassenen of op latere leeftijd. Het is (nog) onduidelijk hoe deze moedervlek ontstaat. Een Spitz naevus moet niet verward worden met een melanoom. De exacte diagnose kan alleen door middel van weefselonderzoek worden bevestigd. Behandeling bestaat uit het volledig verwijderen van de afwijking.

Sproeten (epheliden)
Sproeten zijn veelvoorkomende en volkomen onschuldige, rode of lichtbruine gepigmenteerde vlekjes op de huid. Een sproetje is een opeenhoping van melanine onder de huid. Ze komen vooral voor op de wangen, neus, armen, schouders en bovenrug. Sproeten kunnen al op zeer jonge leeftijd ontstaan. De meeste sproeten zijn egaal van kleur. Sproeten kunnen enigszins variëren in kleur; van roodachtig, geel, bruin, lichtbruin, bruin of zwart - maar ze zijn in principe iets donkerder dan de omringende huid.

Spruw
Een candidainfectie van de mond wordt veroorzaakt door gistachtige schimmels. De gistsoort Candida albicans komt veel voor. Ook op het menselijk lichaam. Normaal gesproken veroorzaakt het geen klachten. Klachten kunnen ontstaan doordat candida bij een verstoring van het evenwicht ka doordringen tot in het weefsel van de huid of de slijmvliezen. Een candidainfectie wordt ook wel candidiasis of candidose genoemd.

Steelwratjes
Zie 'fibroma pendulans'.

Steenpuisten
Steenpuisten: symptomen, behandeling en risico's - Een steenpuist is een huidinfectie die in veel gevallen veroorzaakt wordt door een bacterie. Er ontstaat een aanvankelijk jeukende, later pijnlijke, rode en warme bult rond een haarwortel. De bult zwelt allengs op en er ontstaat onderhuids een flinke hoeveelheid pus. Deze pus vloeit af als de puist opengaat. Wanneer er één kop zichtbaar is spreken we van een furunkel; bij meerdere puskoppen spreken we van een karbunkel of negenoog.

Striae
Striae of striemen zijn lijnvormige huidafwijkingen die vooral op de buik, de borsten, de boven- en onderarmen, de heupen en billen voorkomen. Behalve zwangeren en pubers, hebben ook personen met overgewicht en bodybuilders een vergroot risico op het ontwikkelen van striae. Striemen hebben de neiging om mettertijd spontaan te vervagen. Met de huidige behandelmethoden valt slechts een beperkt cosmetisch resultaat te behalen. De striae verdwijnen niet volledig.

Strontje (hordeolum)
Een hordeolum is een ontsteking die meestal veroorzaakt wordt door een stafylokok. Een hordeolum wordt in de volksmond 'strontje' genoemd. Het is een acute ontsteking van één van de kliertjes in het ooglid. Hierbij ontstaat een pijnlijk rood knobbeltje op de rand van het boven- of onderooglid (uitwendig hordeolum), en soms aan de binnenkant (inwendig hordeolum). Meerdere keren per dag warme kompressen aanbrengen, kan de rijping versnellen, waarna spontane drainage plaatsvindt.

Strophulus
Strophulus, soms ook wel 'papulaire urticaria' genoemd, is een acute uitbarsting van rode, sterk jeukende bultjes op de huid die worden veroorzaakt door een overgevoeligheidsreactie op insectenbeten, als muggen, vlooien en bedwantsen. Zo'n bultje lijkt sterk op de gevolgen van de insectenbeet zelf. Behandeling bestaat vaak uit het bestrijden van de symptomen met corticosteroïd crème. De allergische reactie kan onderdrukt worden met orale antihistaminica.

Stuccokeratosen
Het primaire kenmerk van stuccokeratosen (stuccokeratosis) is de aanwezigheid van 1-5 mm grote witgele kleine schilferende plekjes aan de onderbenen en een enkele keer aan de onderarmen of handen. Het treft oudere mensen; mannen hebben er iets vaker last van dan vrouwen. Er is geen erfelijke component aanwezig. De huidaandoening wordt geassocieerd met jarenlange blootstelling aan de zon en een droge huid. De aandoening is asymptomatisch (geen bijkomende klachten als jeuk of pijn) en veel mensen met deze plekjes merken ze niet eens op. Er zijn echter veel gevallen waar de laesies talrijk zijn, variërend van zo weinig als 7 tot zo veel als 100.

Subcorneale pustuleuze dermatose
Zie 'Sneddon-Wilkinson, ziekte van-'.

Subunguaal hematoom
Zie 'bloeduitstorting onder de nagel'.

Subunguaal melanoom
Een subunguaal melanoom betreft huidkanker onder een teen- of vingernagel, die meestal zichtbaar wordt bij de duim of grote teen als een bruine tot zwarte verkleuring van de nagel. Een melanoom is een vorm van huidkanker, die ontstaat uit de melanocyten. Dat zijn de pigmentcellen van de huid. Veel nagelmelanomen vangen aan met een bruine of zwarte verkleuring van de nagel. Tref je bruine of zwarte verticale strepen aan op het nagelbed, dan is het belangrijk om dit door de huisarts te laten beoordelen.

Syfilis
Syfilis is een venerische ziekte. Syfilis ontwikkelt zich in vier fasen, elk met verschillende symptomen. Tijdens het eerste stadium van syfilis, ontstaat er een meestal pijnloze en harde zweer die zich ontwikkelt op de plaats waar de bacteriën het lichaam zijn binnengedrongen. Dit gebeurt meestal binnen 3 weken na blootstelling aan de bacterie. Een adequate behandeling in het eerste stadium voorkomt dat de ziekte een andere fase bereikt.

Syringomen
Een syringoom is een goedaardige zweetkliertumor, welke vaker voorkomen bij vrouwen dan bij mannen en gewoonlijk in de puberteit ontstaan. Syringomen geven normaal gesproken geen klachten zoals jeuk of pijn. De papels zijn rond tot ovaal, huidkleurig tot geel (soms doorzichtig) en ze zijn in groepjes gelokaliseerd rondom beide ogen. Ze kunnen ook op andere plaatsen van het lichaam voorkomen. Ze variëren in grootte van 1 tot 3 mm. Er zijn meerdere behandelmogelijkheden voorhanden.

Systemische lupus erythematosus (SLE)
Systemische lupus erythematosus (afgekort als SLE), ook wel systemische lupus erythematodes genoemd, is een auto-immuunziekte, waarbij het eigen afweersysteem ontregelt is en het afweersysteem zich tegen het eigen lichaam keert. Bij SLE kunnen overal in het lichaam klachten ontstaan, vandaar dat het ook wel 'systeemlupus' wordt genoemd: je hele lichaam of systeem is erbij betrokken.


Talgkliercyste (atheroomcyste)
Een talgkliercyste of atheroomcyste is een onschuldige aandoening. Een talkliercyste is een onderhuids knobbeltje dat ontstaat wanneer een haarzakje verstopt raakt. Het is in feite een holte waarin zich dode huidcellen, talg en zweet ophoopt. Gewoonlijk verschijnt een talgkliercyste op behaarde delen van het lichaam, zoals hoofd, nek, oksels of op de rug en schouders. Het uitknijpen van talgkliercysten is onverstandig. Een talgkliercyste kan eventueel operatief eenvoudig verwijderd worden.

Talgklierhyperplasie
Talgklierhyperplasie zijn vergrote talgklieren, zichtbaar als bobbelige bultjes op de huid. Meestal gaat het bij talgklierhyperplasie om één plekje, soms meerdere, vaak op het voorhoofd. In het centrum van het bultje zie je een soort kuiltje. De bultjes zijn goedaardig en volkomen onschuldig, maar kunnen als cosmetisch storend worden ervaren. Talgklierhyperplasie of vergrote talgklieren komen ook bij veel pasgeborenen voor. In dat geval trekt het vanzelf weer weg. Bij ouderen trekt talgklierhyperplasie niet spontaan weg.

Tatoeage (verwijderen)
Een tatoeage is een ​​permanente picturale of tekstuele afbeelding in de huid, die ontstaat door inkt onder de huid aan te brengen. Het komt nogal eens voor dat mensen een tatoeage willen laten verwijderen. De redenen daarvoor zijn o.a. dat de tatoeage in een onbezonnen moment is geplaatst, of de drager ervan herinnert aan een verbroken relatie of niet langer past bij de eigen identiteit of leefstijl. Lasertherapie is thans de meest toegepast methode om tatoeages te verwijderen.

Tekenbeetziekte
Zie 'ziekte van Lyme'.

Tepeleczeem
Een huidaandoening zoals eczeem kan optreden op de tepel en tepelhof bij zwangere en zogende vrouwen. Hierbij zijn droge, schilferige stukjes huid op of rond beide tepels zichtbaar. De behandeling is vergelijkbaar met eczeem op andere delen van het lichaam. Deze bestaat uit klasse-II-corticosteroïd, lokaal gedurende maximaal drie weken. Wanneer er binnen drie weken geen verbetering optreedt, moet gedacht worden aan de ziekte van Paget. Dit is een zeldzame vorm van borstkanker.

Tepelkloven
Tepelkloven zijn kloofjes, scheurtjes of ruwe plekken in de huid van de tepelhof of tepel. Deze voor de zogende vrouw zeer vervelende en pijnlijke situatie, wordt veroorzaakt door het voeden van de baby. Voor veel jonge moeders is het de aanleiding om het geven van borstvoeding te staken en over te gaan op flesvoeding. Toch is dit niet nodig. Dor het nemen van wat maatregelen, kunnen tepelkloven adequaat behandeld worden.

Terry's nagels
Terry's nagels of Terry's nails duiden op het fenomeen waarbij alle nagels voor een groot deel wit verkleurd zijn met een rode, of roze, of bruine rand aan het eind van de nagel. Het kan een normaal ouderdomsverschijnsel zijn, maar het wordt ook frequent gezien bij mensen met leverziekten als levercirrose, maar ook bij hartfalen, een te snel werkende schildklier (hyperthyreoïdie) of diabetes. Uit de literatuur blijkt dat vier op de vijf mensen met een ernstige leverziekte, Terry's nagels heeft.

Tinea barbae
Zie 'baardschurft'.

Tinea capitis
Zie 'hoofdschimmel'.

Tinea corporis
Tinea corporis of ringworm is een oppervlakkige schimmelziekte van de gladde onbehaarde huid, met een typische ringvormige verschijningsvorm. Besmetting met de schimmel kan optreden door direct contact met besmette huid of met huidschilfers. Vaak kan de huisarts de diagnose op het oog stellen. Er is een neiging tot spontane genezing, doch vanwege de besmettelijkheid is behandeling geboden. Meestal volstaat antischimmezalf.

Tinea crurisis
Zie 'liesschimmel'.

Tinea manus
Zie 'handschimmel'.

Tongaandoeningen
Zie 'mond- en tongaandoeningen'.

Tongverkleuring
Verkleurde tong: oorzaken gele tong, rode tong, zwarte tong en witte tong. De normale, gezonde tong is rozerood van kleur. Er zijn bepaalde ziekten en aandoeningen die kunnen leiden tot een tongoppervlak die geel, vuilbruin tot zwart kan verkleuren. Een ander veelvoorkomende klacht is een wit beslag op de tong. In dit artikel gaan we in op de belangrijkste oorzaken van een verkleurde tong. Bij tongverkleuring is er vaak sprake van haartong of Candida albicans. Andere mogelijke oorzaken die we in dit artikel bespreken zijn:

• Landkaarttong;
• Wit/gele aanslag op het achterste deel van de tong door neusverstopping; en
• Tongcacinoom.

Trichomonas
Trichomonas (ook wel bekend als 'trichomoniasis') is een seksueel overdraagbare aandoening (soa) die wordt veroorzaakt door de parasiet Trichomonas vaginalis. Het is een frequent voorkomende soa die relatief weinig problemen veroorzaakt. Wereldwijd is trichomonas de meest voorkomende niet-virale soa, maar in Nederland lijkt het een zeldzaamheid geworden. Je kunt een trichomonas infectie hebben en daar helemaal niets van merken. Trichomonas is goed te behandelen met metronidazol. Dit middel werkt tegen bepaalde bacteriën, amoeben en andere eencellige parasieten.

Trommelstokvingers
Trommelstokvingers of horlogeglasnagels zijn bolronde nagels en eindkootjes, welke worden geassocieerd met interne aandoeningen die gepaard gaan met onvoldoende doorbloeding (ischemie). Het onderliggende mechanisme van trommelstokvingers of horlogeglasnagels is anno 2024 niet bekend. Als je verdikkingen aan de vingertoppen en bolle nagels opmerkt, dan is het verstandig je huisarts te raadplegen. Behandeling van trommelstokvingers of horlogeglasnagels wordt gedicteerd door het onderliggende ziekteproces. Trommelstokvingers is mogelijk omkeerbaar als de onderliggende aandoening vroeg genoeg wordt behandeld, maar de veranderingen kunnen onomkeerbaar zijn zodra de collageenafzetting is ingezet.

Tylotisch eczeem
Tylotisch eczeem, ook wel hyperkeratotisch rhagadiform eczeem of eczema hyperkeratoticum et rhagadiforme genoemd, is een vorm van eczeem aan de handen (vingers) of de voeten met schilfering, droge huid en kloofjes c.q. kloven. Tylotisch eczeem is hardnekkig en zeer therapieresistent. Behandeling bestaat uit het plaatselijk aanbrengen van sterk werkende dermacorticosteroiden ('hormoonzalven' in de volksmond) en vettende zalven of crèmes. Lichttherapie is ook mogelijk als hormoonzalf onvoldoende effect sorteert.


Urticaria
Zie 'netelroos'.


Vaginitis
Vaginitis is een ontsteking van de vagina. In de meeste gevallen is een infectie de oorzaak. Vaginitis symptomen bestaan uit afscheiding, jeuk, branderig en mogelijk pijn. Vaginitis is een veel voorkomende aandoening. Vooral vrouwen met diabetes zijn er gevoelig voor. Er zijn verschillende vormen van vaginitis. De meest voorkomende vormen zijn bacteriële vaginose, schimmelinfecties, trichomonas (een seksueel overdraagbare aandoening) en atrofische vaginitis. De behandeling van vaginitis is afhankelijk van de oorzaak. De preventie van vaginitis bestaat uit hygiënische maatregelen en uit het vermijden van een aantal activiteiten of stoffen.

Venous lake
Een venous lake ziet eruit als een rood-paars tot zwart bultje, die wordt veroorzaakt door een verwijd bloedvaatje. Een venous lake doet zich voor in het gezicht en dan meestal op de onderlip. Het is een geheel goedaardige en onschuldige afwijking. Behandeling wordt meestal uitgevoerd om cosmetische redenen of om terugkerend bloeden te verminderen. De behandeling kan bestaan uit cryochirurgie, elektrochirurgie, sclerotherapie en excisie.

Verbrande lippen
Verbrande lippen is een veel voorkomend verschijnsel, hoewel het minder wordt besproken dan het verbranden van de huid op andere delen van het lichaam. Verbrande lippen kan om verschillende redenen voorkomen. Te warm voedsel, hete thee, chemicaliën, zonnebrand of roken zijn mogelijke oorzaken. Omdat de huid van de lippen dun en kwetsbaar is, kunnen zich snel brandwonden vormen op de lippen, variërend van klein tot groot. Symptomen van verbrande lippen zijn pijn, irritatie, roodheid en het ontstaan van blaasjes op de lippen. Wat te doen bij verbrande lippen? Allereerst is het belangrijk om je lippen te koelen. Dit kun je doen door de verbrande plek te deppen met een koele, vochtige doek. Houdt dit 20 tot 30 minuutjes op de verbrande plek.

Verbrand gehemelte
Een verbrand gehemelte wordt meestal veroorzaakt door de inname van voedsel of dranken die te warm zijn. Vooral het genot van een pizzapunt of een stuk lasagne moet soms pijnlijk worden betaald, als je er te snel aan hap van neemt. Een verbrand gehemelte is meestal onschadelijk, maar het kan flink pijn doen en het de eerste dagen lastig maken om te eten. Daarom moet je direct nadat je je gehemelte hebt verbrand eerste hulp toepassen om de pijn te verlichten en genezing te bevorderen.

Verbrande tong
Je kunt je tong flink verbranden aan hete thee, hete soep of bepaalde gerechten, zoals hete pizza-toppings of lasagne. Geen wonder, de tong is erg gevoelig. De gevolgen van een verbrande tong zijn geen pretje en je raakt geïrriteerd dat je niet eerst de pizzapunt hebt laten afkoelen. Heet of gekruid voedsel of dranken hebben het weefsel van de tong beschadigd. Pijnreceptoren zenden de prikkel door naar het centrale zenuwstelsel en je voelt de pijn. Dit is ter bescherming, daarom stop je met het eten van de hete of pittige substantie. Als gevolg hiervan kunnen zelfs de smaakpapillen opzwellen. Er kunnen zich ook blaasjes of blaren op de tong vormen. Je tong kan er tevens rood of rauw uitzien. Het gevoel in de tong kan tijdelijk verminderd zijn. Als je je tong verbrand hebt, is het meestal niet gevaarlijk. Eerste hulpmaatregelen zijn echter wel nodig en je kunt daardoor snel verlichting van de klachten krijgen.

Verruca filiformis
Een verruca filliformis is een draadvormige wrat. Het gaat om lange, smalle, langwerpige en vleeskleurige gezwellen die solitair kunnen voorkomen of clusters vormen rond de oogleden, het gezicht, nek of de lippen. En ze kunnen zeer snel groeien. Van de vele verschillende typen wratten, is de filliforme wrat, ook bekend als gezichtswrat, één van de meest onderscheidende wratten vanwege hun locatie en uiterlijk. Doordat deze wratten op het gezicht verschijnen, kan het een bron zijn van aanzienlijke schaamte en verdriet.

Verrucae planae
Zie 'wratten, platte-'.

Verruca seborrhoica of verruca senilis
Zie 'ouderdomswrat'.

Verwonding van de penis: penisbreuk, penisamputatie, letsel
Het mannelijke lid (penis) is het orgaan van de man voor het geslachtsverkeer. Op verschillende manieren kan de penis letsel oplopen. De penis kan tussen de ritssluiting van een broek terechtkomen, verwond raken door een ongeval of misdrijf of breken tijdens de coïtus (geslachtelijk verkeer). Een snee in de penis geneest zonder behandeling. Bij een infectie kan een antibioticum worden voorgeschreven. Een penisbreuk vereist echter direct medisch ingrijpen.

Vetbult
Zie 'lipoom'.

Vette huid
Een vette huid wordt vaak veroorzaakt door overmatige talgproductie. Een vette, glimmende huid komt voornamelijk voor bij pubers, adolescenten en jongvolwassenen en vereist speciale zorg. Dikwijls bevordert een vette huid de ontwikkeling van mee-eters of puistjes, vooral op neus, kin en voorhoofd. Talg heeft tot taak om het huidoppervlak soepel te houden, het verlies van vocht te vertragen en de huid te beschermen tegen externe invloeden. Normaal gesproken produceert de huid zoveel talg als het nodig heeft, zonder dat je een glimmende huid of gezicht krijgt. De talgklieren van een vette huid werken echter altijd op volle toeren. De overtollige talg verzamelt zich op het huidoppervlak, waar het onooglijke glans creëert, welke als cosmetisch storend wordt ervaren.

Vet voorhoofd
Een vet voorhoofd verwijst naar een vette huid op het voorhoofd, waarop ook mee-eters kunnen verschijnen. Het komt voor bij een vette huid of een gecombineerde huid. In bepaalde levensfasen zoals de puberteit, is een vettig voorhoofd eerder een normaal verschijnsel dan een zeldzaamheid en treft het bijna alle mensen van deze leeftijd. De vette huid laat dan ook vaak oneffenheden zoals puistjes en mee-eters zien. Vooral vrouwen worden erdoor getroffen, maar ook mannen kunnen de pisang zijn. Vrouwen ontwikkelen echter gemakkelijk een vettig voorhoofd om hormonale redenen. Meestal verbetert het zich naarmate je ouder wordt, maar kan in sommige periodes terugkeren. Daarnaast kan een vettig voorhoofd optreden als uiting van huidaandoeningen zoals acne. Een vet voorhoofd wordt vaak als cosmetisch storend ervaren en vanuit dit oogpunt willen veel mensen er wat aan doen. Gelukkig zijn cosmetische methoden meestal voldoende om het vette voorhoofd te bestrijden.

Vijfde ziekte
De vijfde ziekte is een veelvoorkomende milde vlekjesziekte die vooral bij kinderen in de leeftijd van 5 tot 14 jaar voorkomt, maar volwassenen kunnen het ook krijgen. De vijfde ziekte begint meestal met griepachtige verschijnselen. Soms treedt ook koorts op, hetgeen vaak gepaard gaat met een verstopte neus, keelpijn, vermoeidheid, spierpijn en hoofdpijn. Kinderen krijgen vaak kleine rode vlekjes in het gezicht en vuurrode wangen.

Vitiligo
Vitiligo is een pigmentatieaandoening, waarbij plaatselijk verlies van huid -en haarkleur optreedt, ten gevolge van het verlies van melanocyten - dat zijn de pigmentvormende cellen. Hierdoor ontstaan de voor vitiligo zo kenmerkende melkwitte plekken. Deze verschillen in vorm en grootte. Ongeveer 0,5 tot 1 procent van de wereldbevolking heeft vitiligo. Geen enkele behandeling is er de garantie dat de patiënt genezen wordt. Veel behandelingen hebben een slagingspercentage tussen 25-75%.

Vlooienbeet
Vlooien zijn parasitaire insecten die over de hele wereld voorkomen. Vlooien voeden zich met het bloed van mensen en dieren. De vlooienbeet is typisch een rood vlekje met centraal een klein bloedkleurig puntje. Een vlooienbeet kan veel jeuk geven vanwege de sterk antigene werking van vlooienspeeksel. Het is van belang om de drang te weerstaan om te krabben. Behandeling is niet nodig. De jeukende plekken verdwijnen vanzelf. Hevige jeuk kan bestreden worden met orale antihistaminica of een zalf.

Voet problemen
De vijf meest voorkomende voetaandoeningen in Nederland zijn: schimmelnagels (26%), voetschimmel (24%), likdoorns (12%), platvoeten (12%) en hamertenen (8%). Aan veel aandoeningen kan iets gedaan worden. Ook in preventieve zin. We zetten de belangrijkse aandoenngen voor je op een rijtje en we geven aan op welke wijze deze behandeld kunnen worden.

Voeteczeem
Onder voeteczeem wordt eczeem verstaan dat in verschillende vormen kan voorkomen, zoals allergisch contacteczeem, blaasjeseczeem of atopisch eczeem. Klassieke tekenen zijn schilfering, blaarvorming, nattende huid en korstvorming, die zich direct in het getroffen gebied ontwikkelt. De problemen kunnen op een of beide voeten optreden. Eczeem is een ​​van de meest voorkomende huidziekten. Er zijn verschillende soorten eczeem. Alle soorten eczeem hebben gemeen dat het een ontsteking van de huid betreft. Een besmettelijke oorzaak is niet aanwezig.

Voetschimmel
Voetschimmel is een courante huidinfectie, die wordt veroorzaakt door een schimmel. De meeste mensen met voetschimmel hebben helemaal geen symptomen en weten niet eens dat ze een infectie hebben. Een veelvoorkomend symptoom zijn nattende schilferende plekken tussen de tenen, soms met pijnlijke kloofjes. Ook treedt er vaak jeuk en/of branderigheid op. Voetschimmel kan op een aantal verschillende manieren worden behandeld, o.a. met een crème of een zalf.

Voetwratten
Wratten zijn de meest voorkomende infectie van de huid en worden veroorzaakt door het humaan papillomavirus (HPV). Voetwratten groeien op de onderkant van de voet, meestal in gebieden waar veel druk wordt uitgeoefend tijdens het lopen of staan, zoals de hiel en bal van de voet. Voetwratten groeien vaak in de diepere lagen van de huid als gevolg van de druk die zij vanwege hun ligging ontvangen. Een bevredigende behandeling is er niet. Wel kun je voorkomen dat je ze krijgt.

Vogelmijt
Wanneer iemand in het voorjaar en de zomer langdurig onbegrepen jeukende huiduitslag heeft in de vorm van jeukende papels over het gehele lichaam en dan vooral op 's nachts onbedekte huidgedeelten, kan gedacht worden aan de vogelmijt. Bij afwezigheid van de natuurlijke gastheer (pluimvee en vogels), kunnen deze organismen ook op zoogdieren en mensen parasiteren. Invasie van woonhuizen vindt meestal plaats vanuit verlaten vogelnesten onder een dak, vooral in de periode mei-juni.

Vulvakanker
Alle uitwendige schaamdelen v/d vrouw, dat wil zeggen de huid rond de schede bestaande uit de kleine en grote schaamlippen en clitoris, worden vulva genoemd. Kanker aan de vulva zorgt jaarlijks voor ongeveer 70 sterfgevallen. Vulvakanker is kankersoort die aan de buitenzijde van het lichaam groeit; het zou dus in een vroegtijdig stadium ontdekt moeten worden, maar dat is niet het geval. Dat deze kankersoort in veel gevallen niet tijdig wordt onderkend, komt de behandeling niet ten goede.

Vulvitis
De vulva zijn de uitwendige geslachtsorganen van de vrouw: schaamlippen, clitoris en de openingen van de urinebuis en de vagina. De vagina vormt de verbinding tussen de baarmoeder en de buitenwereld. Vulvitis is een ontsteking van alleen de vulva en een ontsteking van alleen de vagina wordt vaginitis genoemd. Gecombineerd spreekt men dus van vulvovaginitis: een ontsteking van de vulva én de vagina. In dit artikel richten we ons primair op de aandoening 'vulvitis'.


Warmte-uitslag
Zie ‘miliaria’.

Waterpokken
Waterpokken is een zeer besmettelijke virusinfectie die het meest voorkomt bij kinderen tussen 5-10 jaar. Bij gezonde kinderen verloopt de ziekte doorgaans met lichte verschijnselen, maar baby's, tieners en volwassenen kunnen ernstiger ziek worden. Kinderen hebben vaak één tot twee dagen last van een griepachtig beeld. Binnen 24 uur ontwikkelt zich een karakteristieke huiduitslag die zich al snel ontwikkelen naar blaasjes die gevuld zijn met helder vocht.

Waterwratten
Waterwratten is een courante aandoening, die vooral bij kinderen jonger dan 5 jaar voorkomt. Ze verschijnen vaak als kleine huidkleurige bolvormige pukkeltjes op het lichaam, met inbegrip van de hals, romp, armen, benen, billen en gezicht. Bij een persoon is het vaak op slechts één of twee delen van het lichaam aanwezig, zoals de borst, rug, of benen. Andere veelvoorkomende locaties zijn het gezicht, de hals, oogleden, dijen, genitaliën, en billen. Ze verdwijnen spontaan tussen 6-12 maanden.

Wespensteek
Zie 'bijensteek/wespensteek/hommelsteek'.

Wijnvlek
Zie 'naevus flammeus'.

Wintertenen/winterhanden
Wintertenen of winterhanden (medische benaming: perniones), zijn kleine, jeukende, pijnlijke paarsrode zwellingen die zich ontwikkelen op de bovenkant van tenen en vingers. Ze ontstaan meestal als gevolg van een abnormale reactie op kou. Als je gevoelig bent voor het ontwikkelen van winterhanden en wintertenen, dan moet je zo veel mogelijk kou en vocht proberen te vermijden of je er goed tegen beschermen. Het is een vervelende, doch onschuldige aandoening die vanzelf overgaat.

Witwang
Zie 'pityriasis alba'.

Wondroos
Wondroos, ook wel belroos genoemd, is een bacteriële infectie van de lederhuid en het onderliggende weefsel, waarbij de huid (glanzend) rood en pijnlijk wordt. Wondroos komt in de meeste gevallen voor op het onderbeen, maar kan ook op andere plekken, zoals arm of gezicht, verschijnen. Wondroos wordt behandeld met antibiotica. Wondroos kan voorkomen worden door wondjes, krassen en splinterverwondingen goed te reinigen en te desinfecteren.

Wormen of wormpjes
Wormen zijn parasieten die in de darmen of organen leven. Besmetting met eitjes van een worm kan plaatsvinden van mens op mens, van dier op dier en van mens op dier of omgekeerd. Mensen kunnen last hebben van veel verschillende soorten wormen. Vaak betreft het een infectie met de aarsmade, een kleine worm van ongeveer 5–10 mm. Deze kan effectief bestreden worden met een antiwormmiddel.

Wratten, gewone-
Gewone wratten zijn courante afwijkingen, die vooral bij kinderen worden aangetroffen maar ook bij volwassenen voorkomen. Aangezien veruit de meeste wratten spontaan verdwijnen in de loop van enkele maanden tot een aantal jaren, is rustig afwachten een goede optie. Soms kan behandeling wel nodig zijn. Gewone wratten kunnen verwijderd en weggehaald worden door urine, knoflook, stikstof, duct tape, druppels of zalf, laser, chirurgie, enz.
Wratten, platte-
Platte wratten, ook wel vlakke wratten of verrucae planae genoemd, worden veroorzaakt door het humaan papillomavirus (HPV). Platte wratten zijn goedaardige, onschuldige gezwellen. Het grootste probleem is dat de meeste mensen die zichtbaar wratten hebben, zich ervoor schamen. Platte wratten zijn glad en vlak en relatief klein. Ze zijn normaal gesproken enkele millimeters groot. Vaak zijn deze lichtbruin van kleur of huidkleurig. Vaak bevinden ze zich op het gezicht, de armen of de benen.

Wratten, voet-
Zie 'voetwratten'.


Xanthelasma palpebrarum
Xanthelasma palpebrarum is een onschuldige, doch ontsierende huidaandoening, waarbij zich duidelijk herkenbare gele, fluweelachtige papels en vlakke plaques voordoen op beide oogleden, zowel op de onder- als bovenoogleden. Het begint als een bultje en het groeit in de loop der maanden uit tot plaques. De oorzaak van deze huidaandoening is niet bekend. Behandeling kan bestaan uit peeling, electrocoagulatie onder locale verdoving, CO2-laser behandeling of excisie.


Zesde ziekte
De zesde ziekte is een milde vlekjesziekte en wordt veroorzaakt door een virus. De zesde ziekte begint bij zuigelingen en peuters vaak met een plotselinge opkomende hoge koorts, die drie tot vijf dagen duurt. Binnen 12-24 uur nadat er koorts uitbrak, verschijnt er huiduitslag, vooral op de romp, maar soms ook in het gezicht. Het gaat om kleine, lichtrode vlekjes. Deze vlekjes jeuken niet en verdwijnen binnen enkele dagen.

Ziekte van Dupuytren
Ziekte van Dupuytren, ook vaak aangeduid als 'koetsiersziekte', wordt gekenmerkt door goedaardige bindweefselvermeerdering en bindweefselverhardingen (of -verdikkingen) in handpalm en vingers, wat uiteindelijk leidt tot verkromming van de vingers (zie foto). De verharding treedt meestal op in de ringvinger en pink, maar ook de andere vingers en de duim kunnen getroffen worden. De aandoening kan in beide handen voorkomen. Middels een operatieve ingreep kan deze buigstand van de vingers worden gecorrigeerd.

Ziekte van Grover
De ziekte van Grover wordt ook wel 'transient acantholytic dermatose' genoemd. Het is een intens jeukende huidaandoening, die zich kenmerkt door kleine rode bultjes en blaasjes, waar korstjes op kunnen komen. Vaak wordt niet onderkend dat iemand deze aandoening heeft, omdat de huidafwijkingen sterk kunnen lijken op andere huidaandoeningen, zoals galbulten of eczeem. De ziekte gaat uit zichzelf over. De jeuk is moeilijk te behandelen.

Ziekte van Ledderhose
Zie 'plantaire fibromatose'.

Ziekte van Lyme (borreliose, tekenbeetziekte)
Teken zijn kleine spinachtige beestjes (parasieten) die zich aan de mens kunnen hechten en zich vooral in bomen en struiken ophouden. Sommige teken zijn besmet met de bacterie Borellia burgdorferi, die via een beet kan worden overgebracht op mensen. Op deze manier kan men de ziekte van Lyme oplopen. Op de plaatst waar de teek vastgezogen heeft gezeten, ontstaat bij de helft van de mensen een karakteristieke huidafwijking (erythema migrans).

Zonneallergie
Symptomen zonneallergie bestaan uit: rode, vaak pijnlijke huiduitslag op de aan (zon)licht blootgestelde huid; kleine, jeukende blaartjes; schilferige huid; zwelling. De huidafwijkingen die bij zonneallergie ontstaan, treden meestal 24 tot 48 uur op in delen van de huid die zijn blootgesteld aan de zon, zoals het gezicht en de handen. Het kan ook enkele dagen langer duren voordat de verschijnselen optreden en soms doen ze zich vrijwel onmiddellijk voor. Zonneallergie kan voor veel ongemak zorgen.

Zonnebrand
Zonnebrand uit zich als zwelling, roodheid en pijn, met later schilfering, vervelling en jeuk. Soms ontstaat er blaarvorming. De eerste symptomen treden meestal 6 tot 12 uur na blootstelling op, het hoogtepunt na 24-72 uur. Bij de combinatie felle zon en licht huidtype, kan reeds na 2 uur de eerste schade zichtbaar zijn. Een overdaad aan zon is slecht voor de huid en geeft een snellere veroudering van de huid. Ook vergroot het de kans om op latere leeftijd huidkanker te krijgen. Neem daarom altijd een aantal maatregelen in acht om zonnebrand te voorkomen.

Zonnehals
Zie 'poikiloderma van Civatte'.

Zonnevlekken
Zonnevlekken, ook wel ouderdomsvlekken, levervlekken of lentigo solaris genoemd, zijn platte, egaal bruine of donkere huidvlekken, zonder schilfering. Je kunt last hebben van één ronde bruine vlek of enkele. Vaak manifesteert een ouderdomsvlek zich op de wang, de slaap of het voorhoofd. Ze komen niet alleen in het gelaat voor, maar ook op handen, schouders en armen (zie afbeelding), gebieden die het meest zijn blootgesteld aan de zon. De huidvlekken variëren in grootte.

Zwangerschapsacne
Acne tijdens de zwangerschap wordt 'zwangerschapsacne' genoemd. Tijdens je zwangerschap kun je plots last krijgen van puistjes en mee-eters. Acne komt relatief vaak voor tijdens de zwangerschap. In veel gevallen heeft de zwangere vrouw last van een milde vorm van acne en blijft het bij enkele puistjes op het voorhoofd of elders, maar in sommige gevallen kan de acne ernstig vormen aannemen. De hoofdoorzaak van acne als je zwanger bent, zijn de verhoogde hormoonspiegels in het eerste trimester. Het hogere niveau verhoogt de productie van talg ofwel huidsmeer door de huid. Het is moeilijk te voorspellen wie zwangerschapsacne zal ontwikkelen en wie niet. Je hebt echter een hoger risico als je in het begin van je menstruatie acne hebt (gehad). Als je tijdens het eerste trimester van de zwangerschap geen acne ontwikkelt, is de kans gering dat je tijdens het tweede of derde trimester nog last van puistjes krijgt.

Zwangerschapsmasker (melasma)
Een zwangerschapsmasker, ook wel melasma of chloasma genoemd, is een bruine tot donkerbruine verkleuring van het gezicht en soms ook de nek. Een zwangerschapsmasker (zie foto) is een goedaardige kwaal. Maar doordat de vlekken vaak zo opvallen, wordt deze aandoening vaak als zeer vervelend ervaren. Melasma ontstaat geleidelijk door blootstelling aan zon in combinatie met hormonen. Bij de meeste vrouwen zal de huidverkleuring na de zwangerschap spontaan verdwijnen.

Zwangerschapsstreep (linea nigra)
De zwangerschapsstreep of linea nigra is een veel voorkomende donkere zwangerschapslijn die verticaal van de navel naar de onderbuik en het schaambeen loopt. Bij sommige moeders loopt ze ook boven de navel naar de borst. Deze zwangerschapsstreep kan zeer lichtbruin tot bijna zwart zijn en van enkele millimeters tot 1 cm dik. Hoe lichter je haar en huid, hoe minder geprononceerd deze streep vaak aanwezig zal zijn. De verhoogde oestrogeenniveaus en de daaruit voortvloeiende verhoogde productie van melanine tijdens de zwangerschap leidt bij veel zwangere vrouwen tot verhoogde maar onschadelijke pigmentatie van bepaalde lichaamsdelen.
Zwarte haartong
Haartong is een goedaardige aandoening, welke wordt gekarakteriseerd door zwarte, bruine of zwartbruine verkleuring van de tong. De verkleuring doet zich meestal voor op het achterste tweederde deel van de tong. Het tongbeslag is er niet zomaar af te vegen of af te schrapen met een tandenborstel of tongschraper. Het is dan ook niet een laagje beslag, maar het betreft hyperkeratose die als haren op de tong imponeert. De structuur van de bekleding van de tong is bij zwarte haartong veranderd, waarbij de filiforme papillen van de tong veel langer dan normaal zijn. Tevens is de bekleding ervan dikker.

Zweetuitslag
Zie ‘miliaria’.

Zweetvoetensyndroom
Bij het zweetvoetensyndroom is de huid van de voetzolen glanzend, rood, droog en er kunnen schilfertjes en kloofjes ontstaan. Deze vervelende huidaandoening komt voor bij kinderen in de leeftijd van drie tot vijftien jaar, in het merendeel van de gevallen bij jongetjes van vier tot acht jaar. Behandeling kan bestaan uit een vette zalf of crème of een zalf met vochtinbrengende bestanddelen en bij hardnekkige klachten kan een hormoonzalf helpen. Verder is het verstandig om goed ademende schoenen aan te schaffen voor het kind. De aandoening kan langdurig blijven bestaan, maar is vaak in de puberteit wel verdwenen.

Zwembadgranuloom
Zie 'aquariumgranuloom'.

Zwemmersjeuk
Heb je last van rode vlekjes op de huid die jeuken en branden nadat je hebt gezwommen in stilstaand zoetwater? Mogelijk heb je last van zwemmersjeuk. Zwemmersjeuk ontstaat doordat de larven van een wormsoort die bij eenden voorkomt, een klein stukje de menselijke huid binnendringen wat een allergische reactie veroorzaakt. Zwemmersjeuk gaat normaal gesproken vanzelf over en hoeft niet behandeld te worden. Koele kompressen of een mentholgel kunnen helpen om de jeuk tegen te gaan.

Lees verder

• Jeukende huid of jeuk: oorzaken van jeuk en soorten jeuk
• Huiduitslag met rode vlekken, puntjes en bultjes op de huid
• Uitslag in het gezicht: op de wangen, kin, neus en voorhoofd
• Bruine vlekken op de huid: nek, hand, gezicht, schouder, arm
• Kinderziekten met vlekjes op de huid, blaasjes, huiduitslag